Đó là lý do tôi muốn lấy
tiêu đề cho bài viết này, vì chỉ nhìn vào những vị lãnh đạo Phật giáo
tỉnh nhà hiện nay, tôi biết được năng lực tác động của họ với ban ngành
liên quan, các Phật giáo tỉnh bạn đều biết đến uy tín của họ mà tán trợ,
ủng hộ cho Phật giáo xứ Nghệ sẽ phát triển xa, mạnh, nhanh chóng vươn
lên sánh vai cùng Phật giáo các tỉnh thành trong cả nước.
Tuy nhiên, ở đây, tôi muốn gợi mở
một số sách lược, để các bạn nghiên cứu, tham khảo, chuẩn bị cho bước
tiến dài, bỏ qua giai đoạn quá độ, từng bước từng bước lập lại quá trình
chuyển đổi mô hình như Giáo hội đã làm trước đây. Được như thế, mới gọi
là Phật giáo xứ Nghệ của ngày mai vậy.
1. Chọn người tài đức lãnh đạo, tránh vết mòn cục bộ địa phương
Phật giáo Nghệ An hiện nay đang là mảnh
đất sơ khai sau quá trình phát triển lịch sử, nên nhân sự lãnh đạo tại
các địa phương vẫn là vấn đề cấp thiết. Muốn vậy, Tỉnh hội Phật giáo
Nghệ An phải mạnh dạn đề xuất những vị tăng sĩ hay cư sĩ có đủ tài đức,
năng lực, không nhất thiết là người của địa phương, miễn là họ có ý chí
phát triển không xa rời truyền thống địa phương. Như thế là một thành
công cơ sở.
2. Gửi người có năng lực đi đào tạo nơi các chốn tổ, trường lớp và du học
Nghệ An vốn dĩ là đất học, nên việc đào
tạo tăng sĩ bản xứ hết sức cần thiết để có được thế hệ kế thừa ngang tầm
thời đại. Việc phát hiện, bồi dưỡng và gửi đi đào tạo phương xa là kế
sách cho một Phật giáo Nghệ An vững mạnh ở ngày mai. Ngày hôm nay chúng
ta chiêu hiền đãi sĩ về xây dựng Phật giáo xứ sở, nhưng ngày mai vẫn
phải là thế hệ tăng sĩ bản xứ có học thành tài trở về gánh vác kế thừa
vậy.
3. Sưu khảo lịch sử, phế tích Phật giáo để có phương án bảo tồn, phục hồi
Chiến tranh đã qua lâu rồi, đi theo nó
là hoàn cảnh lịch sử, để lại những đống tro tàn của một quá khứ văn hóa
tín ngưỡng, đã từng là bản sắc của Phật giáo Nghệ An, nhưng cũng không
phải tất cả là phế tích. Năm 1989, có dịp ra thăm Nghệ An và trò chuyện
với nhà địa phương học Ninh Viết Giao, tôi được biết Nghệ An còn lưu giữ
những ngôi chùa làng hết sức độc đáo, không ở đâu có được. Đó là 4 ngôi
chùa làng mang cái tên rất đặc thù là “Ơi; Hỡi; Dạ; Vâng” (không biết
có đúng vậy chăng và ở đâu thì tôi quên rồi).
Như vậy, chúng ta thấy, bản sắc độc đáo
này là vốn quý của văn hoá tín ngưỡng xứ Nghệ. Nhiệm vụ của chúng ta là
tìm hiểu, khảo sát, lập đề án khoa học về văn hóa vật thể và văn hóa tâm
linh của những di tích đặc thù ấy để tôn tạo, quảng bá, hoặc nếu đã hư
hoại rồi thì trên cơ sở phế tích ấy để xuất xin khôi phục lại hoặc xây
mới trên cứ liệu lịch sử xưa. Chúng ta cũng tránh đặt vấn đề lịch sử mà
hãy nhìn về một Phật giáo Nghệ An tương lai sáng lạn, huy hoàng hơn từ
nhưng con người cụ thể ngày hôm nay.
4. Chống hủ tục, mê tín, không sử dụng các giáo phái không chính thống hoạt động trong hệ thống Phật giáo Nghệ An
Rút kinh nghiệm từ các tỉnh thành bạn,
chúng ta thấy Phật giáo địa phương nào buổi sơ khai thành lập lại đều
vướng phải vấn nạn dị giáo hoạt động phi tín ngưỡng truyền thống, đã có
mặt từ trước xen lẫn vào hoạt động Phật giáo. Họ rất thu hút quần chúng
nhẹ dạ đi theo con đường mê tín, dị đoan, làm xấu đi hình ảnh tốt đẹp
của đạo Phật và làm mất lòng tin với các cấp chính quyền. Chúng ta phải
mạnh dạn thanh trừ và cải hóa quần chúng bằng những luồng giáo pháp
chính thống từ lực lượg giảng sư thuyết pháp có uy tín.
5. Hội nhập với xã hội trong vai trò giềng mối đạo đức và từ thiện
Phật giáo ngày nay không còn quay vào
cửa chùa tìm sự giải thoát tự thân, mà Phật giáo đã trở thành một động
lực giúp con người cân bằng cuộc sống, lợi lạc nhân sinh. Đóng góp của
Phật giáo với xã hội về mặt văn hóa, đạo dức và từ thiện đã được coi là
phương châm đưa đạo vào đời, tạo dựng hạnh phúc nhân gian, là đóng góp
thiết thực nhất cho cuộc sống và mặt phát huy được mặt tích cực của Phật
giáo mà tất cả tôn đức lãnh đạo Giáo hội đều nỗ lực truyền bá giáo lý
đem đến sự an lành cho xã hội. Phật giáo Nghệ An ngoài huấn luyện sự tu
tập chính pháp, phải lưu ý đến phương châm này để làm cho tốt đạo, đẹp
đời.
6. Củng cố vai trò người cư sĩ, trí thức, khoa học trong Phật giáo
Lực lượng cư sĩ Phật tử Nghệ An rất vững
mạnh, kiên cố lòng tin, tinh tiến tu tập từ trước khi Phật giáo tỉnh
nhà được thành lập. Có thể nói, họ thực sự có tâm huyết và giỏi về mọi
mặt như truyền thống xứ Nghệ. Phát huy được nguồn lực cư sĩ Phật tử này,
tôi tin chắc rằng, Phật giáo xứ Nghệ sẽ tiến nhanh và xa, là nền tảng
Phật học tiêu biểu (từ tính ham học), là đội ngũ hộ pháp bền chắc (từ
tính kiên trì). Bởi thế, điều này quyết định sự thành công ở ngày mai
làm cho vẻ vang Phật giáo Nghệ An vậy.
Trên đây là 6 điều mà tôi thấy cần thiết
và cấp thiết để góp phần phục dựng lại diện mạo Phật giáo Nghệ An ngày
hôm nay và cho ngày mai. Thực sự tôi chưa tìm được nhiều về quá trình
lịch sử Phật giáo xa xưa, nhưng bản chất Phật giáo luôn đồng hành và gắn
bó với địa phương xứ Nghệ là có thật, minh chứng cho điều này là phong
cách vĩ nhân của Hồ Chủ tịch trong nếp sống, cách nghĩ luôn mang đậm màu
sắc Phật giáo của cuộc đời Người. Bác đã từng nói một câu bất hủ trong
thởi kỳ chiến tranh: “Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay”.
Câu nói ấy sẽ làm động lực cho nhân dân và Phật giáo Nghệ An phải làm
được điều mà Bác đã nói. Tôi tin chắc rằng, chính quyền sở tại và các cơ
quan chức năng luôn tạo điều kiện tốt nhất cho Phật giáo hoàn thành mục
tiêu xây dựng lại cơ sở tín ngưỡng và đào tạo nên một thế hệ nhân sự
mới, đáp ứng tốt nhu cầu và tâm nguyện của Phật tử và nhân dân.
(Theo Tham luận tại Hội thảo “Phật giáo
xứ Nghệ: Quá khứ, hiện tại và tương lai”, một trong những hoạt động của
Tuần Văn hoá Phật giáo – Nghệ An 2012)