Bắt đầu là những câu chuyện cổ tích về hoàng tử và
công chúa với những kết cục luôn luôn có hậu: sau những gian nan, tranh
đấu, kẻ gian tà bị trừng trị và hoàng tử đưa công chúa vào chốn thần
tiên nơi hạnh phúc không bao giờ chấm dứt. Ngay cả khi bị bà phù thủy
biến thành con ếch, một nụ hôn nồng nàn của một trinh nữ cũng làm chàng
hoàng tử hồi sinh trong dáng dấp của...Prince Charles hay Mr. Đàm?
Sau đó là những cuốn sách giáo khoa thư thời tiểu học, nói về một thế
giới nghèo nhưng sạch, nơi người thầy và phụ huynh thì khả kính và đạo
đức, nơi học trò rất chuyên cần và ngoan ngoãn; và những đứa trò xấu
luôn cải tà quy chánh. Ngoài sách vở, những tôn giáo luôn truyền giảng
về thiện và ác, về một Đấng CứuThế hay Đức Bồ Tát hay Nhà Tiên Tri sẽ
cứu rỗi mọi tín đồ để đem về một loại thiên đường nào đó. Thích nhất là
đạo Hồi, nếu tử vì đạo, sẽ được sống đời đời với bẩy trinh nữ (tôi hay
thắc mắc là tại sao chỉ có bẩy, đã là chuyện không kiểm chứng được thì
70 có phải vui hơn không?)
Lớn hơn nữa, ta được dậy dỗ về lòng yêu nước, về lịch sử hào hùng của
dân tộc, về những hy sinh của các anh hùng vĩ nhân trong quá khứ. Ở một
vài quốc gia, thanh niên còn phải học về nghĩa vụ quốc tế, thế giới đại
đồng và lý tưởng vô sản. Bao nhiêu là trách nhiệm đã được đặt trên vai
thế hệ trẻ, thúc đẩy họ phải sử dụng bầu nhiệt huyết và cả xương máu,
đứng lên đáp lời sông núi hầu đem lại cho mọi người dân một cuộc sống ấm
no như mơ ước. Ở Mỹ, giấc mơ trung lưu là căn nhà với ngôi vườn xanh
bao quanh bởi hàng rào trắng, một hồ bơi, hai chiếc xe ô tô và vài chục
thẻ tín dụng.
 |
| Ta được dậy dỗ về lòng yêu nước, về lịch sử hào hùng của dân tộc, về những hy sinh của các anh hùng vĩ nhân trong quá khứ. |
Các lãnh tụ được đánh bóng thật trong sáng như những chiếc lư đồng
trên bàn thờ ngày mồng một Tết. Các bài thơ, bài hát nhắc nhở hàng ngày
hàng giờ những thành quả siêu nhân và siêu thực để chúng ta có được ngày
nay. Đó là đỉnh cao của hạnh phúc loài người khi được cúi đầu kính cẩn
tỏ lòng thương tiếc và ngưỡng mộ. Dù không cuồng nhiệt về chính trị bằng
các dân tộc khác, một đứa bé sinh ra và lớn lên ở Mỹ thường mơ ngày lớn
lên được đi thăm đài tưởng niệm Washington hay Lincoln hơn là viếng
thác Niagra hay Las Vegas. Và dĩ nhiên, có đến 90% nhân loại thất vọng
không ít thì nhiều với các huyền thoại này.
Cho nên, các hoàng tử phải đầu tắt mặt tối đi làm kiếm sống, các công
chúa vất vả nói nhiều đâm ra mập ú, con cái thì nuôi không xuể, vợ
chồng gây gổ vì đủ mọi chuyện từ tiền bạc tới bạn bè, từ nhậu nhẹt đến
nợ nần. Không ai còn thì giờ để suy ngẫm về các chuyện cổ tích ngày xưa
hay các biểu ngữ dăng ngập đường...
Các anh hùng sau chiến tranh hay cách mạng cũng thường bị thất sủng
vì không ai cần mình nữa. Nhiều người phải đem huân chương đi cầm bán để
có chút tiền; người may mắn hơn, thân thể đầu óc còn nguyên vẹn thì cố
tìm việc làm, cam phận sống đời con kiến ngoan. Tôi đã gặp đủ mọi hình
ảnh này từ Mỹ (cựu chiến binh từ Afghanistan, Iraq) đến Âu (các cựu
chiến binh của Kosovo, Chechen) đến Á Phi. Nhiều đắng cay buồn rầu nhưng
vẫn tin là những hy sinh cao quý cùa mình đã xây dựng một tương lai tốt
đẹp hơn cho đất nước.
Các lãnh tụ và đẳng cấp cầm quyền ở mọi xã hội được bao quanh bởi
những tư vấn rất thông minh và xảo quyệt (ít nhất cũng hơn xa tầng lớp
nhân dân). Bàn tay thép bọc nhung luôn ẩn mình sau những lý tưởng cao cả
tuyệt vời, những thêu dệt thần thánh, những triết thuyết hợp thời
trang...nhưng mục đích chính là để củng cố quyền lực và tài sản cho
mình, gia đình mình, phe nhóm mình hay các bộ hạ trung thành. Ở các nước
dân chủ Âu Mỹ, trò bịp bợm nói láo để kiếm phiếu khá phổ thông; ở các
nước lạc hậu hơn, các chính trị gia thuộc lòng câu nói của Mao Trạch
Đông," quyền lực thoát ra từ nòng súng".
Văn minh Trung Quốc đẻ ra chuyện Hoàng Đế được Trời bổ nhiệm để "thế
thiên hành đạo" (có lẽ sau một kỳ thi tuyển kiểu Vietnam Idol nơi chốn
thiên đình) và mọi con dân phải làm nô lệ cho Thiên Tử. Còn Âu Châu khi
Thiên Chúa Giáo lên ngôi, các vì vua phải được phong sắc bởi Đức Giáo
Hoàng, người đại diện của con Trời (Đức Jesus). Tóm lại, các quân sư
hiểu rằng quyền lực chính trị tạo dựng bởi tôn giáo thường bền vững hơn.
Các chính trị gia không có tôn giáo "chống lưng" thì phải hứa hẹn
gì khác với đám dân ngu. Hiến pháp Mỹ ngoài tự do, công lý còn phải bảo
đảm cho người dân "quyền theo đuổi hạnh phúc" (the pursuit of
happiness). Vài nước khác can đảm hơn, bảo đảm luôn "hạnh phúc" cho mọi
người. Hồi đi học, tôi mê say một con bé tóc vàng có khuôn mặt thiên
thần như công chúa trong chuyện cổ. Nhưng hắn lại cặp kè một thằng trông
rất vũ phu, vạm vỡ. Tôi đã định viết thư cho Quốc Hội Mỹ về cái quyền
theo đuổi hạnh phúc của tôi đang bị thằng khốn này vi phạm. Nhưng dù ngu
đến đâu, tôi cũng biết là hiến pháp Mỹ không giúp tôi tránh được cú đấm
thép của tên này. Nếu ở một quốc gia khác, tôi đã được chánh quyền ban
phát cho cái hạnh phúc với người đẹp cổ tích đó.
Theo thuyết tiến hóa của Darwin, con người đã tiến bộ rất xa rất
nhanh. Trí não con người thời Internet có lẽ thông minh gấp triệu lần bộ
nhớ hay phần mềm của tổ tiên chúng ta (những con khỉ già). Nhưng trong
những canh bạc bịp, đầu óc chúng ta cũng không khác gì các bậc tổ tiên
này. Có lẽ vì vậy những ông trí thức rởm như tôi đành phải tự nhủ, Mizaru, kikazaru, iwazaru (*).
*Đọc bài viết cùng tên ở www.gocnhinalan.com
T/S Alan Phan là Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư Viasa tại Hong Kong và
Shanghai. Du học Mỹ từ năm 1963, ông đã làm việc tại nhiều công ty đa
quốc gia ở Wall Street và phát triển công ty Hartcourt của mình thành
một tập đoàn niêm yết trên sàn Mỹ với thị giá hơn 700 triệu dollars. Ông
sống và làm việc tại Trung Quốc từ 1999. T/S Phan tốt nghiệp BS tại
Penn State (Mỹ), MBA tại American Intercontinental (Mỹ), Ph.D tại Sussex
(Anh) và DBA tại Southern Cross (Úc). Ông đã xuất bản 7 cuốn sách bằng
Anh và Việt ngữ. Email của ông là gocnhinalan@gmail.com và Web site cá nhân là www.gocnhinalan.com.