Câu
hỏi nêu trên thường được đặt ra trong các buổi tọa đàm Phật sự, bản
thân chúng tôi những lúc đi thuyết trình về Thiền, có thính giả đặt câu
hỏi “Thiền, Tịnh …chúng tôi nên tu theo pháp môn nào?”. Bài nầy sẽ tóm
lược vài ý để góp phần trả lời câu hỏi rất thực tế vừa nêu.
Vài
năm qua, nhiều chư Tôn đức Tăng Ni cố gắng khôi phục và phát huy pháp
môn Tịnh Độ vì thấy xã hội (không riêng gì ở Việt Nam) đang suy đồi đạo
đức trầm trọng, đồng thời cũng nhằm vạch một hướng tu cho người phật tử
tại gia, nhất là những vị lớn tuổi, khỏi bị cám dỗ theo tà ma ngoại đạo.
Một
vài nơi, đạo tràng niệm Phật hay tu Tinh độ thu hút rất đông quần chúng
tham dự. Việc khuyến tu nầy rất cần thiết và cần được tán thán công
đức.
Tuy
nhiên, cũng có người nói, tu Tịnh độ có nghĩa là cầu vãng sanh. Mà tuổi
trẻ, còn quá trẻ, chưa gì đã lo đến chuyện chết, chuyện siêu sanh. Thì
phải chăng đạo Phật là đạo của người chết?
Người
khác còn thêm, muốn vãng sanh thì người tu phải “chán ngán cảnh giới Ta
bà nầy mới có thể dốc lòng tiến tu. Và như thế, tu mới có kết quả”.
Trong
cẩn trọng và chừng mực tôi muốn góp vài ý như sau. Kinh Di Đà, Phật có
dạy “Nhược dĩ thiểu thiện căn phước đức nhân duyên đắc sanh bỉ quốc”.
Nghĩa là không thể lấy nhân lành và phước đức nhỏ mọn mà có thể vãng
sanh về Cực lạc được. Nói cách khác, người tu Tịnh độ không những không
nên có thái độ yếm thế chán đời mà còn phải tích cực làm lành lánh dử,
tạo duyên tốt với đồng loại chúng sanh mới mong siêu sanh cỏi Phật, chứ
không phải chỉ có niệm Phật nhưng tâm và hành còn mang nhiều ma nghiệp
mà có thể siêu sinh lúc lâm chung.
A
Di Đà, có nghĩa là vô lượng quang, vô lượng thọ và vô lượng công đức.
Lại gặp trở ngại nữa đây. Vô lượng quang, nếu được hiểu là ánh sáng vô
lượng, thì sẽ bị chói mắt, hư mắt làm sao sống? Thật ra, vô lượng quang
đối nghĩa với vô lượng tăm tối, nghĩa là vô lượng trí tuệ đối với vô
lượng vô minh. Mà trí tuệ là thấy “đường”, vô minh bí lối.
Vô
lượng thọ; sống lâu quá sẽ không có chỗ cho người khác sinh ra? Nạn
nhân mãn tính sao? Sống lâu được hiểu là bất sanh bất diệt, có nghĩa là
giải thoát khỏi vòng sinh tử.
Và
vô lượng công đức, là làm các việc lành, giúp đỡ chúng sanh theo khả
năng và hạnh nguyện, chứ không phải yếm thế chán đời. Tu cũng như các
ngành nghề khác, ai ai cũng cần có nhiều sức khỏe, mới có thể thành tựu
sự nghiệp. Mà Thiền được khoa học chứng minh, là có khả năng không những
đem lại sức khỏe cho mọi người mà còn mang đến nhiều lợi ích thiết thực
khác như phần trình bày dưới đây.
Ngày
nay, khuynh hướng của tuổi trẻ là thích vui, thích thực tế, thích cái
mới và mang tính khoa học. Do đó, phải chăng, song song với pháp môn
Tịnh độ, chúng ta nên hướng dẫn Phật tử, nhất là tuổi trẻ, tu thiền. Hay
cách hiểu thông thường là “Thiền Tịnh song tu”. Vì thiền, y giới và
khoa học gia đã chứng minh: “Thiền có khả năng làm cho con người có hạnh
phúc hơn, mạnh khỏe hơn, thông minh hơn, đẹp hơn*, sống sâu hơn, chống
bệnh tật và lão hóa”. Đó là những khám phá và thí nghiệm lâm sàng có
chứng minh, có hình ảnh cụ thể.
Tim, gan, bao tử, phổi, thận, ung thư, Sida… được chữa bằng Thiền**
Tại
Mỹ, Thiền được dạy trong bộ Quốc phòng, trong thể thao, trong các cơ sở
giáo dục, văn phòng, hảng xưởng, trại tù v.v. Tổng thống Obama cũng
ngồi thiền, cựu Tổng thống Clinton cũng ăn chay và ngồi thiền để chữa
bệnh tim mạch.
TT. Obama
Former President Bill Clinton embraces Buddhist meditation
Không
những Thiền, mà Tịnh, Tụng kinh, Niệm Phật cũng có ích lợi như người tu
thiền. Nhưng người Tây phương đã từng sống trong nền văn hóa ỷ lại, quỵ
lụy van xin Thần (Thượng đế) ban cho mà không tự lực cánh sinh; không
đứng thẳng trên đôi chân của mình. Do đó, họ thích bàn luận về Thiền và
tu Thiền là vì thế.
Chú
thích: (1, 2, 3): (1)BS. Phan Thị Phi Phi, HN, trình bày: Bệnh sida có
thể chặn đứng nhờ tụng kinh. (2) Thiền làm gia tăng chất xám. (3)
Telomeres dài nhờ ngồi thiền, sống lâu hơn
Đặc
ngữ của Tịnh độ có câu “Tam nghiệp hằng thanh tịnh, đồng Phật vãng Tây
phương”. Lúc Thân Khẩu Ý thanh tịnh, thì Thiền và Tịnh giống nhau. Hoặc
lúc niệm Phật mà có được nhất tâm bất loạn và lúc “Đối cảnh vô tâm thì
không cần nói đến Thiền”. Điểm nầy cho thấy Thiền và Tịnh là anh em sinh
đôi. Tâm Tịnh, mới có Độ Tịnh.
Một
điểm khác, cũng quan trọng không kém, là có một số hành giả tu Tịnh độ
nhưng quy hướng với Hòa thượng Tịnh Không ở Đài Loan. Hòa thượng là vị
cao tăng thạc đức rất đáng quý. Mặc dầu người Phật tử được dạy “Y pháp
bất y nhân”, nhưng vì chúng sanh còn nhiều chấp trước, và thái độ bất
cần pháp luật, không cần biết đến chủ quyền là ai, chính phủ Hoa ngang
ngược chiếm biển hải của dân tộc Việt Nam. Nên hầu hết người dân Việt
yêu nước, trong đó có đa phần là phật tử, bị dị ứng với một số người
Hoa. Hoa lục địa hay Hoa Đài loan cũng thế, không khác nhau nhiều lắm.
Thêm
vào đó, trong hơn hai ngàn năm qua, Việt Nam ta có rất nhiều Thiền sư
lỗi lạc, há không có những vị Tịnh độ sư để cầu pháp, mà lại cầu một vị
sư từ một quốc gia ít thiện cảm với người Việt, mặc dầu ngài Tịnh Không
chắc chắn không thuộc vào thành phần bất hảo như nhiều đồng hương của
Ngài.
Tóm
lại, Thiền - Tịnh - Mật hoặc bất cứ pháp môn nào của Phật cũng đều mang
lại lợi ích cho người tu, tùy theo căn cơ, tuổi tác và môi trường của
xã hội để chọn pháp môn. Và chư Tôn Đức Tăng Ni chắc chắn cũng vì hạnh
nguyện của chúng sanh mà hoan hỹ hướng dẫn pháp môn tu học hợp với khế
lý, khế cơ, khế thời để, và giới thiệu một pháp môn tu vừa hợp với căn
cơ chúng sanh, vừa hợp với thời đại khoa học và lợi ích thân tâm cho con
người trong một xả hội còn cần rất nhiều sự cố gắng của tất cả dân
chúng.
Hồng Quang
22.8.2012
Phần tham khảo thêm:
THIỀN VÀ SẮC ĐẸP
Thiền
mang đến một sức mạnh tiềm ẩn vô biên. Ngoại hình, thì gia tăng sắc
đẹp, nội tạng thì khỏe mạnh hơn. Thân thể trẻ trung và tinh thần an lạc
có thể đạt được bằng cách hành thiền mỗi ngày) [Mỗi lần từ 10 đến 20
phút, ngày 2 lần].
(Inputs from Manjiree Surve, yoga and meditation expert)
[Meditation
releases the unlimited power of the subconscious. It enhances inner as
well as outer beauty. Ageless body and timeless mind can be achieved by
daily practice of meditation].
By Sugandha Indulka
**
Có thể xem đầy đủ trong cuốn “Thiền và những lợi ích thiết thực”. Tủ
sách tôn giáo, cuốn 4. Nhà xb Phương Đông, TP HCM. Tháng 3. 2012.