Thói quen ăn thịt chó của
người Việt Nam là một chủ đề đã làm tốn không ít giấy mực của báo chí
phương Tây thời gian qua. Dưới đây là bài viết của phóng viên Steve
Chawkins, thời báo Los Angeles Times về cuộc chiến chống lại thói quen
này của một sĩ quan quân đội Mỹ.
Cuộc chiến tranh ở Việt Nam
đã chấm dứt hơn ba mươi năm. Lúc này, Robert Lucius - một sỹ quan Hải
quân lục chiến Mỹ đã đến Việt Nam với tư cách là tùy viên Hải quân ở Đại
sứ quán Mỹ tại Hà Nội. Trong một chuyến đi đến Lai Châu để viện trợ các
thiết bị y tế cho một trạm xá ở nông thôn vào năm 2006, ông đã trải qua
một thời khắc thật khó quên.
Đó là khi một chiếc xe máy chất đầy
những chú chó vượt qua chiếc ô tô của ông. Những chú chó như hút lấy
cặp mắt ông. "Một sự cảm thương ngay lập tức ùa vào tâm trí tôi. Tôi có
nhận ra nỗi khiếp sợ, sự chết chóc và tuyệt vọng”, Lucius chia sẻ.
Một
ý nghĩ vụt qua tâm trí của ông: Phải giải cứu những chú chó đó bắng
cách dừng chiếc xe chở chó lại và dùng tiền “mua chuộc” để chúng không
bị đưa đến các nhà hàng. Nhưng một ý nghĩ khác đã ngăn người đàn ông 42
tuổi lại. Ông nhớ lại: “Tôi không muốn bị coi là một tên ‘thực dân văn
hóa’ cố gắng thay đổi những tập quán địa phương chỉ vì mình không
thích”.
Nhưng ngay sau đó, trong một bữa ăn với các đồng nghiệp
Việt Nam, ông đã tận mắt chứng kiến cảnh tượng rùng rợn: một chú chó bị
làm lông và phanh thây nằm trên sàn nhà bếp của một quán ăn.
Xem thêm hình cảnh làm thịt chó ở Trung Quốc và Việt Nam
Điều đó đã khiến ông day dứt nhiều ngày. "Đó là một chú chó, cũng như
mọi chú chó khác… Dường như tôi đã bật một công tắc đèn, từ thời điểm
ấy, cuộc đời tôi đã tìm thấy một hướng đi mới”, ông nói.
Từ chối
ăn thịt các loài động vật, Lucius bắt đầu trở thành một người ăn chay.
Khi trở về nước Mỹ, ông đã lập ra Tổ chức phi chính phủ có tên Liên Minh
Kairos nhằm mục đích ngăn chặn những hình vi ngược đãi động vật và một
phần cũng là để sửa chữa cho sự “hèn nhát” của mình trên đường đi Lai
Châu vào 5 năm trước. Kairos là một từ tiếng Hy lạp, có thể dịch là
"thời khắc đúng đắn".
Hiện tại, Robert Lucius được thăng hàm
trung tá, đồng thời là hiệu trưởng của học viện Ngôn ngữ Quân sự tại
thành phố Monterey, bang California. Ông đã hướng dẫn các thanh niên
trình diễn trên sân khấu để giáo dục về các hành vi tàn bạo với động
vật. Ông coi đó là “Human Edutainment” - nghĩa là một chương trình vừa
có tính giải trí, lại vừa giáo dục con người.
Đội nghệ thuật của
ông biểu diễn lưu động với búp bê, hóa trang và ca nhạc để thu hút sự
chú ý của công chúng, khiến họ suy ngẫm về những hành động tàn nhẫn xảy
ra hàng ngày và phải thay đổi hành vi theo chiều hướng tích cực. Một số
sự kiện đã được lên chương trình. Lucius cũng mong muốn những chương
trình biểu diễn sẽ được tổ tại các trường học ở Hà Nội.
Tại một
buổi biểu diễn ở Hà Nội cuối năm 2010, Lucius và hai tình nguyện viên
người Mỹ đã đưa ra trước khán giả một tình huống cân não: bạn sẽ phải
làm gì khi thấy một chú chó bị xích ngoài một cửa hàng, bị bỏ mặc cho
đói khát? Các thành viên đã thảo luận về các giải pháp khác nhau, và đi
đến quyết định: kêu gọi những người hàng xóm gây sức ép lên người chủ
cửa hàng vô tâm.
Chuyện ăn thịt chó là một chủ đề mà Robert
Lucius và các sinh viên rất quan tâm. Ông cho rằng đó là một chuyện đau
lòng vì những chú chó đã phải chịu rất nhiều đau đớn trước khi trở thành
các món ăn trên bàn nhậu. Tại Việt Nam và một số nước Đông Á, người dân
tin rằng thịt chó có tính năng cường dương, nhất là khi những chú chó
bị dày vò trước khi chết.
"Chúng tôi cho rằng không cần thiết
phải đối xử tàn tệ như vậy với động vật trước khi giết chúng", Lucius
nói. Ông cũng cho biết mình đã nhận được một khoản tài trợ từ tổ chức
bảo vệ động vật Humane Society International.
Thịt chó không phải là món ăn hàng ngày của người Việt. Người ta
thường ăn chúng trên “bàn nhậu” có rượu bia, khi họp mặt bạn bè.
Andrea
Nguyen, một đầu bếp chuyên nấu các món Việt ở Mỹ cho rằng nhóm của
Lucius đang phải đương đầu với một cuộc chiến gian khổ về thói quen ăn
thịt chó. Anh nói: “Việt Nam đang thực sự có nhiều biến chuyển. Tuy
nhiên, có rất nhiều người yêu thích hương vị của thịt chó và cả tác dụng
cường dương của nó theo dân gian. Lucius sẽ phải đối mặt với những quan
niệm này".
Andrew Lam, một nhà văn Việt Kiều ở sống tại San
Francisco, nhận xét: "chiến dịch của Lucius có thể hiểu là một thái độ
rất khiên cưỡng kiểu phương Tây. Tôi nghi ngờ rằng ông ấy có thể thay
đổi quan niệm của người Việt. Nó giống như một hành động hào hiệp viển
vông".
Nhưng Lucius lại tỏ ra là một người rất lạc quan. Ông bày
tỏ: “Chúng tôi đã triển khai một phong trào quyền của động vật hướng vào
các trại chăn nuôi và đã đạt được tiến triển. Những người nói đây là
hành động viển vông mới thật sự là những kẻ viển vông".
Theo
Lucius, cuộc sống tại Việt Nam ngày càng tốt hơn và ngày càng nhiều
người coi chó là một người bạn chứ không phải một vật nuôi làm thịt.
Thái độ chung về việc ăn thịt chó cũng đã có chuyển biến, dù chưa bắt
kịp với tốc độ thay đổi của đời sống.
Robert Lucius đã có thâm
niên 22 năm phục vụ trong Hải quân lục chiến trong vai trò của một sĩ
quan hỏa lực. Sau đó ông được truyển chọn làm viên chức ngoại giao ở
Indonesia, và Việt Nam.
Năm 2008, tổ chức Đối xử nhân tính với
động vật (Ethical Treatment of Animals ) đã tặng cho ông danh hiệu
"người ăn chay sexy nhất" trong lực lượng Hải quân. Dù không nhịn cười
nổi với danh hiệu này, Lucius vẫn bày tỏ sự quyết tâm với công việc: sau
khi về hưu, ông có thể sẽ cống hiến toàn bộ đời sống cho quyền của các
loài động vật.
"Khoảng thời gian phục vụ trong quân ngũ đã khiến
tôi trở nên nhạy cảm hơn. Tôi hiểu các phong tục văn hóa sẽ thay đổi
như thế nào theo thời gian”, Robert Lucius chia sẻ.
Trung tá Robert Lucius:
Lieutenant Colonel Robert Lucius was commissioned a Second Lieutenant
in the U.S. Marine Corps in 1989 and has since served 22 years on
active duty in a wide variety of command, staff and diplomatic
assignments. He is a specialist in Asian foreign languages and cultures
and is now assigned as the Assistant Provost, Dean of Educational
Support Services and Dean of Students for the Directorate of Continuing
Education at the Defense Language Institute Foreign Language Center in
Monterey, CA.
Lt. Col. Lucius graduated from Norwich University in 1989, receiving a
Bachelor of Arts in History. He also holds a Master of Forensic Science
degree from National University, a Master of Arts degree in National
Security Studies from Naval Postgraduate School and a Graduate
Certificate in Community Advocacy from George Washington University.
In 2009, Lt. Col. Lucius founded the Kairos Coalition to
pilot experimental humane education initiatives and foster youth
grassroots advocacy in developing economies. He was 2008′s Sexiest
Vegetarian in the Marine Corps and is the founder of Vegan educational
and advocacy association called the VegHeads of Monterey Bay.