Giảng tại Chùa Ấn Quang, ngày 25-10-2009
Đánh máy: Ngọc Xuân
Phật dạy nhiều về tình yêu
Kể từ năm 2002 khi chúng tôi trở về Việt Nam, hầu như tháng nào cũng
có người đến chùa Giác Ngộ nhờ tư vấn về tình yêu. Với vai trò là người
góp ý những gì được đức Phật dạy trong kinh điển, rồi người này đồn
người kia, người kia giới thiệu người nọ, kết quả là hầu như ai có rắc
rối cứ đến chùa gặp thầy Nhật Từ. Từ sự tình cờ đó dẫn đến tình huống mà
việc từ chối không được cho phép, chúng tôi phải làm công tác này suốt
bảy năm qua. Hôm nay nhân đọc bài viết ngắn trên tạp chí Thế giới Phụ
nữ, chúng tôi cảm thấy những điều nêu ra trong bài viết rất gần gũi với
tinh thần Phật dạy, đặc biệt là cho nhân thừa đối với mối quan hệ hạnh
phúc vợ chồng. Chúng tôi quyết định chia sẻ nó trong buổi pháp thoại
ngày hôm nay với đề tài: “Thêm bớt trong ứng xử vợ chồng”.
Nhân thừa bao gồm rất nhiều bài kinh đức Phật nhắm đến đối tượng
người Phật tử tại gia. Mục đích của bài kinh nhân thừa là giúp cho người
tại gia sống và trải nghiệm hạnh phúc trong mối quan hệ vợ chồng và hoa
trái của nó là con cái. Tương quan xã hội trong các thành viên gia đình
được xem như mối quan hệ đa chiều quan trọng nhất. Nếu ta không thiết
lập được hạnh phúc với những người thân thương thì việc chia sẻ đối với
tha nhân đôi lúc không mang trọn ý nghĩa. Từ nhiều thế kỷ xa xưa, kể từ
khi Phật giáo phân chia thành hai bộ phái: Đại chúng Bộ và Thượng tọa Bộ
thì kinh điển Phật giáo được sử dụng trong các nghi thức tụng niệm có
khuynh hướng pháp môn. Do đó mỗi trường phái Phật giáo chọn lấy đôi ba
bài kinh mà theo vị sáng tổ của trường phái này xem là quan trọng nhất.
Theo ngài Buddhaghosa, số lượng các bài kinh được đức Phật thuyết
giảng là trên dưới 300.000 bài dài, ngắn, vừa, phần lớn đề cập đến vấn
đề nhân thừa. Nhưng rất tiếc trong thực tế thông qua các nghi thức tụng
niệm mà ta có cơ hội tham gia đọc tụng hầu như chỉ toàn những bài kinh
pháp môn. Chúng tôi cũng đã lưu ý điều này rất nhiều trong các bài
giảng. Các chùa tịnh độ tông thường tụng kinh A Di Đà, Phổ Môn, Dược Sư, Địa Tạng, Vu Lan và gọn lại trong mỗi ngày là Di Đà, Phổ Môn. Kinh Di Đà được hiểu cho người chết, Phổ Môn được hiểu cho người già bệnh, Dược Sư cho người đang hấp hối và Sám Hối dành cho người có tội. Pháp môn thiền thì sử dụng bài Bát Nhã Tâm Kinh, còn lại là chánh niệm tỉnh thức.
Từ chỗ đó, giới trẻ và giới trí thức khi tiếp cận với Phật giáo không
có cơ hội để trải nghiệm được những bài pháp mà đức Phật nói cho họ
dưới nhiều góc độ và nhiều vấn đề khác nhau. Chúng tôi có thể xác định
mà không sợ chủ quan rằng trong các tôn giáo xưa cũng như nay, đông cũng
như tây, đạo Phật đề cập đến vấn đề tình yêu, hôn nhân, hạnh phúc gia
đình nhiều nhất bằng văn bản. Sự ra đời của đức Phật được các kinh điển
mô tả là lợi ích cho số đông, bao gồm chư thiên và loài người.
Chư thiên là loài người ngoài hành tinh, những con người đang sống
ngoài địa cầu của chúng ta. Nhưng đối tượng chính yếu như mối quan hoài
đặc biệt của đức Phật lại là con người. Số lượng người đi xuất gia trong
thời đại của đức Phật chỉ chiếm mức 0% so với số lượng Phật tử tại gia.
Trải qua chiều dài lịch sử mấy ngàn năm dù ở bất kỳ châu lục, quốc gia
nào, số lượng đó vẫn duy trì ở con số 0%. Nghĩa là hạnh phúc trong đời
với tư cách một người Phật tử chân chính gồm có ba ngôi tâm linh: Phật,
pháp, tăng và năm điều đạo đức là chuẩn mực về đời sống. Trong đó quan
trọng nhất là vế “không tà hạnh” mà người tại gia hiểu như chung thủy một vợ một chồng. Trên thực tế “không tà hạnh” trong các dục còn nội hàm rộng hơn rất nhiều so với “chung thủy một vợ một chồng”.
Nhiều người vợ/ người chồng không thỏa mãn với cái tình và dục do
người còn lại cam kết hoặc chia sẻ nên tự thỏa mãn lấy chính mình thì đó
được gọi là tà hạnh trong các dục. Có những trường hợp sống theo chủ
nghĩa độc thân, ngại lập gia đình vì sợ phải đối diện với việc phân chia
tài sản khi ly dị cho nên tự cho mình quyền quan hệ với nhiều người
khác để không phải mang trách nhiệm pháp lý trong hôn phối, đó cũng là
tà hạnh trong các dục.
Từ lâu các chùa cứ nghĩ rằng việc bàn về tình yêu trong chùa là điều
cấm kỵ, trong khi tình yêu là thực phẩm của người tại gia, nhưng lại là
nam châm của luân hồi. Người Phật tử ng- hiêm túc đi chùa lâu năm cũng
nghĩ như thế. Kết quả, người ta thường tổ chức đám cưới ở chỗ khác, còn
đám ma người ta mới về chùa. Theo chúng tôi, tổ chức đám cưới tại chùa
rất hợp lý, nó có ý nghĩa gần như suốt cuộc đời còn lại của đôi tân lang
và tân nương. Tổ chức đám cưới tại chùa có chư tăng làm lễ chúc phúc,
nhắc nhở bài kinh Thiện Sinh đức Phật dạy về năm chuẩn mực của
người chồng và năm chuẩn mực của người vợ để cả hai cùng quan tâm chăm
sóc cho hạnh phúc của nhau. Khi đã nhận người thứ hai làm vợ hoặc chồng,
được sự chứng kiến của Tam Bảo và các vị bạn đạo thì lúc đó con đường
thôi thúc họ duy trì hạnh phúc, tránh những mâu thuẫn trong gia đình
được cam kết ở mức độ cao hơn. Quãng đời còn lại của họ, con em họ trở
thành Phật tử là điều chắc chắn.
Vì hiểu sai lời Phật dạy hoặc chạy theo các nghi thức thuộc về pháp
môn mà nhiều người vô tình đã quên đi rất nhiều bài kinh đức Phật dạy về
hôn nhân. Kết quả là giới trẻ không đến với đạo Phật. Chúng tôi xin
chia sẻ tám trong số mười điều được biên tập lại trong tạp chí Thế giới Phụ nữ để dễ hiểu hơn và do đó khi tiếp cận dưới góc độ Phật học sẽ giúp chúng ta có được sự tham khảo ở mức độ nhân thừa.
Thêm quà tình cảm, bớt sự thờ ơ
Rất nhiều cặp vợ chồng cảm thấy hụt hẫng vì một trong hai người đã bỏ
quên thói quen quan tâm đến người còn lại bằng quà. Trong khi trước đó
chỉ vài tháng hoặc vài năm khi tình yêu còn đeo đuổi như ong bướm thì họ
thường xuyên làm công việc này và cảm thấy rất hạnh phúc. Đây là một
phần quan trọng trong khái niệm bố thí Dàna mà đức Phật đã dạy. Bài kinh Thiện Sinh nêu
một trong năm nghĩa vụ của người chồng là phải thường xuyên chăm sóc vợ
bằng quà. Đó là kỹ năng tâm lý cực kỳ có ý nghĩa đối với đời sống vợ
chồng. Người nữ có bán cầu cảm tính lớn hơn lý tính cho nên rất dễ hạnh
phúc, xúc động và cảm thấy tự hào, gắn bó với chồng hơn khi được người
chồng quan tâm bằng những quà cáp, mặc dù nó chẳng đáng bao nhiêu tiền.
Ngày nay, tâm lý học hiện đại chứng minh rằng các đấng mày râu mỗi
khi được vợ tặng quà cũng cảm thấy hạnh phúc tương tự, vì ít ra nó thể
hiện sự quan tâm. Một số người dễ dàng tặng biếu cho nhân viên cấp dưới,
hay các đối tác của mình nhưng khi tặng cho vợ hoặc chồng lại ngại bàn
tay. Trong khi đó việc tặng biếu như thế này lại có một ý nghĩa xã hội
rất lớn trong hôn nhân. Kinh Phật đề nghị tặng vào những dịp sinh nhật
và ngày cưới. Xã hội hiện đại mở rộng thêm một số tình huống khác, đó là
những dịp đi công tác xa hay du lịch một mình. Hầu như cảm xúc nhớ về
người ở nhà hy sinh lo công việc nhà để mình được an tâm sẽ làm cho
người đi có cảm giác biết ơn, từ đó mang về phần quà đặc sản của nơi
mình đang đến. Điều đó chứng tỏ việc vắng nhà của chúng ta là do công vụ
chính đáng và người còn lại sẽ không phải hoài nghi.
Mối quan hoài trong hôn nhân có ý nghĩa nuôi dưỡng tình yêu rất lớn.
Đến ngày sinh nhật, nếu người vợ được nhận những đóa hoa hồng tươi đẹp
và đặc biệt là món quà gợi nhắc lại kỷ niệm thời gian còn yêu nhau thì
người vợ sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn bao giờ hết. Phụ nữ có thói quen để ý
xem chồng mình có nhớ những ngày kỷ niệm hạnh phúc của mình không.
Người chồng nào không nhớ ngày sinh của vợ thì làm sao vợ có thể cảm
nhận tình cảm thực sự từ chồng. Quà thường rất đơn giản như hoa tươi,
thiệp chúc mừng hay những món nữ trang giản dị.
Một nhà tư tưởng phương Tây đã phát biểu: “Đừng song hành với phụ nữ qua các cửa hàng nữ trang”. Trong tình huống này, nếu không thể hiện anh hùng thì sẽ không chiếm được cảm tình người đẹp, nhưng nếu thể hiện sẽ bị “cháy”
túi. Do đó quà chỉ nên mang tính tiêu biểu thể hiện tấm lòng. Nhiều
người nghĩ rằng nếu thương nhiều thì phải tặng quà đắt giá. Thực ra việc
tặng quà là dịp chúng ta nhắc lại tình cảm đẹp nhất giữa vợ và chồng.
Người tặng nghĩ nó như một nhịp nối hâm nóng cuộc tình và như vậy phải
thực tập thói quen vô ngã. Tặng biếu là vô ngã, quan tâm tới người khác
cũng là vô ngã và đừng bao giờ buộc người tiếp nhận phần quà phải sử
dụng nó.
Rất nhiều chị em phụ nữ bị vướng vào điều này. Tặng phần quà nào đó
mà chồng không mặc, không ăn, không sử dụng thì giận dỗi, buồn đau. Như
vậy, thay vì tặng quà để bắc nhịp cầu tình yêu thì lại càng phá hỏng
tình yêu đó. Chúng ta phải thực tập bố thí ba la mật trong kinh Phật
dạy. Chuyển giao quyền sở hữu về một vật nào đó từ bản thân đến người
thân thương là ta không còn là chủ nhân của nó nữa. Hãy để cho chủ nhân
của nó được quyền sử dụng theo ý muốn. Tương tự, nhiều ông chồng sau khi
tặng quà nữ trang cho vợ lại thỉnh thoảng hỏi thăm món quà đó còn
không. Như vậy vô hình chung, việc tặng chỉ là cái cớ để đong đo xem vợ
mình có trân trọng và thương yêu mình thực sự. Nếu món quà không được sử
dụng, điều đó thể hiện người tiếp nhận không thương mình, quan niệm này
hoàn toàn sai. Rất nhiều người chưa nhận ra vấn đề nên cứ chi tiết hóa
vào nó. Mục đích việc tặng quà để hâm nóng tình yêu đang dần nguội lạnh.
Người tiếp nhận cũng nên tế nhị vì tâm lý của người tặng luôn muốn mình
sử dụng. Nếu nó không quá trái ngược với cá tính của chúng ta thì hãy
sử dụng cho người kia vui lòng.
Thêm chút quan tâm, bớt sự bàng quan
Quan tâm thuộc về thiện chí, là một tâm lý thiện theo tâm lý học Phật
giáo. Quan tâm cho nhau là cách để thiết lập hạnh phúc và duy trì hạnh
phúc đang có. Mỗi khi thiết lập sự quan tâm thì thái độ bàng quan sẽ
giảm đi và hạnh phúc bắt đầu tăng trưởng. Chúng ta cần quan tâm cái gì?
Sức khỏe của người mình thương, công việc mà người đó đang gánh vác,
những khó khăn mà người đó đang chịu đựng, và các thách đố mà người đó
cần phải vượt qua. Không phải quan tâm nào cũng mang lại hạnh phúc cho
người được quan tâm, do đó cần phải có nghệ thuật. Một số người vợ quan
tâm chồng như đứa con trai của mình, chăm chút từng ly từng tí làm cho
người chồng mất đi cảm giác mình là điểm tựa hạnh phúc của vợ con. Tính
hào hiệp của quý ông ngày càng giảm sau mỗi lần tiếp nhận sự quan tâm
quá mức chu đáo của vợ. Trong khi đó, ở tại công sở, quý ông lại được
các cô thư ký và đồng nghiệp nữ nhờ vả, thỉnh mời, nài nỉ khiến ông cảm
giác rằng mình mạnh mẽ, phong độ hẳn lên. Mâu thuẫn tâm lý này nếu các
bà vợ không quan tâm thì đôi lúc ông chồng sẽ đi tìm vợ bé hoặc bồ nhí
do bởi họ muốn thể hiện mình là đấng nam nhi.
Ngược lại các đức lang quân cũng phải quan tâm đến vợ mình, chia sẻ
những vất vả nhọc nhằn trong cuộc sống. Nhiều người chồng rất vô tư, về
đến nhà bỏ cặp xuống, cất áo rồi nằm trên võng đong đưa hay ngả lăn trên
chiếc đi-văng xem ti vi, không hề nghĩ đến việc gia đình, cho đó là
phận sự của người vợ. Việc giặt giũ, cơm nước, con cái, bếp núc, chuyện
bên vợ bên chồng thậm chí cả tương quan xã hội cứ ỷ lại hoàn toàn vào
vợ. Khi thành công thì không khen vợ câu nào, xảy ra chuyện thì “con hư tại mẹ”, “cháu hư tại bà”.
Sức chịu đựng của chị em phụ nữ có giới hạn, có thể rất dai dẳng nhưng
khi không chịu nổi nữa sẽ bùng nổ với sức công phá khó lường.
Đừng bao giờ để người kia mệt mỏi trong lúc mình khỏe re. Đừng bao
giờ để cho người kia phải nặng nhọc trong lúc mình khoanh tay đứng nhìn
như một kẻ bàng quan. Sự quan tâm sẽ giúp cho hai người trở thành một
trong mối quan hệ tương tác. Chồng tăng trưởng thêm phần quan tâm đến vợ
và vợ bớt đi phần quan tâm chăm sóc chồng như đứa con thì hạnh phúc gia
đình sẽ được đầm ấm.
Thêm lòng giúp đỡ, bớt thói sai khiến
Một số ông chồng có thói quen gia trưởng, ra lệnh, yêu cầu, bắt buộc
vợ phải làm theo ý mình, không làm theo thì tức giận và nói những lời
nặng nề. Hoặc cũng có rất nhiều bà vợ bản tính ẻo lả và điệu đà luôn sai
khiến chồng đến chóng mặt để thiên hạ nghĩ rằng chồng là người sợ vợ.
Mặc cảm tâm lý sợ vợ khiến nhiều ông chồng sống không được thoải mái.
Hãy hiểu tâm lý và trở thành người vợ hiền lành ngoan ngoãn để các ông
có cơ hội hãnh diện, tự hào với bạn bè. Còn nếu người vợ đứng ra cáng
đáng tất cả công việc trong gia đình, chứng minh rằng chồng mình không
biết làm gì ra trò trống thì cũng khó được hạnh phúc.
Ở xã hội phương Tây, khi kinh tế của người nữ phát triển theo hướng
tự lập, tạo ra văn hóa cộng nghiệp mới đó là chồng sợ vợ vì nếu không sẽ
bị ly dị. Nó ngược hoàn toàn với nền văn hóa phương Đông đặc biệt ở các
quốc gia đang phát
triển. Do vậy trụ cột kinh tế gia đình vẫn là người chồng. Vợ không
chiều chồng sẽ bị chồng bỏ rơi mà theo vợ bé. Do đó chúng ta phải biết
sống trung đạo để cho sự nương tựa lẫn nhau không làm cho một trong hai
người cảm thấy mình yếu thế và mất sự tôn trọng. Quan niệm là vật sở hữu
của người chồng sẽ làm người chồng có thói quen sai xử vợ. Trong khi đó
tương quan vợ chồng theo tinh thần Phật dạy là bạn đời của nhau. Vợ
chồng xem nhau như bạn thì tinh thần phụng sự với sự phát tâm mới mang
lại hạnh phúc.
Bản chất của phần lớn người nam là lè phè không tươm tất. Người vợ
theo sau thâu tóm, sắp xếp ngăn nắp thì cũng đừng lấy lỗi đó để la rầy
chồng. Phải xem việc mình giúp người chồng như thế là để cho cả hai được
hạnh phúc. Sẽ rất khó sống nếu người chồng có tác phong ngăn nắp đến
từng li từng tí. Và bà vợ nào đụng đâu bừa bộn đó thì các ông chồng cũng
phải điên đầu. Do đó cả hai bên phải hỗ trợ nhau tìm thế chủ động như
một cơ hội để cam kết phục vụ cho người kia hạnh phúc. Phải làm với sự
phát tâm thì mới hoan hỉ được. Ngược lại, chất chứa cảm giác như nô lệ,
hoặc như con vật để giải trí, ức chế tâm lý này dễ khiến hạnh phúc gia
đình bị đổ vỡ. Mặt khác, khi tiếp nhận giá trị phụng sự của người còn
lại thì người tiếp nhận phải ngỏ lời biết ơn và tìm cơ hội đáp lại ân
tình đó.
Phật dạy phải biết ơn và đền ơn. Chẳng hạn người chồng nằm bệnh viện,
vợ lo toan tất cả mọi thứ ở nhà, và tương quan xã hội rồi lại vào bệnh
viện chăm sóc chồng. Tiếp nhận điều đó người chồng phải biết ơn. Mở lời
cám ơn không khó, vấn đề ở chỗ chúng ta có để ý nó hay không. Sau khi
hồi phục sức khỏe phải tìm cách phụng sự cho vợ để đền đáp những gì
trong thời gian nằm bệnh, mình đã không làm được. Đó là mối tương quan
rất hay mà người thực tập vô ngã thực hành tốt. Thái độ kể công chỉ gây
mệt mỏi nhức đầu cho người được phụng sự. Người nam khi tự ái sẽ tỏ vẻ
bất cần dẫn đến những căng thẳng trong đời sống vợ chồng.
Thêm sự bàn bạc, bớt tâm độc đoán
Tâm lý người đàn ông đặc biệt người có tính gia trưởng thường là thái
độ tự quyết định và xem người vợ không có mặt trong gia đình, tự xem
mình như một thẩm phán, một quan tòa, tất cả những gì mình suy nghĩ đều
đúng và vợ con chỉ có nhiệm vụ phục tùng theo. Thói gia trưởng không bao
giờ đảm bảo hạnh phúc. Ngược lại, sự bàn bạc luôn là một nghệ thuật làm
cho hai bên tương quan bình đẳng về giới tính. Bàn bạc trong vợ chồng
bao giờ cũng tốt hơn hành động một mình vì hai cái đầu cùng tư duy vẫn
hiệu quả hơn. Hai bàn tay làm sẽ chu đáo hơn một bàn tay. Hai người cùng
chung sức thì công việc sẽ sớm thành tựu hơn.
Người vợ được sánh ví như bàn tay trái, chân trái vì sức khỏe kém hơn
chồng. Nếu cơ thể chỉ có một bên phải mà không có bên trái thì đó sẽ là
một con người bất toàn, què quặt. Cả trái và phải phối hợp lại mới
thành một con người hoàn chỉnh, vợ chồng trong tương quan đời sống tại
gia cũng như vậy. Tâm tưởng người vợ thường đi chi tiết vào các ngóc
ngách của vấn đề, trong khi người chồng lại thường tư duy và nhìn nhận
một cách bao quát. Hai sự tương quan này tạo ra diện tích của một vấn đề
có rộng, có sâu, có trong, có ngoài, và có chi tiết. Do vậy mà vấn đề
được cả hai cùng bàn bạc sẽ hoàn chỉnh hơn, chu đáo hơn. Đừng bên nào ỷ
lại vào tầm quan trọng về vai trò vị trí xã hội, hoặc về vị thế nổi trội
kinh tế của mình mà buộc người kia lép vế hơn và phải chấp nhận theo.
Hãy xem những khác biệt trong tương quan vợ chồng là một sự bổ sung
để các ý kiến của người kia được ta đón nhận có tôn trọng. Nội dung của
sự bàn bạc thường là gì? Lớn nhất, tế nhị nhất, và khó nói nhất đó là
chuyện tiền bạc. Sự chi tiêu tiền bạc giữa vợ và chồng bao giờ cũng khác
nhau. Các nhà tâm lý học cho chúng ta một kết luận: Chồng làm ra tiền
và vợ làm thủ quỹ thì hạnh phúc gia đình mới được đảm bảo. Người chồng
làm ra tiền kiêm luôn công việc thủ quỹ, thì tình trạng ngoại tình phần
lớn dễ dàng diễn ra. Vì khi việc chi tiêu của người chồng, vợ không hề
biết đến thì các ông chồng dễ làm theo những sở thích của riêng mình.
Phải để cho vợ nắm khoản chi tiêu và cũng phải tin tưởng vì bản chất của
phụ nữ là lo toan từng tiểu tiết. Chồng không nên quan tâm đến những
thứ này. Chi cũng phải chi đều, nhiều bà vợ ỷ vào tình thương của chồng
nên bắt chồng cung phụng tiền bạc cho gia đình bên ngoại. Mỗi khi cha mẹ
chồng bệnh thì chỉ chìa ra rất ít, hoặc tỏ ra bực dọc, giận dỗi nếu
chồng tặng biếu tiền quà cho anh em ruột thịt. Mất lòng về vấn đề chi
tiêu tài chánh cho hai phía gia đình sẽ đẩy hạnh phúc hôn nhân đứng
trước nguy cơ đổ vỡ.
Bàn bạc tiếp theo là vấn đề con cái. Cách nuôi dưỡng, cách chăm sóc
và hướng nghiệp tương lai của chúng cũng phải được sự đồng thuận của hai
bên. Đừng phủ đoán cũng đừng độc tài. Hãy chọn cách thức hay nhất,
người còn lại phải chấp nhận hoan hỉ theo, như tinh thần Phật dạy là “tùy hỷ công đức”.
Tính tác giả đưa ra phương hướng cho con cái không quan trọng mà quan
trọng là con đường nào tốt nhất cho chúng trong tương lai. Phải có tinh
thần vô ngã, nhượng bộ thì chúng ta mới không cảm thấy bị lép vế, nhất
là những ông chồng khi phải chọn đề xuất của vợ vì có phần hay hơn
phương hướng của mình. Dĩ nhiên phải nêu rõ lý do để hai bên cùng đồng
ý. Những chia sẻ trong bàn bạc sẽ biến người kia trở thành bộ nhớ thay
thế cho mình để khi quên, mình sẽ được nhắc nhở bổ sung, bởi không ai là
hoàn hảo.
Thêm lời ái ngữ, bớt giận hờn oán
Ái ngữ là nghệ thuật truyền thông giúp cho người đối diện khi nghe có
cảm giác hài lòng. Càng giữ sự hài lòng này lâu dài thì mối quan hệ đó
càng hạnh phúc. Phần lớn hạnh phúc của người tại gia thuộc về giác quan.
Mắt thấy những điều ưa thích, tai nghe những ngữ điệu êm tai, mũi ngửi
mùi thơm tho, lưỡi nếm những vị hợp khẩu, thân xúc chạm những thứ mình
thích, và ý hình dung với những điều chúng ta quan tâm, hài lòng. Người
phụ nữ thường thích được khen. Cho dù quý ông có thương nhớ, quan tâm
chăm sóc vợ cỡ nào đi nữa nhưng nếu thiếu lời khen thì khó chứng tỏ sự
thương yêu thực sự mà mình dành cho vợ. Hãy cố tìm điểm tích cực của vợ
để khen, thậm chí cô ấy không đẹp. Đó là người biết sử dụng nghệ thuật
ái ngữ trong truyền thông. Hạnh phúc nằm ở chỗ chúng ta biết hài lòng,
hay còn gọi là sự biết đủ. Thái độ không biết đủ, luôn so sánh vợ mình
với người khác thì sớm muộn sẽ xảy ra tình trạng ngoại tình. Do đó, phải
tìm điểm tích cực để khen. Đừng chì chiết, nói tràng giang đại hải mà
phải thực tập buông xả. Chuyện gì đã qua không nhắc lại nữa để lòng được
nhẹ tênh.
Hãy xem những chuyện không vui của vợ chồng như gió thoảng mây bay.
Chỉ cần cơn gió thoảng qua, mây sẽ bay không giữ lại, không ngăn cản mặt
trời soi rọi vạn vật ở thế gian. Cũng vậy, xua tan mối hờn giận, oán
trách thì mối quan hệ hôn nhân sẽ trở nên trong lành và tươi đẹp. Nói
cách khác trong hôn nhân, cần phải sử dụng ngôn ngữ trái tim nhiều hơn
ngôn ngữ lý trí. Tranh luận ăn thua đủ bằng ngôn ngữ lý trí với nhau sẽ
không bao giờ được hạnh phúc dù thương vợ rất nhiều. Chúng ta phải biết
dùng ngôn ngữ thương yêu và cảm thông. Tìm điểm tích cực nhất để làm cho
sóng lặng gió yên. Tìm những ngôn ngữ khôi hài nhất để những căng thẳng
bị phá vỡ.
Trong chuyến hành hương vừa qua, đoàn chúng tôi có tất cả tám mươi
thành viên trong nước lẫn ngoài nước. Một cặp vợ chồng có địa chỉ email
là “happy couple” tức lứa đôi hạnh phúc. Thế nhưng trong thời
gian đi chung, chúng tôi thấy họ chỏi nhau như nước với lửa. Chồng nói
A, vợ phát biểu B. Vợ nói C, chồng tìm cái phủ định D để thảo luận. Họ
không hạnh phúc với nhau nhưng cũng không thể bỏ nhau, vì “Bỏ thì thương, vương thì khổ”.
Ấy vậy mà họ đã sống với nhau trên bốn mươi lăm năm, có mấy mặt con, và
nhiều cháu. Khi ngồi trò chuyện, người chồng mới kể: “Chúng tôi là cặp vợ chồng hạnh phúc nhất. Mỗi tuần chúng tôi đi ăn nhà hàng bốn lần”.
Ai nghe cũng thèm vì ở hải ngoại, mỗi tuần vợ chồng được đi ăn nhà hàng
với nhau một lần là đã hạnh phúc lắm rồi, huống chi cặp vợ chồng này đi
bốn lần. Nhưng sau đó ông giải thích tiếp: “Vợ tôi đi ngày thứ ba và thứ năm. Còn tôi đi ngày thứ hai và thứ tư”. Như vậy có nghĩa hai người chỉ đi ăn một mình.
Dĩ nhiên ông chồng không nói rõ tại sao lại như thế, nhưng có lẽ họ
thường xuyên tranh cãi bằng ngôn ngữ lý trí cho nên đi ra ngoài ăn nhằm
giảm bớt cãi nhau. Giải pháp đó là trì hoãn phản ứng hay thay đổi cái
đà. Tâm đang bị vướng vào câu nói gì, quan điểm nào khiến hai bên có
khuynh hướng tấn công, phê bình lẫn nhau thì lúc đó chúng ta phải rời
khỏi địa điểm để tự mình hít thở không khí trong lành và tươi dưỡng máu
làm mới lại nơron thần kinh cho quá trình trao đổi chất được tốt đẹp,
mọi căng thẳng, khó chịu được tan biến và người còn lại cũng không có cơ
hội để đào sâu thêm sự rạn nứt của hai bên.
Người chồng phát biểu vô tư lự trong chuyến hành hương vừa qua. Đó
cũng là một kinh nghiệm để chúng ta thấy, khi hai bên không ăn khớp với
nhau, lời nói không còn là ái ngữ nữa thì quý ông chồng nên chủ động
thực tập những lời khen. Khen vợ hay, đẹp, giỏi thì người vợ sẽ cảm thấy
rất hạnh phúc về mặt tinh thần. Thỉnh thoảng, các bà vợ cũng phải khen
chồng mình. Khen làm sao cho ông cảm thấy hãnh diện hơn. Như vậy, khích
lệ hạnh phúc là sự hiểu biết và cảm thông của những người bạn đời trong
cuộc sống hôn nhân gia đình.
Thêm niềm thổ lộ, bớt thói để bụng
Người phụ nữ đôi lúc sống mâu thuẫn nội tại như là hai nhân cách đối
lập nhau. Khi vui thì huyên thuyên bất tận. Khi buồn thì nạy răng cũng
không thèm nói. Cứ ôm sự hờn dỗi trong tâm do đó nỗi đau có khuynh hướng
trương sình giản nở, và trở thành trái bom nguyên tử đe dọa hạnh phúc
gia đình. Còn người chồng khi giận có khuynh hướng nói cho sướng miệng,
quát tháo, chửi bới rồi chuyện ra sao thì ra.
Hiểu được tâm lý giới tính này, khi gặp các ông chồng ăn nói thô bạo
thì chị em phụ nữ cũng đừng bận tâm nhiều. Hãy thổ lộ ra để nhẹ lòng chứ
đừng ghim nỗi đau trong tâm. Dồn nén những ưu tư sẽ khiến cho người phụ
nữ mắc những chứng bệnh trầm cảm, lạnh nhạt, bớt năng động, bi quan,
tiêu cực, dẫn đến tuyệt vọng. Khi tuyệt vọng thì dấu hiệu cầu cứu là cái
gì đó tương phản đến tâm lý thường nhật. Chẳng hạn người vợ có thói
quen nói nhiều thì khi tuyệt vọng, bà ta sẽ ít nói và hầu như không muốn
nói. Ai là chồng trong gia cảnh đó thì phải thấy rõ nhu cầu bật đèn
vàng đang thể hiện, cần phải thay đổi tính cách và quan tâm đến vợ nhiều
hơn để vợ thổ lộ điều buồn giận của mình. Hãy lắng nghe bằng thái độ
không phán xét, không quy trách nhiệm, và không phân định đúng sai. Nghe
để người kia bớt đau, để người kia trút bỏ được sự hờn giận của mình,
và hãy nghe bằng tai của đức Bồ tát Quan Thế Âm.
Nếu người kia đã bật đèn vàng cảnh báo, chúng ta vẫn không quan tâm,
để mặc người đó phải bỏ đi thì vấn đề trở nên nghiêm trọng. Truyền thông
là một cơ hội để phóng thích. Tuy nhiên chị em phụ nữ cũng nên tránh
tình trạng nói dai nói dài như bà “tám” nói với ông “tám”.
Như thế sẽ dẫn đến rắc rối nhiều hơn. Có những vấn đề thay vì chúng ta
chỉ cần nói với chồng mình để hai bên cùng hiểu, cảm thông thì lại đi
nói với người khác. Nói như vậy chẳng giải quyết được gì, ngược lại nó
còn gây ra nhiều tác hại, chuyện xấu trong gia đình mình sẽ như là lửa
được mồi bùng cháy.
Đức Phật nói, truyền lửa sân hận từ nhà mình sang nhà khác thì những
người nghe nếu không có khả năng xử lý cũng bị vạ lây rồi sinh phiền
não. Hoặc nếu họ không có kỹ năng tư vấn tâm lý thì họ có thể đổ thêm
dầu vào lửa. Thay vì vấn đề mâu thuẫn rất nhỏ nhưng họ lại tư vấn những
giải pháp hết sức tiêu cực. Cho nên hãy thổ lộ với người hiểu mình hoặc
với các nhà tư vấn tâm lý tình yêu hôn nhân, vì họ đã được năm mười năm
kinh nghiệm trong lĩnh vực với năm bảy trăm trường hợp khác nhau. Chỉ
cần chúng ta thổ lộ vài ba câu, người ta có thể biết ngay bế tắc nằm ở
chỗ nào để tháo gỡ nó. Còn nói với ông bà hàng xóm thường không giải
quyết được gì.
Trong xã hội phương Tây, trạng thái căng thẳng trầm uất hầu như xuất
phát từ nền văn hóa rất riêng tư. Làng xóm vài mươi năm bên cạnh nhưng
không biết tên tuổi của nhau. Người ta tránh bị làm phiền bởi sự có mặt
của người khác mà không xin phép trước bằng điện thoại. Họ có thể và
được quyền thưa kiện về sự quấy nhiễu an ninh. Cho nên mỗi khi bị bế
tắc, rất nhiều người phương Tây rơi vào khổ đau dẫn đến sự tuyệt vọng.
Không bị bệnh thần kinh thì cũng tự tử mà chết. Thiết kế căn nhà ở
phương Tây thường trên dưới 1.000 m2 nhưng đôi khi chỉ có hai người ở.
Con cái khi đến tuổi trưởng thành hầu như có nhu cầu lập gia thất riêng.
Do đó, khi có nỗi đau nếu không chịu đi tư vấn, thổ lộ để được người
khác hiểu và cảm thông chia sẻ thì dễ dàng rơi vào bế tắc.
Chúng tôi đề nghị đừng làm theo câu “Oan ức không cần biện bạch” trong Luận Bảo Vương Tam Muội.
Đức Phật chưa bao giờ dạy như thế. Không làm theo được hiểu một cách
tích cực là chúng ta cần phải chia sẻ. Có nhiều điểm hiểu lầm mà chỉ cần
nói với nhau vài ba câu sẽ liền tháo gỡ được. Giữ sự hiểu lầm với nhau
suốt mấy mươi năm, có người chết mang theo nhằm mục đích gì? Chúng ta
hãy cứ giãi bày, người kia không hiểu hoặc cố tình không hiểu cũng không
sao. Ít ra bổn phận truyền thông chân lý và phân tích đúng sai với thái
độ mong được cảm thông và hiểu biết để giải quyết vấn đề của mình đã
được hoàn tất, còn người kia ôm gút mắc vào lòng là chuyện của họ. Đó là
nghiệp mà họ đang mang, còn ta không còn gì ray rứt nữa.
Truyền thông giúp tháo gỡ bế tắc rất lớn. Trong kinh đức Phật đã từng
bị phê bình, chỉ trích, rồi vu khống, nói xấu,.. Tuy nhiên chúng tôi
dám cam đoan rằng trong toàn bộ kinh tạng Pali, chưa có tình huống nào
đức Phật yên lặng từ đầu chí cuối. Ngài yên lặng cho người ta nói thỏa
mãn cơn tức rồi sau đó mới giải thích bằng lòng từ ái, bằng sự hiểu biết
để người ta hiểu rõ mình đang sai và không bao giờ tái phạm. Nói rất
ngắn gọn và có chiều sâu chứ không nói để trả đũa. Trong kinh Trường Bộ, mỗi khi bị oan, đức Phật thường mở đầu bằng câu “Điều này không có trong chúng tôi”.
Có nghĩa tôi không phải là tác giả của điều này. Châm ngôn chân lý
trong tình huống đó không phải là cái gương yếu kém của việc thanh minh
thanh nga mà để giảm bớt sự hiểu lầm không cần thiết giữa hai bên. Người
còn lại khi nghe dữ liệu được giãi bày cũng phải ghi nhận lại và đừng
phán quyết như một quan tòa.
Đa số các người vợ khi đã ghen thì không cần nghe lời giải thích. Họ
bắt buộc người chồng phải thừa nhận dù trên thực tế có thể anh ta bị
oan. Tòa án khi kết tội người nào đó còn cho phép quyền kháng cáo. Sơ
thẩm không được thì lên phúc thẩm, sau nhiều lần mới dẫn đến tuyên án cụ
thể. Nhiều người trong quan hệ vợ chồng vẫn không chịu làm như thế.
Phán cái gì là bắt buộc người kia phải chấp nhận, cho nên cơ hội thổ lộ
bị đóng đinh, khóa kín và dẫn đến bế tắc tâm lý.
Điều gì giúp dễ dàng thổ lộ? Đó là cách ứng xử để người kia cảm nhận
rằng mình là bạn tri kỷ, tri âm. Chúng ta quá nghiêm khắc, quá khó chịu
cũng khiến người ta không dám nói. Mới nói một câu đã bị nạt, bị quát
ngay lập tức sẽ tạo ra nỗi ám ảnh, lãnh đạm, thờ ơ và không còn muốn nói
điều gì nữa. Trong một số tình huống bà vợ khi bị ông chồng quát tháo
liền bị khủng hoảng tâm lý. Hoặc khi bị ông chồng góp ý đừng nói nhiều,
đừng chì chiết, đừng kể lể, thì lại tự ái. Đang thương yêu, quan tâm đến
nhau, nhưng cách giải quyết vấn đề khác nhau đôi chút, bên nào cũng tự
ái là hỏng việc. Quan tâm đến người chồng thì phải tìm hiểu tâm lý giới
tính nam. Đàn ông không thích chi tiết mà chỉ thích chung chung. Chúng
ta áp đặt cá tính nữ đòi hỏi chi tiết hóa sự yêu thương và buộc người
kia phải tiếp nhận, khi bị từ chối liền quy kết rằng chồng không thương
mình là điều không đúng.
Thêm lo cho người, bớt tính cho mình
Đây là tinh thần vô ngã vị tha. Quan tâm đến người khác là một ưu
điểm của con người trong mối tương quan xã hội. Một số người chỉ biết
chăm chút bản thân mình mà không quan tâm đến người khác. Nhiều người vợ
chỉ quan trọng hóa phần trang sức, nghĩ rằng nó là phương tiện duy nhất
để làm đẹp, nhưng lại không biết phát huy cái đẹp của tâm hồn, cái đẹp
của đức hạnh, cái đẹp sâu sắc bên trong. Chẳng hạn cứ mỗi lần đi đâu
phải để chồng chờ cả tiếng đồng hồ cho mình sửa soạn khiến người chồng
mất hết hứng thú. Chăm chút bản thân nhiều quá làm cho người kia cảm
thấy bị bỏ lơ.
Tuy nhiên, người chồng cũng nên để ý quan tâm đến vợ. Chẳng hạn, khi
đi du lịch, phụ nữ có khuynh hướng mang rất nhiều hành lý gồm áo quần,
lương khô, nữ trang, bàn ủi… mà có cảm giác vẫn chưa đủ nên va li luôn
nặng gấp mấy lần so với hành lý của chồng. Trong tình huống này, người
chồng cũng đừng nói lời nặng nhẹ mà hãy chịu khó mang vác dùm. Trước kia
chúng ta ga lăng thì tại sao lúc này lại không chịu làm mà chỉ nghĩ đến
bản thân. Mặc dù vậy, các bà vợ cũng đừng buộc chồng phải lo cho mình
nhiều, khiến quý ông có cảm giác là chồng sai.
Quan tâm đến tha nhân là một ưu điểm của hạnh Bồ tát. Mỗi lần chăm
sóc một người nào đó, chúng ta cảm thấy hạnh phúc hơn vì mình đã thực
hiện được nghĩa cử cao thượng. Trong quan hệ vợ chồng, vợ thực tập hạnh
Bồ tát, chồng cũng thực tập hạnh Bồ tát thì gia đình đó đảm bảo hạnh
phúc nhất trên đời này. Mỗi khi chăm sóc cho người kia, đừng có nhu cầu
buộc người kia phải chăm sóc lại. Như vậy là ta đang mặc cả trong các
dịch vụ chăm sóc. Đón nhận sự chăm sóc thì đạo Phật dạy chúng ta phải
biết ơn và đền ơn. Đừng tạo ra bất kỳ áp lực nào bắt buộc người kia phải
đáp lại tương tự. Có như vậy, sự chăm sóc mới trở thành tinh thần vô
ngã trong phụng sự.
Chúng tôi quen một cặp vợ chồng ở Houston - Texas - Hoa Kỳ, người vợ
suốt ngày bán ở ngoài chợ, tối về lại lo tất cả việc bếp núc, con cái,
và chuyện trong gia đình. Ông chồng hoàn toàn thờ ơ về chuyện đó. Bà vợ
bèn tự an ủi rằng mình đã biết cúng dường Tam Bảo, thỉnh thoảng biết vào
chùa làm công quả, thậm chí lau quét nhà vệ sinh vẫn cảm thấy hạnh
phúc, cho nên ở nhà cũng cần phải hạnh phúc khi làm những công việc như
thế cho chồng con. Chồng của bà là một nhà nghiên cứu Phật học. Suốt
ngày ông cứ cắm cúi vào quyển kinh trên trang web. Vì vậy bà rất hạnh
phúc khi lo được cho chồng. Vô chùa cúng dường, phụng sự cho quý thầy mà
về nhà lại bắt chồng phụng sự cho mình thì sẽ không bao giờ gắn bó lâu
bền với nhau.
Có lần chở chúng tôi đi thuyết giảng. Người chồng lái xe, người vợ
mang theo trái cây, khăn ướt,… lo cho chúng tôi khiến chúng tôi cảm thấy
áy náy. Anh chồng nói: “Thầy ơi! Ở nhà vợ con lo cho con được 1/10 giống như thầy thì con hạnh phúc nhất trần đời”.
Câu nói nhẹ nhàng và khôi hài đó là điều mà các chị em phụ nữ nên quan
tâm. Người phụ nữ có lòng thành kính lớn, khi phụng sự Tam Bảo thì có
thể làm mọi thứ, không màng gì cả, cứ cặm cụi suốt ngày với tấm lòng
hoan hỉ, đôi khi làm cho chồng có suy nghĩ rằng nhiệm vụ của mình là
phải cắn răng chịu đựng, lo cho vợ nếu không muốn bị ly dị. Mức độ ly dị
từ người nữ ở phương Tây rất lớn trong khi xã hội châu Á thì tình huống
ly dị thường xuất phát từ người chồng. Học hạnh Bồ tát, chúng ta phải
phát tâm và cảm thấy hạnh phúc trong việc được giúp đỡ người khác. Cả
hai bên cùng làm việc đó chứ không phải một trong hai người làm.
Thêm lòng độ lượng, bớt sự trách móc
Độ lượng là tâm hạnh Bồ tát khi thấy rõ các giới hạn của chúng sinh.
Người vợ có cơ hội thấy rõ hơn những sở đoản của chồng và ngược lại
chồng cũng thấy những điểm tích cực lẫn tiêu cực ở người vợ. Khi tạo
những lỗi lầm nho nhỏ, thậm chí nghiêm trọng, nếu người đó biết hồi đầu
thì chúng ta phải ứng xử với tính cách một vị Bồ tát để bỏ qua.
Phương pháp “hiện tại lạc trú” đức Phật dạy trong kinh nếu
áp dụng trong tương quan vợ chồng sẽ cực kỳ hay. Phật tử tại gia có thể
áp dụng lời dạy này trong kinh nhằm bảo vệ hạnh phúc gia đình mình, đừng
áp dụng để đạt sự giải thoát giống như những vị tu sĩ. Không cần thiết.
Chuyện giải thoát để dành cho các thầy tu, chuyện hạnh phúc là để dành
cho người tại gia. Người tại gia sau khi đã hạnh phúc gia đình, muốn
được giải thoát thì lúc đó hãy trở thành thầy tu.
Thực tập hiện tại lạc trú trong vợ chồng hay ở chỗ, nếu người vợ mắc
một lỗi nào đó, chẳng hạn lén lút đến với người đàn ông khác. Khi bị
phát hiện mối tình vụng trộm, người vợ quay về mái ấm hạnh phúc gia đình
và mong được chồng tha thứ thì lúc đó, người chồng nên ứng xử phương
pháp hiện tại lạc trú. Đứng trước người vợ đã biết nhận diện lỗi lầm và
cam kết không tái phạm trong tương lai thì chúng ta hãy ứng xử như lời
đức Phật đã nói với vua A Xà Thế, kẻ phạm tội ngũ nghịch giết cha, rằng
là: bậc thánh chưa từng tạo tội không bao giờ có trong cuộc đời. Người
tạo tội nhưng nhận diện ra lỗi lầm và kiên quyết không tái phạm mới là
bậc thánh đáng tôn quý hơn.
Qua lời nói này, đức Phật gián tiếp cho chúng ta thấy lỗi lầm là
thuộc tính của người phàm để chúng ta dễ dàng cảm thông và bỏ qua bằng
thái độ rộng lượng. Đừng lấy đó làm cớ biện hộ để tiếp tục vướng dính
vào lỗi lầm và lún sâu trong tội nghiệp. Nhiều người chồng vụng trộm khi
bị vợ phát hiện thì hứa hẹn đủ điều nhưng trên thực tế vẫn “ngựa quen đường cũ”.
Tiếp nhận sự rộng lượng của người tha thứ là một cơ hội quí báu để
chúng ta trở thành một con người hoàn toàn mới. Điều đó làm cho hạnh
phúc tươi mát hơn. Quên quá khứ sai lầm là ta rũ bỏ được lăng kính hay
kinh nghiệm như là một thành kiến.
Quá khứ là một lăng kính mà nếu mang vác nó trong nhận thức thì nhìn
đâu chúng ta cũng thấy người còn lại sai quấy, cách nhìn nhận như thế
đưa đến khổ đau. Hiện tại lạc thú là chặt đứt nỗi đau quá khứ của hai
bên, sống một cách trọn vẹn ở hiện tại. Khi người lầm lỡ quay trở về với
sự hồi đầu thật sự, chúng ta hãy mở rộng vòng tay đón nhận. Thái độ
giận dai hoặc tâm lý ngang ngay sổ thẳng như cây tùng, cây bách hiên
ngang, chính trực, đứng đắn đôi lúc lại khó sống hạnh phúc trong mối
quan hệ vợ chồng.
Quan hệ nào cũng có những lựng khựng và rắc rối của nó. Cứ mỗi lần có
sự trục trặc, chúng ta hờn dỗi, trách móc, so đo, tính toán thì không
thể hạnh phúc với nhau. Hãy áp dụng nguyên tắc tâm lý của nhân dân Việt
Nam là “Chín bỏ làm mười” để tìm điểm tích cực hơn. Thử quan
sát hình ảnh hoa hồng trên thân hồng, số lượng gai sẽ nhiều hơn mấy chục
lần so với hoa hồng có mặt chỉ sau vài tháng hoặc vài năm trồng, bởi vì
nó được chăm sóc, bón phân, tưới nước giữ độ ẩm, và tạo ánh sáng thích
hợp. Gai không chỉ mọc trên thân mà còn trên lá. Một động tác sơ suất sẽ
làm cho tay chúng ta bị chảy máu khi tiếp xúc với hoa hồng. Tinh hoa
của toàn thân cây hồng nằm ở đóa hoa. Nếu mắt chúng ta bị vướng dính vào
gai hồng thì sẽ không thể nào thừa nhận được cái tích cực của hoa hồng
vốn được xem là đẹp nhất, ấn tượng nhất trong các loài hoa. Nó tượng
trưng cho tình yêu, tình thương, thậm chí lòng hiếu thảo, mặc dù ví tình
mẹ như hoa hồng là không hợp lắm vì nó chóng tàn và hình ảnh người mẹ
thì không hề có gai góc gây thương tích cho ai. Mẹ không gai góc, không
chóng tàn. Con cái có thể bất hiếu từ bỏ mẹ nhưng mẹ không bao giờ từ bỏ
con. Tuy nhiên ngày nay hoa hồng cũng đã trở thành một phần của văn hóa
Phật giáo. Nhìn thấy hoa hồng, chúng ta quên đi những gai hồng và do đó
“chín bỏ làm mười” sẽ là một giải pháp để chúng ta sống hiện tại lạc trú trong hạnh phúc hôn nhân.
Một hình ảnh khác chúng ta cần phải quán chiếu là “nước trong không có cá”
mà nước đục mới gọi là nước phì nhiêu, phì nhiêu không chỉ cho ruộng
đồng mà cho cả các loài thủy tộc. Người quá nghiêm khắc cũng khó giữ
hạnh phúc vợ chồng. Hãy nghiêm khắc với bản thân nhưng hãy thông cảm cho
người khác. Chúng ta không cho phép mình sai nhưng khi người khác sai,
ta hoan hỷ tha thứ bỏ qua để hai bên bớt đi sự trách móc và cùng nhìn về
phía tích cực. Hãy tán dương điều hay, điều tốt của người kia chứ đừng
chỉ nhìn vào cái xấu.
Cách đây hai ngày, một phụ nữ tuổi trung tuần gốc Hoa đến than vãn
với chúng tôi về sự bất hạnh trong gia đình bà. Gia đình bà rất giàu,
kinh tế gia đình do một tay bà làm ra. Bản thân bà có kiến thức và văn
bằng hơn chồng nên bà thành công hơn về kinh tế và được hai bên họ hàng
quý hơn. Vì lẽ đó mà trong thâm tâm, việc kính chồng hầu như giảm đi
phần nào. Bà cảm thấy mình đang sống trong địa ngục, khi hiện nay chỉ
còn lại tình nghĩa, và sống vì hạnh phúc của những đứa con. Chồng bà rất
thương các con nhưng lại không thương bà. Bà liệt kê ba lỗi lớn của
chồng mà bà không thể bỏ qua. Đó là không biết ơn bà và gia đình bên vợ,
không thương yêu bà, và thường xuyên nói dối trá từ chuyện nhỏ chuyện
lớn trong nhà khiến bà rất khổ tâm.
Thông cảm nỗi đau của bà, chúng tôi hỏi: “Chồng bà có ngoại tình không?” bà trả lời một cách dứt khoát “Không. Chồng tôi rất chung thủy”.
Đây là ưu điểm tốt nhất, tại sao bà không nhìn thấy để hạnh phúc. Chúng
tôi khuyên bà hãy nhìn lại ưu điểm của ông và khen ngợi đôi ba câu. Hãy
ứng xử như mình thấp hơn ông một cái đầu mặc dù thực tế bà có thể cao
hơn ông mấy cái đầu: cái đầu tài chính, cái đầu quản lý, chăm sóc cho
hai bên, cái đầu về vị thế kinh tế. Tuy nhiên bà vẫn phải giả vờ nhún
xuống để ông có cảm giác mình là nơi nương tựa của bà. Đôi khi phải tỏ
ra nũng nịu, nài nỉ và phải cảm thấy hạnh phúc khi được ông giúp. Người
phụ nữ tự lực suốt cuộc đời, cho nên có thói quen ôm đồm công việc vì
nghi ngờ khả năng giúp đỡ của người bạn đời. Những ông chồng trong tình
huống này thường có cảm giác dư thừa trong chính ngôi nhà của mình. Khi
ra ngoài xã hội, các ông được nhờ giúp đỡ và hạnh phúc khi được người ta
tỏ lòng biết ơn trong khi về nhà lại không có cơ hội làm việc đó. Cho
nên người vợ phải mềm mỏng hơn giống như hoa hồng để các ông chồng được
hạnh phúc. Có như vậy các ông sẽ quan tâm nhiều đến vợ mình. Bằng chứng
là ông rất quan tâm đến những đứa con. Tình thương dành cho con to lớn
thì tại sao lại không thể dành cho bà. Bởi vì đôi lúc sự căng thẳng,
nghiêm nghị, khắt khe của bà khiến tình yêu lâu dần bị giết chết. Đó là
điều các bà vợ cần thay đổi.
Trường hợp nếu ông chồng hay quanh co nói dối thì bà vợ hãy thực tập
điếc mà bỏ ngoài tai. Nói dối nhưng không ngoại tình là điều đáng mừng.
Đôi khi do các bà vợ quá khó tính, chồng nói chuyện gì cũng bị bài bác,
không hài lòng, ủng hộ thì ông chồng cũng phải lừa bà, miễn không hại
ai. Trong khi đó, việc nói dối của chồng đối với tính cách nghiêm nghị
của bà sẽ bị quy kết là không tôn trọng vợ dẫn đến lục đục trong gia
đình. Nếu biết giả điếc, gia đình sẽ hạnh phúc vô cùng. Lâu dần, chúng
ta còn phải thực tập hạnh mù để bớt dòm ngó chuyện của chồng. Đàn ông
không thích được quan tâm đến từng chi tiết như thể bị nhốt trong chiếc
lồng. Người nữ phải hiểu tâm lý người nam thì mới có những ứng xử phù
hợp. Tuy nhiên người nam cũng phải thấy tâm lý các bà vợ thường rất chi
tiết cho nên hãy quan tâm và độ lượng hơn. Đừng đổ lỗi, chì chiết, và
chửi bới trước lỗi lầm của người phối ngẫu. Hãy tán thưởng cái hay, cái
tích cực để cả hai cùng duy trì hạnh phúc gia đình.
Tóm lại, thêm bớt là một nghệ thuật trong ứng xử vợ chồng. Cả hai bên
cần thấy rõ sở trường giới tính của mình để phát triển đồng thời giảm
bớt những khiếm khuyết. Bên cạnh đó bổ sung những thiếu sót trong tương
quan vợ chồng. Hãy cố gắng áp dụng con đường trung đạo trong tương quan
vợ chồng. Đối với người xuất gia, trung đạo là con đường giải thoát,
nhưng đối với người tại gia trung đạo là nghệ thuật hạnh phúc gia đình.
Điều này đức Phật đã nói trong Bát Chánh Đạo, đặc biệt trong kinh Trung
Bộ.
Sẽ là sai lầm nếu người tại gia trong quan hệ vợ chồng lại sử dụng
con đường trung đạo của Bát chánh đạo làm con đường giải thoát. Trung
đạo trong đời sống vợ chồng là gì? Là tránh thái cực hưởng thụ tính dục.
Người chồng ham muốn trong khi người vợ sống như sư cô thì dần dà,
chồng phải đi tìm chỗ khác. Cho nên người tại gia phải biết dung hòa.
Đức Phật nói hưởng thụ khoái lạc giác quan đỉnh cao nhất là tính dục là
một thái cực. Rất nhiều người phải bị đắm lụy. Thỏa mãn trong hôn nhân
không đủ phải đi thỏa mãn với người khác. Vì vậy chúng ta phải thực tập “hài lòng biết đủ” để giảm bớt.
Trò nào cũng lắm công phu. Trong tương quan hưởng thụ cũng như thế.
Người càng đòi hỏi nhiều thì sẽ càng mất hạnh phúc. Nói cách khác, đòi
hỏi là bán đứng hạnh phúc nên những người trong cuộc phải học trung đạo.
Xã hội phương Tây cho chúng ta thống kê rằng phần lớn các cuộc đổ vỡ
hôn nhân xuất phát từ vấn đề dục, hoặc đòi hỏi quá nhiều mà cung ứng lại
quá ít. Thiếu hoặc thừa đều dẫn đến sự khập khiễng trong mối quan hệ
hôn nhân.
Thời xưa, phương pháp tu khổ hạnh ép xác nhằm đày đọa cơ thể vật lý,
làm cho nó nhừ tử, mệt mỏi đến độ không còn ý niệm gì để hưởng thụ, được
các nhà sa môn Bà la môn khổ hạnh thời đức Phật nghĩ ra và cho rằng đó
là con đường giải thoát duy nhất. Đức Phật đã trả giá rất đắt, suýt nữa
mất mạng nếu không có Suyata dâng bát cháo sữa, để rồi sau đó tìm ra con
đường trung đạo. Áp dụng trong đời sống vợ chồng là gì: khe khắt, khô
khan, gần như một thầy tu, khiến người còn lại cảm thấy mình thiếu thốn
buộc phải đi tìm. Đừng khổ hạnh trong quan hệ vợ chồng. Hiểu và biết để
hai bên cùng sống, cùng xây dựng hạnh phúc không phải chỉ cho hai người
mà cho cả con cái. Tóm lại thêm và bớt theo con đường trung đạo thì
hạnh phúc sẽ được thắt lại rất lâu dài.