Đêm giao thừa, cổng chùa mở suốt, tiểu Thuận gật gù mà tay vẫn phải nhịp
chuông cho bá tánh lễ Phật. Những bao lì xì đỏ, nhỏ bằng bàn tay, khách nhét vội cho tiểu Thuận để mừng tuổi Xuân, thế
mà vẫn không làm cho tiểu tỉnh táo. Người chen chúc, khói hương nghi ngút làm
cho khuôn viên chánh điện nhỏ hẹp hơn. Bên dưới hậu tổ, thầy tri sự ngồi tiếp
những tên tuổi cầu an của bá tánh. Bàn đối diện, Hòa Thượng trụ trì phát lộc và
khách thập phương lại dâng lên thầy
phong bì đỏ. Hầu hết các chùa đều vất vả tất bật vào những đêm giao
thừa và suốt tháng giêng. Sau ba ngày
tết, tiểu Thuận được đánh một giấc liên tù tì, không cần ăn uống. Hòa Thượng
bảo nhà trù cứ để phần cơm cho chú, đừng đánh thức chú dậy, trẻ con nào không
ham ăn ham ngủ.
Tiểu Thuận được chùa nuôi lúc ba tháng tuổi; vì cha mẹ
quá nghèo. Tiểu được chùa ân cần chăm sóc chu đáo nên da dẻ hồng trắng mủm mỉm
trông thật dễ thương. Chùm tóc vắt ngang vành tai nhỡ chừng như con gái. Tuy
bảy tuổi mà chững chạc như lên mười. Bá
tánh đến chùa ai cũng ẵm nựng cho quà
bánh. Ai hỏi đến ba mẹ, tiểu ngơ ngác hỏi ba mẹ là sao! Tiểu chỉ biết có thầy,
bà Tư và Phật. Nói đền thịt cá tôm cua, tiểu hỏi cái đó là cái gì! Tiểu Thuận
chỉ biết rau, đậu, tương chao. Tiểu nghĩ những món thịt cá tôm cua là những món
ăn cao cấp mắc tiền nên chùa không mua được. Tiểu hỏi thầy tri sự, thầy bảo đó
là những con vật, người tu vì lòng từ bi nên không được ăn. Tiểu học thuộc
nhiều kinh tuy chưa đến trường. Thầy tri sự dạy cho tiểu Thuận biết đọc mặt
chữ. Ngoài giờ học và làm lễ, tiểu chơi với con miêu con lu. Chúng là những bạn
bốn chân thân nhất của tiểu. Chưa bao giờ tiểu được ra khỏi chùa để xuống chợ
hay ra phố. Thỉnh thoảng phật tử đến chùa mang cho tiểu cái bánh cái kẹo, tiểu
trình bạch với thầy tri sự trước khi ăn. Bổn đạo muốn đưa tiểu về nhà chơi hoặc
đi dạo, thầy không đồng ý, vì sợ con trẻ như tiều dễ tiêm nhiễm.
-
Con làm gì đó
Thuận? thầy tri sự thấy tiểu cứ loay hoay với tấm giấy báo và nang tre mà bà Tư
nhà trù vừa kiếm cho tiểu.
-
Dạ bạch thầy, con
làm diều ạ! tiểu đáp
-
Ai dạy con làm?
-
Dạ, bạch thầy, bà
Tư ạ.
-
Không được! –
thầy tri sự bảo – mình là người tu, không nên ham vui theo kiểu thế gian.
Thế là tiểu răm rắp đem cất trong kẹt cửa. Tiểu nhìn
thầy rồi nhìn bà Tư. Tiểu hỏi nhỏ:
-
Bà Tư ơi, ở chùa
không được chơi sao bà Tư?
-
Ừ, thầy nói thế
thì phải nghe thôi.
Tiểu chưa hiểu tại sao, nhưng thắc mắc vẫn cứ âm ỉ
trong lòng. Mỗi khi chiều xuống, tiểu ra đầu cổng nhìn các bạn trẻ tung cánh
diều ngược gió cho chúng bay lên, tiểu thèm được một lần nắm thử giây diều để
có cảm giác thích thú như các bạn đó.
Trên nền trời, tiểu thầm đếm từng con, nhưng đếm mãi
vẫn không biết có bao nhiêu con đang lơ lững trên nền xanh kia. Tiểu đã học đếm
đến hàng chục rồi mà, tại vì chúng cứ bay lộn xộn, đảo qua đảo lại không đứng
yên nên tiểu đâm rối. Con diều lớn nhất, mang dáng dấp ó đen, bên dưới cột kèm
đoạn sáo nhỏ nên nó phát ra tiếng du dương, vui tai; một con diều khác được kẹp
mãnh dao lam, nó lạng qua cắt đứt giây con diều màu sạc sỡ. Cũng có con tự xoay
nhiều vòng rồi đâm đầu xuống đất. Tại sao diều bay được, tại sao con diều nọ
cắt đứt giây con diều kia, tại sao con nọ lại đâm đầu xuống đất…tiểu có bao
nhiêu thắc mắc mà không biết hỏi ai. Thầy tri sự thì cái gì cũng cấm đoán. Bà Tư
thì chỉ cười với cái miệng móm mém rỉ hai khóe đỏ nước trầu, hòa thượng thì xa
cách quá, chỉ khi nào tiểu bệnh, nằm thiêm thiếp thì hòa thượng mới đến sờ đầu
hỏi thăm. Con miêu con lu chỉ biết nũng nịu cạ vào chân tiểu. Thế giới tiểu
đang sống là thế giới quá cô đơn và bí mật. Tại sao lũ trẻ kia được vui chơi
với người lớn??? Ở chùa có nghĩa là không được biết đến những thú vui kia?
Không được giao tiếp với xã hội bên ngoài. Học chữ chỉ để nhìn mặt kinh mà đọc
dù không biết trong đó nói cái gì. Cuộc sống là thế giới ảm đạm tẻ nhạt đối với
tiểu Thuận. Đời người sống chỉ có thế thôi sao? Bên ngoài đời họ có giống như ở
chùa hay có cái gì khác nữa? bao nhiêu thắc mắc trong đầu cứ làm cho tuổi hồn
nhiên của tiểu thêm già dặn. Hàng ngày, ngoài giờ kinh kệ, tiểu phụ bà Tư lặt
rau, dọn cơm. Mỗi sáng cầm cái chổi cao
hơn đầu tiểu để quét lá khô rơi vãi trong sân chùa. Thầy tri sự lau dọn bàn thờ
thì tiểu phải thu gom chân nhang bỏ vào lò hủy. Tiểu tự tắm giặt. Áo quần thâm
bẩn không phải chứng tích thâm niên ở chùa mà là do tiểu giặt không sạch. Những
bộ đồ màu khói, thầy tri sự bỏ ra, bà Tư sửa lại cho tiểu mặc, chiếc áo dài phủ
gối che chiếc quần cuộn một cục tròn trên bụng làm cho tiểu như lùn lại.
-
Con làm gì ngồi
buồn vậy? hòa thượng nhẹ nhàng từ hậu liêu vòng ra sau vườn.
-
Dạ bạch ôn, con
không làm gì hết
-
Có lẽ con thắc
mắc điều gì, nói oon nghe nào! Hòa thượng từ tốn nhỏ nhẹ, vuốt chùm tóc của
tiểu.
-
Dạ! - mắt tiểu rướm lệ, lâu rồi tiểu chưa được ôn
gần, bổng dưng tiểu muốn sà vào vòng tay của hòa thượng. Môi mấp máy mà chưa
thốt lên tiếng.
-
Sao con khóc, con
buồn gì nói ôn nghe .
-
Bạch ôn, cho con
hỏi, tại sao người tu ở chùa không được chơi diều? tại sao diều bay được? tại
sao con diều ó đen kia phát ra âm thanh? tại sao còn diều nọ lại cắt đứt con
diều màu sặc sỡ? và con khác lại xoay vòng rồi tự đâm đầu xuống đất???
Hòa thượng từ tốn, mỉm cười rồi giải thích – ai bảo
con không được chơi diều. Tuổi thơ con có quyền giải trí lành mạnh thích hợp
với lứa tuổi của con chứ. Tu đâu phải bỏ hết tất cả! thầy tri sự sợ con ham
chơi đấy thôi. Chơi diều là một nghệ thuật mang nhiều ẩn dụ…
Tiểu trố mắt nhìn hòa thượng như có điều chưa hiểu,
hòa thượng nói tiếp:
-
Tuy thả diều là
thú vui tao nhã, nhưng trò chơi nào cũng bị lạm dụng bởi những tâm hồn thiếu
trong sáng. Diều ó đen là loại chim hung
tợn, chúng được che đây bởi tiếng kêu du dương để tạo cảm giác dịu dàng đánh lừa kẻ khác. Đó là mánh lới che đậy của kẻ ác.
Diều cắt đứt diều là tính đố kỵ nham hiểm giữa cuộc sống bon chen, không thích
ai hơn mình, vì con diều kia quá săc sỡ. Trong cuộc sống tạo sự nổi bậc hơn mọi
người sẽ có người đố kỵ hãm hại con à. Con diều tự đâm đầu xuống đất sau khi
xoay vòng là vì nó không giữ được cân bằng trước sức gió; con người cũng thế,
không lượng được sức mình trước danh lợi, sẽ bị đảo điên, chết một cách thảm
hại. Diều bay được nhờ gió, cũng thế, người được nâng cao giá trị nhờ tấm lòng
chân thành, trong sáng, ngay thẳng. Người đời thường cạnh tranh hơn thua nên khổ
đau luôn rình rập. Chúng ta tu hành là từ bỏ sự bon chen hơn thua nhưng không
hẳn từ bỏ mọi thú vui thanh nhã. Người tu giải trí bằng tâm hồn trong sáng nhẹ
nhàng. Mỗi lứa tuổi có một cách giải trí khác nhau, nhưng đừng đam mê tham đắm
vào đó.
-
Tiểu như nhớ ra
điều gì, vội hỏi: - ôn uống trà mỗi buổi sáng và hút thuốc cũng là thú vui tao
nhã phải không ôn? Nhưng ngày nào cũng uống, có phải là đam mê không ạ?
Hòa thượng ngập ngừng giây lát rồi nói: - mỗi ngày
uống cũng như mỗi ngày phải ăn, đó là thói quen, nhưng chưa hẳn là đam mê,
chừng nào không bỏ được, cứ bị nó ràng buộc mới gọi là đam mê. Có những lúc mưa
gió suốt tháng, chùa không đi chợ, trà không có, thuốc không hút mà ôn vẫn có thèm đâu. Tiểu nhanh nhảu bộc lộ:
-
Vậy bạch ôn, hàng
ngày con tụng kinh, thỉnh chuông mà con cũng không đam mê bằng giấc ngủ, vậy là
con không bị kinh kệ ràng buộc phải không ôn?
Hòa thượng vuốt đầu tiểu, cười một cách hồn hậu trước
sự hồn hậu của tiểu Thuận. Mãnh giấy báo bồi thêm nhiều lớp, một nan tre uốn
cong, một nan tre xuyên thẳng từ góc nầy qua góc kia của tấm giấy bồi như cái
cung tên, Hòa thượng cùng tiểu Thuận làm
nốt con diều bị bỏ dở. Ngón tay nhỏ xíu của tiểu Thuận giữ một góc hồ vừa dán,ôn
dạy cho tiểu làm tiếp những công doạn còn lại. Mất buổi sáng để hoàn thành con
diều, tiểu Thuận đắc ý, thích thú ra mặt. Chạy xuống bếp xin bà Tư cuộn giây
nilon. Suốt buổi trưa không ngủ, tiểu trông mau đến chiều sau giờ công phu để
được chạy ra đồng cùng các bạn trẻ.
Trên đám ruộng, có thêm bóng hình của nhà sư và chú tiểu, oon cầm tay tiểu hướng dẫn cách
kich diều để lấy trớn diều bay cao. Lần đầu tiên tiểu được sung sướng với những
trò chơi như thế. Trời sắp tắt nắng, hai oon cháu vào chùa, trên mâm cơm chiều,
ôn hỏi: - con thầy thế nào trò chơi chiều nay? Con thích không? Tiểu đáp: -
Bạch ôn, con thích lắm. Hòa thượng dạy tiếp: - cái gì đem lại sự vui thích
trong sáng phấn chấn tâm hồn đều là liều thuốc tốt. Tu cũng thế, sẽ mang lại
cho đời sống một phong thái nhẹ nhàng thanh thản tâm hồn, đó là giải thoát hiện
tại con à! Cái gì làm miễn cưỡng đều không tốt.
Thời kinh Tịnh độ tiểu sốt sắng lạ thường, nhanh nhảu
thắp nhan, sắp xếp các giá kinh ngay ngắn. Như buổi thả diều chiều nay, lần đầu
tiên tiểu cảm nhận được sự thích thú của việc tụng niệm. Ôn đứng nhìn tiểu
Thuận có vẻ mãn ý. Ôn nói với bà Tư và thầy tri sự: - trẻ con không nên cấm
đoán mà phải giải thích, chìều theo sự ham muốn của trẻ để chuyển hóa theo hướng
tốt. Tiểu Thuận chạy đến nũng nịu với oon: - Bạch ôn, nay con tụng kinh giỏi
hông? Nhờ oon dạy con thả diều mà con thấy tụng kinh và thả diều đều thích thú,
thả diều cũng là pháp tu phải không ôn? Hòa thượng nhìn tiểu một cách triều
mến: - ừ, cứ tạm cho đó là pháp tu, vì nó giúp ta điều khiển diều như điều
khiển tâm, giúp ta thích thú như sự thích thú việc tu tập. Đó là pháp tu của
tiều Thuận đấy.
Từ hôm ấy, tiểu Thuận cảm thấy cuộc sống trong chùa
như thú vị hơn, quý thầy rộng lượng hơn, bà Tư dễ thương hơn, và đức Phật gần
với tiểu Thuận hơn, vì đêm mộng, tiểu thấy đức Phật cầm tay tiểu thả diều, cùng
chơi diều với tiểu Thuận.
MINH MẪN
07/3/2012