Ở Myanmar có một nơi mà đứng ở
góc nào bạn cũng thấy những ngôi chùa tháp nguy nga, in bóng lên nền
trời xanh ngắt. Đó chính là Bagan – một vùng đất trải rộng bên bờ sông
Ayeyarwady.
Bagan là cố đô của Myanmar. Nơi đây
hội tụ những công trình kiến trúc đền chùa độc đáo ở Đông Nam Á. Những
công trình kiến trúc tráng lệ còn sót lại, chính là hiện thân của một
lối kiến trúc đã mất hẳn trong lịch sử. Nhìn từ xa, bạn sẽ cảm nhận được
vẻ linh thiêng toát ra từ kiến trúc kiên cố, tháp trên cùng hình trụ
thếp vàng, đặt trên ba tầng tháp vuông.
Thành phố cổ Bagan nằm bên bờ sông
Ayeyarwady (Irrawaddy), thuộc khu vực Mandalay, Myanmar. Từ thế kỷ 9 đến
13, Bagan là thủ đô và là trung tâm đầu não chính trị, kinh tế, văn hóa
của đế chế Pagan. Trong giai đoạn đỉnh cao của đế chế, giữa thế kỷ 11 -
13, vương triều Pagan đã cho xây dựng hàng ngàn ngôi đền trên vùng đồng
bằng Bagan. Ước tính khoảng hơn 10.000 ngôi chùa Phật giáo, đền được
xây dựng trong khoảng diện tích 100 km vuông ở vùng đồng bằng trung tâm
Myanmar. Trong đó, hiện có hơn 2200 ngôi đền và
chùa vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Bagan đã trở thành một trung tâm quyền lực vào giữa thế kỷ thứ
9, dưới thời vua Anawratha, người đã thống nhất Myanmar theo Phật Giáo.
Trong suốt 250 năm trị vì, các vua chúa cố đô và tầng lớp giàu có đã xây
dựng trên 10.000 di tích tôn giáo ở vùng đồng bằng Bagan. Thành phố
thịnh vượng, phát triển cả diện tích lẫn văn hóa, trở thành một trung
tâm nghiên cứu tôn giáo và thế tục của toàn thế giới. Các tu sĩ và học
giả từ khắp nơi như Ấn Độ, Sri Lanka và người Khmer đến Bagan để nghiên
cứu ngôn điệu, ngữ âm, ngữ pháp, chiêm tinh học, thuật giả kim, y học và
pháp luật.
Giai đoạn thịnh vượng của Bagan kết
thúc vào năm 1287, khi vua và thành phố bị quân Mông Cổ xâm lược và phế
truất. Dân số thành phố giảm xuống chỉ còn “một ngôi làng”, hiện nằm
trong số những tàn tích còn lại của thành phố. Các di tích tôn giáo mới
vẫn phát triển đến giữa thế kỷ 15, nhưng sau đó, các công trình đền thờ
chỉ được xây dựng nhỏ giọt với chưa đến 200 ngôi đền từ thế kỷ 15 đến
20.
Cố đô tiếp tục là một địa điểm hành
hương, nhưng chỉ tập trung ở những ngôi đền nổi bật nhất. Hàng ngàn ngôi
đền, chùa còn lại đều rơi vào tình trạng xuống cấp, và hầu hết đã biến
mất với thời gian. Số còn lại bị phá huỷ bởi thiên tai, chẳng hạn như
động đất.
Trong các ngôi chùa ở Bagan còn lưu
lại nhiều tác phẩm điêu khắc tượng Phật. Mỗi một ngôi đền, chùa ở Bagan
đều là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời.
Nếu du lịch đến Bagan, bạn hãy bắt đầu
hành trình khám phá bằng việc leo lên ngôi chùa cổ Shwesandaw để ngắm
bình minh. Buổi sáng, sương trắng bảng lảng trên nóc tòa tháp chùa, lẫn
trong không khí. Rồi toàn bộ không gian như mặc một chiếc áo rực rỡ màu
hồng khi mặt trời dần xuất hiện. Lúc ấy, những ngôi chùa cũng hiện ra rõ
ràng hơn.
Buổi chiều, vào những hôm quang mây,
ngồi trên nóc Shwesandaw cũng có thể ngắm cảnh mặt trời lặn. Nhìn từ
trên cao, bạn sẽ trông thấy các ngọn tháp kiêu hãnh vút lên trời xanh,
cảm nhận được sự linh thiêng toát ra từ những công trình kiến trúc này.
Ngoài ra, bạn cũng có thể chọn cách
chiêm ngưỡng trọn vẹn khung cảnh Bagan bằng khinh khí cầu. Khi lơ lửng
trên cao, ngập tràn giữa những công trình kiến trúc cổ xưa, bạn sẽ cảm
thấy tịnh tâm hơn, cảm nhận như đang trở về quá khứ, nơi mà mỗi công
trình đều ghi dấu tích một thời đại lịch sử, với những nét văn hóa đặc
sắc truyền thống.
Ngày nay, chỉ khoảng vài chục ngôi đền
còn tồn tại. Vào những năm 90, chính phủ Myanmar đã nỗ lực khôi phục
lại nhiều ngôi chùa bị hư hỏng, nhưng họ đã gặp thất bại trong việc giữ
lại kiến trúc ban đầu. Việc sử dụng các vật liệu hiện đại đã khiến cộng
đồng quốc tế, đặc biệt là các nhà sử học và nghệ thuật thế giới lên án
và chỉ trích gay gắt.
Mời bạn cùng ngắm Bagan lung linh dưới nắng chiều: