6. ĐỘT QUỴ
a. Kiến thức chung
Đột quỵ là từ gọi chung để chỉ một hiện tượng bệnh nhân đột nhiên mất
khả năng kiểm soát cơ thể một cách đột ngột do chấn thương trong não.
Trong điều kiện bình thường, các tế bào não được nuôi dưỡng liên tục
bằng lượng máu từ tim chuyển đến qua các động mạch. Do nhiều nguyên nhân
khác nhau, khi con đường cung cấp này bị tắt nghẽn, não bị thiếu lượng
máu cung cấp đến sẽ xảy ra đột quỵ.
Cơn đột quỵ có thể để lại những di chứng lâu dài cho cơ thể, và trong
rất nhiều trường hợp dẫn đến tử vong.
Một mạch máu có thể bị tắt nghẽn theo hai cách khác nhau: do động mạch
hẹp lại hoặc có vật cản –thường là những khối nhỏ máu bị đông lại –, hay
do động mạch bị chèn ép từ bên ngoài, như khi có một động mạch khác bị
vỡ làm máu chảy ra đông lại chung quanh nó.
Nguyên nhân tắt nghẽn thứ nhất thường xảy ra qua một tiến trình. Thường
là do hiện tượng tích tụ chất mỡ trên thành động mạch. Khi hiện tượng
này xảy ra ở một trong các động mạch chính dẫn máu lên não – đi qua cổ –
thì đột quỵ có nguy cơ xảy ra. Tuy nhiên, đây chưa phải là nguyên nhân
trực tiếp. Lớp mỡ dày lên chỉ làm cho động mạch hẹp đi chứ chưa tắt
nghẽn. Khi có một hoặc nhiều khối máu đông rất nhỏ xuất hiện thì sự tắt
nghẽn mới thật sự xảy ra. Đột quỵ do nguyên nhân này chiếm khoảng 80%
trong tổng số các trường hợp.
Nguyên nhân thứ hai ít gặp hơn, chiếm 20% trường hợp đột quỵ. Khi một
trong các động mạch trong não bộ bị vỡ, khiến máu chảy tràn ra và đông
lại bao quanh những động mạch khác. Những khối máu đông này chèn ép các
động mạch không cho đưa máu vào não được nữa. Đột quỵ do nguyên nhân này
thường rất nguy hiểm, đa số trường hợp là dẫn đến tử vong.
b. Những điều nên làm
– Tránh các nguyên nhân dẫn đến làm tắt nghẽn động mạch. Những nguyên
nhân cụ thể đã được biết là hút thuốc lá và ăn thức ăn có nhiều chất
béo.
– Một nghiên cứu gần đây còn cho thấy chế độ ăn có nhiều muối cũng là
một trong những nguyên nhân gây hại cho động mạch. Tổ chức American
Heart Association đã đề nghị một chế độ ăn an toàn chỉ nên chứa không
quá 1,5 muỗng muối mỗi ngày. Lượng muối này cần được trừ đi nếu có sử
dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, vốn cũng có một lượng muối trong
đó. Những người có triệu chứng huyết áp cao hoặc một số vấn đề sức khỏe
khác nên giam thấp lượng muối hơn nữa, chừng 1 muỗng muối cho mỗi ngày
mà thôi.
– Tập thể dục đều đặn hoặc tham gia các hoạt động rèn luyện thể lực vừa
với sức khỏe của mình cũng là một biện pháp tích cực giảm thấp nguy cơ
bị đột quỵ.