Ngày nay, Đạo Phật
vẫn là những giải pháp cho nhân loại. Sau đây là bảy phương cách như là
giải pháp cho Đạo Phật và cho quê hương Việt Nam hôm nay và ngày mai.
Đạo Phật đã tồn tại và phát triển 2600
năm kể từ khi Đức Phật giác ngộ lúc 35 tuổi. Giáo lý của Ngài được đặc
trên nền tảng Từ bi và Trí tuệ qua sự chứng nghiệm của Ngài.
Thân giáo là bài pháp vô giá và công
dụng nhất mà Ngài đã sống và truyền đạt. Thân giáo là lối hành xử trong
đời sống hằng ngày. Sự tiến hóa và hoà bình của nhân loại một phần lớn
là do giáo lý giác ngộ rốn ráo của Ngài. Ngày nay, Đạo Phật vẫn là
những giải pháp cho nhân loại. Sau đây là bảy phương cách như là giải
pháp cho Đạo Phật và cho quê hương Việt Nam hôm nay và ngày mai.
1. Thiết lập một mindset (tâm/tư duy)
thánh thiện. Đầu tiên chúng ta cần có một tư tưởng, một tầm nhìn đúng
theo tinh thần Chánh Kiến của nhà Phật. Thánh thiện là những suy nghĩ,
lời nói và hành hoạt lợi người lợi mình ngay trong hiện tại và cho cả
tương lai. Thầy Thích Minh Đạt, viện chủ Chùa Quang Nghiêm thường dạy:
"Một bác sỹ, một nha sỹ mắc lỗi lầm có thể giết chết một người, nhưng
một nhà giáo dục mắc lỗi lầm có thể giết chết cả nhiều thế hệ. Mà chúng
ta, những Phật tử, đều là những nhà giáo dục vì không sớm thì muộn
chúng ta là thầy là cô, là chồng là vợ, là ông là bà v.v... Tuy nhiên,
theo những nhà nghiên cứu Hoa Kỳ, tất cả những nhà lãnh đạo giỏi cần có
một mindset (lối tư duy) thánh thiện. Nhưng mindset không thôi vẫn chưa
có đủ, chúng ta cần phải có một skillset (hành trạng). Mà thêm
skillset vẫn chưa đủ chúng ta cần phải có một toolset (công cụ). Ví dụ:
Một người Huynh trưởng tốt trong GĐPT cần có một mindset "trên cầu học
đạo, dưới dìu dắt đàn em", xong phải có những hành trạng, kỹ năng chuyên
môn, nhưng cũng cần có công cụ, "đồ nghề" để sinh hoạt.
2. Thấu rõ nguyên lý Nhân duyên quả: Có thể nói, tất cả những gì chúng
ta có hôm nay là do nhân duyên nghiệp của qúa khứ và kết quả của tương
lai đều tùy thuộc vào những hành động, lời nói, và suy nghĩ của chúng ta
ngay hiện tại. Hiểu rỏ nguyên lý này giúp ta thiết kế (design) vận
mạng và tương lai của chính mình. You're in control of your destiny
(Bạn đang kiểm soát vận mệnh chính mình), nói một cách khác là you are
your own creator (bạn là người sáng tạo của cuộc sống riêng mình). Như
Phật dạy: “nhân nào quả ấy.”
3. Làm tốt bối cảnh địa phương quanh
mình trước: Thánh Mahatma Gandhi có nói: "Chúng ta là những thay đổi
mà mình hằng mong muốn" Tất cả những thay đổi đều bắt nguồn từ cá nhân
rồi đến gia đình sau đó lan rộng đến cộng đồng và xã hội. Ví dụ: Ở đâu
cũng vậy, đều có rác hết. Nếu chúng ta ý thức được, thì sẽ tự động dọn
dẹp ngay cho được đẹp mắt và bớt hại đến môi sinh. Nói gần hơn, trong
nước ta, nhu cầu về tâm linh ngày càng nhiều mà thiếu nhân sự để giúp đỡ
đồng bào, nhất là ở những vùng sâu vùng xa. Phật giáo chưa đáp ứng
được tại quê nhà (tạm thời chỉ có Tin Lành và Hồi Giáo đang hành hoạt),
mà cũng có một số ít Tăng Ni đi hóa duyên ở nước khác trong khi Ngũ
Minh Pháp và nhất là Thanh Minh của mình chưa có. Hoằng dương chánh
pháp trên xứ người chỉ có thể hiện hữu nếu Tăng Ni thành thạo ngôn ngữ
nước đó. Hay nói một cách khác là chúng ta phải có đầy đủ ba yếu tố:
Bi-Trí-Dũng (Compassion-Wisdom-Courage) hay theo các thương danh nói là
kiến thức, thái độ, và kỹ năng chuyên môn (Knowledge - Attitude -
Skill.)
4. Đồng Lợi - Lợi người lợi mình: (Mutual Respect/Benefit). Tất cả các
việc làm đều đặc trên nền tảng từ bi, trí tuệ, dũng mãnh và kiên trì để
lợi người lợi mình. Nếu chúng ta ý thức được sự thành công của kẻ khác
chính là của mình. Sự đau khổ hay thất bại của kẻ khác là của ta. Thì
mình đã tạo được sự cảm thông, đùm bọc và tương thân tương ai lẫn nhau.
Đi xa hơn, chúng ta nên ý thức rằng: Lợi ích và quyền lợi của mình là
lợi ích và quyền lợi của ta, của tổ chức ta, của giáo hội ta, của đất
nước ta. Hay nói một cách khác, nếu tất cả cán bộ các cấp hay nhân sự
của các tổ chức đặc quyền lợi chung trên quyền lợi cá nhân thì nơi đó
đều được phát triển tốt một cách nhanh chóng.
5. Có mặt cho nhau - (Presencing as in the Theory U). Ca dao Việt Nam
có câu. "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao"
hay là "một cách én không làm một xuân." Chúng ta cần phải có mặt và
tưởi tẩm những hạt giống tốt cho nhau. Hay nói theo Glasl, Lemson và
Scharmer trong Lý thuyết U thì mình: 1) Liên kết cụ thể ý thức của
trưởng nhóm / lãnh đạo với kết quả công việc của họ. 2. Kế hoạch có hệ
thống qua sự quan sát, hiểu biết và đồng thuận ra quyết định của cá nhân
và của chung. 3. Đổi mới là không thể thiếu. 4. Hoạch định chính sách
(như việc xây dựng các nguyên tắc thiết kế có ý thức cho tổ chức) được
kết nối và thích hợp với tầm nhìn đã đồng thuận. 5. Liên hệ để phát
triển cá nhân và tổ chức. Nói tóm lại, làm việc và nuôi dưỡng cho nhau
là sự cần thiết để thăng hoa. Hay nói theo Michael Fullan trong Sáu Bí
quyết Thay đổi thì: 1) thương yêu đùm bọc nhân viên/cấp dưới của mình;
2) kết nối đồng nghiệp với mục đích; 3) xây dựng tiềm năng là ưu thế; 4)
học hỏi là công việc; 5) quy tắc chung phải minh bạch và 6) học hỏi từ
hệ thống chính mình. Nói chung, chúng ta cần phải làm trọn trọng trách
và chức năng của chính mình trong gia đình và trong mọi tổ chức.
6. Sức mạnh của đoàn kết (Collaboration with other organizations for
sustainable change). Cộng tác với các tổ chức, hội đoàn có tầm nhìn xa
và có giá trị cốt lỗi thánh thiện để thay đổi cuộc sống của quần sinh.
Các cuộc cách mạng lớn đều cần một sự đoàn kết. Sự thay đổi trong đạo
Phật cũng vậy, cần sự tương thân tương tợ lẫn nhau. Sức mạnh của tổ
chức và networking là cần thiết để tạo ra các thay đổi cho bây giờ và
mai sau.
7. Hành giả - Be a Buddhist Practitioner. Trong cuộc đời của Đức Phật,
bài pháp quý giá và hữu dụng nhất là thân giáo mà chính Ngài đã sống và
truyền đạt. Thân giáo hay cách hành xử trong đời sống hằng ngày của Đức
Phật là kim chỉ nam trong cuộc sống của chúng ta. Còn kinh luật luận
chỉ là phương tiện. Nói rộng ra kinh điển là những gì Đức Phật muốn dạy
cho chúng sinh, mà mục đích tối hậu là gì chúng ta đều đã biết. Vậy
xin hãy là một hành giả xứng đáng. Như Thầy Thích Đạo Quảng, một vị
Tăng tài và trẻ tại hải ngoại có dạy: Mỗi người chúng ta có ba cuộc
sống: cuộc sống cá nhân (private life), cuộc sống công cộng (public
life), và cuộc sống tâm linh (spiritual life). Khi chúng ta có cuộc sống
tâm linh, chúng ta có tất cả cả ba cuộc sống vừa kể. Vậy, chúng ta hãy
cùng thực hành sự giáo dưỡng của Đấng từ phụ Thích Ca Mâu Ni bằng thân
giáo, khẩu giáo và ý giáo của Ngài.
Kết luận, với sự phát triển kỹ thuật và kinh tế ngày càng nhanh so với
phát triển tâm linh. Mỗi người con Phật, dù là xuất gia hay tại gia,
trai hay gái, già hay trẻ, trong tổ chức GĐPT hay không đều phải học và
thực hành cách chuyển hóa. Sửa chữa những vụng về, những tập khí không
tốt để chúng ta từng bước hướng thiện. Ngoài ra, chúng ta cần phải
nhiệt thành, làm trọn trách nhiệm và chức năng của mình trong mọi hoàn
cảnh được cho phép. Nếu là nhà lãnh đạo uyên bác thì cần phải có Ngũ
Minh Pháp trong nhà Phật hoặc bốn loại thông minh ở đời: Mental
Intelligence - Physical Intelligence - Emotional Intelligence and
Spiritual Intelligence. Thông minh về tâm thần, Thông minh về vật lý,
Thông minh về cảm xúc/trí tuệ, và Thông minh về tâm linh.
Nói chung, chúng ta phải "tu thân". Mà trước khi "tu thân" thì chúng ta
phải "thành ý và chánh tâm", (là thực hành từ bi và trí tuệ) để rồi "tu
thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ." vậy. Sau cùng, xin mượn lời
khuyên của Thầy Thích Minh Đạt đã cho người viết như là lời cuối cho
bài tham luận này.Muốn trở thành một lãnh đạo tốt, nên cần có ba yếu tố
sau:
1. Thành thật với chính mình – không vì tư lợi
2. Thành thật với mọi người – nói sao làm vậy – lời nói đi đôi với việc làm
3. Tha thiết, thành thật trong mọi công việc mà mình đề xuất ra.
Tâm Thường Định