Trong y học cổ
truyền, bệnh lý này thuộc phạm vi các chứng như đầu thống, huyễn vựng,
tý chứng, nuy chứng… Khi mắc các chứng bệnh này, ngoài việc dùng thuốc
theo chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa, vấn đề tập luyện và tự xoa bóp
để chữa và phòng bệnh tái phát có ý nghĩa hết sức quan trọng. Bài viết
này xin được giới thiệu một trong những bài tập và cách thức tự xoa bóp
thông dụng và đơn giản để bạn đọc có thể tham khảo và vận dụng khi cần
thiết.
Phương pháp tự xoa bóp cột sống cổ
Ngồi thoải mái trên ghế, toàn thân thả lỏng, thở đều và sâu, tiến hành tuần tự các thao tác sau đây:
- Xát cổ: ngửa cổ, dùng bàn tay phải xát
từ trên xuống dưới phía bên cổ trái và ngược lại dùng bàn tay trái xát
từ trên xuống dưới phía bên cổ phải, mỗi bên xát 15 lần sao cho tại chỗ
nóng lên là được.
- Xát gáy: dùng các ngón tay của cả hai
bàn tay đan với nhau rồi ôm lấy vùng sau gáy, kéo qua kéo lại 10 – 15
lần với một lực vừa phải.
- Xát vùng giữa hai xương bả vai: cúi
đầu về phía trước, vắt bàn tay ra phía sau cùng bên rồi xát từ trên
xuống dưới và từ dưới lên trên 10 – 15 lần, sau đó đổi bên với thao tác
tương tự.
- Day ấn huyệt phong trì: đặt hai ngón
tay cái vào hai huyệt, 8 ngón kia ôm chặt lấy đầu, dùng lực day ấn cả
hai huyệt phong trì từ 1 – 2 phút sao cho có cảm giác tức nóng phía sau
đầu là được. Vị trí huyệt phong trì: ở chỗ lõm dưới xương chẩm, bên
ngoài khối cơ nổi sau cổ, khi ấn có cảm giác tức nặng, mỗi bên một
huyệt.
- Bóp các cơ vùng gáy: đầu cúi về phía
trước, dùng ngón tay cái và các ngón còn lại của một bàn tay bóp cơ cổ
từ trên xuống dưới với một lực vừa phải, làm đi làm lại 10 – 15 lần.
- Day ấn huyệt kiên tỉnh: dùng ngón tay
trỏ hoặc ngón tay giữa day ấn huyệt bên đối diện chừng 1 – 2 phút. Vị
trí huyệt kiên tỉnh: cúi đầu để xác định 2 đốt xương gồ cao nhất (C7 và
D1), huyệt nằm ở điểm giữa đoạn thẳng nối khe của 2 đốt xương này với
mỏm cùng vai.
- Véo gân dưới nách: dùng ngón tay cái
và ngón tay trỏ véo các gân dưới nách (huyệt cực tuyền) bên đối diện sao
cho có cảm giác tê tức truyền xuống các ngón tay.
- Day ấn huyệt hậu khê: dùng ngón tay
cái day ấn huyệt bên đối diện từ 1 -2 phút. Vị trí huyệt hậu khê: nắm
bàn tay lại, huyệt nằm ở cuối đường tâm đạo của lòng bàn tay, trên đỉnh
nếp lồi.
- Tìm và day ấn các điểm đau ở cổ và vai (các a thị huyệt), mỗi huyệt từ 1 – 2 phút, sao cho đạt cảm giác tê tức là được.
Phương pháp tập vận động cột sống cổ
- Nghiêng cổ sang trái rồi sang phải mỗi
bên 10 lần sao cho tai áp sát vai càng nhiều càng tốt, chú ý phải giữ
cột sống lưng và thắt lưng ở tư thế thẳng, hai vai cân bằng.
- Cúi cổ về phía trước, cố gắng để cằm
tỳ vào ngực càng nhiều càng tốt, ngửa cổ về phía sau sao cho gáy tựa vào
vai, luân phiên hai động tác mỗi phía từ 10 – 15 lần.
- Quay cổ: cúi đầu phía trước rồi quay
cổ về phía vai trái, phía sau, phía vai phải rồi trở lại như trước. Quay
từ từ hết một vòng rồi quay ngược lại, luân phiên mỗi chiều 5 lần, yêu
cầu động tác phải chậm rãi, liên tục và đều đặn.
- Nhấc vai: tự nhấc vai trái rồi đến vai phải, luân phiên mỗi bên 10 lần, sau đó nhấc cả hai vai cùng một lúc 10 lần
Cần lưu ý: các động tác phải vừa sức,
nhịp nhàng và tạo được cảm giác dễ chịu; phải tập trung tư tưởng chỉ huy
động tác, làm đến đâu theo dõi đến đó; trong khi thực hành hơi thở phải
tự nhiên; phải kiên trì tập luyện và tự xoa bóp, mỗi ngày làm 1 – 2 lần
vào sáng sớm khi mới thức dậy hoặc buổi tối trước khi đi ngủ.
Ngoài phương pháp xoa bóp như trên thì chúng ta cũng không nên ngồi trước màn hình máy tính hoặc tivi trong một tư thế quá lâu.
Theo SKDS