Vu lan nhớ mẹ
NAM MÔ BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI PHẬT
Ngưỡng bái bạch Chư tôn thiền đức!
Kính thưa quí Phật tử!
“Mỗi mùa xuân sang mẹ già thêm một tuổi.
Mỗi mùa xuân sang tóc mẹ lại trắng thêm.
Tóc mẹ trắng như tóc mây bàng bạc,
chẳng quản gian nan che chở cuộc đời con.
Tình mẹ đậm đà, lòng mẹ bao la.
Mỗi bước con lớn khôn
đều có bóng hình của mẹ.
Mẹ ơi! Công ơn mẹ
chúng con mãi không quên.
Mẹ ơi! Biết ngày nào con đền được ơn mẹ.
Cầu cho mẹ được yên bình
ở mãi bên chúng con.”
Kính thưa quí vị!
Hằng năm, cứ mỗi độ thu về, mùa báo hiếu đến, chúng con lại thổn thức
thương công cha dưỡng dục; tiết Vu Lan sang, chúng con lại bâng khuâng
nhớ nghĩa mẹ sanh thành. Và ngậm ngùi tưởng niệm ân đức cao dày của song
thân:
“Công cha như núi Thái sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.”
Bổn phận làm con, chúng con hằng nhắn nhủ với nhau rằng phải:
“Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”
Thật vậy!
Dòng thời gian lặng lẽ trôi mau, xuân hạ thu đông bốn mùa luân chuyển.
Sự vận hành của thiên nhiên, trời đất, con người, vạn vật trong vũ trụ
đều không ngoài nguyên lý vô thường, nhưng trái tim của cha mẹ muôn đời
vẫn một, “tấm lòng của mẹ bốn mùa là xuân”. Dẫu cho chúng ta có đi trọn
kiếp người cũng không thể nào đi hết những lời ru của mẹ!
Mẹ, người đã đem hết thảy tình thương, ánh mắt, nụ cười, tiếng nói,
hương vị của cuộc đời mình cho con trẻ. Mẹ là hình ảnh đầu tiên mà sau
này dù chúng ta có đi suốt cuộc đời này cũng chẳng thể nào tìm được
người thứ hai thay thế mẹ, khi cuộc đời mẹ đã là cuộc đời con.
Hơn thế nữa, trong kinh Phật có dạy: “Trong nhà có hai đức Phật mà chúng
ta cần phải cúng dường, đó là cha và mẹ.” Bởi lẽ: “Mẹ là trời Phạm
thiên, là vị tiên ban đầu, là người đáng cúng dường.” Đức Phật còn ví
như thế, chúng ta há lại dám coi thường cha mẹ hay sao?
Kính thưa quí vị!
Mối tình nào rồi cũng sẽ phai mờ theo năm tháng, nhưng tình thương của
cha mẹ muôn thuở vẫn sâu nặng. Và hình ảnh của mẹ sẽ mãi mãi trong tim
con không bao giờ quên lãng.
Nói đến mẹ là nói đến một tình yêu không biên giới mà ở đó, không gian
và thời gian không sánh kịp, văn tự ngôn ngữ không diễn đạt hết. Cho nên
có một thi sĩ đã mô tả rằng: “Trong vũ trụ có lắm kỳ quan nhưng chỉ có
trái tim người mẹ là vĩ đại hơn hết.”
“Bước từ lòng mẹ bước ra,
Người thiêng liêng nhất cũng là mẹ tôi.
Tiếng thơ nức nở chào đời,
Lại là tiếng mẹ à ơi sớm chiều.
Thương con mẹ đã chắt chiu
Gởi vào lặng lẽ những điều thiêng liêng.”
(Lê Đình Đại)
Mẹ thương con một tình thương không bờ bến. “Mẹ nuôi con như biển hồ lai
láng”, như nước trong nguồn len lỏi chảy xuyên qua từng khe đá sỏi không
bao giờ ngăn ngại. Mẹ là tất cả đời con. Con là gia tài của mẹ mà dẫu
cho có đi hết nước non thì vẫn mãi không cùng.
Ôi! Tình mẹ thiêng liêng cao cả quá! “Mẹ có nghĩa là mãi mãi, là cho đi
không đòi lại bao giờ” mà “từ khi bập bẹ cho đến lúc trưởng thành con
vẫn chưa hiểu hết chiều sâu” tấm lòng của mẹ!
Để rồi, khi những cánh phượng hồng không còn khoe sắc thắm, mấy chú ve
nhỏ thôi trỗi khúc hát ngân nga thì ngọn gió thu bắt đầu mơn man theo
những chiếc lá vàng rơi giữa chiều buông tiếng chuông chùa trầm mặc, báo
hiệu mùa báo hiếu đã về. Mùa Vu Lan đến gợi nỗi ngậm ngùi nhớ mẹ nước
mắt rơi. Ôi! Một nỗi nhớ da diết như cơn mưa chiều tháng Bảy sụt sùi tầm
tã. Mưa của thiên nhiên giăng mắc giọt sầu hay mưa trong lòng con trẻ
tha thiết nhớ mẹ khôn nguôi:
“Mẹ già như chuối chín cây,
Gió lay mẹ rụng con rày mồ côi.
Mồ côi tội lắm ai ơi! ...”
Và khi sự thật phũ phàng, mẹ chúng con đã không còn nữa:
“Mẹ ta tro bụi trên sông,
Xuôi chèo qua nẻo hư không mẹ về.
Chiều hoa trắng rụng bốn bề,
Trần gian thêm một kẻ về mồ côi.
Từ đây chỗ mẹ ta ngồi,
Mây như tóc trắng rối bời mây qua.”
(Đỗ Trung Quân)
Thưa quí vị!
“Mùa thu buồn, khí thu lạnh, gió thu hiu hắt thì thầm như trao gởi cho
nhau những ân tình giữa hai miền sống chết.” Vậy thì anh ơi! Chị ơi! Em
ơi! Chúng ta hãy cùng nhau chia sớt nỗi niềm này và nhắc nhau dừng lại
bước chân phiêu lãng mà trở về sống trọn tấm tình chung. Với những ai
may mắn còn có mẹ hiền, hãy mau mau trở về quì bên chân mẹ và nói lời
yêu thương mẹ khi người còn có thể nghe được. Hãy nói rằng: “Mẹ ơi! Mẹ
có biết không?... biết là con thương mẹ không?”[15]
Có như thế chúng ta mới xoa dịu được phần nào nỗi đau nhớ thương mỏi mòn
của mẹ, và cũng là để lòng mình nghe lại tiếng gọi tình thâm:
“Vi vu hiu hắt thu phong,
Chạnh niềm hiếu đạo trong lòng xót xa.
Công cha nghĩa mẹ đậm đà,
Mảy may chưa đáp lệ sa đôi hàng.”
Mẹ ơi! Mẹ đã chờ đợi chúng con suốt cuộc đời mình. Đã từ lâu rồi mẹ ngồi
đếm từng chiếc lá rơi, đếm bao nhiêu lá mà đứa con yêu vẫn biền biệt
chưa về, để mẹ mỏi mòn trông ngóng vào ra.
“Bóng mẹ vào ra lối cỏ quen,
Tóc sương dần xóa tóc màu đen.
Nhớ ai ra nhẩm lời kinh nguyện,
Khuya nỗi niềm khuya một ngọn đèn.”
(Phan Minh Hồng)
Thưa quí vị!
Có thể nói rằng đạo đức con người bắt đầu từ sự hiếu kính mẹ cha. Vì thế
người xưa đã đưa ra tiêu chuẩn: “Thiên kinh vạn quyển, hiếu hạnh vi
tiên” (Ngàn vạn quyển kinh đều lấy hiếu hạnh làm đầu). Nếu chúng ta
không yêu kính cha mẹ thì làm sao chúng ta thương được người khác? Người
có hiếu với cha mẹ thì luôn được thành tựu mọi điều tốt đẹp. Người bất
hiếu với cha mẹ thì khó thành công trong cuộc sống.
Kinh Phật có dạy: “Tội ác lớn nhất không gì bằng bất hiếu, điều thiện
lớn nhất không gì bằng có hiếu”, hay “Hạnh hiếu là hạnh Phật, tâm hiếu
là tâm Phật.”
Chúng ta phải cố gắng giữ tròn bổn phận một người con hiếu kính với mẹ
cha. Nếu không, sẽ có ngày chúng ta hoảng hốt trong nỗi buồn cô quạnh và
đớn đau tiếc nuối như thầy Tử Lộ ngày trước đã than van:
“Mộc dục tịnh nhi phong bất đình,
Tử dục dưỡng nhi thân bất tại.”
(Cây muốn lặng mà gió chẳng dừng, con muốn nuôi cha mẹ thì than ôi...
cha mẹ còn đâu nữa!)
Vậy thì anh ơi! Chị ơi! Em ơi! Chúng ta hãy mau quay về bên mẹ và dâng
lên người nỗi niềm một thuở nhớ thương:
“Mẹ ơi! Con nhớ ngày xưa,
Chiều bên đồng ruộng bóng mưa đổ về.
Con đùa, con nghịch mải mê,
Đâu hay mẹ đã lạnh tê cả người.”
Và có lẽ không có nỗi đau đớn xót xa nào bằng niềm hoài vọng của đứa con
sớm mồ côi cha mẹ:
“Năm xưa tôi còn nhỏ,
Mẹ tôi đã qua đời.
Lần đầu tiên tôi hiểu,
Thân phận kẻ mồ côi.
Quanh tôi ai cũng khóc,
Im lặng tôi sầu thôi!
Để dòng nước mắt chảy,
Là bớt khổ đi rồi.
Độ nhỏ tôi không tin,
Người thân yêu sẽ mất.
Hôm ấy tôi sững sờ,
Và nghi ngờ trời đất.
Từ nay tôi hết thấy,
Trên trán mẹ hôn con.
Những khi con phải đòn,
Đau lòng mẹ la lẫy.
Kìa nhà ai sung sướng,
Mẹ con vỗ về nhau.
Tìm mẹ con không có,
Khi buồn biết trốn đâu?
Hoàng hôn phủ trên mộ,
Chuông chùa nhẹ rơi rơi.
Tôi thấy tôi mất mẹ,
Là mất cả bầu trời!”
Kính thưa chư Tôn đức!
Kính thưa quí Phật tử!
Theo tục lệ phương Tây: “Nếu anh còn mẹ thì đến Ngày của mẹ:[16]
“Nếu anh còn mẹ, anh sẽ được cài một bông hoa màu hồng trên áo, và anh
sẽ tự hào được còn mẹ. Còn nếu anh mất mẹ, anh sẽ được cài trên áo một
bông hoa trắng...” “...Người được hoa hồng sẽ thấy sung sướng nhớ rằng
mình còn mẹ, và sẽ cố gắng để làm vui lòng mẹ, kẻo một mai người khuất
núi, có khóc than cũng không còn kịp nữa.”[17]
Tục lệ này, ngày nay đã ảnh hưởng tốt đẹp ở nước ta nhưng không một ai
biết chính xác có từ lúc nào.
Chỉ nghe kể lại rằng vào những năm đầu của thập niên 60, Hòa thượng Nhất
Hạnh sang Nhật thăm thầy Thiên Ân. Do mới qua bên ấy nên Hòa thượng chưa
am tường về phong tục tập quán của xứ này.
Một hôm, Hòa thượng cùng thầy Thiên Ân, một du học tăng Việt Nam trên
đất Nhật và biết tiếng Nhật đi mua sách. Trên đường đi ngài gặp một
thiếu nữ Nhật Bản cúi đầu lễ phép chào ngài. Sau câu chào hỏi ngài không
hiểu gì nhưng thấy cô gái lặng lẽ rút trong bóp của mình một cánh hoa
cẩm chướng màu trắng và cài lên ngực áo cho ngài bằng một thái độ hết
sức thành kính xen lẫn nỗi niềm xúc động. Ngài vẫn giữ im lặng trong sự
cung kính để cô gái cài hoa lên ngực áo cho mình và cúi đầu chào từ giã.
Khi đến tiệm sách hỏi ra thì ngài mới biết hôm nay là ngày tưởng niệm mẹ
của người dân xứ Phù Tang, tức là ngày Chủ nhật của tuần lễ thứ 2 tháng
5 dương lịch. Vào ngày tưởng niệm mẹ của người dân xứ này thì bất luận
là người nào khi ra đường đều chuẩn bị hai loại hoa; một loại màu đỏ
thắm sẽ gửi tặng cho bất cứ ai họ gặp trên đường khi biết người đó còn
mẹ, để người đó hạnh phúc và yêu thương mẹ nhiều hơn. Và họ cũng sẽ bùi
ngùi trao cho những ai bất hạnh không còn mẹ một cánh hoa màu trắng. Từ
nguồn cảm xúc ấy, Hòa thượng Nhất Hạnh đã viết nên tác phẩm “Bông Hồng
Cài Áo.”
Thời gian sau đó, lễ cài hoa hồng dần dần được chính thức áp dụng vào
tất cả các ngôi chùa Việt Nam mỗi khi Vu Lan Thắng Hội về, và trở thành
một truyền thống mang ý nghĩa cao đẹp của đạo Phật trong mùa báo hiếu.
Như chúng ta đã biết, hoa hồng tượng trưng cho tình yêu sâu sắc đậm
nồng. Và màu đỏ thắm như màu máu con tim, màu của sự sống sẻ chia, hy
sinh mà mẹ dành cho con từ lúc mới tượng hình. Còn đóa hoa hồng trắng
dẫu đẹp mà sao trông buồn bã quá. Nó hiu hắt, lạnh lùng như mảnh khăn
tang phủ trên đầu con trẻ thì trọn đời mồ côi mẹ... Mẹ ơi!
Kính thưa quí vị!
“Biển sâu lòng mẹ sâu hơn,
Cơn vui sóng vỗ nỗi buồn chiều lên.
Cuốn nhau tìm tới con tim,
Cách chi con mẹ đáp đền công ơn.”
(Hà Huyền Chi)
Ôi! Công ơn sanh thành của cha mẹ cả cuộc đời chúng ta không sao trả
hết. Mẹ là người đã cho chúng ta tất cả; cho chúng ta từ không thành có,
từ có thành lớn khôn:
“Mẹ nuôi con bấy lâu rồi,
Nuôi con khôn lớn thành người mới thôi.”
Mà thật ra, tình mẹ thương con vốn không cùng tận, đã bao giờ thôi đâu!
Mãi đến khi nhắm mắt lìa đời, tình thương của mẹ vẫn chưa từng hết.
Mẹ ơi! Mẹ đã cho con hình hài bằng máu và trái tim, bằng nỗi đau tột độ.
Mẹ đã nuôi con lớn khôn bằng bầu sữa bổ dưỡng ngọt ngào, lời ru êm dịu
mà từ thuở bé con đã nghiền mân mê vú mẹ, và miệng thèm đôi núm màu đỏ
son. Rồi khi con biết đòi ăn, cha mẹ là người đút cho con từng muỗng
cháo, muỗng cơm. Khi con biết đòi ngủ, cha mẹ là người thức hát ru con.
Ôi! Tình của mẹ ấm nồng, lời của mẹ dịu êm.
“Mẹ ru cái lẽ ở đời,
Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn.”
(Nguyễn Duy)
Quí vị thử nghĩ lại xem, chúng ta đã bao lần bỏ quên mẹ bên:
“Lều tranh khói bếp la đà,
Run run gậy trúc mẹ già tựa hiên.”
Mẹ tựa hiên trông ngóng, đợi chờ những đứa con “quên cha quên mẹ tình
thâm, quên xứ quên sở lâu năm không về”. Những đứa con mà ngày nào mẹ
chỉ dám:
“Đưa con ra đến cửa buồng thôi,
Mẹ phải xa con khổ mấy mươi.
Con ạ! Đêm nay mình mẹ khóc,
Đêm đêm mình mẹ lại đưa thoi.”
(Nguyễn Bính)
Nhưng đau đớn thay... những đứa con vẫn biền biệt phương nào, để mỗi đêm
về:
“Mẹ già lạy Phật Thích-ca
Lạy quanh tám hướng căn nhà trống trơ.”
Đây là hình ảnh rất thực tế, thời nào cũng có. Vậy mà chúng ta vẫn chưa
hết “đi hoang”. Đôi khi ở ngay bên cạnh mẹ mà chúng ta cũng dửng dưng
làm kiếp “cô hồn” bỏ quên nguồn cội, bỏ mặc mẹ già hiu hắt dòng lệ khô.
Chúng ta chạy đuổi theo những vị ngọt cuộc đời mà quay lưng với bầu sữa
bổ dưỡng ngày thơ. Chúng ta dại dột quá! Hồi nhỏ “mẹ cho cục kẹo, cái
bánh con mừng. Bây giờ con lớn, mẹ cho con cả cuộc đời mà con không
nhận”. Con bỏ mẹ bơ vơ!
Kính thưa quí vị!
Đương nhiên là chúng ta không bao giờ muốn mình trở thành đứa con bất
hiếu. Cũng chẳng bao giờ chúng ta muốn cho cha mẹ khổ đau. Nhưng thực
tế, chúng ta đã quên cha mẹ, đã bỏ cha mẹ mà đi. Để cho:
“Lòng già sớm bạc cơn mong,
Dáng vui trong mỗi chiều trông nhang tàn.
Mẹ ngồi một cõi chưa tan...”
Chờ đợi... và chờ đợi trong cô đơn tuyệt vọng!
Và ở nơi phương trời vô định nào đó, chúng ta có lần nào nhớ đến cha mẹ
không? Chúng ta có thấy “tiếng gió chiều thổi qua làn khói mái tranh
xiêu. Và trong giếng mắt buồn tê dại, mẹ đứng nhìn quanh mà tủi phận
nghèo”? Nếu như chúng ta có được điều đó thì mới thấy rằng mình còn có
mẹ ở trong tim.
Quý vị biết không? Bất luận nền luân lý đạo đức nào cũng đều lấy chữ
hiếu làm đầu. Một người con đã vong ân bội nghĩa, đã bất hiếu với cha mẹ
thì không còn việc độc ác xấu xa nào mà chẳng dám làm. Những người con
ấy, nhân phẩm xem như đã mất thì có xứng đáng làm một con người không?
Thế nên, bổn phận làm con chúng ta phải ý thức được điều này: Phải hết
lòng hiếu thảo với cha mẹ. Vì trong thực tế, tình yêu mà cha mẹ dành cho
con thật không thể dùng hình ảnh nào so sánh kịp. Nếu ước lượng thì “chỉ
có vũ trụ kia không bờ không bến mới sánh được với tình mẹ thương con
vốn không tận không cùng.” Tình yêu đó dẫu Đông Tây, kim cổ đều chẳng
khác.
Truyện cổ Hy Lạp kể rằng: “Có anh chàng tên là Cô-dắc yêu nàng tiên nữ
Óc-xa-na. Anh Cô-dắc đến cầu hôn, tiên nữ đòi sính lễ bằng trái tim
người mẹ. Mẹ sẵn sàng đáp ứng mong muốn của con. Bà lấy mũi dao bén rạch
sâu vào lồng ngực, máu xối ra, tay run run hiến trái tim mình cho con để
làm sính lễ. Vì mừng quá nên Cô-dắc vội vàng chạy đến với người yêu, bỏ
mặc mẹ nằm thiêm thiếp trong đớn đau cô quạnh. Giữa đường anh vấp ngã.
Sững hồn, bỗng anh nghe từ trong lòng đất vang lên tiếng nói ngọt ngào
đầm ấm quen thuộc nao nao: ‘Con ơi! Con có sao không?’ Cô-dắc nhìn quanh
không thấy ai cả ngoài trái tim người mẹ mà anh đang nắm chặt trong
tay.”
Lại nữa, truyền thuyết dân gian ta có kể một câu chuyện về người mẹ bị
rắn độc cắn mà chỉ lo nghĩ tới đứa con đang ở nhà... Bà biết mình sắp
chết nên cố chạy riết về nhà đổ lúa vào cối xay, đổ thóc vào cối giã gấp
gấp để có gạo cho con ăn mới vui lòng chịu chết. Và lạ lùng thay, điều
mầu nhiệm đã xảy đến. Trong khi bà mẹ cố dồn hết sức lực, bắp thịt vận
động ráo riết thì nọc độc thoát ra theo tuyến mồ hôi, toát ra theo hơi
thở mạnh: Bà mẹ thoát chết!
Quí vị có thể nào không cảm động trước tình thương con bao la của mẹ,
một tình thương không bờ bến?
Mẹ ơi!
“Mẹ như nước ngọt dòng sông,
Như lòng của biển, như đồng lúa xanh.
Tuổi thơ con ngủ yên lành,
Lời ca dao đó mẹ dành cho con.”
Vậy mà:
“Con nào hay sức mẹ hao mòn,
Tay chai mặt nám sắc son phai tàn.”
Cũng như, có những đêm mưa dầm rả rích, “mẹ thắp đèn chong vá áo cho
con” giữa lúc con say sưa trong giấc ngủ hồn nhiên. Rồi mẹ khẽ lay con
dậy, dịu dàng trao cho con bài học cuộc đời rằng:
“Gần đèn để thấy đời con sáng,
bóng tối làm con tối cuộc đời.”
(Anh Tài)
Kính thưa quí vị!
Có thể nói thêm rằng nhân loại có bao nhiêu con người là có bấy nhiêu
bản tình ca, áng văn, thi phú về mẹ. Duy chỉ có ngôn ngữ không lời mới
là tuyệt tác vĩnh cửu trong con.
Mẹ ơi! Mẹ là bóng cây, là dòng suối, là bài hát, là ánh sáng... là tất
cả niềm tin trong cuộc đời con. Mẹ thương con là một điều thiên phú.
Tình yêu đó mẹ không chỉ dành cho con khi còn ở đời mà mãi đến lúc trở
về cát bụi mẹ vẫn nặng mang:
“Mẹ ơi! thân xác mẹ còn đây,
Một nửa hồn xa cõi lụy đày.
Một nửa hồn kia còn ở lại,
Những niềm đau khổ quá sâu cay.”
(Vi Khuê)
Và vì vậy, trong suốt cuộc đời con, hình ảnh mẹ vẫn luôn là nguồn an ủi,
động viên lớn nhất trong những khi con hụt hẫng giữa đường đời. Với bao
đau khổ, hạnh phúc, nhục vinh, thành bại... không có mẹ con sẽ không còn
sức để vươn lên.
Ôi! “Lời mẹ ru con mãi về sau còn rung tiếng người. Một ngày trong nôi,
tay mẹ nâng giấc mơ vào đời. Dạt dào yêu thương chong đèn khuya mẹ thức
từng đêm. Xót xa trong lòng mai dẫu đời con có về đâu.”
Con có về đâu mẹ cũng theo cạnh bên con để dắt dìu nâng đỡ. Dẫu cho mẹ
có cực khổ trăm bề, dãi dầu sương gió, nắng mưa, buôn tảo bán tần kiếm
từng chén cơm, manh áo đến quên cả thân mình mẹ cũng không màng, chỉ
mong sao cho con của mẹ được yên bình trong cuộc sống:
“Nuôi con buôn tảo bán tần,
Chỉ mong con lớn nên thân với đời.
Những khi trái gió trở trời,
Con đau là mẹ đứng ngồi không yên.
Trọn đời vất vả triền miên,
Chăm lo bát gạo đồng tiền nuôi con.”
Đâu chỉ có thế, từ thuở còn trong thai con đã được mẹ chăm chút từng ly
từng tí rồi. Cho nên, bây giờ mẹ dẫu có một nắng hai sương, dẫu có héo
gầy khổ cực vẫn một lòng yêu thương con khờ.
Mẹ xăn quần tới gối, tay nổi gân xanh, dầm mưa dãi nắng, chỉ mong cho
con lớn lên công thành danh toại. Vậy mà... con có biết đâu. Con đã bao
lần làm mẹ đau, mẹ khóc, mà mẹ chẳng một lời than van!
Kính thưa mẹ! Kính thưa cha! Kính thưa các đấng sanh thành! Chúng con
xin cúi đầu sám hối. Xin cha mẹ hãy nhận đây tất cả lòng thành con trẻ:
“Mẹ ơi! mẹ có biết không,
Con thương mẹ lắm gian truân nhọc nhằn.
Vì con nào quản tấm thân,
Trèo non lội suối gió sương dãi dầu.”
Kính thưa quí vị!
Chẳng biết có muộn màng lắm không khi bấy lâu nay chúng ta mãi lang
thang phiêu bạt:
“Bước chân lữ khách rối bời,
Từ trong tiền kiếp vọng lời long đong.
Gió đời thổi lạnh tàn đông,
Vô thường một đóa nở hồng trong tâm.
Luân hồi quán trọ lặng câm,
Ta còn mê mãi trong vòng trần ai.”
Nhưng dẫu có muộn màng hay không thì hôm nay đây chúng ta cũng đã tỉnh
rồi. Vậy chúng ta còn chờ đợi gì nữa mà không về với mẹ để lòng già thôi
bớt quạnh hiu!
Chúng ta hãy về và cùng ôn lại những tháng ngày bên mẹ. Từ tiếng võng
trưa kẽo cà kẽo kẹt, đu đưa trong lời ru ngọt ngào của mẹ bên tai đã vỗ
về giấc ngủ như gió từ đại dương thổi vào mát rượi lòng con. Lời ru đó
đã ru con ngủ hằng ngày trong niềm mơ ước tương lai. Lời ru lồng lộng
điều nhân nghĩa!
Rồi con dần lớn, mẹ dạy con phải biết đem sức mồ hôi, sức lao động để
tạo sự nghiệp cho mình. Nhưng lúc ấy con khờ dại quá! Con chỉ biết rong
chơi mà phớt lờ lời mẹ dạy. Con đã vô tâm không hay biết mẹ thao thức
suốt đêm dài để suy tính, nghĩ ngợi đến tiền chợ tiền gạo ngày mai. Vô
tư hồn nhiên, con không để ý đến những nếp nhăn trên trán mẹ và mái tóc
hoa râm đang ngày một nhiều thêm cho đến trở thành bạc trắng!
Đến khi con lập gia đình thì bao bận bịu gia duyên ràng buộc nên con
không còn ở gần bên mẹ nữa. Thỉnh thoảng trở về thăm mẹ chút thôi mà
thời gian cũng hiếm hoi. Thế mà... mẹ vẫn điềm nhiên lo lắng cho sự sống
của con. Mẹ bảo rằng dù con có thật sự đã lớn, nhưng trong mắt mẹ con
vẫn là đứa trẻ thơ khờ dại cần phải có mẹ đỡ nâng.
Ôi! Tình mẹ bao la quá! Mẹ một đời chỉ biết lo cho con như dòng sông chở
nặng phù sa vun bồi cho đồng ruộng, như dòng suối mát lành chảy về xuôi.
Dù cho mẹ không sống đủ trăm năm nhưng đã lo cho con dư dả nụ cười và
tiếng hát. Để rồi... “một lần thôi mẹ ơi, mẹ đã không ngăn con khóc, là
khi mẹ đã không thể nào lau nước mắt cho con, là khi mẹ đã không còn”.
Kính thưa mẹ!
“Dù con hơn nửa cuộc đời,
Không có mẹ vẫn là người mồ côi.”
(Minh Nguyệt)
Thế nên hôm nay, nhân mùa báo hiếu về, chúng con kính dâng lên mẹ bằng
tất cả tấm chân tình qua những cánh hoa hồng dù đỏ hay trắng:
“Kính dâng lên mẹ đóa hồng,
Thắm tươi dào dạt mênh mông biển trời.”
Và này anh ơi! Chị ơi! Em ơi! Chúng ta hãy lưu giữ trong lòng mình những
cánh hoa hồng thắm đó. Chúng ta hãy tưởng niệm đến công ơn người đã từng
“lo cho con suốt cuộc đời cũng chưa đủ, người đã nuốt trọn đắng cay che
giấu bệnh tình, cho đến khi mắt mẹ đã không còn nhìn thấy nữa mà mẹ vẫn
mỉm cười khi biết con mẹ đã thành danh”.
Mà than ôi! Dòng đời có biết đâu, tháng năm như nước chảy qua cầu, con
phiêu bạt trên vạn nẻo đường nhân thế mà bóng mẹ hiền vẫn dõi mắt trông
theo.
Mẹ ơi!
“Con không đợi một ngày kia mẹ mất,
Mới giật mình khóc lóc đau thương.”
Hay đợi đến một ngày:
“Có con mới biết sự tình,
Khi xưa thầy mẹ nuôi mình thế nao.”
Và:
“Ngắm con khờ, con thầm gọi mẹ ơi!
Mưa tí tách ngoài thềm như tiếng vọng.
Nhìn lên vách con khóc cùng với bóng,
Mẹ bây giờ mới hiểu mẹ ngày xưa.”
(Thu Nguyệt)
Hoặc là:
“Lên non mới biết non cao,
Nuôi con mới biết công lao mẫu từ.”
Mà mẹ ơi!
“Bao lâu rồi con lưu lạc ngàn phương,
Con nhớ mẹ suốt canh trường khắc khoải.
Ơn dưỡng dục mẹ ơi sao xiết kể,
Công sanh thành con nghĩ quặn lòng đau.”
(Thích Quảng Độ)
Và buồn bã nhất là những chiều thu vàng vọt, con chạnh lòng nhớ mẹ nhớ
khôn nguôi. Mẹ ơi! “Vu Lan đến cõi lòng con quạnh quẽ”, nỗi ngậm ngùi
rơi lệ khóc mẹ đã không còn để con được yêu thương. Để “có những đêm con
thiêm thiếp trong mơ”, con mơ thấy mẹ về bên con ấp ủ tình thương mẫu
tử. Và để khi con giựt mình thức dậy, tất cả chỉ là giấc mơ, con hoảng
hốt kêu gào than khóc:
“Đừng đi đâu cả mẹ ơi!
Đừng đi đâu cả về nơi cuối cùng.”
Con sợ... con sợ lắm mẹ ơi! Khi dòng “thời gian cứ đi đi mãi, tuổi thơ
con dừng lại kỉ niệm thật đầy, nhưng ước mơ thì quá nông” vì con không
còn có mẹ; để trên đường đời con thẫn thờ đếm từng bước chân côi đi
trong cô liêu nghe lòng tê tái:
“Trên con đường hôm nay đầy lá đổ,
Con bước đi đi mãi giữa hoàng hôn.
Thoáng bơ vơ lạc lõng dậy trong hồn,
Khi chợt nhớ mẹ mình không còn nữa.”
Vậy quý vị ơi! Những ai may mắn còn được mẹ hiền thì phải cố gắng lo
tròn chữ hiếu. Không phải đợi đến ngày Vu Lan báo hiếu chúng ta mới tất
bật chạy lên chùa thắp nhang lạy Phật cầu nguyện và dự lễ cài hoa hồng
mà gọi là đủ. Chúng ta hãy yêu thương mẹ ngay trong từng phút giây của
sự sống để thấy mình còn diễm phúc có được mẹ hiền. Đời còn mẹ là còn
nhựa sống và tràn đầy ý nghĩa.
Kính thưa quí vị!
“Cây khô đâu dễ mọc chồi,
Cha mẹ đâu dễ sống đời với ta.
Non xanh bao tuổi mà già,
Bởi vì sương tuyết hóa ra bạc đầu.”
Và chúng ta dẫu có biết rằng cuối cùng của kiếp người là cái chết, rồi
tất cả sẽ trở về với cát bụi ngàn thu, nhưng vẫn không sao tránh khỏi
nỗi đau đớn trong lòng khi biết rằng mai này cha mẹ sẽ không còn nữa. Do
đó, chúng ta phải dành cho cha mẹ tất cả những gì chúng ta có được. Từ
vật chất đến tinh thần, chúng ta hãy dâng lên cho cha mẹ.
Ở đây, sự thành kính phụng dưỡng mới là điều cần thiết. Tuy nhiên, sự
hiếu thảo theo thế gian chỉ dừng lại trên bề mặt cuộc sống. Không khéo
chúng ta sẽ gây thêm tội nghiệp mà tuổi già chuốc não phiền. Cho nên,
theo tinh thần của đạo Phật, bổn phận làm con phải khuyến khích cha mẹ
quay về với Chánh đạo, phát tâm lành qui y Tam Bảo và thọ trì Năm giới,
để tuổi già có nơi nương tựa tâm hồn. Hướng dẫn cha mẹ quay về với cuộc
sống tâm linh tốt đẹp là phương cách báo ân chu toàn hơn hết.
Và thương cha mẹ, lo cho cha mẹ thì không gì hơn là giúp người hiện tại
sống được an ổn, cõi lòng thanh thản, mai sau được an nhàn giải thoát.
Chúng ta đừng nghĩ rằng khi cha mẹ mất rồi làm tang lễ cho linh đình,
cúng giỗ cho to mà bảo là có hiếu thì quả là một sai lầm lớn.
“Sống thì con chẳng cho ăn,
Chết rồi xôi thịt làm văn tế ruồi.”
Đó là một thực trạng đáng buồn mà ít nhiều chúng ta thường vấp phải.
Nhưng hôm nay đây đã là đệ tử Phật, chúng ta phải hiểu cho thấu đáo vấn
đề báo hiếu. Vâng! Ngoài việc phụng dưỡng sớm thăm tối viếng, lo cho cha
mẹ đầy đủ vật thực cần dùng trong lúc tuổi già, chúng ta nên động viên,
khuyến khích cha mẹ tìm nguồn an lạc tâm hồn trong vấn đề tu thiện. Được
như vậy mới có thể tạm gọi là phần nào đáp đền thâm ân cha mẹ.
Kính thưa quí vị!
Tấm lòng của cha mẹ bao la như trời cao biển rộng. Bổn phận làm con,
chúng ta phải hết lòng báo đáp. Nếu không, sẽ có lúc chúng ta phải khóc
than cho sự muộn màng này. Bởi vì “mẹ là ánh sáng, là ngọn đèn thắp sáng
bằng máu con tim, là đốm lửa thiêng liêng cháy trong bão bùng, cháy
trong đêm tối”, soi sáng nẻo con về.
Vậy, chúng ta hãy mau mau trở về mà nắm lấy tay mẹ để thấy đời còn hạnh
phúc:
“Mẹ cho con nắm bàn tay,
Bàn tay mẹ ẵm con ngày xa xưa.
Mẹ ơi! Nếu lỡ một mai
Mẹ về với đất tay ai con cầm?”
Nhưng hỡi ôi! Trong chúng ta đây có những người bất hạnh không còn có mẹ
hiền để nắm lấy bàn tay yêu thương trìu mến nữa. Bàn tay mà mẹ đã từng
chắt chiu dắt con qua mấy nhịp cầu tre lắt lẻo đến trường nay còn đâu
nữa. Tay con chới với buông thõng vào hư vô và bàng hoàng nhìn lên ngực
áo “đóa hoa hồng từ nay hóa trắng”, trắng nỗi niềm nhớ mẹ da diết tâm
hồn.
Kính thưa quí vị!
Trong giờ phút thiêng liêng của ngày Vu Lan báo hiếu, chúng ta hãy dành
trọn tấm chân tình tưởng niệm ân đức cao dày của hai đấng sanh thành. Và
hãy cùng chung vui hạnh phúc với nhưng ai còn có mẹ hiền, còn có mẹ để
cài hoa hồng đỏ thắm. Nhưng cũng đừng quên chia sớt nỗi ngậm ngùi với
những ai mất mẹ đứng bơ vơ nhìn đóa hoa hồng trắng.
Và một lần nữa, chúng ta hãy dành một phút mặc niệm tưởng nhớ công ơn
cha mẹ. Và để cùng nhau:
“Ngâm câu thơ cũ trời quê mẹ,
Ran tiếng chim chuyền nhành quýt tơ.
Mẹ như nhánh rẽ dòng sông nhỏ,
Mang hạt phù sa tưới đất quê.”
(Võ Đình Hồng)
Đồng thời, chúng con thành kính dâng lên cha mẹ nỗi niềm sâu kín:
“Mẹ ơi! năm tháng còn văng vẳng,
Tiếng hát ầu ơ của mẹ ru.
Từ thuở xa xưa giờ thấm lại,
Trong lòng con trẻ đẹp thiên thu.”
Hỡi các anh, các chị, các em, đóa hoa hồng vừa cài lên áo đó, chúng ta
hãy cùng nhau vui bước về bên mẹ hiền, dẫu có muộn màng nhưng vẫn còn
hơn. Chúng ta hãy về và ngậm ngùi chia sẻ nỗi mất mát lớn lao với những
người không còn mẹ.
“Thu sang lá rụng sân chùa cũ,
Mà mẹ ra đi chẳng trở về.
Lắng tiếng chuông ngân hòa nhịp mõ,
Nghe lòng chết lịm nỗi đau tê.”
(Khương Vi)
Kính bạch Chư tôn thiền đức!
Kính thưa quí Phật tử!
“Vì biết cuộc đời khổ với không,
Nên con gác lại mối thương lòng.
Hoằng dương chánh pháp đền ơn nặng,
Cúc dục sanh thành thỏa ước mong.”
(Lệ Ngọc)
Và giờ đây, trong buổi lễ trang nghiêm của ngày Vu Lan Thắng Hội, một
lần nữa, kính mời quí vị, chúng ta hãy cùng nhau chắp tay tưởng niệm và
đảnh lễ cha mẹ, thành kính dâng lên lời sám tội và phát nguyện rằng: đời
này và mãi mãi cùng tột đời vị lai, chúng ta sẽ là những con thảo, cháu
hiền, để bao nhiêu người mẹ trên thế gian này không còn đau khổ vì những
đứa con vong ân bội nghĩa nữa.
Chúng ta hãy thành tâm hướng về hình ảnh đức Đại Hiếu Mục-kiền-liên,
niệm hồng danh Ngài 3 lần để cầu Ngài chứng minh cho lòng hiếu thảo của
chúng ta, và cầu Ngài gia hộ cho cha mẹ hiện tiền được nhiều phúc lạc,
thác rồi sớm được siêu sanh.
Nam Mô Đại Hiếu Mục-kiền-liên Bồ Tát Ma-ha-tát
(3 lần)
THIỀN VIỆN SƠN THẮNG
Mùa Hạ 2001 - PL: 2545