Sự trói buộc của luyến ái
Câu chuyện sau đây được trích từ Tiểu bộ kinh trong Kinh tạng nguyên
thủy có thể sẽ giúp chúng ta có một ý niệm rõ rệt hơn về việc tái sinh
lên các cõi trời.
Thuở xưa, ở thành Vương Xá có một người phú ông cực kỳ giàu có, nhưng
chỉ có một người con trai duy nhất. Cậu trai này tính tình dễ mến và
hình dung rất tuấn tú, khôi ngô. Cha mẹ cậu hết sức thương yêu, nuông
chiều và không muốn cho cầu phải khó nhọc về bất cứ điều gì.
Vì thế, họ suy nghĩ rằng: “Việc học hành, cho dù là học chữ nghĩa hay
nghề nghiệp cũng đều phải bỏ công nhọc nhằn. Muốn học cho đến khi thành
tài phải mất rất nhiều thời gian và công sức. Nhưng chung quy cũng chỉ
là để có được một nghề nghiệp sinh sống mà thôi. Nay vợ chồng ta giàu
có, vàng bạc của cải không kể xiết, cho dù con ta có ngồi không mà ăn
suốt đời cũng không thể hết được, vậy không cần phải cho nó học hành khó
nhọc làm gì.”
Và vì thế, mãi cho đến khi cậu con trai đã đến tuổi trưởng thành, họ vẫn
chưa cho cậu ta học hành gì cả, chỉ biết suốt ngày ăn chơi hưởng thụ mà
thôi!
Năm cậu mười sáu tuổi, họ cưới cho cậu một cô vợ đẹp. Nhưng thật không
may, cô này không phải là người khôn ngoan đức hạnh. Vì thế, đôi vợ
chồng trẻ cùng đắm say trong dục lạc, ngày ngày hưởng thụ đủ các trò vui
chơi thỏa thích.
Chẳng bao lâu, cả hai vợ chồng người phú ông lần lượt qua đời. Cậu con
trai ấy đã quen với lối sống ăn chơi phung phí, vẫn tiếp tục ném tiền
qua cửa sổ với những cuộc vui bất tận cùng những cô vũ nữ, ca nhi, những
buổi trà rượu...
Vì thế, không đúng như dự đoán của hai vợ chồng phú ông là cậu sẽ “ngồi
không mà ăn suốt đời”. Ngược lại, cậu đã làm tiêu tán cả sản nghiệp to
lớn của cha mẹ chỉ trong một thời gian rất ngắn!
Thế là cậu trở nên nghèo khó. Và vì chẳng có nghề nghiệp gì trong tay,
nên cậu chỉ còn một cách duy nhất để xoay xở cuộc sống là tìm đến những
người quen biết cũ để vay nợ. Nhưng rồi cũng không ai có thể cho cậu vay
nợ mãi khi cậu thật sự chẳng làm ra được gì để có thể sinh sống qua
ngày, đừng nói là có thể dành dụm được tiền trả nợ. Rồi các chủ nợ dần
dần không còn đủ kiên nhẫn để chờ đợi nữa, họ chia nhau những tài sản mà
cậu còn giữ được như nhà cửa, ruộng vườn cũng như tất cả những đồ đạc
còn lại trong nhà.
Thế là cậu con trai cưng của vị phú ông giàu có nhất thành Vương Xá giờ
đây trở thành một kẻ hành khất không nhà, phải sống lang thang lây lất
trong thành phố.
Rồi một hôm, có một tên trộm chuyên nghiệp gặp cậu trên đường phố. Thấy
cậu có sức khỏe và ra vẻ thật thà, chơn chất, tên này nghĩ là có thể lợi
dụng được nên bảo cậu: “Này chú em, cuộc sống của chú thật là khốn khổ,
đáng thương xót lắm. Ta không có gì để giúp chú, nhưng nếu chú chịu đi
theo ta, cùng làm công việc với ta, chú sẽ có thể kiếm được đủ tiền để
sống thoải mái.”
Trong bước đường cùng, và vốn là người không từng trải việc đời, cậu
không chút nghi ngờ liền đồng ý đi theo tên trộm.
Đêm hôm đó, bọn trộm tổ chức một vụ trộm lớn. Chúng đưa cho cậu một cây
gậy và bố trí cậu đứng canh bên ngoài trong khi chúng lẻn vào nhà một
người giàu có để khuân dọn đồ đạc. Chúng dặn cậu: “Nếu có ai từ bên
ngoài muốn vào nhà, hãy chặn lại và đánh chết đi.”
Đã ở vào hoàn cảnh không còn thối lui được nữa, cậu đành nhận lấy cây
gậy và đứng đó chờ trong khi cả bọn lẻn vào nhà và thực hiện việc lấy
trộm.
Thật không may là có người trong nhà thức giấc và phát giác ra bọn trộm.
Thế là họ đốt đèn đuốc lên và cùng nhau đuổi đánh. Vốn đã quen thuộc
trong nghề, bọn trộm nhanh chóng biến mất theo nhiều ngả, trong khi cậu
trai khờ khạo kia vẫn còn cầm cây gậy đứng đó để... chặn đường. Thế là
cậu bị đám người nhà kia đánh cho một trận và bắt giải lên nhà vua với
lời cáo buộc là cậu đã bị bắt quả tang trong lúc vào trộm nhà họ, có
mang theo vũ khí là một cây gậy lớn.
Sự việc đã rõ ràng, vua ra lệnh xử tên trộm này tội chết. Thế là cậu bị
đưa đi giam vào ngục, rồi sau đó đưa đến nơi hành hình. Quân lính dùng
roi quất vào người cậu trên đường đi, trong khi có một tốp người mang
trống đi theo, vừa đánh trống để gợi sự chú ý của mọi người, vừa rao
lớn: “Đây là tên trộm có vũ khí bị bắt quả tang. Đức vua đã xử tội chết
để răn đe những tên trộm khác.”
Bấy giờ có người kỹ nữ đẹp nhất trong thành tên là Sulas, nghe tiếng
trống và tiếng đám đông ồn ào huyên náo ngoài đường phố nên ghé ra bên
cửa sổ để xem. Chợt nàng nhận ra cậu con trai của phú ông giàu có trước
đây, bởi lúc trước khi còn giàu có ăn chơi phung phí, hầu như ngày nào
cậu cũng cho nàng rất nhiều tiền và cả hai đã từng có nhiều cuộc vui
đáng nhớ. Người kỹ nữ chợt động lòng nhớ lại tình xưa, lấy làm thương
xót cho chàng trai xấu số, liền nhờ người gửi đến cho tử tội một bữa ăn
ngon và nước uống. Nàng lại mang tiền đến cho bọn lính canh và cầu xin
chúng hãy để cho tử tội được thong thả dùng xong bữa ăn cuối cùng trước
khi bị hành hình.
Cùng lúc ấy, ngài Mục-kiền-liên, một vị đại đệ tử của đức Phật cũng đang
ở trong thành Vương Xá. Ngài dùng thiên nhãn quán sát thấy tình cảnh
nguy khốn của người tử tù sắp chết, cũng như hiểu thấu được câu chuyện
của người này. Động lòng từ bi thương xót, ngài liền suy nghĩ: “Người
này xưa nay tuy chưa tạo các ác nghiệp, nhưng cũng chưa hề làm được việc
thiện nào. Vì thế, anh ta không thể tái sinh về những cảnh giới tốt đẹp.
Nay ta nên tạo điều kiện giúp cho anh ta khởi nên một niệm lành, làm
được một điều lành trước khi chết. Như vậy, anh ta sẽ có thể tái sinh về
thiên giới.”
Nghĩ vậy rồi, ngài Mục-kiền-liên liền hiện ra phía trước tội nhân ngay
vào lúc người ta mang thức ăn đến cho chàng và nói cho chàng biết đó là
của nàng Sulas gửi tặng. Khi ấy, chàng trai nhìn thấy một vị tu sĩ hình
dáng uy nghiêm khả kính hiện ra từ xa, bỗng thấy trong lòng phát sinh
một niềm vui kính nhẹ nhàng khó tả. Chàng liền suy nghĩ: “Ta đã sắp chết
rồi, bữa ăn này liệu có ích gì? Chi bằng ta nên cúng dường cho vị tu sĩ
kia để may ra có được chút phước lành.”
Nghĩ sao làm vậy, cậu liền nhờ những người lính canh mang thức ăn và
nước uống đến cúng dường cho vị tu sĩ đó. Ngài Mục-kiền-liên nhận biết
rằng sự đau khổ của chàng trai nhờ khởi tâm cúng dường nên đã trở thành
hoan hỷ, ngài liền ngồi xuống thọ nhận bữa ăn và hồi hướng chú nguyện
cho chàng rồi ra đi.
Chàng trai sau đó bị hành hình. Trước khi chết, nhờ tâm thành tín đối
với Trưởng lão Mục-kiền-liên cũng như việc cúng dường bữa ăn cho một bậc
A-la-hán, nên chàng có đủ phước đức để tái sinh lên thiên giới. Tuy
nhiên, cũng ngay trước khi chết, tâm hồn chàng xúc động khi nghĩ đến
nàng Sulas và mối chân tình của nàng đối với chàng khi sắp chết, một
niềm luyến ái sinh khởi mạnh mẽ, và do sự trói buộc này nên chàng không
thể tái sinh về thiên giới. Thay vào đó, chàng tái sinh làm một vị thần
cây trong khu rừng bên ngoài thành Vương Xá và vẫn ôm ấp ý tưởng sẽ được
gặp lại nàng Sulas...
Câu chuyện trên cho ta thấy tác động quan trọng của tâm niệm con người
ngay trước khi chết, bởi vì điều này có thể góp phần quyết định vào việc
tâm thức sẽ tái sinh vào cảnh giới nào ngay trong đời sống tiếp theo đó.
Thuật ngữ Phật giáo gọi đây là “cận tử nghiệp”, và chúng ta hy vọng sẽ
có thể trở lại vấn đề này vào một dịp khác.