Từ ngàn xưa, do quan niệm ông bà dù đã qua đời vẫn luôn còn đó, vẫn quanh quẩn bên con cháu. Họ thường trở về trong ngày đơm tháng quảy khi nghe lời mời thỉnh khấn vái của con cháu dâng cúng, tựu về chứng giám lòng thành của người sống. Từ quan niệm đó mà hình thành ra đạo lý hiếu đạo, thờ phụng ông bà tổ tiên, gìn giữ gia phong tôn tộc, lo ăn hiền ở lành, vun bồi nếp sống trọng tình, trọng nghĩa của người Việt. Suối nguồn huyết thống đồng bào con cháu Lạc Hồng là đây. Nhớ ngày giổ kỵ để cúng bái, là khai thông dòng mạch Việt tính cao quý được tuôn trào, nuôi lớn lòng thương nhớ nguồn cội, yêu quê hương và biết giữ gìn giống nòi. Lịch sử mấy ngàn năm của dân tộc, người Việt gìn giữ qua Bát hương nén nhang trong gia đình. Quá khứ hùng thiêng của dân tộc cũng được khơi nguồn từ đó, để người việt nuôi dưỡng mỗi ngày bằng nén hương thắp lên niềm thương kính nguồn cội.
Người xưa có câu: vô tín bất thành lễ. Lễ phải được hiểu là giá trị tình và nghĩa có mặt trong ứng xữ. Và do quan niệm âm sao dương vậy nên nếp sống trọng tình trọng nghĩa được nuôi dưỡng qua tín ngưỡng, cả đối với người đã khuất. Ta mang cả tổ tiên và dòng giống Lạc Hồng trong từng tế bào cơ thể ta. Đó là niềm tin đầy khoa học. Lễ là tin vào điều này. Từ niềm tin này cho ta một ý thức về cội nguồn gốc rể, văn hóa nòi giống của ta.
Trong một điều kiện nào đó, sự sống biểu hiện. Không hội đủ một vài yếu tố nào đó, sự sống có mặt dưới dạng ẩn tàng. Âm và dương không hai là vậy. Sống và chết, âm và dương tương thông, nên âm có siêu, dương mới thái. Tín, còn là tin vào nét đẹp tình nghĩa mang lại đầm ấm cho con người.
Đi vào tín ngưỡng thờ cúng ông bà cha mẹ tổ tiên là cách biểu lộ lòng hiếu và cách tìm về nguồn cội của người Việt.
Đó là tín ngưỡng, là thờ phụng, là giá trị nhân sinh trong đời sống người việt. Bây giờ ta nói đến tính siêu độ trong nghi cúng.
Trong tình tự của đời sống ân nghĩa, sự chu toàn có chung có thủy đưa ta nghĩ tưởng về người đã mất; tâm tình hiếu kính nhắc nhớ đạo lý làm người. Nhưng vượt lên tất cả, ta muốn người thân ta được siêu thoát, nhẹ nhàng về thế giới an lành.
Muốn Hương linh được nhẹ nhàng siêu thoát, việc căn bản, trước hết mâm cơm cúng phải làm bằng chay tịnh. Ta không nên tiếp tục chu cấp cho người thân của ta những gì nặng nề thúc đẩy lòng tham đắm, chấp trước. Bao nhiêu buồn lo, sân hận và mê mờ vẫn còn nguyên khối với lòng khao khát thúc dục muốn mà không thỏa mãn. Tâm đi tìm sự thỏa mãn xuyên qua thân. Nhưng nay thân mất, mà đối tượng của sự thèm khát vẫn luôn như mồi nhử thúc động. Hương linh sẽ bị thiêu đốt bởi vòng kềm tỏa của ngọn lữa dục. Trong mớ hổn mang đó, hương linh mụ mẫm đi, bao ảo tưởng về kiếp sống xoay vòng tiếp diễn không dứt, tiến trình thăng hoa bít lối. Trược khí mang theo nặng nề đưa ta rơi vào hố đen ngục thẳm.
Sống, từ thấp lên cao, từ hướng hạ dẫn về hướng thượng, từ phàm đến thánh, nghĩa là từ thô đến tế, từ động đến tịnh, cả một quá trình thăng hoa. Tiến trình đó, khi mang được thân người là cơ hội may mắn lớn nhất cho ta rút ngắn thời gian thanh lộc để thực hiện chuyển hóa. Ta nhớ điều đó khi vì người quá cố và tiên tổ để cúng bái cầu siêu thoát cho họ. Lại nữa, lời kinh phải có khả năng đánh thức sự giác tỉnh nơi hương linh, và người đọc tụng, nguyện cầu phải có sự thành khẩn và chuyên chú vào lời kinh.
Nghi thức cúng linh
(Con cháu tập trung trước bàn thờ, lặng yên nghe theo lời xướng lễ của vị chủ sám. Nghi này ta có thể dùng trong lễ cúng tuần cho hương linh)
Chủ lể xướng:
Hồ quỳ, niệm hương.
(Thân nhân quỳ, dâng hương khấn nguyện lên Hương linh )
Hào quang chiếu rạng nơi tăm tối
Bụt đã phân thân xuống đạo tràng
Xin độ hương linh về cõi tịnh
Ngồi sen chính phẩm đến tây phương. (c)
Chủ lễ xướng:
Dâng hương, lễ 4 lạy. Định tâm ngồi yên.
Hương linh ơi, nghe triệu nghe triệu thỉnh đến đây!
Hương linh ơi, nghe triệu nghe triệu thỉnh đến đây!
Hương hoa thỉnh- Hương hoa thỉnh
- Nhất tâm triệu thỉnh:
Dần già chi nữa người ơi,
Một nén hương dâng
Một phen triệu thỉnh.
Phụng vị: ......................chi Hương linh!
Nguyện nhồ ân đức, Bụt Pháp và Tăng, nương tựa chân ngôn, giờ phút này đây, trở về Pháp hội, tham dự đàn chay, nghe kinh chuyển hoá, hưởng nguồn cam lộ, rời bỏ bờ mê, sanh về cõi tịnh.
-Hương hoa thỉnh, Hương hoa thỉnh
Nhất tâm triệu thỉnh:
Hình hài chỉ như mộng
Kiếp sống mãi vô thường
Nương sức từ Tam Bảo
Mỡ được lối thanh lương
Hai nén hương dâng
Hai phen triệu thỉnh:
Phụng vị: ................................chi hương linh!
Nguyện nhồ ân đức, Bụt Pháp và Tăng, nương tựa chân ngôn, giờ phút này đây, trở về Pháp hội, tham dự đàn chay, nghe kinh chuyển hoá, hưởng nguồn cam lộ, rời bỏ bờ mê, sanh về cõi tịnh.
-Hương hoa thỉnh, Hương hoa thỉnh
Nhất tâm triệu thỉnh:
Biển khổ mênh mông nghiệp đã mang
Hôn mê chưa tỉnh giấc kê vàng
Hãy mau trì niệm hồng danh Bụt
Rời bỏ bờ mê bến giác sang
Ba nén hương dâng
Ba phen triệu thỉnh
Phụng vị:..............................chi hương linh!
Nguyện nhồ ân đức, Bụt Pháp và Tăng, nương tựa chân ngôn, giờ phút này đây, trở về Pháp hội, tham dự đàn chay, nghe kinh chuyển hoá, hưởng nguồn cam lộ, rời bỏ bờ mê, sanh về cõi tịnh.
Triệu thỉnh hương linh đã đến đây.
Thọ nhận hương hoa lễ cúng này.
Hãy xin ngồi lại lắng nghe Kinh
Lắng nghe kinh Bồ Tát Ma Ha Tát.
Chủ Lễ Xướng. Hiến trà- lễ hai lạy.
-Kệ Mở Kinh
Xin nguyện đi vào biển tuệ
-Kinh Tinh Yếu
Kinh Tinh Yếu Bát Nhã Ba La Mật Đa
Vậy nên phải biết rằng
Kệ Khai Thị
Xướng Điệp.
Âm dương không hai lý, sanh tử có đôi đường. Nay có điệp văn, đối trước Hương linh, kính cẩn tuyên đọc.(Có điệp thì đọc điệp.không thì tiếp đọc)
Nay có câu chân ngôn biến thực, biến thủy mầu nhiệm xin đại chúng thành tâm trì tụng.
Chân Ngôn Biến Thực
Nam mô tát phạ đát tha, nga đa phạ rô chỉ đế.
Án, tam bạt ra, tam bạt ra hồng. (C)
Chân Ngôn Biến Thủy
Nam mô tô rô bà gia, đát tha nga đa gia, đát điệt tha, án, tô rô, tô rô, bạt ra tô rô, bạt ra tô rô, ta bà ha. (3 lần)
Chân ngôn phổ cúng dường
Án nga nga nẵng tam bà phạ phiệt nhật ra
hộc.(3lần)
Chủ lễ xướng:
Trà trên đỉnh non thái
Nước giữa dòng sông Hồng
Thiền vị chỉ một ngụm
Tịnh độ đã sinh qua
-Tái hiến trà – lễ hai lạy. (tiếp đọc)
Sông ái dài muôn dặm
Biển mê sóng vạn tầm
Cõi luân hồi muốn thoát
Niệm Bụt hãy nhất tâm. ( c )
Tịnh Độ vốn sẵn nơi chân tâm
Di Đà hiện ra từ tự tánh
Và trì niệm hồng danh.
Nam Mô Bụt A Di Đà.
Nam mô Bồ Tát Quán Thế Âm
Nam mô Bồ Tát Đại Thế Chí
Nam mô Bồ Tát Địa Tạng Vương. (mỗi danh hiệu 3 lần)
Sám Nguyện Hồi Hướng
Trang nghiêm đài sen ngự tọa
Đại hùng từ phụ Thích Ca
Đệ tử lắng lòng thanh tịnh
Bàn tay chắp thành liên hoa
Cung kính hướng về Điều Ngự
Dâng lời sám nguyện thiết tha. (c)
Đệ tử phước duyên thiếu kém
Sống trong thất niệm lâu dài
Không được sớm gặp chánh pháp
Bao nhiêu phiền lụy đã gây
Bao nhiêu lở lầm vụng dại
Vô minh che lấp tháng ngày
Vườn tâm gieo hạt giống xấu
Tham sân tự ái dẫy đầy
Những nghiệp sát đạo dâm vọng
Gây nên từ trước đến nay
Những điều đã làm đã nói
Thường gây đổ vở hàng ngày
Bao nhiêu não phiền nghiệp chướng
Nguyện xin sám hối từ đây. ( c)
Đệ tử thấy mình nông nỗi
Con đường chánh niệm lãng sao
Chất chứa vô minh phiền não
Tạo nên bao nỗi hận sầu
Có lúc tâm tư buồn chán
Mang đầy dằn vặt âu lo
Vì không hiểu được kẻ khác
Cho nên hờn giận oán cừu
Lý luận xong rồi trách móc
Mỗi ngày mỗi chuốc khổ đau
Chia cách hố kia càng rộng
Có ngày không nói với nhau
Cũng không muốn nhìn thấy mặt
Gây nên nội kết dài lâu;
Nay con hướng về Tam Bảo
Ăn năn khẩn thiết cúi đầu.(c)
Đệ tử biết trong tâm thức
Bao nhiêu hạt tốt lấp vùi
Hat giống thương yêu hiểu biết
Và bao hạt giống an vui
Nhưng vì chưa biết tưới tẩm
Hạt lành không mộc tốt tươi
Cứ để khổ đau tràn lấp
Làm cho đen tối cuộc đời
Quen lối bỏ hình bắt bóng
Đuổi theo hạnh phúc xa vời
Tâm cứ bận về quá khứ
Hoặc lo rong ruổi tương lai
Quanh quẫn trong vòng buồn giận
Xem thường bảo vật trong tay
Dày đạp lên trên hạnh phúc
Tháng năm sầu khổ miệt mài
Giờ đây trầm xông bảo điện
Con nguyền sám hối đổi thay. (c)
Đệ tử tâm thành quy ngưỡng
Hướng về chư Bụt mười phương
Cùng với các vị Bồ tát
Thanh văn Duyên giác Thánh hiền
Chí thành cầu xin sám hối
Bao nhiêu lầm lỡ triền miên
Xin lấy cam lồ tịnh thủy
Tưới lên dập tắt não phiền
Xin lấy con thuyền chánh pháp
Đưa con vượt nẽo oan khiên
Xin nguyện sống đời tỉnh thức
Học theo đạo lý chân truyền
Thực tập nụ cười hơi thở
Sống đời chánh niệm tinh chuyên. ( c)
Đệ tử xin nguyện trở lại
Sống trong hiện tại nhiệm mầu
Vườn tâm ươm hạt giống tốt
Vun trồng hiểu biết thương yêu
Xin nguyện học phép quán chiếu
Tập nhìn tập hiểu thật sâu
Thấy được tự tánh các pháp
Thoát ngoài sanh tử trần lao
Nguyện học nói lời ái ngữ
Thương yêu, chăm sóc sớm chiều
Đem nguồn vui tới mọi nẽo
Giúp người vơi nỗi sầu đau
Đền đáp công ơn cha mẹ
Ơn thầy nghĩa bạn dày sâu
Tín thành tâm hương một nén
Đài sen con nguyện hồi đầu
Nguyện đức từ bi che chở
Trên con đường đạo nhiệm mầu
Nguyện xin chuyên cần tu tập
Vuông tròn đạo quả về sau. (cc)
-Chung Hiền Trà.
Cẩn phụng điệp văn, tiền chỉ kim ngân minh y trượng bằng hỏa hóa.
Nam mô a di đa bà giạ, đá tha già đá giạ, đa địa dạ tha, a di lỵ đô bà tỳ, , a di lỵ đa tất đam bà tỳ, a di lỵ đa tỳ ca lan đế, a di lỵ đa tỳ ca lan đa, dà di nị dà dà na, chỉ đa, ca lệ ta bà ha. (3 lần )
-Lễ Tạ 4 Lạy.
Nam kha mộng đoạn,
Tây phương sen nỡ.
Qêu nhà đã về tới,
An lạc và thảnh thơi.
HẾT