J. KRISHNAMURTI
TRÁCH NHIỆM VỚI XÃ HỘI
SOCIAL RESPONSIBILITY
From the talks and writings of J. KRISHNAMURTI
Lời dịch: ÔNG KHÔNG – Tháng 6-2010 –
VI. GIÁO DỤC và HOÀ BÌNH THẾ GIỚI
Muốn
tìm hiểu giáo dục có vai trò gì trong sự khủng hoảng hiện nay của thế giới,
chúng ta nên hiểu rõ sự khủng hoảng đó đã xảy ra như thế nào. Chắc chắn nó là
kết quả của những giá trị sai lầm trong sự liên hệ của chúng ta với con người,
với tài sản, và với những ý tưởng. Nếu sự liên hệ của chúng ta với những người
khác được đặt nền tảng trên tự-phóng đại, và sự liên hệ của chúng ta với tài
sản là thâu lợi, chắc chắn cấu trúc của xã hội là ganh đua và tự-cô lập. Nếu
trong sự liên hệ của chúng ta với những ý tưởng, chúng ta bênh vực một học
thuyết đối nghịch với một học thuyết khác, không-tin cậy lẫn nhau và ý muốn xấu
xa là những kết quả không tránh khỏi.
Một nguyên nhân khác của sự hỗn loạn
hiện nay là sự phụ thuộc vào uy quyền,
vào những người lãnh đạo, dầu trong sống hàng ngày, trong ngôi trường nhỏ hay
trong trường đại học. Những người lãnh đạo và uy quyền của họ là những nhân tố
gây thoái hóa trong bất kỳ văn hóa nào. Khi chúng ta theo sau một người khác,
không có hiểu rõ, nhưng chỉ có sợ hãi và tuân phục, cuối cùng dẫn đến sự tàn
bạo của chính thể chuyên chế và chủ nghĩa giáo điều của tôn giáo có tổ chức.
Khi phụ thuộc vào những chính phủ,
nương nhờ những tổ chức và những uy quyền để kiếm được hòa bình đó mà đáng lẽ phải
bắt đầu bằng hiểu rõ về chính chúng ta, là tạo tác xung đột nhiều hơn và to tát
hơn; và không thể có hạnh phúc vĩnh cửu chừng nào chúng ta còn chấp nhận một
trật tự xã hội trong đó có đấu tranh và hận thù liên tục giữa con người và con
người. Nếu chúng ta muốn thay đổi những quy định đang tồn tại, trước hết chúng
ta phải thay đổi chính chúng ta, mà có nghĩa rằng chúng ta phải trở nên nhận
biết được những hành động, những suy nghĩ, và những cảm giác riêng của chúng ta
trong sống hàng ngày.
Nhưng thật ra chúng ta không muốn
hòa bình, chúng ta không muốn chấm dứt sự trục lợi. Chúng ta sẽ không cho phép
sự tham lam của chúng ta bị ngăn cản, hay những nền tảng của cấu trúc xã hội
hiện nay bị thay đổi; chúng ta muốn những sự việc tiếp tục như chúng là, cùng
những bổ sung hời hợt, và thế là chắc chắn những người quyền thế, những người
tinh ranh cai trị sống của chúng ta.
Hòa bình không đạt được qua bất kỳ
học thuyết nào, nó không phụ thuộc vào lập pháp; nó hiện diện chỉ khi nào chúng
ta, những cá thể bắt đầu hiểu rõ về tiến trình thuộc tâm lý riêng của chúng ta.
Nếu chúng ta trốn tránh trách nhiệm của hành động một cách cá thể và chờ đợi hệ
thống mới mẻ nào đó thiết lập hòa bình, chúng ta sẽ chỉ trở thành những nô lệ
của hệ thống đó.
Khi những chính phủ, những người độc
tài, những tập đoàn kinh doanh lớn và những uy quyền thuộc giáo hội bắt đầu
thấy rằng sự hận thù đang gia tăng này giữa những con người chỉ dẫn đến sự hủy diệt
bừa bãi và thế là không còn gây lợi lộc, họ có lẽ ép buộc chúng ta, qua lập
pháp và những phương tiện ép buộc khác, đàn áp những tham vọng và những thèm khát
cá nhân của chúng ta và đồng-hợp tác vì sự thịnh vượng chung của nhân loại.
Giống như hiện nay chúng ta được giáo dục để ganh đua và tàn nhẫn, vì vậy lúc
đó chúng ta sẽ bị ép buộc phải tôn trọng lẫn nhau và làm việc cho thế giới như
một tổng thể.
Và mặc dù chúng ta có lẽ được nuôi
ăn, quần áo và chỗ ở tử tế, chúng ta sẽ không được tự do khỏi những xung đột và
những thù hận của chúng ta, mà sẽ chỉ chuyển hướng sang một lãnh vực khác, nơi
chúng sẽ vẫn còn hiểm độc và tàn phá hơn. Hành động đúng đắn và đạo đức duy
nhất là tự nguyện; và sự hiểu rõ, một mình, có thể sáng tạo hòa bình và hạnh
phúc cho con người.
Những niềm tin, những học thuyết, và
những tôn giáo có tổ chức đang khiến chúng ta đối lập với những người hàng xóm
của chúng ta; có xung đột, không chỉ giữa những xã hội khác biệt, nhưng còn
giữa những nhóm người trong cùng một xã hội. Chúng ta phải nhận ra rằng chừng
nào chúng ta còn nhận dạng chính mình với một quốc gia, chừng nào chúng ta còn
bám vào sự an toàn, chừng nào chúng ta còn bị quy định bởi những giáo điều, sẽ
có đấu tranh và đau khổ cả phía bên trong chính chúng ta và trong thế giới.
Vậy thì có toàn nghi vấn về chủ
nghĩa ái quốc. Khi nào chúng ta cảm thấy yêu nước? Chắc chắn nó không là một
cảm xúc hàng ngày. Nhưng chúng ta bị thuyết phục để yêu nước qua những quyển
sách ở trường, qua báo chí, và qua những kênh truyền hình tuyên truyền, mà kích
thích sự ích kỷ thuộc chủng tộc bằng cách ca ngợi những anh hùng quốc gia và
bảo cho chúng ta rằng quốc gia và cách sống riêng của chúng ta là tốt đẹp hơn
những nơi khác. Tinh thần yêu nước này nuôi dưỡng sự kiêu hãnh của chúng ta từ
niên thiếu đến khi chết đi.
Sự khẳng định được lặp lại liên tục
rằng chúng ta phụ thuộc vào một nhóm tôn giáo hay chính trị nào đó, rằng chúng
ta thuộc về quốc gia này hay quốc gia kia, ve vãn những cái tôi nhỏ nhen của chúng
ta, thổi căng chúng giống như những cánh buồm, cho đến khi chúng ta sẵn sàng
giết chết hay bị giết chết vì quốc gia, chủng tộc, hay học thuyết của chúng ta.
Tất cả điều đó đều quá dốt nát và không-tự nhiên. Chắc chắn, những con người
còn quan trọng nhiều hơn những biên giới thuộc quốc gia và học thuyết.
Tinh thần tách rời của chủ nghĩa
quốc gia đang lan tràn như lửa cháy khắp thế giới. Chủ nghĩa ái quốc được nuôi
dưỡng và trục lợi đầy ranh mãnh bởi những người đang tìm kiếm sự bành trướng
thêm nữa, quyền hành thêm nữa, giàu có thêm nữa; và mỗi người chúng ta đều tham
gia trong tiến trình này, bởi vì chúng ta cũng thèm khát những sự việc này.
Chinh phục những đất đai khác và những chủng tộc khác cung cấp những thị trường
mới cho hàng hóa cũng như cho những học thuyết thuộc tôn giáo và chính trị.
Người ta phải quan sát tất cả những
diễn tả này của bạo lực và thù hận bằng một cái trí không-thành kiến, đó là,
bằng một cái trí không nhận dạng chính nó cùng bất kỳ quốc gia, chủng tộc, hay
học thuyết nào; nhưng cố gắng tìm ra điều gì là sự thật. Có hân hoan vô cùng
trong thấy rõ ràng một vấn đề mà không bị ảnh hưởng bởi những quan điểm và
những hướng dẫn của những người khác, dù họ là chính phủ, những người chuyên
môn, hay những người rất học thức. Khi bạn thực sự nhận ra rằng chủ nghĩa ái
quốc là một cản trở cho hạnh phúc của con người, chúng ta không phải đấu tranh
chống lại cảm xúc giả dối này trong chính chúng ta, nó đã mãi mãi đi khỏi chúng
ta.
Chủ nghĩa quốc gia, tinh thần yêu
nước, ý thức của chủng tộc và giai cấp, tất cả đều là những phương cách của cái
tôi, và thế là gây tách rời. Rốt cuộc, quốc gia là gì ngoại trừ một nhóm những
cá thể đang sống cùng nhau vì những lý do tự-phòng vệ và kinh tế? Từ tự-phòng
vệ và sự sợ hãi nảy sinh ý tưởng của ‘quốc gia của tôi’, cùng những biên giới
và những hàng rào thuế quan của nó, làm cho tình huynh đệ và sự hòa hợp của con
người không thể xảy ra được.
Sự ham muốn kiếm được và giữ lại, sự
ao ước để được đồng hóa cùng cái gì đó to tát hơn chúng ta, tạo ra tinh thần
của chủ nghĩa quốc gia; và chủ nghĩa quốc gia nuôi dưỡng chiến tranh. Trong mọi
quốc gia, chính phủ, được khuyến khích bởi tôn giáo có tổ chức, bảo vệ chủ
nghĩa quốc gia và tinh thần tách rời. Chủ nghĩa quốc gia là một căn bệnh, và nó
không bao giờ có thể tạo ra sự thống nhất của thế giới. Chúng ta không thể có
được sức khỏe qua bệnh tật, trước hết chúng ta phải làm tự do chính chúng ta
khỏi bệnh tật.
Do bởi chúng ta là những người yêu
nước, sẵn sàng bảo vệ những Chính thể cầm quyền của chúng ta, những niềm tin và
những thâu lợi của chúng ta, nên chúng ta mới liên tục trang bị vũ khí. Tài sản
và những ý tưởng đã trở thành quan trọng đối với chúng ta nhiều hơn sống của
con người, vì vậy có hận thù và bạo lực liên tục giữa chúng ta và những người
khác. Do bởi duy trì sự chủ quyền của quốc gia chúng ta, chúng ta đang hủy diệt
những người con trai của chúng ta; do bởi tôn thờ Chính thể mà không là gì cả
ngoại trừ sự chiếu rọi của chính chúng ta, chúng ta đang hy sinh con cái của
chúng ta cho sự thỏa mãn riêng của chúng ta. Chủ nghĩa quốc gia và những chính
phủ cầm quyền là những nguyên nhân và những công cụ của chiến tranh.
Những học viện xã hội hiện nay của
chúng ta không thể phát triển thành một liên bang thế giới, bởi vì chính những
nền tảng của chúng không hoàn hảo. Những nghị viện và những hệ thống giáo dục
ủng hộ sự chủ quyền của quốc gia và nhấn mạnh sự quan trọng của nhóm người sẽ
không bao giờ kết thúc chiến tranh. Mỗi nhóm người tách rời, cùng những người
cai trị và những người bị cai trị của nó, là một nguồn của chiến tranh. Chừng
nào tại cơ bản chúng ta còn không thay đổi sự liên hệ hiện nay giữa con người
và con người, chắc chắn công nghệ sẽ dẫn đến sự hỗn loạn và trở thành một công
cụ của hủy diệt và đau khổ; chừng nào còn có bạo lực và chuyên chế, dối gạt và
tuyên truyền, tình huynh đệ của con người không thể được nhận ra.
Chỉ giáo dục con người trở thành những
kỹ sư tuyệt vời, những người khoa học nổi tiếng, những người điều hành có năng
lực, những công nhân giỏi, sẽ không bao giờ đưa những người đàn áp và những
người bị đàn áp lại cùng nhau; và chúng ta có thể thấy rằng hệ thống giáo dục
hiện nay của chúng ta, mà nuôi dưỡng nhiều nguyên nhân gây ra đối địch hận thù
giữa những con người, đã không ngăn cản sự sát nhân tập thể nhân danh quốc gia và
nhân danh Thượng đế của người ta.
Những tôn giáo có tổ chức, cùng uy
quyền tinh thần và thế tục của chúng, cũng không thể mang lại hòa bình cho con
người, bởi vì chúng cũng là kết quả của sự dốt nát và sợ hãi của chúng ta, của
sự giả dối và ích kỷ của chúng ta.
Bởi vì khao khát sự an toàn ở đây và
đời sau, chúng ta sáng chế những học viện và những học thuyết mà bảo đảm sự an
toàn đó; nhưng chúng ta càng đấu tranh cho sự an toàn nhiều bao nhiêu, chúng ta
sẽ càng có nó ít bấy nhiêu. Sự ham muốn được an toàn chỉ nuôi dưỡng phân chia
và gia tăng thù hận. Nếu tại sâu thẳm chúng ta cảm thấy và hiểu rõ sự thật của
điều này, không chỉ bằng từ ngữ hay trí năng, nhưng bằng toàn thân tâm của
chúng ta, vậy thì chúng ta sẽ bắt đầu thay đổi một cách cơ bản sự liên hệ của
chúng ta với những bạn bè của chúng ta trong thế giới tức khắc quanh chúng ta;
và chỉ lúc đó mới có thể có được sự thống nhất và tình huynh đệ.
Hầu hết chúng ta bị kiệt quệ bởi mọi
loại sợ hãi, và quan tâm rất nhiều về sự an toàn riêng của chúng ta. Chúng ta
hy vọng rằng, bằng phép lạ nào đó, những chiến tranh sẽ kết thúc, tất cả những
người da trắng buộc tội những nhóm quốc gia khác là những người chủ mưu của
chiến tranh, bởi vì họ luân phiên đổ lỗi cho chúng ta về thảm họa này. Mặc dù
chiến tranh gây thiệt hại quá rõ ràng cho xã hội, chúng ta chuẩn bị cho chiến
tranh và phát triển tinh thần quân đội trong tuổi trẻ.
Nhưng sự huấn luyện quân sự có bất
kỳ vị trí nào trong xã hội? Tất cả nó phụ thuộc vào loại con người nào chúng ta
muốn con cái của chúng ta trở thành. Nếu chúng ta muốn các em trở thành những
kẻ giết người hiệu quả, vậy thì huấn luyện quân sự là cần thiết. Nếu chúng ta
muốn kỷ luật các em và tổ chức thành binh đoàn những cái trí của các em, nếu
mục đích của chúng ta là biến các em trở thành yêu nước và vì vậy vô-trách
nhiệm với xã hội như một tổng thể, vậy thì huấn luyện quân sự là một cách tốt nhất
để thực hiện nó. Nếu chúng ta ưa thích giết chóc và hủy diệt, chắc chắn huấn
luyện quân sự là quan trọng. Chính là chức năng của những tướng lãnh là lên kế
hoạch và xúc tiến chiến tranh; và nếu ý định của chúng ta là tổ chức những trận
chiến liên tục giữa chúng ta và những người hàng xóm của chúng ta, vậy thì bằng
mọi phương tiện chúng ta hãy có nhiều tướng lãnh hơn.
Nếu chúng ta đang sống chỉ với mục
đích đấu tranh liên tục bên trong chính chúng ta và với những người khác, nếu
ham muốn của chúng ta là tiếp tục đổ máu và đau khổ, vậy thì phải có nhiều lính
tráng hơn, nhiều người chính trị hơn, nhiều kẻ thù hơn – mà là điều gì đang
thực sự xảy ra. Văn minh hiện đại được đặt nền tảng trên bạo lực, và vì vậy
đang chuốc lấy chết chóc. Chừng nào chúng ta còn tôn thờ sức mạnh, bạo lực sẽ
là cách sống của chúng ta. Nhưng nếu chúng ta muốn hòa bình, nếu chúng ta muốn
sự liên hệ đúng đắn giữa những con người, dù là người Thiên chúa giáo hay người
Ấn giáo, người Nga hay người Mỹ, nếu chúng ta muốn con cái của chúng ta là những
con người hòa hợp, vậy thì huấn luyện quân sự là một cản trở tuyệt đối, nó là
phương cách sai lầm khi khởi sự.
Một trong những nguyên nhân chính
của đấu tranh và hận thù là sự tin tưởng rằng một giai cấp hay chủng tộc đặc
biệt cao cấp hơn một giai cấp khác. Đứa trẻ không có ý thức về chủng tộc hay
giai cấp; chính là môi trường sống ở nhà hay ở trường, hay cả hai, mới làm cho
cậu bé cảm thấy tách rời. Trong cậu bé, cậu không quan tâm liệu người bạn là
một người Châu phi hay một người Do thái, một người Ba la môn hay một người
không-Ba la môn; nhưng ảnh hưởng của toàn cấu trúc xã hội đang liên tục khắc
sâu vào cái trí của cậu bé, đang gây ảnh hưởng và đang định hình nó.
Lại nữa đây không là vấn đề với cậu
bé nhưng với những người trưởng thành, những người đã tạo ra một môi trường
sống vô lý của chủ nghĩa phân biệt và những giá trị giả dối.
Liệu có nền tảng thực sự nào để phân
biệt giữa những con người? Những thân thể của chúng ta có lẽ khác biệt trong
cấu trúc và màu sắc, những khuôn mặt của chúng ta có lẽ không giống nhau, nhưng
bên trong làn da chúng ta rất giống nhau: kiêu ngạo, tham vọng, ganh tị, bạo
lực, ham muốn dục tình, tìm kiếm quyền hành và vân vân. Lột bỏ nhãn hiệu và
chúng ta rỗng không; nhưng chúng ta không muốn đối diện với sự rỗng không của
chúng ta, và vì vậy chúng ta bám chặt vào nhãn hiệu – mà thể hiện chúng ta
không chín chắn, ngây ngô biết chừng nào.
Muốn giúp đứa trẻ lớn lên mà không
có thành kiến, trước hết người ta phải phá vỡ tất cả những thành kiến bên trong
chính người ta, và sau đó trong môi trường sống của người ta – điều đó có nghĩa
phá vỡ cấu trúc của xã hội không-chín chắn này mà chúng ta đã tạo ra. Ở nhà có
lẽ chúng ta dạy bảo em bé rằng ý thức về giai cấp và chủng tộc của mình là rất
vô lý, và em bé sẽ có thể đồng ý với chúng ta; nhưng khi em đến trường và chơi
đùa cùng những đứa trẻ khác, em bị vấy bẩn bởi tinh thần tách rời. Hay có lẽ là
hướng ngược lại: ở nhà có lẽ truyền thống, chật hẹp, và sự ảnh hưởng của trường
học có lẽ rộng rãi hơn. Trong cả hai trường hợp đều có một trận chiến liên tục
giữa những môi trường sống ở nhà và ở trường, và đứa trẻ bị trói buộc giữa hai
trường hợp này.
Muốn nuôi nấng đứa trẻ một cách
thông minh, muốn giúp đỡ em có khả năng nhận biết để cho em có thể thấy vượt
khỏi những thành kiến dốt nát, chúng ta phải liên hệ gần gũi với em. Chúng ta
phải nói về những sự việc và cho phép em lắng nghe những nói chuyện thông minh;
chúng ta phải khuyến khích tinh thần của tìm hiểu và sự bất mãn có sẵn trong
em, thế là giúp đỡ em tự-khám phá cho chính em điều gì là sự thật và điều gì là
giả dối.
Do bởi sự tìm hiểu liên tục, sự bất
mãn thực sự, mới tạo ra sự thông minh sáng tạo; nhưng để giữ sự tìm hiểu và bất
mãn này tỉnh táo là điều cực kỳ gian nan, và hầu hết mọi người đều không muốn
con cái của họ có loại thông minh này, bởi vì khó chịu lắm khi phải sống cùng
người nào đó mà liên tục đang nghi ngờ những giá trị được chấp nhận.
Tất cả chúng ta đều bất mãn khi
chúng ta còn trẻ, nhưng rủi thay chẳng mấy chốc sự bất mãn của chúng ta phai
lạt đi, bị bóp chết bởi những xu hướng bắt chước của chúng ta và sự tôn thờ uy
quyền của chúng ta. Khi chúng ta lớn lên, chúng ta bắt đầu bị cố định, chúng ta
được thỏa mãn và sợ hãi. Chúng ta trở thành những người điều hành, những giáo
sĩ, những thư ký ngân hàng, những giám đốc cơ xưởng, những chuyên viên kỹ
thuật, và sự thoái hóa dần dần ăn sâu. Bởi vì chúng ta ham muốn duy trì những
vị trí của chúng ta, chúng ta ủng hộ xã hội thoái hóa mà đã đặt chúng ta ở đó
và đã cho chúng ta sự an toàn giới hạn nào đó.
Sự kiểm soát giáo dục của chính phủ
là một thảm họa. Không có hy vọng và hòa bình trong thế giới chừng nào giáo dục
còn là người đầy tớ của chính thể hay của tôn giáo có tổ chức. Tuy nhiên mỗi
lúc một nhiều chính phủ đang phụ trách trẻ em và tương lai của chúng; và nếu không
phải là chính phủ, vậy thì lại là những tổ chức tôn giáo đang sục sọi để kiểm
soát giáo dục.
Tình trạng bị quy định của cái trí
trẻ thơ để phù hợp vào một học thuyết đặc biệt, dù tôn giáo hay chính trị, nuôi
dưỡng hận thù giữa con người và con người. Trong một xã hội ganh đua chúng ta
không thể có tình huynh đệ, và không đổi mới, không chế độ độc tài, không
phương pháp giáo dục nào có thể tạo ra nó.
Chừng nào bạn còn là một người New Zealand
và tôi còn là một người Ấn độ, sẽ là điều vô lý khi nói về sự thống nhất của
con người. Làm thế nào chúng ta có thể hợp nhất như những con người nếu bạn
trong quốc gia của bạn, và tôi trong quốc gia của tôi, vẫn còn duy trì những
thành kiến tôn giáo được kính trọng và những phương cách kinh tế? Làm thế nào
có thể có tình huynh đệ chừng nào chủ nghĩa ái quốc còn đang tách rời con người
khỏi con người, và hàng triệu người bị hạn chế bởi những điều kiện kinh tế bi
thảm trong khi những người khác lại sống sung túc? Làm thế nào có thể có sự thống
nhất của nhân loại khi những niềm tin phân chia chúng ta, khi có sự thống trị
của một nhóm người bởi một nhóm người khác, khi những người giàu có đầy quyền
hành và những người nghèo khổ đang tìm kiếm cùng quyền hành đó, khi có sự phân
phối đất đai sai lầm, khi một vài người được nuôi ăn đầy đủ trong khi hàng
triệu người đang bị chết đói?
Một trong những khó khăn của chúng
ta là rằng thực sự chúng ta không khẩn thiết về những vấn đề này, bởi vì chúng
ta không muốn bị quấy rầy quá nhiều. Chúng ta ưa thích thay đổi những sự việc
chỉ trong một cách nào đó gây lợi ích cho chúng ta, và thế là chúng ta không
quan tâm nhiều lắm về sự trống rỗng và sự hung tợn riêng của chúng ta.
Liệu có khi nào chúng ta đạt được
hòa bình qua bạo lực? Liệu hòa bình được thành tựu dần dần, qua một qui trình
từ từ của thời gian? Chắc chắn, tình yêu không là một vấn đề của giáo dục hay
của thời gian. Tôi tin rằng hai cuộc chiến tranh vừa qua xảy ra do bởi sự ủng
hộ dân chủ; và lúc này chúng ta đang chuẩn bị cho một chiến tranh còn hủy diệt
nhiều hơn nữa, và con người càng có ít tự do hơn. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu
chúng ta muốn xóa sạch những cản trở rõ ràng của sự hiểu rõ như là uy quyền,
niềm tin, chủ nghĩa quốc gia, và toàn tinh thần thứ bậc? Chúng ta sẽ là những
con người không có uy quyền, những con người hiệp thông trực tiếp cùng lẫn nhau
– và vậy là có lẽ, sẽ có tình yêu và từ bi.
Điều gì là cốt lõi trong giáo dục,
cũng như trong mọi lãnh vực khác, là có những con người mà hiểu rõ và thương
yêu, mà những quả tim của họ không chất đầy những cụm từ rỗng tuếch, những sự
việc của cái trí.
Nếu sống có nghĩa là được sống hạnh
phúc, cùng ý tứ, cùng ân cần, cùng thương yêu, vậy thì hiểu rõ về chính chúng
ta là điều rất quan trọng; và nếu chúng ta ao ước sáng tạo một xã hội được khai
sáng thực sự, chúng ta cần phải có những người giáo dục hiểu rõ những phương
cách của hòa hợp và vì vậy có thể chuyển tải hiểu rõ đó sang đứa trẻ.
Những người giáo dục như thế sẽ là
một hiểm họa cho cấu trúc hiện nay của xã hội. Nhưng thật ra chúng ta không
muốn sáng tạo một xã hội được khai sáng; và bất kỳ người giáo dục nào mà, đang
nhận được hàm ý trọn vẹn của hòa bình, bắt đầu vạch ra ý nghĩa trung thực của
chủ nghĩa quốc gia và sự ngu xuẩn của chiến tranh, chẳng mấy chốc sẽ mất đi
chức vụ của anh ấy. Vì biết điều này, hầu hết những người giáo dục đều thỏa
hiệp, và thế là giúp đỡ duy trì hệ thống hiện nay của trục lợi và bạo lực.
Chắc chắn, muốn khám phá sự thật,
phải có tự do khỏi sự đấu tranh, cả bên trong chính người ta và với những người
hàng xóm của chúng ta. Khi chúng ta không xung đột bên trong chính chúng ta,
chúng ta không có xung đột phía bên ngoài. Do bởi sự đấu tranh phía bên trong
mà, được chiếu rọi ra phía bên ngoài, trở thành sự xung đột của thế giới.
Chiến tranh
là sự chiếu rọi qui mô và đổ máu của sống hàng ngày của chúng ta. Chúng ta thúc
đẩy chiến tranh từ những sống hàng ngày của chúng ta; và nếu không có một thay
đổi trong chính chúng ta, chắc chắn có những thù hận thuộc quốc gia và chủng
tộc, những cãi cọ trẻ con về những học thuyết, gia tăng gấp bội binh lính, chào
một lá cờ, và mọi tàn ác dẫn đến những sát nhân có tổ chức.
Giáo dục khắp thế giới đã thất bại,
nó đã sản sinh sự hủy diệt và đau khổ chồng chất. Những chính phủ đang huấn
luyện những người trẻ tuổi trở thành những người lính và những chuyên viên hiệu
quả mà họ cần; hệ thống kỷ luật và thành kiến đang được vun đắp và ép buộc. Khi
suy nghĩ về tất cả những sự kiện này, chúng ta phải tìm hiểu cả ý nghĩa của sự
tồn tại lẫn ý nghĩa và mục đích sống của chúng ta. Chúng ta phải tìm ra những
phương cách nhân từ để sáng tạo một môi trường sống mới mẻ; bởi vì chính môi
trường sống có thể biến đứa trẻ thành một thú vật, một chuyên gia không cảm
giác, hay giúp đỡ em trở thành một con người thông minh, nhạy cảm. Chúng ta
phải sáng tạo một chính phủ thế giới mà tại cơ bản hoàn toàn khác hẳn, mà không
bị đặt nền tảng trên chủ nghĩa quốc gia, trên những học thuyết, trên sức mạnh.
Tất cả điều này hàm ý sự hiểu rõ
trách nhiệm của chúng ta đối với lẫn nhau trong sự liên hệ; nhưng muốn hiểu rõ
trách nhiệm của chúng ta, phải có tình yêu trong những quả tim của chúng ta,
không chỉ là học hành hay hiểu biết. Tình yêu của chúng ta càng bao la bao
nhiêu, ảnh hưởng của nó vào xã hội càng mãnh liệt bấy nhiêu. Nhưng tất cả chúng
ta là những bộ não và không có quả tim; chúng ta hoàn chỉnh mảnh trí năng và
khinh thường sự khiêm tốn. Nếu chúng ta thực sự thương yêu con cái của chúng
ta, chúng ta sẽ khao khát cứu thoát và bảo vệ các em, chúng ta sẽ không cho
phép các em bị hy sinh trong những chiến tranh.
Tôi nghĩ chúng ta thực sự muốn những
vũ khí; chúng ta thích sự phô bày của quyền lực thuộc quân đội, những bộ đồng
phục, những nghi lễ, những nhậu nhẹt, sự huyên náo, bạo lực. Sống hàng ngày của
chúng ta là một phản ảnh trong sự thâu nhỏ của cùng tánh bề ngoài hung tợn, và
chúng ta đang hủy diệt lẫn nhau qua sự ganh tị và thiếu suy nghĩ.
Chúng ta muốn giàu có; và chúng ta
càng giàu có bao nhiêu, chúng ta càng trở nên nhẫn tâm bấy nhiêu, mặc dù chúng
ta có thể đóng góp những số tiền to tát cho từ thiện và giáo dục. Đã cướp đoạt
của nạn nhân, chúng ta bồi hoàn cho anh ấy một chút ít chiến lợi phẩm, và việc
này chúng ta gọi là bác ái. Tôi không hiểu liệu chúng ta có nhận ra rằng chúng
ta đang chuẩn bị những thảm họa gì? Hầu hết chúng ta sống mỗi ngày càng mau lẹ
và càng cẩu thả bao nhiêu càng tốt, và dành cho những chính phủ, những người
chính trị ranh mãnh, hướng dẫn sống của chúng ta.
Tất cả những chính phủ cầm quyền
phải chuẩn bị cho chiến tranh, và chính phủ riêng của một người không là ngoại
lệ. Muốn tạo ra những công dân của nó có hiệu quả trong chiến tranh, muốn chuẩn
bị cho họ để thực hiện những bổn phận một cách hiệu lực, chắc chắn chính phủ
phải kiểm soát và thống trị họ. Họ phải được giáo dục để hành động như những
cái máy, để sống đầy hiệu quả nhưng tàn nhẫn. Nếu mục đích và cứu cánh của sống
là hủy diệt và bị-hủy diệt, vậy thì giáo dục phải khuyến khích sự tàn nhẫn; và tôi không chắc rằng đó không là
điều gì chúng ta ham muốn phía bên trong, bởi vì sự tàn nhẫn theo cùng sự tôn
thờ thành công.
Chính thể cầm quyền không muốn công
dân của nó được tự do, suy nghĩ cho chính họ, và nó kiểm soát họ qua sự tuyên
truyền, qua những diễn giải về lịch sử bị biến dạng và vân vân. Đó là lý do tại
sao giáo dục càng ngày càng trở thành phương tiện của dạy dỗ làm cái gì và không phải suy nghĩ như thế nào. Nếu chúng ta muốn suy nghĩ
một cách độc lập khỏi hệ thống chính trị đang thịnh hành, chúng ta sẽ là hiểm
họa; những học viện tự do có lẽ sản sinh những người yêu chuộng hòa bình hay
những người suy nghĩ trái nghịch với chính thể đang tồn tại.
Chắc chắn giáo dục đúng đắn là một
hiểm họa đối với những chính phủ cầm quyền – và vì vậy nó bị ngăn cản bởi những
phương tiện tinh vi hay thô thiển. Giáo dục và lương thực trong bàn tay của ít
người đã trở thành phương tiện kiểm soát con người; và những chính phủ, dù của
phe tả hay phe hữu, đều không lo ngại miễn là chúng ta còn là những cái máy
hiệu quả dùng cho sự sản xuất những hàng hóa và những viên đạn.
Bây giờ, sự kiện rằng điều này đang
xảy ra khắp thế giới có nghĩa: chúng ta, những công dân và những người giáo
dục, và những người chịu trách nhiệm cho những chính phủ đang tồn tại, từ cơ
bản không quan tâm liệu có tự do hay nô lệ, hòa bình hay chiến tranh, hạnh phúc
hay đau khổ cho con người. Chúng ta muốn một chút ít đổi mới đó đây, nhưng hầu
hết chúng ta đều sợ hãi phá vỡ xã hội hiện nay và sáng tạo một cấu trúc hoàn
toàn mới mẻ, bởi vì điều này sẽ đòi hỏi một thay đổi cơ bản của chính chúng ta.
Trái lại, có những người tìm kiếm để
tạo ra một cách mạng bạo lực. Bởi vì đã giúp đỡ để xây dựng trật tự xã hội đang
tồn tại cùng tất cả những xung đột, hỗn loạn và đau khổ của nó, lúc này họ mong
muốn tổ chức một xã hội hoàn hảo. Nhưng liệu bất kỳ ai trong chúng ta có thể tổ
chức một xã hội hoàn hảo khi chính chúng ta đã tạo ra xã hội hiện nay? Tin tưởng
rằng hòa bình có thể được thành tựu qua bạo lực là hy sinh hiện tại cho một lý
tưởng tương lai; và sự tìm kiếm của một kết thúc đúng đắn qua phương tiện sai
lầm là một trong những nguyên nhân của thảm họa hiện nay.
Chắc chắn sự lan rộng và sự thống trị
của những giá trị giác quan tạo ra thuốc độc của chủ nghĩa quốc gia, của những
hàng rào kinh tế, những chính phủ cầm quyền và tinh thần ái quốc, tất cả điều
đó ngăn chặn sự hợp tác của con người với con người và làm hư hỏng sự liên hệ
của con người, mà là xã hội. Xã hội là sự liên hệ giữa bạn và một người khác;
và nếu không hiểu rõ sâu sắc sự liên hệ này, không phải tại bất kỳ một mức độ
nào, nhưng toàn bộ, như một tiến hành tổng thể, chắc chắn chúng ta lại tạo ra
cùng loại cấu trúc xã hội, dù được bổ sung trên bề mặt biết chừng nào.
Nếu chúng ta muốn thay đổi cơ bản sự
liên hệ hiện nay của con người chúng ta, mà đã tạo ra sự đau khổ không kể xiết
cho thế giới, nhiệm vụ tức khắc và duy nhất của chúng ta là tự-thay đổi chính
chúng ta qua hiểu rõ về chính mình. Thế là chúng ta quay lại mấu chốt chính, mà
là chính chúng ta; nhưng chúng ta lẩn tránh mấu chốt đó và chuyển trách nhiệm
sang những chính phủ, những tôn giáo và những học thuyết. Chính phủ là điều gì chúng ta là, những tôn giáo và những học
thuyết không là gì ngoại trừ một chiếu rọi của chính chúng ta; và nếu chúng ta
không thay đổi cơ bản, không thể có giáo dục đúng đắn cũng như một thế giới hòa
bình.
Sự an toàn phía bên ngoài cho tất cả
chỉ có thể hiện diện khi có tình yêu và thông minh; và bởi vì chúng ta đã tạo
ra một thế giới của xung đột và đau khổ mà trong đó sự an toàn phía bên ngoài
đang mau chóng trở nên không thể có được cho bất kỳ ai. Liệu điều đó không thể
hiện sự vô lý hoàn toàn của sự giáo dục quá khứ và hiện nay hay sao? Là những phụ
huynh và những giáo viên, chính là trách nhiệm của chúng ta phải phá vỡ sự suy
nghĩ truyền thống, và không chỉ phụ thuộc vào những người chuyên môn và những
tìm được của họ. Sự hiệu quả trong kỹ thuật đã cho chúng ta một khả năng nào đó
để kiếm tiền, và đó là lý do tại sao hầu hết chúng ta đều thỏa mãn với cấu trúc
hiện nay của xã hội; nhưng người giáo dục thực sự chỉ quan tâm đến sống đúng
đắn, giáo dục đúng đắn và phương tiện kiếm sống đúng đắn.
Chúng ta càng vô trách nhiệm trong
những vấn đề này nhiều bao nhiêu, chính phủ càng đảm đương trách nhiệm đó nhiều
bấy nhiêu. Chúng ta gặp khó khăn đương đầu, không phải với một khủng hoảng kinh
tế hay chính trị, nhưng với một khủng hoảng của sự thoái hóa của con người mà
không đảng phái chính trị hay hệ thống kinh tế nào có thể ngăn chặn.
Một thảm họa khác còn to tát và nguy
hiểm hơn đang đến gần, và hầu hết chúng ta không làm bất kỳ việc gì cho nó.
Ngày này sang ngày khác chúng ta tiếp tục chính xác như trước kia; chúng ta
không muốn cởi bỏ tất cả những giá trị giả dối và bắt đầu mới mẻ lại. Chúng ta
muốn thực hiện sự đổi mới từng mảnh, mà chỉ dẫn đến những vấn đề cần đổi mới
thêm nữa. Nhưng ngôi nhà đang vỡ vụn, những bức tường đang mục nát, và lửa đang
thiêu rụi nó. Chúng ta phải rời ngôi nhà và bắt đầu trên mảnh đất mới, cùng
những nền tảng khác hẳn, những giá trị khác hẳn.
Chúng ta không thể chối từ hiểu biết
công nghệ, nhưng phía bên trong liệu chúng ta có thể trở nên nhận biết được sự
xấu xa của chúng ta, sự tàn nhẫn của chúng ta, những dối gạt và gian manh của
chúng ta, sự thiếu vắng hoàn toàn của tự do? Chỉ bằng cách làm tự do một cách
thông minh được chính chúng ta khỏi tinh thần của chủ nghĩa quốc gia, khỏi ganh
tị và thèm khát quyền hành, một trật tự xã hội mới mẻ sẽ có thể hiện diện.
Hòa bình sẽ không thành tựu được bởi
sự đổi mới từng mảnh, hoặc bởi sự tái-sắp xếp những ý tưởng và những mê tín cũ
kỹ. Có hòa bình chỉ khi nào chúng ta hiểu rõ điều gì vượt khỏi những hời hợt,
và thế là chặn đứng được cơn sóng hủy diệt này mà đã được thả lỏng bởi sự hiếu
chiến và những sợ hãi riêng của chúng ta; và chỉ như vậy sẽ có hy vọng cho con
cái của chúng ta và sự cứu rỗi cho thế giới.
Giáo dục và Ý nghĩa của Sống