Cẩm Nang Sức Khỏe Gia Đình

14. CHĂM SÓC DA

a. Kiến thức chung

Không phải bao giờ làn da của bạn cũng giữ được sự mịn màng, trơn láng. Đôi khi bạn có thể cảm thấy rõ sự thô ráp đến khó chịu. Vấn đề có thể thỉnh thoáng mới xảy ra, hoặc có thể kéo dài một thời gian, hoặc thậm chí cần đến một sự can thiệp nào đó.

Làn da bảo vệ cho cơ thể bạn chống lại nhiều điều kiện bất lợi từ môi trường bên ngoài. Nhưng đôi khi chính nó cũng cần đến sự chăm sóc, bảo vệ hợp lý của bạn. Ngoài vấn đề sức khỏe ra, chăm sóc da còn là một vấn đề thẩm mỹ nữa.

Nếu thỉnh thoảng bạn cảm thấy da bị khô, ngứa, hoặc không giữ được sự mịn màng, trơn láng, điều đó là bình thường. Trong thực tế, có đến 80% những người ở độ tuổi trên 60 có hiện tượng da khô thường xuyên, và khoảng 50% phụ nữ ở độ tuổi trên 40 có hiện tượng khô da mặt. Thậm chí trẻ con đôi khi cũng có thể có hiện tượng khô da.

Tuy nhiên, một vài kiến thức đơn giản có thể giúp bạn tránh được hoặc giảm nhẹ đi những cảm giác khó chịu do làn da khô ráp mang lại.

Khi những biện pháp chăm sóc không mang lại kết quả nào, nên khám bác sĩ ngay, vì trong trường hợp này khô da có thể là dấu hiệu của một bệnh nghiêm trọng như tiểu đường, hoặc bạn đang gặp vấn đề với tuyến giáp.

Khi thấy xuất hiện trên da những vùng đỏ, ngứa, cuối cùng đóng lại thành vảy khô cứng và bong ra, đó là bạn đã bị viêm da.

Viêm da thường xuất hiện ở những vùng da như bàn tay, mí mắt hoặc vùng kín nơi bộ phận sinh dục.

Nguyên nhân gây viêm da có hai trường hợp: do da tiếp xúc quá lâu với một điều kiện không thích hợp hoặc do dị ứng với một chất nào đó.

Trường hợp do tiếp xúc, thường thì tác nhân là một vật gì đó làm cho da có cảm giác ngứa khi tiếp xúc. Thường thì đây là phản ứng của da trong lần đầu tiên. Nếu bạn phải tiếp xúc với vật ấy lần thứ hai, rất có thể cảm giác của lần đau không còn nữa. Hoặc đôi khi phản ứng xảy ra còn do bởi thời gian tiếp xúc kéo dài quá lâu nữa.

Trường hợp do dị ứng, da bạn có phản ứng với một chất nào đó ngay khi tiếp xúc. Sự dị ứng này không giống nhau ở mỗi người, nên việc xác định chính xác nguyên nhân gây dị ứng cũng là một điều khá khó khăn.

Những đốm đen trên da

Một khi bạn lớn tuổi, trên da bạn dần dần hình thành những đốm đen. Đây là một tiến trình hoàn toàn tự nhiên. Những đốm đen này là những vùng da nhỏ đã bị phá hủy đi qua năm tháng hoặc do bị phơi ra dưới ánh nắng mặt trời. Cơ thể phản ứng với những chỗ da bị hủy hoại này bằng cách tạo ra nhiều sắc tố hơn ở nơi đó. Chính những sắc tố này tạo thành những đốm đen mà ta thường thấy nổi lên lốm đốm trên da những người lớn tuổi.

Cho đến nay, những nỗ lực nghiên cứu nhằm xóa bỏ những đốm đen loại này vẫn chưa thành công mấy. Thực ra, có một vài loại thuốc cũng đã giúp xóa bỏ được các đốm đen này, nhưng sau đó chúng để lại những đốm trắng còn nổi bật hơn nữa. Và trong trường hợp này, dĩ nhiên người ta hài lòng với những đốm đen trước đó hơn.

Gần đây, một thử nghiệm đã cho thấy vitamin A có thể giúp giải quyết vấn đề.

Các nhà khoa học tiến hành thử nghiệm với 60 người ở độ tuổi từ 36 đến 86, đều là những người có nhiều đốm đen trên da. Tất cả những người này đều được điều trị bằng kem bôi trên da, mỗi ngày một lần. Nhưng trong đó, có một nửa số người trong đó được bôi loại kem thực sự không có hoạt chất nào trong đó cả. Số còn lại dùng kem có chứa vitamin A. Giai đoạn thứ nhất của cuộc nghiên cứu là 10 tháng.

Sau 10 tháng, có 80% số người được điều trị bằng vitamin A có dấu hiệu tiến triển tốt, các đốm đen có màu nhạt hơn so với khi bắt đầu điều trị. Các nhà khoa học cũng tách ra 23% trong số này có tiến triển tốt nhất, nghĩa là các đốm đen được giảm màu rất mạnh. Những người này được đưa vào giai đoạn điều trị tiếp theo kéo dài 6 tháng. Bốn người trong số đó có một vài đốm đen đã hoàn toàn biến mất trong giai đoạn đieu trị trước, tiếp tục có những tiến triển tốt đẹp trong giai đoạn này.

Tuy kết quả nghiên cứu này có thể xem là tích cực, nhưng các nhà khoa học cũng cảnh giác về một số phản ứng phụ khi dùng kem có vitamin A. Da có thể bị ửng đỏ và đóng vảy nhỏ sau khi bắt đầu điều trị bằng loại kem này, nhưng sau đó thì giảm dần. Dùng kèm theo kem giữ ẩm da và giảm liều vitamin A có thể khắc phục phản ứng này.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm của Hoa Kỳ chỉ cho phép dùng vitamin A trong các chế phẩm dùng trị mụn. Nhưng hiện nay nhiều bác sĩ đã chấp nhận dùng vitamin A trong điều trị các đốm đen trên da. Tuy nhiên, điều quan trọng cần biết là không dùng loại kem có vitamin A, nhất là Tretinoin cho phụ nữ đang mang thai.

b. Những điều nên làm

– Tránh cào, gãi trên da quá mạnh và quá nhiều lần. Điều này thường trực tiếp làm hại da, nhưng trong khi có cảm giác ngứa ngáy bạn lại thường không kềm chế được. Nên dùng một loại thuốc chống ngứa thông dụng nào đó, như Benadryl chẳng hạn.

– Tránh mặc các loại hàng vải, len thô ráp gây cọ xát nhiều vào da. Khi phải mặc các loại quần áo này, tốt nhất nên có một lớp quần áo lót bằng vải mỏng, mịn.

– Giữ ấm cho da bằng cách quấn khăn cổ, đeo găng tay... những khi phải đi ra ngoài trời lạnh. Tiếp xúc với không khí lạnh làm hại da. Da quá lạnh thường có cảm giác khô và ngứa.

– Uống nhiều nước để giúp cơ thể có đủ lượng nước nuôi ẩm da. Mỗi ngày trung bình bạn cần uống từ 6 đến 8 ly nước lọc. Tránh xa các thức uống có cồn (rượu, bia...) và cà phê. Những thức uống này làm khô nhanh da bạn.

– Giữ ẩm cho không khí trong nhà. Những biện pháp có thể từ thông thường như lau rửa sàn nhà thường xuyên, thỉnh thoảng dùng bình phun bụi để phun nước trong nhà vào mùa hè, cho đến gắn máy điều hòa... tùy theo điều kiện thực tế của bạn.

– Mang găng cao su để bảo vệ da tay khi phải làm những công việc tiếp xúc quá lâu với nước xà phòng như giặt giũ, rửa xe hơi...

– Không dùng các loại bột giặt mạnh trên da khi tắm. Các loại bột giặt này sẽ làm sạch đến cả những lớp dầu nhờn tự nhiên bảo vệ cho da bạn, và làm khô da rất nhanh. Thay vì vậy, dùng xà phòng tắm loại nhẹ, không thơm sẽ tốt hơn.

– Tắm rửa sạch mỗi ngày, nhưng không nên tắm rửa, kỳ cọ quá nhiều lần trong một ngày. Những kiểu tắm hơi hoặc tắm bằng nước nóng quá cũng không tốt cho da. Khi việc tắm rửa được thực hiện quá kỹ hoặc quá thường xuyên, sẽ làm mất đi cả những chất bảo vệ tự nhiên rất quý giá trên da bạn.

– Khi da khô, tránh sử dụng bất cứ loại mỹ phẩm, kem trang điểm hoặc hóa chất nào trên da. Trong điều kiện bình thường, hạn chế tối đa việc sử dụng các loại mỹ phẩm vẫn tốt hơn. Nên biết rằng sau công dụng lam đẹp tức thời, các hóa chất này có thể để lại những tác hại về sau cho da. Sau mỗi lần sử dụng, rửa sạch da ngay bằng nước sạch với xà phòng khử trùng nhẹ. Lau rửa thật nhẹ nhàng, không cọ xát mạnh.

– Sau khi tắm, nên chọn dùng loại khăn tắm mềm mại để lau khô da. Lau thật nhẹ nhàng, không chà xát quá mạnh.

– Khi bạn đang bị khô da, mỗi ngày có thể ngâm mình trong nước mát chừng 5 đến 10 phút (dùng chậu tắm hoặc bồn tắm). Sau đó dùng khăn tắm thấm khô da, thay vì lau. Có thể dùng một loại thuốc giữ ẩm da để bôi lên.

– Nếu hiện tượng khô da kéo dài, nên đi khám bác sĩ. Khô da còn có thể là triệu chứng của những bệnh nghiêm trọng như tiểu đường hoặc có vấn đề với tuyến giáp.

– Nếu là trường hợp viêm da, cần xác định nguyên nhân. Đặc biệt nếu viêm da do dị ứng, tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, vì hiện tượng dị ứng đó có khả năng lập lại nhiều lần.