Vào những dịp Tết, rằm tháng Giêng, rằm tháng Bảy hay những dịp cầu
nguyện cho bản thân hay gia quyến, người ta hay tổ chức phóng sinh chim,
cá. Phóng sinh là một việc làm thể hiện lòng Từ bi bình đẳng, mục đích
phóng sinh là để đánh thức tâm Bồ đề của chúng sinh (con vật) trước khi
phóng sinh. Phóng sinh là thể hiện lòng từ bị của người con Phật, tâm
không mong cầu lợi ích cho riêng bản thân mình nhưng phước báu lại to
lớn vô cùng.
Tuy nhiên, việc làm tốt đẹp này đang ngày càng mất đi nét đẹp.
Thả chim phóng sinh
là một việc thiện và dễ làm, nhưng chính hành động đó đã tiếp tay cho
đội quân chuyên đi săn lùng bắt các loại chim vào những dịp lễ, vô tình
tiếp tay cho những người đi đánh bắt gây thêm nghiệp sát. Để có được một
con đến tay người thả, ắt sẽ có nhiều con bị chết vì mệt mỏi, bệnh tật.
Việc phóng sinh không đúng cách còn có thể gây những tác động không tốt
đối với môi trường sống trong vùng. Vậy, chúng ta phóng sinh thế nào
cho đúng?
Phóng sinh là khi gặp một con vật bị nạn, mình ra tay cứu
thoát, hoặc nhìn thấy một hoặc nhiều con vật sắp bị giết, mình bỏ tiền
ra mua để cứu sống chúng. Người học Phật tăng trưởng lòng từ bi là điều
rất cần thiết nhưng từ bi phải có trí tuệ. Ở góc độ tương đối, khi thực
hiện phóng sinh, chúng ta có thể hành theo ý nghĩa sau:
- Phóng sinh phải phát xuất từ lòng từ
bi, không vì ý nghĩa tư lợi (như cầu sống thọ, cầu may mắn, giải trừ
tật bệnh,…). Vì nếu không như vậy, việc phóng sinh tuy có tốt, nhưng
hiệu quả lại rất hạn chế. Tâm từ bi không khởi sinh, còn nói gì đến
chuyện nuôi dưỡng!
- Phóng sinh bằng cái tâm chứ đừng theo phong trào, làm việc bằng chánh kiến chứ không chạy theo số đông.
-
Phóng sinh
là tự do, không phân lượng lớn nhỏ, ít nhiều, không chọn ngày giờ tốt
xấu, không nên chờ dịp này hay dịp khác,…. Vì các loại lươn, cá, ốc, thú
rừng,… bị săn bắt phục vụ cho người ăn thịt lúc nào, ngày nào cũng có;
mà thời lượng nào thì sự nguy cấp cũng đều như nhau. Nên khi ta phát tâm
từ bi thì liền thực hiện - tùy vào khả năng từ một, hai con đến muôn
ngàn con cũng phải lập tức cứu thoát chúng – càng nhanh càng tốt, mà
chẳng cầu được ai biết đến.
- Khi phóng sinh cần thực hiện âm
thầm, chọn nơi vắng vẻ càng tốt, vì pháp sự này không nên kích thích
lòng tham của những người săn bắt, tạo thêm nghiệp chướng cho họ mà
chính chúng ta cũng bị giảm phần công đức.
- Phóng sinh là cơ hội để con vật có
điều kiện quy y Tam Bảo và sám hối nghiệp chướng, việc làm tốt trong Đạo
Phật, thể hiện lòng Đại từ Đại bi nên trong nghi thức phóng sinh có lễ
quy y, sám hối cho con vật trước khi phóng sinh. Nhưng chúng ta cũng
không nên quá chấp vào hình thức, tiến hành những nghi lễ rườm rà, câu
nệ. Khi phóng sinh, thao tác phải nhanh nhẹn, rốt ráo; nghi lễ ngắn gọn
nhưng đủ sức tế độ; không nên nặng phần hình thức, tránh cho các sinh
vật phải chịu kéo dài nỗi khổ sợ hãi, ngột ngạt, tù túng vì bị giam cầm;
có khi chúng phải mất mạng trước khi được ta phóng thích.