Tổng Tập Văn Học Phật Giáo Việt Nam tập I

Nghe như vầy,

Một thời đức Phật ở nước Xá Vệ, vườn ông Cấp Cô Độc, cây thái tử Kỳ Đà, với 1.250 vị tỳ kheo và một vạn Bồ tát cùng ngồi.

Đệ tử thứ nhất là Thu Lộ Tử, đến trước Phật cúi đầu quì gối bạch: "Xa Nặc kiếp xưa có công đức gì, mà khi Bồ tát ở nhà sẽ là Phi Hành hoàng đế, lại khuyên bỏ nước, vào núi học đạo, cho đến làm Phật, cứu vớt chúng sinh, công huân vòi vọi, tới chỗ diệt độ. Nguyện xin Thế Tôn nói rõ nguồn gốc".

Đức Phật ca ngợi: "Lành thay! Lành thay! Câu hỏi của Thu Lộ Tử rất hay. Xa Nặc nhiều kiếp công đức vô lượng, các ngươi lắng nghe, ta sắp nói đó". Đáp: "Thưa vâng!" Đức Phật nói: "Ta xưa là Bồ tát ở nước Ni ha biến. Vua nước ấy nghe người hoặc tu đạo mà lên trời, hoặc thờ thần mà lên trời, vua từ nhỏ đến giờ, thường mong lên trời mà chưa biết cách. Nước ấy có hơn bốn vạn phạm chí. Vua gọi đến bảo: "Ta muốn lên trời, phải làm cách nào?" Người già nhất đáp: "Lành thay câu hỏi! vua muốn đem thân này lên trời sao? Có đem hồn đi không?" Vua nói: "Ta muốn ngồi như vầy mà được lên trời". Đạo sĩ nói: "Phải cử lễ lớn mới được". Vua mừng vô cùng, truyền lấy hai nghìn cân vàng bạc ban cho. phạm chí được báu trở về cùng nhau vui chơi. Báu hết liền bàn: "Bảo vua chọn đồng nam đồng nữ, sắc đẹp hơn người, mỗi thứ một trăm, voi ngựa và các súc vật mỗi thứ một trăm, trước đãi chúng ta, rồi giết người vật, lấy xương thịt chúng làm bệ lên trời". Bàn rồi đêm tâu. Vua nói: "Tốt lắm". Vua ra lệnh cho quan ở ngoài mau sắm đủ như thế. Họ bắt hết giam vào ngục. Người khóc đầy đường. Người trong nước đều nói: "Làm vua mà bỏ lời dạy chân chính của Phật lại sùng phụng yêu tà, đó là nguyên nhân mất nước. Phạm chí lại nói: "Nếu giết những mạng này, mà vua không được lên trời, chúng ta bị phanh thây nơi chợ kinh, đó là chuyện chắc". Lại bàn mưu: "Trong núi Hương có kỹ nữ vua trời, tên Tợ Nhân Hình thần, mà thần thánh khó bắt, chúng ta bảo vua đi tìm, nếu như không được thì mọi việc đều xong, chúng ta mới khỏi tội". Lại đến chỗ vua thưa: "Trong núi Hương có gái Thiên nhạc nếu lấy máu nó hợp với người và súc vật để làm cái bệ thì ngài mới được lên trời. Vua lại vui mừng nói: "Sao không nói sớm, nay là bốn tháng rồi mới nói vậy?" Đáp: "Đó là phép thuật từ đầu đến cuối của tôi. Vua ra lệnh dân chúng trong nước họp lại, nhanh chóng thưởng ban rất hậu, rượu nhạc đầy đủ, ra lệnh: "Ai có thể tìm được thần nữ?" Dân có người biết nói: "Trong núi thứ bảy có hai đạo sĩ, một tên Xà Lê, một tên Ưu Bôn, biết chỗ ở của thần nữ". Vua nói: "Hãy gọi lại đây". Sứ giả vâng mệnh, vài ngày sau liền đem đạo sĩ về. Vua vui vẻ bày tiệc, rượu nhạc bảy ngày, nói: "Các ngươi vì ta bắt được thần nữ về đây, ta lên trời sẽ đem nước cho các ngươi". Bọn ấy đáp: "Chúng tôi tất nhiên cố gắng". Xong tiệc lui về, họ đi tìm hơn hai tháng, trải qua bảy lớp núi mới đến hương sơn, thấy hồ nước lớn ngang rộng ba mươi dặm, bên hồ đất bằng, có thành báu lớn, ngang rộng lên cao mỗi bề tám mươi dặm, cây báu vây thành, rực rỡ sáng lòa cả nước, trong hồ có hoa sen, hoa có nghìn cánh, cánh có năm màu, sáng rỡ lấp lánh, các loài chim lạ líu lo kêu hót. Cửa thành bảy lớp, lầu các cung điện, san sát chen nhau, tràng phan lộng lẫy, chuông rung năm âm, vua trời ở trong cùng ca nữ vui chơi. Sau bảy ngày Đế Thích ra ngoài dạo chơi, tắm rửa trong hồ, vui thú đã xong, phải về lên trời. Dưới cây bên hồ có phạm chí thánh, trong ngoài không dơ, chứng trí năm thông. Hai đạo sĩ bước đến cúi đầu thưa: "Nhạc này tuyệt diệu, làm vui ai thế?" Phạm chí đáp: "Đầu Ma vương nữ và hơn 1000 người khác du chơi ở đây, họ vừa mới đến, các ngươi mau đi". Hai đạo sĩ nghe lời, lui ẩn bàn nhau: "Vị phạm chí này đạo đức thiêng linh, chúng ta phải dùng cách nào, đến gần thiên nữ? Chỉ còn cách dùng đạo quỉ, kết cỏ chú ếm, rồi quăng vào hồ, khiến thân phạm chí chồng lên thiên nữ hết linh". Liền kết cỏ quăng vào hồ, dùng đạo yêu chú ếm. Đế Thích thoát về, chư thiên cũng vậy, chỉ có thiên nữ không thể bay lên. Hai đạo sĩ nhảy vào hồ, cởi áo ngoài trói lại. Thiên nữ nói: "Các ngươi định làm gì ta?" Hai đạo sĩ trả lời như trên đã nói. Bẻ trúc để ghi thì đi đường bảy ngày mới về tới vương quốc. Đến cung tự nhiên thấy sợ. Vua vui mừng gặp thiên nữ, vì vậy mở tiệc ủy lạo các đạo sĩ, nói: "Ta lên trời thì sẽ đem nước này cho các ngươi".

Con đầu của vua tên Nan La Thi, làm vua ở nước khác, có thái tử tên Tu La, vợ trước nhân từ hòa nhã, thông minh rõ cả, thấy việc chưa xảy ra của chúng sinh ở đời, không chỗ khuất nào mà không thấy, không chỗ nhỏ nào mà không hiểu, cao hạnh sáu độ không rời khỏi lòng, tự thề thành đức Như Lai Vô Sở Trước Chính Chân Giác Đạo Pháp Ngự Thiên Nhân Sư Thiện Thệ Thế Gian, tới chỗ vốn không. Vua nói: "Ta sắp lên trời, gọi hoàng tôn đến cho ta từ giả". Hoàng tôn đến cúi đầu lạy, nhận lời từ giả rồi, lui lại ghế ngồi. Vua hỏi: "Cha mẹ con và dân chúng yên ổn chứ?". Hoàng tôn đáp: "Nhờ ơn vua yên ổn cả". Hoàng tôn lại nói: "Nếu ta không xin thiên nữ làm vợ, thì vua ắt giết đi". Có người nghe được đem tâu, vua nói: "Ta phải lấy máu thiên nữ làm bệ lên trời". Người cháu liền tuyệt thực, về nằm chẳng vui. Vua sợ cháu chết, liền đem cho làm vợ. Trong ngoài vui mừng, tai họan dứt hết. Bốn tháng sau, phạm chí lại tâu: "Phải đào hố để giết súc sinh, lấp hố, lấy máu thần nữ bôi lên mặt hố rồi chọn ngày tốt làm lễ tế trời". Vua nói: "Tốt lắm!" Liền ra lệnh những người già cả trong nước cùng quan dân phải làm lễ đó. Hoàng tôn nghe vậy, tái tê chẳng vui, vặn hỏi Phạm chí: "Cách tế lễ này xuất phát từ kinh thánh nào? Phạm chí đáp: "Phàm làm lễ tế như vậy, sẽ được lên trời". Hoàng tôn lại vặn: "Hễ giết là hại mạng chúng sinh. Hại mạng chúng sinh là đứng đầu trong các tội nghịch ác, tai họa không cùng. Hồn linh đổi thay oán thù lẫn nhau, gươm độc giết nhau, đời đời không dứt, chết vào núi Thái, thiêu đốt mổ cắt. Chịu các độc ấy đủ rồi, lại ra hoặc làm súc sinh, chết liền bị dao chém. Nếu sau làm người, mang họa phân thây, đều do giết hại. Há có chuyện làm bạo ngược mà lên trời sao?" Phạm chí đáp: "Ngươi tuổi mới lớn, trí nghĩ tới đâu mà vặn hỏi chúng ta?" Hoàng tôn nói: "Ta ở kiếp trước, sinh nhà phạm chí, năm trăm đời liền, xem sách đạo ngươi, thanh chân làm đầu, các ngươi xảo dối, nào hợp ý kinh". Phạm chí nói: "Ngươi biết đạo ta, sao chẳng nói đi". Hoàng tôn nói: "Nguyên tắc lớn của Phạm chí, là những thánh chỉ rất trong sạch, mà các ngươi thì nhơ bẩn, tàn khốc tham ăn, dối đem cúng bậy, giết hại người vật, uống rượu dâm loạn, dối trời khổ dân, khiến dân bỏ Phật, trái pháp xa hiền, không bà con mà đem hết của cúng cho quỉ để cha mẹ đói rét, há hợp với thánh ý cao hạnh của sa môn sao?" Các phạm chí xấu hổ, cúi đầu mà lui.

Hoàng tôn liền vì vua ông, trình bày lời tin chí thành của bậc Vô Thượng Chính Chân Tối Chính Giác: "Hễ muốn lên trời, phải quy y tam bảo hiểu bốn vô thường, dứt hết xan tham, nuôi chí thanh tịnh, liều mình cứu người, ơn khắp chúng sinh, đó là một. Thương xót sinh mạng, quên mình cứu người, lòng hằng biết đủ, không phải của mình không lấy, giữ trinh không dâm, tín không lừa dối, rượu là độc dữ, khô nát đạo hiếu, tuân giữ mười lành, lấy chính dẫn bà con, đó là hai. Nhẫn nhục chúng sinh, thương xót cuồng say, độc đến buồn đi, cứu mà không hại, đem ba ngôi báu mà dẫn dụ, hiểu rồi giúp vui, thương nuôi che đều, ơn sánh đất trời, đó là ba. Siêng năng mài chí, nhìn lên hạnh cao, đó là bốn. Bỏ tà trừ dơ, chí lặng như hư không, đó là năm. Học rộng không gì ngăn che, cầu nhất thiết trí, đó là sáu. Giữ đức lớn này, trước sau không lỗi, cầu làm vua pháp ba cõi, thì có thể được lên trời, khó gì. Còn trái với lời dạy từ bi của Phật, chuộng việc tàn khốc, giết mạng chúng sinh, nhạc dâm tế tà, sống bị trời bỏ, chết vào ba đường, giết hại lẫn nhau, mắc họa vô cùng. Đem ác dữ ấy mà mong lên trời, thì như người làm trái mệnh vua, mà mong được ngôi cao vậy".

Vua nói: "Hay thay lời tin ấy". Bèn mở ngục đại xá, đuổi hết lũ yêu, đem báu cả nước sai cháu làm phước. Hoàng tôn được báu chia cho dân nghèo, bố thí bảy ngày, không ai thiếu thốn mà không được đầy đủ. Sau khi bố thí, khuyên dân giữ giới, cả nước nhờ ơn, không ai là không vâng theo. Trời rồng thần quỉ thảy đều khen hay, làm mưa các báu, lụa là, lúa đậu. Lân quốc mến đức, theo về như muôn sông chảy về biển cả. Hoàng tôn đem vợ, đến từ giả cha mẹ rồi về. Về nước, bèn đóng cửa, bỏ việc, cùng nhau vui chơi. Quần thần tâu lên: "Không bỏ vợ, việc nước sẽ nát". Vua  cha nói: "Ông nội cưới cho, làm sao dám bỏ". Bèn triệu thái tử đến nhốt. Vợ nghe vậy xấu hổ bay về chỗ cũ trong núi thứ bảy. Thấy Ưu Bôn và các người khác, bà dặn: "Chồng ta có đến, hãy vì ta đưa đi". Rồi để lại chiếc nhẫn vàng làm tin. Vua cha nghe thần nữ đi rồi, mới cho con về nước. 

Về không thấy vợ. Thái tử buồn bã rơi lệ. Thần giữ cung nói: "Ngươi đừng buồn, ta chỉ đường cho ngươi. Vợ ngươi hiện ở núi thứ bảy, mau kiếm có thể gặp". Hoàng tôn nghe vậy liền mặc áo châu, đeo kiếm cầm cung đi. Áo sáng lấp lánh bốn mươi dặm. Hôm sau đến núi thứ bảy, thấy vợ bẻ cành cây quăng xuống đất làm dấu. Trước gặp hai đạo sĩ, thái tử hỏi: "Vợ ta có đi qua đây không?" Đạo sĩ đáp: "Có". Rồi lấy nhẫn trao cho, cùng đi theo giúp, lấy cây bắc cầu, đi qua sông nhỏ, đến núi thứ tám, thấy phạm chí được bốn thiền, liền gieo năm vóc sát đất, cúi đầu làm lễ hỏi: "Ngài thấy vợ tôi đi qua đây không?" Phạm chí đáp: "Có đi qua đây". Hãy ngồi chốc lát, ta chỉ chỗ cho.

Bấy giờ vua trời Đế Thích hóa làm con vượn oai linh chấn Động cả núi. Hoàng tôn rất sợ. Phạm chí nói: "Ngài đừng sợ, nó đến cúng dường". Vượn thấy ba vị đạo sĩ, ngờ vực đứng lại không đến. Phạm chí nói: "Đến đây". Vượn liền đi dến, lấy quả cúng dường. Phạm chí nhận rồi, bốn người cùng ăn, gọi vượn bảo: Đem ba người này đến chỗ Tợ Nhân Hình thần". Vượn hỏi: "Đây là người nào mà khiến lên trời vậy?" Phạm chí nói: "Thái tử của quốc vương là bậc đứng đầu bậc Khai sĩ, sẽ là Như Lai Vô Sở Trước Chính Chân Đạo Tối Chính Giác Đạo Pháp Ngự Thiên Nhân Sư. Chúng sinh sẽ nhờ ân mà được về vốn không". Vượn ca ngợi: "Lành thay! Bậc Khai sĩ khi thành Phật, tôi xin làm ngựa". Ưu Bôn hai người, một nguyện làm nô, một nguyện làm La hán. Vị Khai sĩ nói: "Rất tốt!" Liền cùng nhau lên trời. Trên đường đi có năm trăm Duyên giác, đều đến cúi lạy, bảo vượn về lấy hoa, rải trên các đức Phật rồi nguyện: "Mong tôi mau thành chính giác, dắt dẫn chúng sinh, diệt sinh tử hồn, thần về vốn không". Ba người lại nguyện như trước xin đều thành Phật, cúi lạy mà đi. 

Đến ngoài cửa thành của Tợ Nhân Hình thần, vượn cúi đầu chào rồi về. Ba người đều ngồi. Bấy giờ có người áo xanh đi ra múc nước, Khai sĩ cởi nhẫn, bỏ vào trong nước. Thiên nữ thấy nhẫn, liền dừng không tắm, mới thưa cha mẹ: "Chồng con đi tìm, nay đã đến đây". Người cha tên Đầu Ma, vui vẻ liền ra gặp nhau. Khai sĩ cúi đầu theo lễ người rể, còn hai đạo sĩ cúi lạy rồi lui. Vua mời vào trong, tay dắt con gái trao cho, cùng hơn nghìn thị nữ, nhạc trời hòa vui. Ở lại bảy năm, lòng nhớ cha mẹ sinh dưỡng, nghẹn ngào nói lời từ giả về nước. Vua trời nói: "Mọi thứ nước này, nay đem cho con, mà con bỏ đi, là vì sao?" Khai sĩ lại nói như trước. Vua nói: "Hãy ở bảy ngày nữa, để tận hưởng lạc thú". Sau bảy ngày có đại thần vương đến chỗ vua trời chúc mừng. Vương nữ đã về, lại có rể thánh. Vua trời nói: "Con gái tôi hèn mọn được người chồng thánh hùng, nay nhớ về nuôi cha mẹ. Vậy phiền Ngài tiễn về giùm". Quỉ vương nói: "Thưa vâng". Liền lấy báu trời làm cung điện, đài bảy tầng, các báu nhạc trời, ở đời ít thấy. Quỉ vương tay nâng, đưa về nước cũ, rồi cúi đầu chào lui. Khai sĩ gặp cha mẹ, lời thành thăm hỏi đầy đủ. Vua ông vui vẻ truyền ngôi. Thiên nữ, quỉ rồng không ai là không khen ngợi. Thái tử đại xá các tội, đem hết của nước bố thí, dân chúng bốn phương, cho đến chúng sinh, đều giúp người nghèo thiếu, tùy theo ý muốn. Chúng sinh mừng vui, không ai là không ca ngợi, khen Phật dạy nhân, ơn quá trời đất. Tám phương chuộng đức, đều kéo về nước, như trẻ thơ dựa vào mẹ hiền. Vua ông mệnh chung, liền sinh lên trời.

Đức Phật bảo Thu Lộ Tử: “Hoàng tôn đó là thân ta, phạm chí chứng bốn thiền là Thu Lộ Tử, Ưu Bôn là Mục Liên, Xà Lê nay là Xa Nặc, Thiên Đế Thích là Kiền Đức, vua cha là Ca Diếp, vua ông nay là Bạch Tịnh, mẹ là Xá Diệu mẹ ta, vợ là Câu Di. Bồ tát nhiều đời dùng lòng từ tứ đẳng rộng lớn cùng sáu hạnh vượt bậc, cứu vớt chúng sinh khó mà tính kể”. Phật nói kinh rồi, các Bồ tát và bốn hàng đệ tử trời rồng thần quỉ và Chất Lượng thần đều hoan hỉ làm lễ mà lui.
 
 

84