Chương Sáu
NHẪN NHỤC
1-2.
Thiện hành tích lũy ngàn năm
Một giây nóng giận tiêu tan tức thì
Ác nào sánh kịp sân si
Hạnh tu nhẫn nhục không gì quý hơn.
3.
Hận thù nếu cứ ôm giữ mãi
Chẳng bao giờ tìm thấy an vui
Còn đâu hạnh phúc thảnh thơi
Bỏ ăn mất ngủ, trọn đời bất an.
4.
Một người gia chủ nổi sân
Có khi bị giết bởi chân tay mình
Những người ông đã tận tình
Giúp cho tài sản an bình bấy lâu.
5.
Vì nóng giận, bạn bầu thân quyến
Đều bỏ ta, chẳng luyến lưu chi
Dù ta bố thí tràn trề
Tâm sân hận mãi khổ vì cô đơn.
6.
Kẻ thù giận dữ tạo nên
Bao nhiêu đau khổ triền miên đọa đày
An vui hiện tại, tương lai
Đều là quả phúc cho người không sân.
7.
Được nuôi dưỡng bằng tâm bất mãn
Ái biệt ly, ghét chán gặp hoài
Hận thù cứ thế dằng dai
Cuối cùng hủy diệt con người nơi ta.
8-9.
Hãy nên trừ khử thức ăn
Duy trì lớn mạnh hận sân nơi lòng
Gặp gì cũng cứ như không
Giận thì tổn đức, điều mong chẳng thành.
10. Tại
sao phải tự hành tự phạt
Với việc còn biện pháp cứu nguy
Nếu không còn có cách chi
Thì đau khổ liệu ích gì cho ai?
11. Với
bản thân và người bằng hữu
Ta cầu mong cho khỏi khổ đau
Khỏi lời lăng nhục, ác thô
Nhưng còn với kẻ oán thù, không đâu.
12. Đời
vui hiếm, lắm sầu đau
Nếu không có khổ, ai nào xuất ly?
Tâm ơi dũng cảm lên đi
Dù bao đau khổ sá chi lẽ thường.
13. Kẻ
ngoại giáo theo đường khổ hạnh
Chuốc vào thân những cảnh đớn đau
Nay ta muốn đắc đạo mầu
Sao không can đảm chịu bao oan tình?
14-15.
Đói lòng, nóng lạnh, bọ sâu
Kẻ quen chịu đựng có đâu than phiền
Nhờ quen những hại nhỏ nhen
Ta dần nhẫn được rối ren khổ nàn.
16.
Những nỗi khổ trói giam đánh đập
Thời tiết hay bệnh tật gây nên
Đừng nên vì chúng não phiền
Chỉ càng thêm khổ cho mình ta thôi.
17-18.
Trước cùng một cảnh máu me
Kẻ thì ngất xỉu người thì tiến lên
Đều do tập quán mà nên
Vậy ta hãy tập xem khinh khổ sầu.
19-20.
Bậc trí dù trải bao gian khó
Vẫn giữ tâm ổn cố bình an
Như người chiến sĩ vinh quang
Bị thương vẫn tiến, khi chưa tan thù.
21. Nhờ
đau khổ, hết kiêu căng
Chán xa sinh tử, xót thương hữu tình
Ăn năn tội ác, vui lành
Đây bao thiện đức do từng khổ đau.
22.
Trên đời có biết bao thống khổ
Bệnh tật và mưa gió gây nên
Khổ nào cũng bởi duyên sinh
Sao ta chỉ giận hữu tình mà thôi?
23-24.
Ốm đau cùng những sân si
Dù không ai muốn vẫn thì khởi lên
Cơn sân không tự biết mình
Kẻ sân không tính ta nên nổi xùng.
25-26.
Tội ác và lỗi lầm đủ thứ
Không bỗng dưng vô cớ phát sinh
Nhân duyên tụ hội mà thành
Các duyên cùng quả đã đành vô tâm.
27-31.
Việc gì cũng bởi duyên sinh
Hiểu ra lẽ ấy không nên oán hờn
Những gì sinh diệt hợp tan
Chỉ như huyễn hóa bóng vang thôi mà.
32.
"Nếu mọi sự đã là không thực
Ai là người chế phục cái chi?
Sao còn nói diệt sân si? "
- Đời này thật có khổ vì nổi sân.
33.
Khi ai vô cớ hại mình
Hãy nên xem đấy duyên sinh, vô thường
Duyên kia có hợp có tan
Ta nên hoan hỉ, dễ dàng bỏ qua.
34.
Nếu đau khổ do ta tự chọn
Thì không ai lựa chọn khổ đau
Lẽ ra không kẻ khổ sầu
Vậy nên tất cả quy vào duyên sinh.
35.
Có người sơ ý bị thương
Vì gai nhọn hoặc dao gươm đâm mình
Có người ham muốn dục tình
Đâm ra sầu khổ hại mình bỏ ăn.
36-37.
Có người tự ải, tự trầm
Tự ăn độc dược do tâm khổ sầu
Tự mình còn hại mình thay
Làm sao không tác hại dây đến người?
38.
Dù không thể xót thương những kẻ
Vì sân si đã giết hại ta
Đừng nên giận họ, ít ra
Bởi vì tất cả chỉ là duyên sinh.
39.
Nếu là một kẻ ngu si
Thói ưa tác hại chỉ vì ác tâm
Nổi sân với họ cũng lầm
Như sân ngọn lửa đã làm cháy ta.
40.
Nếu sự hại phát sinh ngẫu hứng
Nơi một người tính vốn hiền lương
Nổi sân vì họ cũng dường
Giận hư không để khói vương bụi mù.
41.
Khi ta bị đánh bằng cây
Ta thường oán ghét con người đánh ta
Kẻ kia cũng bị sử sai
Bởi cơn giận dữ, vậy ai đáng thù?
42.
Có lẽ xưa ta từng tác hại
Nên ngày nay đáng phải tổn thương
Tư duy như vậy nguồn cơn
Không còn sân hận đau buồn làm chi.
43.
Từ hai phía có đau này
Bên kia là gậy, bên này là thân
Kẻ mang gậy người mang thân
Vậy ta nên phải giận sân kẻ nào?
44.
Tấm thân, thương tích dạng người
Chút chi động đến cũng thời đớn đau
Chính vì ngã ái mê ngu
Ta ôm giữ nó, vậy chừ trách ai?
45.
Kẻ ngu không muốn khổ đau
Mà sao cứ tạo nhân sầu khổ luôn
Rồi khi hại đến bản thân
Do mình tự tác, sao sân hận người?
46.
Ví như quỷ sứ canh giữ ngục
Cùng núi đao rừng kiếm hỏa xa
Đều do tự nghiệp mà ra
Gieo nhân gặt quả, đừng ta thán người.
47-48.
Kẻ hung ác vì hại ta
Mà sa địa ngục chịu bao khổ nàn
Còn ta nhờ nhẫn, không sân
Tiêu trừ ác nghiệp, phước tăng vô vàn.
49.
Rốt cuộc ta mới là người hại
Kẻ ác nhân có lợi cho ta
Sao còn sân hận người ta
Hỡi tâm thô bạo hồ đồ kia ơi.
50.
Công phu Nhẫn nhục giúp ta
Khỏi sa địa ngục, phần ta đã đành
Nhưng còn kẻ xấu hại mình
Số phần nào sẽ để dành cho y?
51.
Nếu ta tác hại người gây hấn
Tội của y cũng vẫn không tan
Mà ta lại mất bình an
Hạnh tu nhẫn nhục khó làm phải tiêu.
52.
Tâm ta đâu có dạng hình
Chẳng ai có thể tổn thương tâm này
Nếu tâm chấp trước thân đây
Liền sinh đủ thứ ách tai khốn nàn.
53.
Những lời thô ác khó nghe
Chẳng can hệ đến thịt da thân này
Hỡi tâm ngu xuẩn kia ơi
Vì sao nó lại khiến ngươi khổ sầu?
54.
Nếu ngươi bảo vì câu nói ấy
Làm người ta hết thấy ưa tôi.
Nhưng dù ai ghét, thương ngươi
Có ai thay đổi nghiệp ngươi đâu mà?
55.
Nếu vì thế mà ngươi mất lợi
Hãy nhớ như mây nổi, chiêm bao
Chết không mang được gì theo
Ngoài ra ác nghiệp vẫn đeo bên mình.
56-58.
Làm điều ác để nuôi thân
Cuối cùng cũng chết, sao bằng chết non
Chiêm bao vui sướng trăm năm
Với trong khoảnh khắc, tỉnh đồng hư vô.
59.
Dù kẻ có rất nhiều tài sản
Hưởng thú vui sống trọn tuổi trời
Nhưng khi chết vẫn đơn côi
Khác nào bị cướp, nước trôi, cháy nhà.
60.
Nếu bảo nhờ tiền tài mới sống
Mới làm lành lánh dữ tu thân
Nhưng ngươi vì lợi nổi sân
Phước bèn mất hết, còn tăng tội nhiều.
61.
Nếu vì sự sống nhu cầu
Chuyên làm ác nghiệp để sau đọa đày
Một đời sống thật xấu xa
Thì đâu có lợi cho ta hay người?
62.
Nếu sân hận "vì lời phỉ báng
Khiến người không tin tưởng nơi tôi. "
Vậy sao không giận một người
Khi y cũng phỉ báng người khác kia?[1][6]
63.
Người kia bị mất lòng tin
Không can hệ đến tôi nên chẳng phiền
- Lời thô ác bởi đảo điên
Sao không nhẫn được, lại sinh oán hờn?[2][7]
64.
Nếu nổi sân vì người phá tháp
Phá hại chùa, tượng, Pháp cao siêu
Thật là vô lối xiết bao
Vì chư Thiện thệ tơ hào chẳng suy.
65.
Với ai làm hại bạn, thầy
Thân bằng quyến thuộc ta, hay bậc hiền
Hãy xem tất cả do duyên
Chẳng nên sân hận, chuốc thêm đau lòng.
66.
Thế gian đủ thứ hại mình
Do vô tình hoặc hữu tình gây nên
Sao ta chỉ giận hữu tình?
Hãy nên nhẫn chịu, chớ sinh oán cừu.
67-68. Kẻ do ngu si mà tác hại
Người do ngu chấp ngã nổi lên
Đều do oan nghiệt gây nên
Vậy ai có lỗi, ai không trong này?
69.
Khi đà thấy biết vậy rồi,
Hãy nên nỗ lực tiến tu hạnh lành
Đãi nhau bằng tấm chân tình
Từ tâm giải thoát, chớ hành khổ nhau.
70.
Ví như khi mái nhà bốc lửa
Hãy mau tìm cách chữa cháy lan
Như là rút bớt cỏ tranh
Hoặc là những thứ dễ thành mồi ngon.
71.
Những gì do bởi tâm tham
Làm cho lửa giận lan tràn đến nơi
Đốt kho công đức tơi bời
Chóng nên trừ khử kịp thời tâm kia.
72.
Như kẻ bị trói tay chờ chết
Chịu đứt tay để được thoát nguy.
Ta nhờ các khổ lúc tu
Mà may thoát khỏi ngục tù Diêm vương.
73. Nếu hiện tại ta không chịu được
Những khổ đau nhỏ nhặt hàng ngày
Sao không sợ thói sân si
Cái nhân địa ngục A tỳ gớm ghê?
74.
Vì tham dục chẳng chán chê
Mà ta luống chịu trăm bề khổ đau
Nhưng chưa được lợi ích nào
Cho bản thân hoặc cho bao nhiêu người.
75.
Cái khổ này thực không đáng kể
Nhưng viên thành lợi ích vô biên
Là trừ khổ hại chúng sinh
Vậy khi nhẫn chịu còn nên vui mừng.
76.
Có người rất đỗi sướng vui
Ngợi ca công đức kẻ ngươi đang thù
Vậy này tâm ý ta ơi
Hãy cùng ca ngợi cho vơi khổ sầu.
77.
Sự tùy hỷ phát sinh như thế
Là suối nguồn an lạc thanh cao
Được chư Phật cùng khen lao
Cách hay thu phục biết bao nhiêu người.
78.
Nếu ngươi bảo "Nó được khen
Nhưng tôi không muốn nó nên anh hào."
Vậy thì chớ trả thù lao
Rồi ngươi sẽ chuốc xiết bao não phiền.[3][8]
79.
Ngươi khoái chí chúc lành kẻ khác
Khi họ khen công đức của ngươi
Nhưng sao ngươi lại không vui
Khi nghe khen ngợi kẻ ngươi oán thù?
80.
Phát tâm vô thượng bồ đề
Là mong tất cả mọi người an vui
Vậy nay chúng được thảnh thơi
Sao ngươi trở lại giận sôi trong lòng?
81.
Lúc đầu ngươi phát tâm mong ước
Cho hữu tình được phước lớn lao
Cớ sao nay lại khổ sầu
Thấy người hưởng chút tơ hào lợi danh?
82.
Chúng sinh vốn cha mẹ mình
Đáng ngươi cấp dưỡng tận tình lo toan
Họ nay tự lực bình an
Đã không mừng lại đem tâm ghét hiềm?
83.
Không mong chúng được niềm vui nhỏ
Nói gì mong giác ngộ toàn vui
Tâm bồ đề ấy còn đâu
Nơi người ganh ghét kẻ giàu hơn ta?
84.
Quà kia được biếu kẻ thù
Hoặc đang còn ở trong kho nhà người
Thì đâu có phải phần ngươi
Không chi can hệ khiến ngươi phải rầu.
85.
Sao tự phá phước cùng công đức
Còn khiến cho kẻ khác mất tin?
Gia tài công đức không gìn
Chính ngươi đáng tự giận mình là hơn.
86.
Ngươi không sợ những ác hành
Do mình đã tạo, nên thành kém may
Thế mà còn nổi sân si
Vì ganh tị với phúc người hay sao?
87.
Giả như kẻ thù ngươi bị hại
Có gì đâu trong ấy để vui?
Kẻ kia do đến vận xui
Không do ngươi muốn mà người tổn suy
88.
Dù người khổ như ngươi mong muốn
Thì cũng không đáng để vui mừng
Không gì là địa ngục nhân
Cho bằng cái sự ăn mừng khổ đau.
89.
Đấy là một cái lưỡi câu
Vô minh phiền não buông câu hại người
Nếu ai mắc phải mồi này
Đồng sôi địa ngục khó ngày thoát ra.
90.
Sự vinh quang cùng lời ca tụng
Không khiến cho kẻ nhận bình an
Không đem trường thọ, kiện khang
Không làm hết bệnh đa mang chút nào.
91.
Nếu rõ biết thế nào thật lợi
Thì những lời khen ngợi ích chi?
Còn như muốn đỡ sầu bi
Chỉ cần uống rượu trau tria giải buồn.
92.
Nếu vì muốn được nổi danh
Mà tài sản, tính mạng mình mất luôn
Thì khi chết được tiếng thơm
Còn ai ở đó mà buồn với vui?
93.
Khi sụp đổ lâu đài trên cát
Kẻ ngu cùng trẻ nít khóc than
Cũng như khi mất tiếng tăm
Tâm ta điên đảo giống tuồng trẻ ngu.
94.
Âm thanh đã biết vô thường
Thì nghe khen ngợi cũng dường như không.
Nếu vì người ấy vui lòng
Trong khi khen ngợi, nên lòng ngươi vui.
95-96.
Thế thì sao lại không vui
Nghe ai khen ngợi kẻ ngươi oán cừu?
Dù khen ngươi hoặc kẻ thù
Người khen vui vẻ, ngươi nào liên can.
97-98.
Khi tâm nghĩ "ta được khen"
Thật không thích đáng để sinh vui mừng
Ngợi khen làm tán loạn tâm
Phá nhiều thiện pháp, hết tâm chán lìa.
99. Nếu
hiện tại có người bôi bác
Muốn phá cho tan nát danh ta
Chính là người đã cứu ta
Khỏi sa địa ngục đường tà đấy thôi.
100.
Đã cầu giải thoát luân hồi
Thì không trói buộc bởi đời lợi danh
Sao còn giận tức hữu tình
Những người cởi mở cho mình trói trăn?
101.
Khi ta đến một nơi nguy khốn
Mà bị người đóng cổng chận ngăn
Ấy là Phật tổ gia ân
Sao còn giận tức kẻ ngăn can mình?
102.
Nếu ngươi bảo kẻ thù tác hại
Trở ngại bao công đức của ngươi
Hạnh tu nhẫn nhục cao vời
Sao không nhân đấy tu ngay một lần?
103.
Nếu ta có lắm ưu phiền
Nên không chịu nổi kẻ hiềm khích ta
Ấy mình tự chướng hạnh tu
Bao nhân phước đức, nhẫn là tối cao.
104.
Không tổn hại, nhẫn nào sinh khởi
Nhẫn kẻ thù công đức phát sinh
Vậy thù địch chính ân nhân
Cho ta tu phước, đâu ngăn ngại gì?
105.
Khi cho mà gặp kẻ xin
Thì sao gọi đấy chướng duyên cho mình
Cũng vô lý như bảo rằng
Giới sư trở ngại cho mình xuất gia.
106.
Thế gian đầy dẫy người xin
Cho ta bố thí gieo duyên phước lành
Nhưng thù nghịch lại hiếm khan
Ta không sinh sự, ai màng hại ta?
107.
Thù nghịch cũng như là báu vật
Ta chẳng tìm mà được đến tay
Giúp ta giác ngộ là đây
Hãy nên ưa mến kẻ hay hại mình.
108.
Muốn tu nhẫn nhục cho thành
Kẻ thù hợp tác với mình mới xong
Vậy bao phước đức thành công
Hãy nên phụng hiến kẻ từng hại ta.
109.
Nếu bảo "kẻ thù đâu muốn giúp
Cho ta thành quả phúc thanh cao?"
Vậy thì thánh pháp cao siêu
Cũng đâu muốn giúp nương theo tu hành.
110.
Nếu bảo : "Thù chỉ chuyên tác hại
Đâu muốn gì ích lợi cho tôi? "
Hại kèm thiện ý cứu đời
Thì như y sĩ, đâu thời nhẫn kham?
111.
Nhờ một kẻ sân si tột độ
Nhẫn nhục thành kiên cố nơi ta
Kẻ thù, nhân tốt cho ta
Nên cung dưỡng họ như là pháp thân.
112.
Đức Mâu ni có dạy rằng
Chúng sinh với Phật cũng ngang phước điền
Muốn thành lục độ vô biên
Hãy gieo giống phước lên trên ruộng này.
113.
Kể bao đối tượng ta nương
Để tu chứng đạo, chúng sinh Phật đồng.
Chỉ tôn Phật, chúng sinh không
Là lời chẳng có ở trong kinh nào.
114.
Xét trên trí đức cao sâu
Dĩ nhiên Phật, chúng sinh nào giống nhau?
Chúng sinh giúp chứng đạo mầu
Nên đồng với Phật, ấy do quả lành.
115-116. Cúng dường tất cả chúng sinh
Với tâm từ mẫn, vô biên phước tồn
Vì là nhân của quý tôn
Cũng như kính Phật Thế tôn vô lường.
117.
Hằng sa công đức nan lương
Đồng quy nơi một kim thân Phật ngài
Một công đức nhỏ trong đây
Đủ cho ba cõi quay về cúng dâng.
118.
Nhờ chúng sinh Phật thành chính đạo
Nên hữu tình có tạo phần công
Vì hai đức ấy tương đương
Cho nên thực đáng cúng dường chúng sinh.
119.
Như lai đấng nói lời chân
Ban vui tất cả thiết thân hữu tình
Cách nào báo Phật thâm ân
Cho bằng giúp chúng sinh hằng an vui?
120.
Phật từng xả thân vào hỏa ngục
Cứu chúng sinh lăn lóc tam đồ
Nhớ ân đức Phật sâu xa
Con nguyền tu hạnh lợi tha báo đền.
121.
Phật xưa không tiếc thân mình
Đem cho tất cả hữu tình an vui
Ngu si kiêu mạn là tôi
Nếu không làm kẻ tôi đòi chúng sinh.
122.
Phật vui khi chúng sinh an
Chúng sinh tổn hại Phật tan nát lòng
Hữu tình sướng, Phật an tâm
Làm cho chúng khổ, tổn thương Phật ngài.
123.
Như thân thể quấn trong lửa rực
Dù ai cho ngũ dục không màng
Phật đà không thể hân hoan
Nếu ta tổn hại chúng sinh con Ngài.
124-125. Khi xưa con hại hữu tình
Khiến đau lòng Phật, nay xin sám chừa
Từ nay con nguyện dứt trừ
Dù ai chà đạp xin thề nhẫn kham.
126.
Phật với tâm đại bi vô ngại
Trong hữu tình thấy tánh Như lai
Sao không kính trọng tánh này
Ở trong tất cả muôn loài chúng sinh?
127.
Hãy làm cho chúng sinh vui
Thì ta sẽ khiến Như lai vui lòng
Lại còn lợi lạc bản thân
Bao nhiêu đau khổ xóa tan trên đời.
128.
Ví như có kẻ làm quan lớn
Hại dân lành, tán tận lương tâm
Nhưng người dũng sĩ khôn ngoan
Dù dư sức cũng chẳng ham báo thù.
129.
Vì quan ấy chẳng đơn cô
Sau ông còn có ô dù lớn lao :
Phật đà bi mẫn gồm thâu
Và bao ngục tốt, lẽ nào coi khinh?
130-131. Hãy làm cho chúng sinh hoan
hỉ
Như bề tôi phụng thị ác vương
Ta không đọa bởi vua sân
Mà sa địa ngục nếu sân hữu tình.
132. Và
dù bạo chúa hân hoan
Cũng không thể biếu niết bàn cho ta
Quả do đức tính nhân hòa
Ban vui cứu khổ mọi nhà chúng sinh.
133.
Kết quả làm hữu tình vui sướng
Là đời này được hưởng vinh quang
Đời sau thoát khỏi khổ nàn
Hãy luôn ghi nhớ lời vàng chớ quên.
134.
Trong vòng sinh tử liên miên
Sống lâu vô bệnh dung nhan tuyệt trần
Tiếng thơm nhờ đức vô sân
Và bao hạnh phúc sánh bằng Luân vương.