Nghi thức tấn phong Phật sống truyền thế ở Tây Tạng

Sự kỳ bí "độc nhất vô nhị" của nghi thức Lễ tấn phong Phật sống truyền thế cũng như vai trò cực kỳ to lớn của Phật sống sau khi được tấn phong, đã thu hút sự quan tâm không những của người dân Trung Quốc (TQ), mà còn nhận được sự quan tâm rộng rãi của cộng đồng quốc tế.

Nằm ở phía tây nam có đường biên giới chung với nhiều quốc gia như Ấn Độ, Nepal,Myanmar, Afghanistan, Tây Tạng là vùng đất rộng lớn của TQ. Do địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn, dân cư thưa thớt nên vùng đất này hầu như bị tách khỏi phần còn lại của thế giới. Người ta chỉ biết tới Tây Tạng là "nóc nhà của thế giới" với dãy núiHimalaya cao nhất hành tinh, quanh năm tuyết phủ. Nhưng Tây Tạng không phải chỉ có vậy. Nơi đây còn ẩn chứa một nền văn hóa rất phong phú và  đặc sắc nhiều khi mang đậm màu sắc tâm linh với những tập tục rất riêng. Một trong những số đó là tập tục Phật sống truyền thế.

Phật giáo ở Tây Tạng và cả vùng Nội Mông (một vùng đất  nằm ở phía tây bắc TQ, được gọi chung là Thanh - Tạng), được coi là "quốc giáo". Ngay từ  giữa thế kỷ VII,  theo chân các nhà sư, Phật giáo đã từ Ấn Độ, Nepal và Trung nguyên (tức TQ) du nhập vào vùng Tây Tạng và cả vùng Nội Mông Thanh Hải. Tại những nơi này Phật giáo từ bên ngoài kết hợp với một số tôn giáo bản địa đã dần dần hình thành nên môn phái Phật giáo mang đặc điểm riêng của vùng và được gọi là Tạng truyền Phật giáo (hoặc còn có các tên gọi khác như Tây Tạng Phật giáo, Tạng ngữ hệ Phật giáo, hoặc Lạt Ma giáo).

Tạng truyền Phật giáo gồm 5 giáo phái chủ yếu là Ninh mã phái (Hồng giáo), Cát đương phái (Hắc giáo), Cát cử phái (Bạch giáo), Tát già phái (Hoa giáo) và Cách lỗ phái (Hoàng giáo). Một trong những đặc điểm riêng của Tạng truyền Phật giáo là thực hành chế độ  Phật sống truyền thế, tức Hoạt Phật truyền thế.

Đại Chiêu tự - Ngôi chùa linh thiêng nhất thuộc Lhasa.

Phật sống truyền thế là một tập tục chỉ có riêng của Phật giáo Tây Tạng. Tập tục này xuất hiện ở Tây Tạng vào khoảng thế kỷ thứ XIII do giáo phái Cát cử (Bạch giáo) định chế ra, sau đó được tất cả các giáo phái Phật giáo ở Tây Tạng phỏng theo mà áp dụng cho giáo phái mình.

Tập tục Phật sống truyền thế được lập ra căn cứ vào giáo lý "Tọa hóa độ sinh" (đức Phật tái thế) của Đức Phật Thích Ca. Theo giáo lý này thì khi Đức Phật (tức người đứng đầu giáo phái) viên tịch (chết đi) sẽ đầu thai và mang hình hài một đứa trẻ nào đó (gọi là linh đồng).

Các vị cao tăng của giáo phái đó sẽ căn cứ vào vô số các lời dặn dò trước khi viên tịch của vị Phật sống của giáo phái mình và cả những lời báo mộng của vị thần Hộ pháp có tên Lạp Mục Xuy Trung về phương hướng và địa danh  mà linh đồng sinh ra, đồng thời kết hợp với sự quan sát hình tích của linh đồng đã được thể hiện trong "hình mẫu thánh hồ" (tức là hình bóng của Đức Phật in trên mặt nước) v.v... mà chia thành nhiều nhóm để đi tìm vị linh đồng đó.

Sau khi tìm được linh đồng (có thể có nhiều linh đồng, thí dụ vào năm 1994 người ta đã tìm được 28 linh đồng ở rải rác trong 46 huyện thuộc 5 tỉnh của vùng Tây Tạng và Nội Mông),  các vị cao tăng lại sẽ căn cứ vào phương và năm (tính theo can chi), kết hợp với phong thủy của vùng đất nơi linh đồng sinh ra và những điều kiện khác như tướng mạo,  khả năng đối đáp của linh đồng khi được hội đồng các vị cao tăng hỏi han v.v... để tiến hành phân tích, so sánh sàng lọc một cách hết sức cẩn thận.

Cuối cùng chọn lấy một danh sách khả dĩ các linh đồng có thể được chọn làm Phật sống để sau đó trở thành người đứng đầu giáo phái của mình (thí dụ năm 1994 danh sách này gồm 7 linh đồng). Cho tới lễ tuyển chọn thì lọc một lần nữa để có danh sách cuối cùng  (năm 1994 còn 3 linh đồng, còn năm 2010 thì chọn được 2 linh đồng).

Bước quyết định là lễ tuyển chọn được tiến hành trong một ngôi chùa linh thiêng nhất của giáo phái đó. Trước tượng Thích Ca Mâu Ni và với sự hiện diện của các vị cao tăng, đại đức, các quan chức chính quyền từ trung ương tới địa phương, người ta viết tên của các linh đồng đã "qua các bước sơ tuyển và được vào vòng chung kết" lên những tấm thẻ làm bằng ngà voi.

Buổi lễ được truyền hình trực tiếp. Trong ảnh là bình vàng kim bôn ba

Các tấm thẻ này được cho vào các túi bằng lụa hoàn toàn giống nhau. Sau khi được niêm phong cẩn thận, các túi có đựng thẻ này được cho vào một cái bình bằng vàng (gọi là bình Kim Bôn ba) và được đặt trên bệ thờ. Sau một loạt các nghi thức hành lễ tôn giáo, một vị cao tăng xóc những tấm thẻ đó trong bình và rút ngẫu nhiên một cái túi có đựng thẻ rồi giao cho vị chủ lễ.

Tấm thẻ trong túi được rút ra cho tất cả các vị cao tăng và quan chức cùng xác định tên tuổi của người được viết trên tấm thẻ đó. Khi mọi người không còn thắc mắc gì nữa, vị chủ lễ tuyên bố tên vị linh đồng được chọn làm Phật sống. Và vị Phật sống này sẽ trở thành người đứng đầu giáo phái. 

Nguyễn Tiến Cử (Theo tài liệu nước ngoài)

(capcodoc.net)