BỒ TÁT QUẢNG ĐỨC
NGỌN LỬA VÀ TRÁI TIM
Lê Mạnh Thát Chủ biên
Nhà Xuất Bản Tổng Hợp TP. HCM 2005
NGỌN LỬA
QUẢNG ĐỨC
Tỷ
kheo Thích Trí Quang
“Thân
người khó được“, đó là lời dạy toàn bộ Phật giáo.
Chỉ trong Phật giáo đại thừa mới nói đến sự tự thiêu.
Nói ít nhưng trang trọng là Pháp Hoa. Đặc biệt Bồ tát giới
Phạm Võng cấm đi và ở những nơi nguy hiểm, tai nạn, nhưng
cũng nói đến sự tự thiêu. Cả hai xuất xứ trên đây đều
nói tự thiêu là khổ hạnh. Khổ hạnh này xuất từ ý thức
và tâm nguyện có hai đặc thái : xót xa Phật pháp điêu đứng
và xót thương quần chúng đau khổ. Khổ hạnh tự thiêu tuyệt
đối phải là không phải tự sát. Khổ hạnh tự thiêu cũng
không phải chỉ tự đốt thân thể, mà phụ thuộc việc này
còn có những sự tự đốt một phần thân thể. Sự tự đốt
một phần thân thể là vì muốn tự thử nghiệm nội lực,
thử chịu khổ hạnh.
Phía
người ngoài thì không ai được yêu cầu hay khuyến khích
sự tự thiêu, được chăng chỉ có sự không trở ngại mà
thôi. Chỉ có vị thầy truyền thọ Bồ tát giới mới có
thể có lúc nói đến sự tự thiêu một phần thân thể để
xét nghiệm người xin thọ Bồ tát giới có thể hay không
thể có cái chí nguyện dũng mãnh .Không thể có thì vị Thầy
phải đào luyện cho họ có thể có cái chí nguyện ấy mới
truyền thọ Bồ tát giới. Tự thiêu một phần hay toàn thân
thể, như vậy, là xuất từ nguyện lực, một trong những
sức mạnh mà Phật giáo nói đến...
Nay
nói về ngài Quảng Đức.
Chính
trong những ngày quyết liệt nhất mà tôi nhận được thư
của Ngài. Thư viết trên miếng giấy nhỏ, dĩ nhiên để dễ
mang đi cho kín đáo. Thư do một ký giả người Việt làm cho
một hãng thông tấn ngoại quốc cẩn trọng đưa tận tay tôi.
Thư viết chữ nghiêm trang. Rằng đạo pháp trong cơn nguy khốn
mà tôi tuổi già sức mọn, không làm gì được. Nên tôi xin
học đức Dược Vương, nguyện thiêu thân mình để cầu cho
đạo pháp trường tồn. Ngưỡng mong liệt vị trưởng thượng
tôn túc từ bi hứa khả, và quyết định cho lúc nào
thực hiện. Xét đây là việc trọng đại nên tôi không dám
quyết định. Một cuộc họp được mở ra khẩn cấp, với
sự hiện diện của ngài Hội chủ, các Thầy Trí Thủ, Thiện
Siêu, Thiện Minh và tôi.
Ai
cũng xúc động nhưng không quyết định gì, chỉ giao cho tôi
xét kỹ nên chấp nhận ý nguyện của Ngài hay không, chấp
nhận thì nên thực hiện vào lúc nào, dĩ nhiên là ở Sài
gòn. Được giao như vậy, nhưng tôi trang trọng cất giữ trong
người bức thư của Ngài mà chưa quyết định gì, kể cả
việc phúc đáp cho Ngài. Thế rồi trong lúc Từ Ðàm bị bao
vây dữ dằng thì tin ngài tự thiêu được ông Đằng mật
báo liền cho tôi. Liền hôm sau ông Diệm mời Phật giáo thương
thuyết. Sự tự thiêu của Ngài như vậy là cái mốc của
giai đoạn mới trong cuộc Vận động 1963.
Trước
đây tôi không quen biết với Ngài, chỉ gặp một lần khi
Ngài trù trì chùa Phước Hòa, biết Ngài chuyên tâm trì tụng
và lễ bái Pháp Hoa. Giai đoạn trước khi Ngài tự thiêu tôi
cũng chỉ biết mỗi một bức thư nói trên. Sau này mới biết,
trước khi tự thiêu, Ngài chuẩn bị một cách chân thành,
bình dị và kín đáo. Vẫn trì tụng lễ bái Pháp Hoa hằng
ngày. Vẫn sinh hoạt bình thường. Tế nhị lắm mới thấy
Ngài có vẻ như người sắp đi xa. Quan trọng nhất là di chúc
của Ngài. Một vị tân tỷ kheo gần Ngài mà đến hôm Ngài
sắp tự thiêu mới biết được ý nguyện và bản di chúc
ấy.
Bản
di chúc ấy bình dị, chân thành, quan trọng nhất là ý thức
chứa đựng bên trong. Chính ý thức này chứa đựng tâm nguyện
Bồ tát của Ngài. Không oán trách đến cả ông Diệm, ngài
chỉ nói tự đốt thân mình để cầu cho ông sáng suốt...Ngoài
di chúc, Ngài còn một tấm ảnh và một quả tim. Về tấm
ảnh, một ký giả chụp được lúc ngọn lửa bùng lên gần
khắp người Ngài rồi, còn lại chỉ có một bên vai, gần
một nửa trên đầu, trán cũng đã có lửa, chỉ mặt còn
nguyên. Chính trong lúc như vậy mà nét mặt Ngài hoàn toàn
bình thản, siêu thoát, không một nét nhăn hay một chút ráng
sức. Bức ảnh này được giải thưởng quốc tế. Lại nghe
nói lửa bùng lên hoàn toàn mà Ngài vẫn an tọa. Cho đến
lửa tắt, một tấm hình khác cho thấy Ngài ngồi như pho tượng
đồng đen. Sau đó một lúc Ngài mới gật đầu xuống như
thể cúi chào tăng ni Phật tử, rồi nhẹ nhàng bật ngửa
người ra. Ngài tự thiêu mấy hôm rồi tôi mới vào Sài gòn.
Tình trạng khi Ngài tự thiêu, nghe nói cực kỳ bi tráng, cho
đến nay vẫn là không tiền khoáng hậu.
Về
đám tang của Ngài, tôi sẽ nói đến trong chương 30. Nay hãy
nói đến sự kiện quan trọng nhất là quả tim của Ngài,
“quả tim Quảng Ðức“. Việc hỏa thiêu nhục thân của
Ngài là do thầy Thiện Hòa chủ trì. Thiêu rồi lấy ra, trong
đống tro tàn còn một khối thịt mà vị trí cho biết đó
là quả tim. Thầy Thiện Hòa cho vào lò thiêu lại cũng vẫn
không cháy. Lại thiêu nữa nhưng xăng hết. Bấy giờ rất
đông ký giả hiện diện. Họ chạy kiếm xăng giúp. Bấy giờ
chỉ họ mới đi lại được dễ dàng. Họ kiếm được mấy
can xăng super, đem thiêu kỹ, nhưng lấy ra vẫn không cháy.
Việc này làm cho tôi tin, xưa, ngài La Thập sau khi hỏa thiêu
cái lưỡi vẫn còn. Nhưng ở đây mọi thắc mắc dị nghị
hoàn toàn không có được nữa. Vì đây là việc mà trên dưới
50 ký giả, đa số là ký giả quốc tế, không những cũng
chứng kiến mà còn dự vào.
Về
quả tim này tôi vẫn nói đến vào gần cuối bản tự ghi
này. Ở đây chỉ nói khi hỏa thiêu ngài rồi, tôi thảo để
ngài Hội chủ ký một thông bạch. Cuối thông bạch ấy tôi
viết “cầu nguyện vị nhục thân Bồ tát gia hộ cho cuộc
vận động của Phật giáo đựơc thành tựu“. Và niệm “Nam
mô đại hùng đại lực Quảng Ðức bồ tát“ ; Hồng danh
Bồ tát Quảng Ðức khởi đầu từ đó. Hồng danh ấy, và
Bồ tát Quảng Ðức, cho đến nay chính những người duy vật
cũng không thể không công nhận. Một trong những sự bất
diệt của cuộc vận động 1963 là sản xuất một vị Bồ
tát.
Sự
tự thiêu của Bồ tát Quảng Ðức ngay khi mới xảy ra đã
làm cho ông Diệm rụng rời. Rồi mấy giờ sau, cả thế giới,
nhất là ở Mỹ, ngọn lửa tự thiêu của Ngài rực lên trên
máy truyền hình, đốt cháy tan tành hình ảnh ông Diệm và
chế độ của ông. Ngọn lửa Quảng Ðức chung đúc và làm
sáng lên cái khí thế cao độ mà ông Diệm không còn giữ
được gì về thái độ và chính sách của ông.
Dân
tộc Việt Nam có lắm vĩ nhân. Nhưng Bồ tát Quảng Ðức là
vĩ nhân mà siêu nhân.