Chương 04
CÕI TRUNG ẤM BARDO
Không còn một vật chất
nào kiềm chế chúng ta.
Những thói xấu của chúng ta xuất hiện như cõi huyền ảo và đáng sợ.
Những tánh tốt của chúng ta xuất hiện như cõi phúc lạc
Vậy chúng ta phải nhớ gây dựng và gìn giữ những phẩm tính tâm linh.
Đối với người bình
thường, cõi chuyển tiếp, cõi trung ấm (bardo) bắt đầu khi tâm thức người
chết phục hồi. Cõi trung ấm chấm dứt vào lúc thọ thai của kiếp sau. Đối
với những hành giả Mật giáo nhiều kinh nghiệm, cõi bardo bắt đầu với
những linh thị quang minh tự hiện diện hoặc bắt đầu lúc những linh thị
này chấm dứt.
Trong khi hấp hối, tâm
chúng ta vẫn gắn liền với thể xác. Giai đoạn kế tiếp, tiến trình của
chơn tánh tối thượng, thường quá ngắn nên người bình thường khó người
thấy nó được. Vì vậy, cõi bardo, tức giai đoạn chứng nghiệm chơn tánh và
kiếp sau, là sự kiện lớn sau khi chết, giai đoạn quan trọng nhất của
cuộc sống chúng ta, và là khoảng thời gian dài nhất trong ba giai đoạn
chuyển tiếp đầu tiên.
Nói chung, giai đoạn
trung ấm thân kéo dài khoảng bảy tuần (bốn mươi chín ngày), nhưng cũng
có thể ngắn hơn nhiều, hoặc trong một số trường hợp hiếm có, có thể kéo
dài hơn. Trong phân nửa thời gian đầu của giai đoạn chuyển tiếp này,
chúng ta có thể cảm thấy mình có thể xác và tình cảm của kiếp trước mà
mình vừa mới trải qua. Trong phân nửa thời gian còn lại, chúng ta có thể
cảm thấy mình có thân xác và kinh nghiệm của kiếp tái sanh sắp tới.
NHỮNG KINH NGHIỆM
CỦA CÕI TRUNG ẤM BARDO
Trong cõi trung ấm,
phần lớn chúng ta cảm thấy mình đang đi qua một con đường hay những
đường hầm hẹp, băng qua một sa mạc, vượt qua những chiếc cầu trên những
dòng sông chảy xiết, bị Thần Chết (Lords of Dead) phán xử, có thể bị
những đao phủ hành hình và đẩy xuống địa ngục, được tới các cõi cao hơn
hoặc những cõi trời thanh tịnh. Tất cả những chứng nghiệm này đều là
phản ứng của những thói quen về thể chất, văn hóa, tâm trí và tình cảm
mà chúng ta đã tích lũy trong quá khứ.
Chúng ta có thể cảm
thấy như thể mình bị ép ra khỏi một đường hầm tối chật hẹp khi thần thức
thoát ra khỏi thể xác đã chết. Ở cuối đường hầm, chúng ta có thể thấy
một khung cửa hoặc cửa sổ với ánh sáng chiếu qua. Đây có thể là khe hở ở
đỉnh đầu hay một trong chín lỗ hổng của cơ thể. Cho đến khi có thể loại
bỏ những thói quen đã bắt rễ sâu mà mình dung dưỡng và tìm thấy lối giải
thoát trọn vẹn, chúng ta sẽ trôi lăn trong vòng luân hồi sanh tử vô tận,
giống như một con ong bị nhốt trong phòng kín.
Trong cõi trung ấm
bardo, nhiều người cùng nhau kinh nghiệm những loại cõi giới giống nhau,
vì họ đang thọ lãnh những quả báo giống nhau mà họ đã gieo trồng trong
quá khứ. Nhưng trong một số trường hợp, kinh nghiệm sẽ là cảm nhận hoàn
toàn chủ quan của người qua đời, không có sự tham gia thực sự nào của
người khác, dù có thể người chết có thể cảm thấy có nhiều người đang
cùng chia sẻ kinh nghiệm ở một cõi giới nào đó với mình. Ví dụ, chúng ta
sẽ thấy ở chương 5, vị delog Do Khyentse cảm thấy em gái của mình và
những người khác đi cùng với mình trong chuyến đi đến cõi tịnh độ, nhưng
thực ra thì bà vẫn còn sống ở thế gian và đang bận học hành tại Tu viện
Yarlung.
Như đã nói ở phần
trước, nếu chúng ta là những hành giả có chứng ngộ cao đã đạt giác ngộ
trong cuộc sống hoặc trong tiến trình chơn tánh tối thượng, chúng ta có
thể không cần phải trải qua giai đoạn trung ấm bardo.
Nếu đã tích lũy rất
nhiều công đức và có một số kinh nghiệm thiền quán, chúng ta sẽ đi qua
cõi trung ấm bardo, nhưng với ít cảm giác sợ hãi và đau khổ. Do năng lực
công đức và chứng nghiệm thiền quán, chúng ta sẽ có thể tái sanh vào một
cõi tịnh độ hiển lộ tự nhiên, hoặc ít nhất cũng thác sanh vào một trong
những quốc độ hạnh phúc của thế gian.
Nếu tâm ta dung chứa
đầy những nghiệp bất thiện, chúng ta không thể chứng nghiệm chơn tánh
tối thượng và sẽ bị hoảng sợ vì những âm thanh tự nhiên và những hình
ảnh ánh sáng, tia sáng hay những vật khác. Có thể chúng ta còn không dám
nhìn những linh thị đó, và cũng sẽ không thể hiểu rằng chúng chính là sự
biểu lộ chơn tánh của bản thân mình, mà chúng ta sẽ vật lộn với chúng
như những vật đối tượng trong hình thức những lực lượng tương tranh với
nhau. Những cảm nhận xấu có tính cách tranh chấp đó có thể đưa chúng ta
đọa vào cõi địa ngục.
Trong cõi trung ấm
bardo, thần thức của chúng ta hoàn toàn lìa khỏi thể xác. Tâm thức của
ta đã để lại phía sau hình hài mà mình đã yêu quý và giờ đây nó chỉ là
một cái xác chết, không thở, và không cử động. Thần thức của chúng ta sẽ
phiêu du khắp nơi mà không có bất cứ thân vật chất thô nặng nào để giữ
nó đứng vững một chỗ. Chúng ta có thể có một thân thể do tâm mình tạo
ra, rất có thể được tưởng tượng ra theo thói quen quá khứ. Có một số bản
văn mô tả thân này là một thân tinh tế làm bằng một thứ ánh sáng nhẹ.
Nhưng có thể chúng ta vẫn nghĩ rằng mình có thân thể trước đây và mình
vẫn còn sống.
Chúng ta có thể trải
qua những kinh nghiệm sau: chúng ta sẽ không cảm thấy ổn định, và những
cảm giác của chúng ta, những hoàn cảnh xung quanh mình sẽ liên tiếp thay
đổi, tùy theo sự thay đổi trong ý nghĩ và sự ảnh hưởng nghiệp lực của
chúng ta. Chúng ta sẽ thấy mình cùng với một người nào đó hay đang ở một
nơi nào đó mà mình đang nghĩ đến, trừ khi nơi đó ở bên ngoài phạm vi
nghiệp quả của mình. Nếu chúng ta nghĩ đến Thành phố New York, chúng ta
sẽ ở đó ngay tức khắc mà không cần phải tốn thời gian và nỗ lực di
chuyển đến đó, vì thân xác của chúng ta là một thân tâm thức chứ không
phải thân vật chất.
Việc di chuyển đối với
chúng ta là chuyện dễ, nhưng sự ổn định tại vị trí là một vấn đề. Chúng
ta sẽ khó trụ lại ở một chỗ và khó chú tâm vào một ý nghĩ nào đó, vì
chúng ta luôn luôn di chuyển, phất phơ, trôi nổi và bị đẩy đi vòng vòng.
Chúng ta liên tục chạy, bay, và di chuyển đây đó, giống như lông chim
trong cơn bão, không có sức
chịu đựng.
Tâm chúng ta sẽ nhạy
bén hơn nhiều so với khi còn sống trong nhơn gian. Chúng ta sẽ trông
thấy và nghe nhiều người khác, cũng giống như chúng ta đang lang thang
trong cõi trung ấm bardo. Chúng ta có khả năng thấu thị tiên tri ở một
mức độ nào đó, đọc được ý nghĩ của người khác, nhưng chúng ta sẽ ít có
năng lực để lý luận và phân tích hơn, vì thiếu sự tập trung tâm trí. Từ
lúc này đến lúc khác, tâm chúng ta dao động qua nhiều thay đổi của sướng
và khổ, hy vọng và lo sợ, an lạc và phiền não. Có khi chúng ta cảm thấy
mình gặp nguy hiểm từ những lực của tự nhiên, như thể chúng ta bị chôn
vùi dưới những ngôi nhà, hang động hay đất lỡ; bị té và chìm xuống nước;
bị thiêu trong đống lửa củi hay trong một vụ cháy nhà, và bị cuốn đi
trong một cơn gió bão. Có lẽ đó là những kinh nghiệm tương tự với những
sự phân giải trong lộ trình hấp hối, chỉ có điều ở đây chúng rõ rệt hơn
và trực tiếp hơn.
Nếu nhìn thấy thi hài
của mình, chúng ta có thể thấy nó một cách rõ ràng và có ý định muốn bảo
vệ nó. Hoặc có thể chúng ta ghét nó và không muốn nhìn nó. Cũng có thể
chúng ta không nhìn hay nhận ra xác chết của mình. Có khi, một cách bí
ẩn, chúng ta có thể thấy nó trong một hình dạng khác, như xác của một
con chó hay một con rắn. Việc nhìn xác chết của mình có thể giúp chúng
ta nhận ra trong một lúc là biết mình đã chết, nhưng ngay sau đó chúng
ta có thể không nhớ gì về điều này, vì chúng ta có rất ít sức mạnh tập
trung để nhớ lại.
Đó là lý do một thời
gian dài sẽ trôi qua trước khi chúng ta biết rõ là mình đã chết. Chúng
ta có ít năng lực lý trí trong cõi trung ấm bardo. Do vậy lúc này chúng
ta nhận ra là mình đã chết, nhưng ngay sau đó chúng ta sẽ quên đi và sẽ
trở lại thói quen nghĩ là vẫn đang sống.
Có thể lúc nào chúng ta
cũng tìm kiếm đồ ăn, nhưng chúng ta không thể thưởng thức được bất cứ
một món ăn nào trừ khi có người cúng hay hồi hướng cho tên của chúng ta.
Phần lớn chúng ta sẽ chỉ có thể hưởng được mùi của món ăn hơn là hưởng
chính món ăn đó. Đó là lý do nhiều sách nói những chúng sanh ở trong cõi
trung ấm bardo như “những người ăn mùi". Trong phong tục Tây Tạng, đây
chính là lý do người ta thiêu đốt thực phẩm cúng cho người chết trong
nhiều tuần sau khi người đó qua đời.
Chúng ta có thể cảm
thấy cô độc và không an toàn, và luôn tìm chỗ trú ẩn và ổn định. Mệt mỏi
vì phiêu bạt trong những cơn bão nghiệp quả, tâm trí và cảm xúc, chúng
ta sẽ tuyệt vọng tìm sự ổn định của một thân thể đến mức ít quan tâm đến
loại tình trạng tương lai mà mình đang đi tới.
Một số người hồi tưởng
lại những kinh nghiệm chết của mình, đúng như những gì mình đã trải qua,
vào mỗi ngày thứ bảy sau khi chết, hết lần này đến lần khác, đặc biệt
nếu đó là một cái chết bi thảm. Đó là lý do thân nhân của họ cúng thất
tuần vào mỗi bảy ngày.
Chúng ta có thể tiếp
cận với người thân hay những bạn bè của mình, nhưng chúng ta sẽ ngạc
nhiên vì thấy họ không nhận biết mình. Chúng ta có thể ngồi xuống ở bàn
ăn, nhưng không có ai mời hay phục vụ món ăn cho chúng ta. Chúng ta có
nói chuyện với họ nhưng họ không nói chuyện với chúng ta. Chúng ta sẽ
buồn và nghĩ rằng mọi người giận mình và không ai quan tâm đến mình nữa.
Có thể chúng ta sẽ thấy người khác lục lọi những đồ đạc của mình và tự ý
lấy đi những gì họ muốn, và chúng ta có thể nổi giận nghĩ rằng họ đang
ăn cắp của mình. Trong những trường hợp như vậy, điều xấu nhất là chúng
ta có thể làm cho mình rơi vào những cảm xúc sân hận. Do vậy, chúng ta
nên tìm hiểu về những dấu hiệu của sự chết trong khi mình còn sống và
luôn luôn tự nhắc nhở mình rằng "vào lúc chết, mình sẽ không rơi vào
những cảm xúc xấu".
TÒA PHÁN XÉT VÀ
TUYÊN ÁN
Sau một thời gian,
nhiều người trong chúng ta sẽ chứng kiến sự xuất hiện của các Thần Chết
đến đưa chúng ta đi. Họ là những quan viên của Pháp Vương Thần Chết
(Dharma King of the Dead). Pháp vương là vị có quyền lực cao nhất trong
Tòa Phán Xét những người chết. Những Thần Chết xuất hiện trong nhiều
hình dạng và vai trò khác nhau. Bạn có thể thấy họ đến gọi mình ra tòa,
giao bản phán xét cho bạn và thi hành những án lệnh của Pháp Vương.
Đến lúc này, chúng ta
sẽ rời bỏ chỗ ở cũ của mình và đi xa trong một hành trình khổ nhọc.
Chúng ta sẽ thấy dường như mình đi bộ vất vả qua những con đường đèo rất
cao trên núi và những con đường mòn nhỏ hẹp. Sau đó là vượt qua một sa
mạc nóng vô tận. Rồi chúng ta đi qua một chiếc cầu dài và nguy hiểm bên
trên một con sông nước lũ. Cuối cùng chúng ta sẽ đến tòa án của Pháp
Vương của các Thần Chết. Tất cả những “hành trình” này là hệ quả của
những tác động tâm trí, cảm xúc và văn hóa vốn đã in sâu trong tâm thức
của chúng ta. Giờ đây chúng hiển lộ thành hình ảnh và những âm thanh bên
ngoài, những cảm giác và sự lo sợ, cũng như những kinh nghiệm về luật
pháp và trật tự, thưởng và phạt.
Những sự kiện mà chúng
ta sẽ kinh nghiệm như bị các đấng quyền năng xét xử, bị những người đối
địch tố cáo và được những người thân biện hộ, tất cả đều là hững sự hiển
lộ của những thói quen mà chúng ta đã tích lũy trong kiếp sống vừa qua.
Đó là lý do tại sao nếu chúng ta có thể gây dựng nhận thức thanh tịnh
xem tất cả mọi người đều là những vị Phật, thì tất cả sẽ đến với chúng
ta như những sự thị hiện của chư Phật, vì trong chơn tánh của họ, tất cả
mọi người thực sự đều là những vị Phật.
Đối với những người mộ
đạo, một vị Thần Bảo Hộ ( Guardian Deity) của người chết cũng sẽ xuất
hiện, để đi cùng với người chết trong suốt cuộc hành trình của họ. Những
Thần Bảo Hộ là những Bậc giác ngộ, có hình dạng một vị Thần nam hay nữ
hoặc một vị đạo sư.
Tòa án của Pháp Vương
là nơi mà kiếp sau của chúng ta sẽ được quyết định sau khi hồ sơ về
những thiện nghiệp và ác nghiệp của chúng ta đã được xem xét. Chúng ta
sẽ được những người thân thiện biện hộ cho chúng ta bằng cách trưng bày
những bằng chứng về những nghiệp tốt của chúng ta. Những người tố cáo
chống lại chúng ta sẽ đưa ra những bằng chứng về những ác nghiệp của
chúng ta đã tạo. Họ kiểm tra những thiện nghiệp và ác nghiệp của chúng
ta bằng một tấm gương trong đó sẽ phản chiếu những hành vi tốt hay xấu.
Họ cũng đọc những sổ sách ghi chép những hành vi của chúng ta và đếm
những viên sỏi để đo lường những hành động tốt xấu trên hai đĩa cân.
Cũng vậy, những điều này chỉ là sự phản chiếu của những thói quen văn
hóa của chúng ta về phê phán, biện hộ và buộc tội vốn đã ăn sâu trong
tâm thức của chúng ta.
Tòa án của Thần Chết
không phải là nơi để cầu xin hay tỏ ra mình khôn ngoan, vì nó không phải
là một phiên tòa dựa trên luật pháp chuyên nghiệp, mà chính là sự biểu
lộ của con người thật của chúng ta là gì.
Trong lời kể của các
delog được ghi lại ở chương kế tiếp, chúng ta sẽ thấy người chết đi qua
những cõi địa ngục và những cõi giới hạnh phúc khác nhau. Nhưng các
delog này không phải là những người bình thường mà họ có nhiệm vụ thu
thập lại những thông tin để hướng dẫn cho người khác biết. Ngược lại,
những người bình thường, chúng ta sẽ không cần phải đi qua các cõi khác
nhau, vì Thần Chết sẽ đưa chúng ta đến thẳng cõi giới nào mà nghiệp báo
của chúng ta đã quy định.
NHỮNG ĐIỀM CHO BIẾT
TRƯỚC VỀ KIẾP SAU
Trong những giai đoạn
cuối của cõi trung ấm bardo, chúng ta sẽ trông thấy những ánh sáng có
nhiều màu sắc khác nhau. Những ánh sáng này phát sanh từ nghiệp và cảm
xúc của chúng ta, và cho ta thấy cõi tái sanh đang chờ đợi chúng ta ở
phía trước. Chúng ta sẽ trông thấy ánh sáng màu trắng, nếu đã tạo nghiệp
tốt nhưng đã có cảm xúc chính yếu là ngạo mạn hay tham dục, và như vậy
chúng ta sẽ tái sanh trong cõi trời hay cõi người theo thứ tự đã định
sẵn. Chúng ta sẽ trông thấy ánh sáng vàng nhạt, nếu đã có cảm xúc ganh
tị hay si mê, khiến ta tái sanh vào cõi bán thần hay vào loài cầm thú
theo thứ tự đã có sẵn. Cũng có những người trông thấy ánh sáng như màu
đỏ để rồi bị đẩy vào cõi súc sanh và trông thấy màu giống như bão tuyết
hay mưa bão và tái sanh vào cõi bán thần. Chúng ta sẽ thấy ánh sáng màu
khói, nếu đã tạo ác nghiệp và đã có cảm xúc tham muốn hay keo kiệt, sẽ
đẩy chúng ta tái sanh vào loài quỷ đói. Sau cùng, chúng ta có thể trông
thấy ánh sáng màu đen giống như một khúc gỗ hay một lông cừu đen trôi
nổi, nếu cảm xúc thù hận thì chúng ta sẽ bị đọa vào địa ngục.
Tuy nhiên, những sách
khác nhau mô tả những màu ánh sáng khác nhau như dấu hiệu tái sanh vào
các cõi luân hồi. Đại Sư Tsele viết rằng những màu ánh sáng của các cõi
có thể không giống nhau trong tất cả các trường hợp.
Cõi tái sanh của chúng
ta cũng có thể hiển lộ trong những hình ảnh biểu tượng. Nếu tái sanh vào
cõi trời, chúng ta có thể cảm thấy mình ở trên một tầng cao của một tòa
nhà. Nếu sẽ tái sanh vào cõi bán thần, chúng ta cảm thấy mình đang ở
trong một bánh xe có những ngọn lửa. Nếu tái sanh làm người, chúng ta sẽ
cảm thấy mình đang ở giữa nhiều người. Hoặc có thể cảm thấy đang đến một
hồ nước với những con thiên nga, ngựa hay bò, hay đi vô một căn nhà,
thành phố, hoặc một đám đông. Nếu rơi vào loài súc sanh, chúng ta cảm
thấy mình đang ở trong một cái hang hay một cái lều trống không. Nếu đọa
vào loài quỷ đói, chúng ta sẽ thấy mình đang ở trong một hang động khô
khan. Những người phải rớt xuống địa ngục có thể ngay tức khắc nếu họ đã
phạm những trọng tội, như vậy họ không thể trông thấy .
Khi đến thời điểm thọ
thai vào cõi người, chúng ta sẽ thấy cha mẹ mình đang giao hình ảnh đặc
biệt nào trong cõi chuyển tiếp trung ấm bardohợp. Nếu tái sanh làm nam
tử, chúng ta có thể cảm thấy ganh tị với người cha tương lai của mình và
tham muốn người mẹ tương lai của mình. Nếu kiếp sau sanh làm nữ nhân,
chúng ta sẽ tham muốn người cha và ganh tị với người mẹ. Cảm xúc đó sẽ
là điểm kích hoạt đưa chúng ta đi vào trong thai bào. Sanh ra trong thai
bào là một trong bốn cách sanh thành. Những cách khác là noãn sanh (sanh
ra bằng trứng như gà vịt), thấp sinh (sanh nơi ẩm ướt như loài côn
trùng) và hóa sanh (sanh ra bằng sự biến hóa như ở cõi trời và ở địa
ngục).
Nếu tin vào cõi Cực Lạc
và có thể trì niệm danh hiệu Đức Phật A Di Đà Vô Lượng Quang, chúng ta
có thể thác sanh vào cõi tịnh độ ngay tức khắc, giống như chim đại bàng
bay qua bầu trời ngay khi chúng ta rời khỏi thể xác. Lúc đó, chúng ta có
thể trông thấy những người thân hay kẻ thù gọi mình trở lại. Họ không
phải là những người thực sự, mà chính là những cảm xúc của chúng ta,
đánh lừa chúng ta như những chướng ngại.Vì vậy, chúng ta phải hoàn toàn
tập trung tâm trí vào cõi tịnh độ. Đại Sư Chagme Rinpoche khai thị:
Khi con ở trên đường đến cõi tịnh độ,
Con có thể nghe cha mẹ, thân nhân hay bạn bè gọi,
“Chúng tôi đây. Đừng rời bỏ tôi. Hãy trở lại"
Họ có thể gọi tên con, kêu khóc và than thở.
Nhưng thực ra họ là những thế lực xấu cản trở sự giải thoát của con.
Đừng nhìn lại hay trả lời họ gì cả.
Ngoài Đức Phật Vô Lượng Quang,
Đừng quán niệm ai cả
Ngoài cõi Tịnh Độ Cực Lạc.
Đừng bám giữ một cái gì cả
Như vậy chắc chắn con sẽ vãng sanh Tịnh Độ.
Chương 7 sẽ có những
điều mô tả Đức Phật Vô Lượng Quang và cõi Cực Lạc của Ngài, dựa theo
kinh sách vốn là những giáo lý của Đức Phật lịch sử, Thích Ca Mâu Ni.
Chúng ta nên làm gì
trong cõi Trung Ấm Bardo?
Chúng ta nên hành xử ra
sao trong cõi trung ấm bardo? Trước hết, việc quan trọng nhất là xét kỹ
để biết mình đã chết thật hay chưa, bằng cách quan sát một số dấu hiệu
sau đây:
- Nhìn vào một tấm gương hay nhìn xuống mặt
nước, nếu không thấy hình ảnh phản chiếu của mình, như vậy bạn đã chết
rồi.
- Đi trên cát hay trên tuyết. Nếu không có dấu chân, bạn đã chết.
- Đi trong ánh nắng mặt trời hay trong ánh sáng. Nếu không thấy có bóng
bên cạnh, bạn đã chết.
- Nếu bạn nói chuyện với người khác, họ không ngó nhìn bạn, hoặc họ
không dọn đồ ăn cho bạn, đó không phải
lỗi của họ, cũng không phải họ giận bạn. Đó là vì bạn đã chết rồi.
Sau khi biết là mình đã
chết rồi, hãy cố gắng đừng buồn hay xúc động, vì như vậy sẽ không ích
lợi gì mà chỉ có hại thêm mà thôi. Cố gắng phản ứng với cái chết theo ba
cách sau đây:
1. Biết rằng mình
đang ở trong một khúc quanh quan trọng nhất của cuộc đời bạn. Vì tương
lai của mình, bạn không thể bỏ phí một khoảnh khắc nào cả. Đây là cơ hội
thăng tiến lớn nhất của mình.
2. Nhớ đến và cảm
thấy an vui về bất cứ con đường tâm linh nào mà mình đã theo đuổi trong
cuộc đời. Đó sẽ là sức mạnh, hoan hỷ và an lạc lớn nhất của bạn.
3. Nhớ đến một pháp
trong ba pháp tu tập sau đây, tùy theo khả năng và kinh nghiệm của mình.
Rồi cố gắng an trụ trong pháp đó mà tu tập không xao lãng.
(a) Khi trông thấy
những hình ảnh người nam hay người nữ, như được nói đến trong "Sự
giải thoát bằng việc nghe" (Liberation by Hearing), hãy nhận
ra các vị này là các bộ phái Phật nam, nữ và các cõi tịnh độ. Biết rằng
các vị là sự phản chiếu của Phật tâm của chính mình. Nếu cố gắng có cảm
nhận tốt về các Ngài, bạn sẽ thấy các Ngài là nguồn gia hộ, vì tất cả
các vị này chỉ là những ấn tượng của tâm trong cõi trung ấm bardo.
Hãy nhớ đến niềm tôn
kính đối với chư Phật, các vị Thầy tâm linh, và các pháp tu tập của
mình. Nếu bạn có một kinh nghiệm nào đó về pháp tu Mật giáo, cố gắng
chứng ngộ tánh nhất như của mọi sự vật diễn ra, vì theo giáo lý của Mật
tông, tất cả những sự kiện đều là một trong chơn tánh của chúng. Bạn
phải cố gắng thấy và cảm nhận rằng tất cả hình dạng hiền hòa hay phẫn
nộ, mọi âm thanh và cảm giác mà mình có thể gặp phải chỉ là năng lực
biểu lộ của tánh nhất như đó. Thấy những ánh sáng như ánh sáng-trí tuệ,
hay chuyển chúng thành ánh sáng trí tuệ bằng những kỹ thuật tham thiền
nào mà mình quen thuộc. Đừng bám giữ hay chống lại chúng với thái độ của
chủ thể phản ứng với vật đối tượng, mà hãy rộng mở và hợp nhất với
chúng. Hãy an tĩnh trong trạng thái nhất như đó. An trụ trong trạng thái
đó nhiều lần.
(b) Nếu không phải là
một hành giả có kinh nghiệm hay chứng ngộ, mà chỉ là một người có đạo
tâm, trước hết bạn nên cố gắng cho tâm được an tĩnh và ổn định. Rồi cố
gắng nhớ lại sự hỗ trợ tâm linh của mình, dù đó là một sự hiện diện
thiêng liêng, một vị Thầy, hay một kinh nghiệm tốt hiện diện với mình và
ở trong tâm mình. Hãy cố gắng giữ sự tập trung tâm trí vào đó liên tiếp,
thay vì bị xao lãng đến chỗ khác. Cố gắng trải lòng từ bi đến với người
khác thay vì chống lại họ. Cố gắng nhìn thấy tất cả là những sự biểu
hiện thiêng liêng thay vì những nguồn gây sợ hãi và khổ đau. Cố gắng cầu
nguyện, trì chú và nghe mọi âm thanh như những lời tôn kính và từ bi
thay vì những lời than khóc. Chúng ta phải cố gắng an trụ trong bầu
không khí tâm linh như vậy trong suốt cuộc hành trình trong cõi chuyển
tiếp vào trung ấm bardo này. Những ký ức tốt, những cầu nguyện thành
tâm, và lòng từ bi rộng mở sẽ trở thành một nguồn bảo hộ mạnh mẽ, kinh
nghiệm êm dịu, và trí tuệ ánh sáng làm cho chuyến hành trình chuyển tiếp
trở thành một chuyến đi đầy hoan hỷ.
Người có đạo tâm và có
kinh nghiệm tâm linh có thể làm công việc hộ niệm cho người khác. Qua
oai lực của những lời cầu nguyện, tạo công đức, thờ cúng, hoặc tham
thiền, có thể gợi lên trong tâm của chúng ta một hình ảnh và làm cho tâm
ta an tĩnh. Rồi các Ngài có thể ban giáo lý cho chúng ta, khẩn cầu sự
gia hộ từ bi của các vị Thần, và gia trì lực để hướng dẫn tâm chúng ta
đến Phật quả hay ít nhất cũng dẫn dắt thần thức của chúng ta tái sanh
vào các cõi an lành. Nếu chúng ta đã tạo một số thiện nghiệp nào đó thì
sự hộ niệm này sẽ là những điều kiện đưa tới kết quả cho chúng ta và như
vậy việc hộ niệm sẽ có lợi ích lớn cho cuộc hành trình chuyển tiếp trong
cõi giới trung ấm bardo của chúng ta.
Tất cả những ký ức tốt
hay những kinh nghiệm tốt mà chúng ta có thể tập hợp lại được sẽ phát
sanh và tăng cường nguồn năng lực an lạc, tôn kính, từ bi, nhận thức
thanh tịnh và trí tuệ. Nguồn năng lực đó sẽ đưa đến giác ngộ hay sự tái
sanh tốt, cũng giống như lực của cảm xúc tiêu cực khiến chúng ta đọa vào
cõi địa ngục. Một lực tốt như vậy có thể giúp chúng ta tránh được sự tái
sanh vào địa ngục, ngay cả khi chúng ta đã tạo nghiệp xấu. Những kinh
nghiệm và sức mạnh tâm linh nào mà chúng ta đã có được trong cuộc đời
chắc chắn sẽ mang lại kết quả đúng lúc. Vì lẽ đó chúng ta hãy nên cẩn
thận vận động lực thiện nghiệp thay vì những ác nghiệp, chính năng lực
của thiện nghiệp này mà chúng ta có cơ hội quyết định vận mạng tương lai
của mình. Ngài Longchen Rabjam khai thị:
"Dù chơn tánh đã xuất hiện như vậy (đã nói ở
chương 3)nếu con không nhận ra nó
Cõi chuyển tiếp bardo giống như ảo mộng sẽ xuất hiện
Rồi do nhớ lại những cõi tịnh độ của chư Phật, và
Nương tựa nơi vị Thầy tâm linh và các vị Thần giáo hóa,
Con có thể tái sanh vào cõi tịnh độ và đạt đến giải thoát.
Cũng có nhiều người tái sanh làm người với bảy đức tính, và
Trong kiếp sau sẽ chắc chắn đạt đến giải thoát".
(c) Nếu bạn không có
kinh nghiệm tâm linh và kinh nghiệm thiền quán, khi trải qua những ảo
giác trong cõi bardo, bạn phải nhớ không nên tức giận, bối rối hay sợ
hãi, mà hãy cố gắng xem tất cả những gì xuất hiện với mình đều là huyền
ảo, giống như những sắc tướng trong một giấc mộng. Chúng chỉ là những
hình ảnh tưởng tượng có nguồn gốc là những thói quen tinh thần hay tính
xấu và thêm vào là những cảm xúc phiền não của chính mình. Cố gắng làm
tâm của mình rộng mở, tích cực, và an tĩnh, thay vì có thái độ bám giữ,
hay cảm nhận xấu với những cảm xúc của tham, sân, và si. Cố gắng khởi
lòng từ bi đối với người khác, những người cũng bị đầy đọa trong cuộc
hành trình chuyển tiếp đáng sợ này. Nếu có thể gây dựng và duy trì một
trạng thái tâm thức tích cực như vậy, được tịnh hóa bằng năng lực tôn
kính, từ bi, tâm của bạn sẽ đạt đến nguồn đại an lạc, giống như bầu trời
trong sáng không mây. Những lực nghiệp xấu nào đến gây mê loạn hay đau
khổ sẽ bị xua tan. Niềm an lạc sẽ ngự trị trên tất cả những gì bạn trải
qua trong cõi giới trung ấm này, bảo đảm một hành trình đầy hoan hỷ.
Ngoài ba pháp thực hành
nói trên, chúng ta cũng có thể nhớ đến cách “đảo ngược” tiến trình tái
sanh vào những cõi thấp, nếu phải gặp một tiến trình tái sanh như vậy.
Nếu bạn thấy những điềm báo của một nơi tái sanh thấp, như những ánh
sáng nhẹ và những dấu hiệu, nơi sinh hay Cha Mẹ trong tương lai, điều
quan trọng nhất là không rơi vào ý nghĩ hay cảm xúc tiêu cực, ví dụ như
bám giữ, thèm muốn, sân hận, ganh tị, lo sợ hay mê muội. Hãy cố gắng
nhìn thấy chúng với một tâm an tĩnh bằng cách nhận biết chúng chỉ là
những sắc tướng tạo ra từ tâm của chúng ta. Hoặc bạn có thể xem những
hình ảnh những vị đó là các vị Thần nam nữ và cõi tịnh độ của các Ngài.
Hãy cầu nguyện các vị Thần và vị Thầy tâm linh để được gia hộ và hướng
dẫn.
SỬA SOẠN CHO HÀNH
TRÌNH TƯƠNG LAI CỦA MÌNH
Trong cuộc đời này, tâm
của chúng ta tương đối ổn định, vì nó trụ ở trong cấu trúc vật chất thô
kệch và phàm tục tức là thể xác này. Điều làm cho chúng ta dễ đạt được
tri kiến và thói quen tâm linh qua thiền quán. Nhưng cũng khó để làm
những thay đổi hay cải thiện lớn lao, vì tâm bị kẹt và bị điều kiện hóa
thân xác trần tục này.
Nhưng trong hành trình
chuyển tiếp trong cõi trung ấm bardo, tâm biến đổi nhanh chóng vì không
có những chướng ngại của thân xác. Vì vậy, hành trình tương lai của
chúng ta sẽ dễ dàng thay đổi và cải thiện. Nhưng chúng ta cũng sẽ khó
tìm được đường đạo và tập trung tâm trí vào đó, vì không có một thân vật
chất để an trụ vào. Trong cõi trung ấm, thần thức của chúng ta tiếp tục
sống với những thói quen đã có từ trước và trôi nổi nhanh đến vận mạng
tương lai của mình.
May mắn thay, hiện tại
chúng ta đang sống và có một thân vật chất để trụ vào và như vậy có thể
sửa soạn cho cõi trung ấm bardo và kiếp kế tiếp của mình. Nếu có thể thọ
hưởng an lạc, sức mạnh và trí tuệ trong lúc còn sống, thì khi qua đời,
chúng ta sẽ thực sự vui mừng nghĩ rằng, “Mình thật là hạnh phúc, vì
mình đã chuẩn bị tất cả cho lúc này. Mình đã không bỏ phí một cơ hội tốt
nào”.
Trong cõi trung ấm
bardo tâm của chúng ta sẽ trong sáng và mạnh mẽ hơn hiện tại. Những kinh
nghiệm của tâm sẽ rõ rệt và nhạy bén hơn. Nếu chúng ta đã có những kinh
nghiệm tốt khi còn sống, chúng ta sẽ thọ hưởng kết quả của chúng ta
trong giai đoạn chuyển tiếp này một cách dễ dàng, rõ rệt và hiệu quả.
Nhưng sẽ rất khó để gây dựng tinh thần mới và kinh nghiệm mới, vì chúng
ta cần phải có sự ổn định để tạo những thói quen mới cho tâm trí ta.
Nếu ý thức về sự an
tĩnh, hoan hỷ, và rộng mở đã trở thành một phần trong tâm thức của chúng
ta khi còn sống, thì ở trong cõi trung ấm, tất cả những trạng thái tâm
và những hiện tượng xung quanh chúng ta sẽ xuất hiện như những sắc tướng
và kinh nghiệm tốt. Ngay cả năm cảm xúc phiền não của tâm cũng sẽ xuất
hiện như năm trí tuệ, và năm nguyên tố vật chất xuất hiện như năm ánh
sáng nguyên thủy, vốn là năng lượng ánh sáng trí tuệ hiện diện tự nhiên.
Nhiều vị Thần nam nữ sẽ
hướng dẫn chúng ta đi trên con đường của mình. Thân tâm trí của chúng ta
sẽ bay đi như một chim ưng qua bầu trời xanh trong không mây vô tận với
nhiều lễ vật kỳ diệu xuất hiện, tiếng nhạc và vũ điệu hoan hỷ khắp trong
không gian. Chúng ta sẽ được chào đón đến những cõi tịnh độ hay cõi trời
an lạc, đẹp đẽ và hỷ lạc nhất. Chúng ta cũng sẽ có năng lực tiếp dẫn
nhiều người khác đến những cõi tịnh độ này với những nghi thức huy hoàng
như vậy. Nếu tất cả chúng ta có sự sửa soạn tâm linh khi còn sống ở thế
gian thì tất cả những sự nói trên sẽ diễn ra đối với chúng ta.