“Tôi cho rằng việc cúng cơm hay là làm
giỗ của các gia đình hiện nay cũng chỉ là nhằm tưởng nhớ và sự thành
tâm của người còn sống đối với người mất. Chứ chết rồi thì sao mà ăn
được? Chúng ta vẫn thấy thức ăn cúng xong vẫn còn đó thì người mất đã ăn
cái gì?” Anh Hoàng Trọng Tín (quận Bình Thạnh) tâm sự
 |
| Với người đã mất nếu làm mâm cơm cúng, họ có thọ hưởng được hay không? |
Trái với quan điểm của anh Tín, chị Nguyễn Thị Xuân (quận Gò Vấp) lại
cho rằng: “Người mất thì vong hồn của họ vẫn còn, họ vẫn biết đến việc
ăn uống, họ ăn hương hoa… Chứ không thể nói là họ không ăn gì cả.”
Còn chị Diệu Thanh (Đồng Nai) thì băn
khoăn việc có nên cúng cơm sau 49 ngày hay không?: “Mẹ mất được 5 tuần,
em gái nói rằng sau 49 ngày (chung thất) sẽ không cúng cơm nữa. Vì theo
kinh Địa Tạng, sau 7 tuần thì thần thức của hương linh sẽ theo nghiệp mà
thọ sanh. Vậy có nên cúng cơm nữa không?...
Nếu làm quỷ thần vẫn thọ nhận cơm cúng
Trao đổi về điều này, thầy Thích Phước
Thái cho rằng: “Theo tinh thần của kinh Địa Tạng và quan điểm Phật giáo
Bắc truyền, một người khi mất đi, thần thức của họ (thân trung ấm) hầu
hết đều phải trải qua giai đoạn trung gian thường là khoảng 49 ngày để
tìm cảnh giới tái sanh.
Trong thời gian thọ thân trung ấm,
hương linh vẫn thọ dụng được tất cả những vật phẩm mà thân nhân dâng
cúng (thường là cơm, nước, hương, hoa) nhưng chỉ hưởng mùi vị của thức
ăn mà thôi. Vì thế, thân trung ấm còn được gọi là hương ấm (thọ dụng mùi
hương của thực phẩm).
Cho nên trong vòng 49 ngày, thân nhân
cần dâng cúng cơm nước hàng ngày cho người chết để họ được no đủ, đặc
biệt vào những ngày tuần thất thường cúng kính trang trọng hơn (như đến
chùa hoặc thỉnh chư Tăng về nhà làm lễ cầu siêu cho người quá vãng).
 |
| Chúng ta là người trần
mắt thịt nên không thể biết được thân nhân sau khi chết tái sanh về
đâu. Trong khi loài quỷ thần vẫn hưởng được đồ cúng vì thế việc dâng cơm
nước vẫn nên thực hiện |
Sau 49 ngày, khi thần thức tìm được
cảnh giới tái sanh, thường thì họ sanh về một trong sáu cõi của lục đạo
(trời, a tu la, người, súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục) và từ đây, sự thọ
dụng của họ có khác biệt.
Ví dụ như, nếu thần thức sanh vào cõi
trời thì họ sẽ không ăn thực phẩm của cõi người vì thực phẩm ở cõi trời
thượng vị hơn rất nhiều lần. Hoặc nếu họ đọa vào địa ngục thì cũng không
thể thọ dụng được thực phẩm của loài người vì bị hành hạ, phải ăn hòn
sắt nóng, uống nước đồng sôi, chịu nhiều đau khổ cùng cực v.v…
Duy chỉ có các chúng sanh trong loài quỷ thần thì vẫn có thể "ăn" được những phẩm vật do thân nhân dâng cúng.
Ngoài ra việc làm cỗ dâng cúng cha mẹ,
ông bà, tô tiên đã khuất của người Việt còn nhằm thể hiện tấm lòng
thành của con cháu đối với người đã khuất. Do đó, để tưởng niệm người
thân. Chính vì thế cứ vào các ngày giỗ hoặc lễ Tết thì các gia đình
thường làm mâm cơm cùng hoa trái để cúng kính ông bà và tổ tiên.
Bên cạnh đó chúng ta là người trần mắt
thịt nên không thể biết được thân nhân của mình sau khi chết tái sanh
về đâu. Trong khi loài quỷ thần vẫn hưởng được đồ cúng vì thế việc dâng
cơm nước vẫn nên thực hiện.
Những gia đình nào có người thân mất
thì trong 49 ngày nên cúng cơm hằng ngày, còn vào các ngày lễ tiếp theo
như tiểu tường, đại tường hay ngày kỵ giỗ hàng năm thì thân nhân cần
phải làm mâm cơm cúng giỗ. Có điều không nên quá câu nệ vào hình thức.
|
Cách làm mâm cơm cúng vong
|
|
Nghi cúng cơm nầy truyền thừa trong dân gian, do ông bà từ ngày xưa bày ra. Đây là một tập tục có từ ngàn xưa.
Khi
cúng để 3 chén cơm, một chén chính giữa phải đầy cơm và 2 chén 2 bên
thì lưng. Chén cơm và đôi đủa ở giữa là để cúng cho hương linh mới chết,
còn 2 chén và 2 chiếc đủa 2 bên là để cúng cho 2 bên vai giác, tức là
tả mạng thần quang và hữu mạng thần quang.
Thường
là để cúng 3 chén, 6 chén hoặc 9 chén, chớ để 5 chén là sai. Lý do để 2
chiếc đủa 2 bên, ý nói rằng, ma cũ thường ăn hiếp ma mới, nên chỉ để
một chiếc mà không để nguyên đôi. Nếu để nguyên đôi, thì hương linh mới
chết đó khó có thể ăn được trọn vẹn, mà bị các cô hồn giành giựt ăn hết
vậy.
Cách
thức cúng cơm nầy không phải là nghi thức của Phật giáo, mà là theo tục
lệ tín ngưỡng nhân gian ngày xưa bày nay làm lại mà thôi.
|
Hoài Lương (tổng hợp)