Đã từng cộng tác với nhiều báo như Tâp san nghiên cứu Triết
Học (Đại học Văn Khoa, Sài Gòn), Tự Thức, Văn, Văn Học, Hợp
Lưu, Tạp chí Thơ, Việt Báo, Tạp chí Giao Điểm, Giác Ngộ và
nhiều báo khác.
Đang cư ngụ tại California, Hoa Kỳ.
Góp bài trong một số tuyển tập Văn học nhiều tác giả.
Tác giả, dịch giả một số sách về Phật Giáo:
-
Vài Chú Giải Về Thiền Đốn Ngộ - 1990
-
Thiền Tập – Biên dịch
-
Ba Thiền Sư – Tác giả: John Stevens, Nguyên
Giác dịch Việt
-
Chú Giải Về Phowa – Tác giả: Chagdud Khadro,
Nguyên Giác dịch Việt
-
Lời Dạy Tâm Yếu Về Đại Thủ Ấn
-
Teachings From Ancient Vietnamese Zen Masters
-
Cậu Bé Và Hoa Mai - Tập truyện ngắn
-
Ở Một Nơi Gọi Là Việt Nam - Tập thơ
-
Teachings and Poetry of the Vietnamese Zen Master
Tue Trung Thuong Si (1230-1291)
-
Tran Nhan Tong (1258 – 1308): The King Who Founded
A Zen School
a
TÔI ĐI TÌM EM ĐỜI NÀY, ĐỜI
NÀY
Lời này là lời mỗi ngày tôi đọc,
mỗi ngày tôi ca, tôi hát, tôi nhẩm,
tôi ăn, tôi nuốt, tôi cười: Rằng cái
này có nên cái kia có, rằng cái
này không nên cái kia không... lời này
là lời mỗi giờ tôi thở, mỗi giờ
tôi hít, tôi nhìn, tôi rờ, tôi nắm,
tôi vò, tôi nếm: Rằng cái này sinh
nên cái kia sinh, rằng cái này diệt
nên cái kia diệt... mỗi phút, mỗi giây,
lời này, lời này... ngấm vào người tôi,
là máu thịt tôi... là tôi, là cái
không tôi, là của tôi, là cái không
của tôi... lời này, lời này, chỉ còn
một lời này thôi. Lời này là lời
mà tôi đã nói, với em, trong lớp
học, ngoài thư viện, cúi giảng đường, bên
giường bệnh: rằng cái này có nên cái
kia có, rằng cái này không nên cái
kia không, rằng cái này sinh nên cái
kia sinh, rằng cái này diệt nên cái
kia diệt... rồi em có nhớ, rồi chỉ
vì em, một hôm hai hôm nhẫn tới
ba hôm, tôi đã vào đời, vào đời
và để tìm em, để nói với em,
với em, lời này, lời này... Một đời
một đời trĩu nặng khôn lường, rằng em
có biết không chỉ một đời, rằng tôi
ngồi đếm, một đời, hai đời, ba đời,
bốn đời... tới vô lượng đời... rằng em
có nhớ, là tôi đã ngồi, đếm số
cho em bao đời, bao đời, bao đời...
rằng tôi tìm em từ vô lượng đời,
để kể em nghe, rằng cái này có
nên cái kia có, rằng cái này không
nên cái kia không, rằng cái này sinh
nên cái kia sinh, rằng cái này diệt
nên cái kia diệt... tôi ngồi tôi đếm...
không ai, không ai, chỉ còn một nắm
thịt da đang đếm, em có nghe không,
chỉ còn tiếng đếm, chỉ còn một nắm
thịt da đang ngồi, đang ngó, đang nói
với em... Đời này, đời này... rằng em
không nhớ là vô lượng đời, là anh
đã ngồi, gõ quan tài em, ngồi ca,
ngồi ca, rằng em hãy nghe, rằng cái
này có nên cái kia có, rằng cái
này không nên cái kia không, rằng cái
này sinh nên cái kia sinh, rằng cái
này diệt nên cái kia diệt... rằng tôi
bao đời, nhìn nhan sắc em, bao đời,
bao đời, nhìn nụ cười em, bao đời,
bao đời, rồi nài nỉ em, rằng hãy
nghe tôi, hãy nghe lời này, rằng cái
này có nên cái kia có, rằng cái
này không nên cái kia không, rằng cái
này sinh nên cái kia sinh, rằng cái
này diệt nên cái kia diệt... Đời này,
đời này... rằng em hãy thấy... đời này,
đời này... rằng em hãy thấy... có cái
không sinh, có cái không diệt... có lời
đang đếm, vẫn là bất động, bất động,
bất động, bất sinh, bất sinh... có lời
đang đếm trải vô lượng đời, vẫn chưa
thành lời, vẫn chưa thành lời...
08/20/2004
CÓ HƠI THỞ NGẮN CÓ HƠI THỞ
DÀI
Tôi ngồi hít thở hơi ra hơi vô
hơi dài hơi ngắn, xin cho đất trời
bình an, mưa thuận gió hòa, cơm ăn
đủ no áo mặc đủ ấm, tôi ngồi
hít thở hơi ngắn hơi dài hơi vô
hơi ra hít thở ngồi tôi tôi ngồi
ngồi tôi tôi ngồi thở hít hít thở
dài ngắn hơi ra ngắn dài hơi vô,
xin cho bình an đất trời, gió hòa
mưa thuận, cho mẹ cho em cho chị
cho anh đủ cơm mỗi ngày, đủ áo
cho ấm, nước mắt rưng rưng lỡ mang
nghiệp nặng tôi ngồi hít thở .... Tôi đứng
thở hít đứng tôi hít thở, hơi ngắn
tôi biết hơi ngắn, hơi dài tôi biết
hơi dài, nhìn đủ trong tôi mùa xuân
mùa hạ mùa thu mùa đông ẩn tàng
hơi thở, một hơi này dài hơi ấm
mùa xuân, hơi sau ngắn lại nắng hè
quá gấp, bụng phình ra thở hơi ngắn
hơi dài mang đi nỗi buồn mùa thu
đổ lá, lạnh giá hơi thở mùa đông
run rẩy nhớ nhau, thở tôi đứng hít
hơi ra hơi vào, xin cho an bình
ngày ngày thế giới, cho trẻ nhỏ vui
ngày ngày đi học... Thở hít trong tôi
đất trời bao la, có hơi dài ngắn
hít thở trong tôi, có mây trong phổi
có gió ngang môi có rừng xao xác
hàng mi trước mắt có biển rạt rào
trong hơi thở ngắn trong hơi thở dài
có biển cuồng nộ trong hơi thở gấp
trong hơi thở gắt tôi ngồi tôi đứng
tôi đi tôi nằm tôi chạy vẫn thở
trong tôi đất trời kinh ngạc có cây
có đồi tôi mẹ có em có rừng
Tây Tạng vi vu nghìn năm có sừng
trâu gõ Lão Tử vọng về, thở hít
trong tôi hơi ngắn hơi dài xin cho
bình an đất trời xin cho trẻ nhỏ
ngày ngày đủ ăn.... Hít thở trong tôi
hơi dài hơi ngắn thở hít tôi trong
hơi ngắn hơi dài có hơi thở đỏ
có hơi thở xanh có hơi thở vàng
có hơi thở đen xin cho đau khổ
trần gian xin cho hung hiểm đất trời
vào theo hơi thở, tôi ngồi tôi chịu,
tôi đứng tôi chịu khổ đau trần gian
cho em cho mẹ cho chị cho anh
an bình bình an, hơi đen tôi thở
cho trẻ hết bệnh, hơi vàng thở tôi
cho mẹ hết đau, hơi xanh tôi thở
cho chị khỏi đói, hơi đỏ thở tôi
cho người rũ hết bao nhiêu căm thù
hơi dài hơi ngắn buông sạch ngàn đời
oan nghiệt.... Tôi ngồi tôi thở tôi đứng
thở tôi tôi về Sài Gòn về tôi
Nha Trang tôi về Ban mê về tôi
Hà Nội tôi thở thở tôi có biển
trong mắt có gió trên tóc có lời
yêu thương ngàn ngày trăm ngày tôi thở
thở tôi tôi đi tôi đứng tôi ngồi
tôi nằm hơi thở trong tôi có thở
trong tôi có đôi mắt em dõi nhìn
trong tôi có tôi quỳ lạy đất trời
tạ ơn có tôi lạy quỳ mưa thuận
gió hòa cho mẹ cho em đủ no
đủ ấm có tôi thở hít có tôi
lạy quỳ xin cho người người giải thoát
xin cho người người đời đời thoát khổ...
Hơi thở thở hơi hơi ra hơi vô
hơi dài hơi ngắn có gió rì rào
có biển ca hát có rừng nghiêng chào
có Nha Trang buồn có Sài Gòn vui
có thở có hơi có ngắn có dài
nhưng không có tôi nhưng không có chị
nhưng không có em nhưng không có mẹ
nhưng không có khổ nhưng không có đau
ngàn năm qua rồi tỉ năm qua rồi
có hơi thở ngắn có hơi thở dài
có bầu trời cao mây tan từ thuở
đất trời bình an, có bờ cát trắng
dấu chân sắp mờ.... Có hơi thở ngắn
có hơi thở dài có hơi thở dài
có hơi thở ngắn có đủ bốn mùa
gói trong hơi thở có đủ trời sao
trăng mây gió lộng trong một thở hơi
trong một hơi thở, không mẹ không em
không chị không tôi không người không hề
một người không ta không ai không thấy
một ai không ai một thấy không hề
một ai không ai một hề, chỉ có
hơi thở chỉ có thở hơi....
oOo
NIỆM PHẬT TOÀN THÂN
Niệm Phật, đó là một trong
những cội nguồn hạnh phúc nhất mà người tu có thể cảm nhận
được, tuy là không dễ dàng như nhiều người vẫn tưởng. Nhiều
người vẫn cho rằng cần truy tìm các pháp môn phức tạp, khó
khăn như Thiền Tông hay Mật Tông, và cho là việc Niệm Phật
quá dễ làm, sợ là không đủ thách đố cho quyết tâm của mình.
Nhưng câu chuyện không đơn giản như vậy. Mặc dù chúng ta
từng đọc các lời Chư Tổ bênh vực cho Pháp Môn Niệm Phật,
nhưng vẫn khởi tâm cho rằng việc quá dễ như vậy thì không
đúng với khát vọng tu tập của mình. Nói cho cùng, Niệm Phật
vẫn không thật là dễ.
Trước tiên là phải tín tâm.
Không có lòng tin thì hành động không chuyên nhất. Hãy tin
sâu vào nhân quả, tất cả mọi biến chuyển trong đời đều do
nghiệp lực hóa hiện ra. Đừng nghĩ rằng mình có tài ba mỗi
khi thành công, và đừng nghĩ là xui xẻo khi thất bại. Tài
năng hay vụng về cũng là do tự mình chuyên học, do cơ duyên
và do nghiệp. Thành hay bại cũng là tiếng nói của nghiệp lực
thôi. Hãy lắng nghe tiếng nói này. Thứ nhì là tin sâu vào
Phật Pháp. Tin rằng đây là con đường giải thoát, và hãy
chuyên cần đọc Kinh Phật để thấy gương Chư Phật, Chư Tổ tu
học thiết tha, để mang ơn sâu Chư Phật, Chư Bồ Tát đã không
thôi từ bi dùng nhiều phương tiện cứu độ, để thấy trách
nhiệm của mình cần cứu độ cha mẹ, người thân và chúng sinh
các loài. Thứ ba là tin sâu vào Niệm Phật. Phải thấy đây là
nguyện lực của Đức Phật A Di Đà muốn đưa chúng sinh cõi này
về Phương Tây Cực Lạc. Nếu nghĩ rằng Cực Lạc chỉ là Cõi
Huyễn Hóa do Phật phương tiện, thì tại sao không thấy ngay
trước mắt rằng các cảnh, các vật cũng chỉ là huyễn hóa, là
hoa đốm? Nhưng nếu nghĩ rằng Cực Lạc là Cõi Thật, còn Ta Bà
là Cõi Không Thật thì cũng là sai, bởi vì trong Tâm Phật thì
ngay tới Thật với Không Thật cũng không có chỗ bám.
Tu học cũng cần khởi nghi
tâm và từ từ tìm phương tiện giải nghi. Nhiều người nghi
rằng Thiền Tông mới là tối thắng, vì là đơn đao nhập cuộc,
thấy tánh thành Phật ngay trong một đời. Còn Niệm Phật chỉ
là phương tiện. Nếu bạn có lòng nghi này thì cứ nghi cho tận
cùng đi, và phải thật tâm tu Thiền. Rồi sẽ tới một lúc bạn
thấy rằng, khi bạn khởi tâm Niệm Phật, cảnh giới cũng không
khác gì của Thiền. Nếu bạn nghi rằng Mật Tông mới là tối
diệu, cứ chọn một pháp môn và trì chú đi, thật tinh chuyên.
Khi vào được cảnh giới tâm nào cũng là Tâm Phật, thì bạn sẽ
không còn ngờ vực gì chuyện Niệm Phật có rời tâm này hay
không. Còn nếu lấy nghi tâm để suy luận vặn vẹo thì là hoàn
toàn sai. Khi nghi thì phải thật nghi, và giải nghi không
thể bằng lý luận được. Khi nghi thì phải toàn tâm và toàn
thân đều là một khối nghi, khi cả lý luận với suy lường đều
không khởi lên được mới là thật nghi. Lấy cái nghi tâm này
Niệm Phật cũng là một phương tiện.
Vấn đề chỉ là, tại sao chúng
ta đang trong cơn mộng, mà lại còn thấy có gì là tối thắng
với chẳng tối thắng? Khi vào được cái nhìn, thấy rằng trước
mắt mọi đền đài, xe cộ, người vật... đều từ mộng mà ra thì
tất cả các pháp môn đều không lìa nhau. Đâu phải là chúng ta
chỉ mộng trong khi ngủ. Để gợi một phần cảm giác này, bạn
hãy nhớ lại những chuyện khi còn nhỏ đi học trường làng, khi
đá bóng trong xóm, khi đạp xe giữa phố chợ Sài Gòn... và
thấy nó qua đi hệt như giấc mộng. Còn bây giờ, ngồi trước
máy điện toán, hay khi xem TV, hay khi đi bộ kinh hành, bạn
tin cảnh này là thật sao? Nó cũng chỉ là như ráng nắng ban
chiều, như hoa đốm hư không thôi. Các pháp vốn thật bình
đẳng, mộng với thực không lìa nhau. Nói cho cùng, cái gọi là
thực hay mộng cũng không hề có chỗ bám trong Tâm Phật.
Niệm Phật trước tiên là
miệng Niệm Phật. Bạn đừng nói điều dữ, điều hại chúng; bởi
vì không thể dùng miệng lúc Niệm Phật, lúc Niệm Ma được. Bạn
phải ăn chay trường, nếu có thể thu xếp được. Bởi vì ăn thịt
chúng sinh mà đòi tự giải thoát cho mình và đòi cứu độ các
loài thì là chuyện không thể có. Thêm nữa, đã ăn thịt chúng
sinh thì sao còn mở miệng Niệm Phật được. Và bạn hãy niệm
tinh chuyên tới chỗ lời nào cũng là lời Niệm Phật, dù khi
ứng phó mọi chuyện trong đời, khi nói chuyện điện thoại, khi
mở lời đùa giỡn với trẻ em, khi thuyết phục người đừng làm
điều dữ, khi năn nỉ người khởi lòng từ bi phóng sinh, khi
đau đớn rên la trên giường bệnh... Bất kỳ lời nào thốt ra
cũng là lời Niệm Phật, thì đó mới là Niệm Phật.
Niệm Phật là tay Niệm Phật.
Phải giữ giới, không sát sinh, không trộm cắp, không đánh
người, không hạ thủ những điều bất xứng. Nếu miệng Niệm Phật
mà tay làm điều không lành, làm hại chúng sinh, thì cũng là
hỏng; nghĩa là miệng Phật tay Ma, có nghìn Phật A Di Đà tới
trước mặt cũng không cứu nổi.
Niệm Phật là chân Niệm Phật.
Làm ơn, đừng đưa chân đá người hay giẫm đạp chúng sinh. Làm
ơn, hãy đưa chân đi con đường ngay ngắn. Mỗi một bước đi là
một chân Niệm Phật. Không cần quán tưởng hay tưởng tượng gì
hết. Bạn cứ Niệm Phật tinh chuyên, thì tức nhiên từng bước
đi là một dấu ấn của Phật A Di Đà.
Niệm Phật là mắt Niệm Phật.
Bạn đừng đưa mắt vào các nơi dễ làm loạn tâm, cũng đừng dùng
mắt dọa dẫm ai, cũng đừng chơi màn liếc mắt đưa tình. Hãy
quên đi những thói quen của thời chưa Niệm Phật. Bạn hãy
Niệm Phật cho tinh chuyên, và rồi mắt bạn nhìn tới đâu cũng
thấy đó là lời Niệm Phật đang ghi khắp cùng pháp giới. Khi
vào phố chợ, cũng đừng khởi tâm cho là mình đang nhìn các
giai nhân hay ác phụ; tất cả chỉ là hình bóng trong mơ thôi,
và mắt nhìn tới đâu thì tất cả đều biến thành các hóa thân
của Phật A Di Đà trong cùng khắp pháp giới. Nhưng đừng quán
tưởng hay tưởng tượng khi nhìn bất cứ những gì, bởi vì khi
đã trong mộng, thì đừng tạo thêm mộng khác nữa. Cứ tự nhiên
Niệm Phật là đủ, thế giới trước mắt sẽ là Phật Cảnh.
Niệm Phật là tai Niệm Phật.
Đừng bịt tai luyện luân xa, cầu ảo giác; đó chỉ là trò của
ma thôi. Cứ để tai tự nhiên nghe lời Niệm Phật, ra tiếng
hoặc thầm trong lòng. Đừng để tai rơi vào các thói quen chưa
tu, khi lòng phân biệt điều ưa nghe, điều ghét nghe. Mặc kệ
mọi chuyện. Dù bạn có cố ý nghe hay vô tâm nghe, thì Tánh
Nghe vẫn hiển hiện. Dù là hai bàn tay vỗ, hay một bàn tay
vỗ, thì Tánh Nghe vẫn hiển hiện. Nên cứ để mặc cho nó hiển
lộng. Cũng đừng lựa chọn điều này để nghe, điều kia để bỏ.
Cứ tự nhiên nhi nhiên. Hãy niệm cho tinh chuyên, sẽ tới một
lúc âm thanh nào cũng là lời Niệm Phật, dù là bạn có đi giữa
phố chợ, nghe mắng mỏ, vân vân. Đừng nghĩ đó là ảo tưởng hay
ảo giác hay thực tướng... Tất cả chỉ là trong mộng mà tu
thôi. Nhưng lìa mộng này thì không có cảnh giới Phật. Sóng
chỉ là nước, và nước chính là sóng. Tánh không lìa Tướng, và
Tướng không lìa Tánh.
Niệm Phật là Toàn Thân Niệm
Phật. Bất kỳ phân vuông da thịt nào trên cơ thể của bạn cũng
đều đang Niệm Phật. Đừng quán tưởng hay tưởng tượng hình
dung gì. Cảnh giới đó sẽ tự nhiên hiện ra. Móng tay, móng
chân, cùi chỏ, đầu gối, ngực, lưng, đầu, bụng... của bạn nơi
nào cũng đang Niệm Phật. Gắn bó với Niệm Phật thì toàn thân
sẽ thành một Khối không lìa. Bất kỳ một cử chỉ, một động đậy
nào trong cơ thể bạn cũng sẽ là lời Niệm Phật chuyển động.
Và khi bạn đi, thì đó là đi Niệm Phật. Khi bạn ngồi, thì đó
là ngồi Niệm Phật. Bạn sẽ thấy hài lòng, khinh khoái, nhưng
đừng gắn bó hay ham thích các cảm giác đó. Đã ở trong mộng,
mà còn ưa thích gì hay ghét bỏ gì thì đó là tâm chúng sinh,
không phải là Tâm Phật mà bạn đang Niệm.
Niệm Phật là Niệm Phật Tâm,
hay Tâm Niệm Phật. Khi tay chân, thân thể, tai mắt, da thịt
đều là một khối với Niệm Phật, thì Tâm bạn cũng đừng khởi
phân biệt là Có Niệm Phật hay Không Niệm Phật. Tánh Phật A
Di Đà sẽ không rời chúng ta. Mà nói cho cùng, Tánh Phật này
có bao giờ rời chúng sinh bao giờ đâu. Mà khi nói rằng có
một tâm chúng sinh tìm cầu tới một Tâm Phật thì cũng là hỏng,
đó chưa thật là Niệm Phật. Trong Niệm Phật chân thật, chỉ có
một Tánh Vắng Lặng, Trong Trẻo, không thể nào biện biệt ra
cho được một cái gì gọi là tâm chúng sinh với Tâm Phật. Ngay
cả khi bạn không đọc lên câu lục tự Di Đà, hay không cả nghĩ
tưởng gì tới câu này, toàn khối Niệm Phật cũng không xa lìa
bạn chút nào, thì đó mới là Niệm Phật.
Niệm Phật là cực kỳ đơn sơ
Niệm Phật, y hệt những bà cụ mù chữ trong làng quê. Hãy cầm
xâu chuỗi bồ đề, lần chuỗi tay không lìa, nếu điều kiện sống
của bạn cho phép. Lần một hạt chuỗi là một câu Niệm Phật.
Hoặc hai câu cũng được. Hoặc không câu nào cũng được. Nhưng
với lòng đơn sơ, của người sơ tâm, niệm tới khi thấy toàn
thân Niệm Phật, thế là được.
Khi nào niệm tới chỗ thấy
toàn pháp giới Niệm Phật, thế là được. Và đừng bao giờ lìa
câu Niệm Phật này. Kể cả khi nhắm mắt ngủ. Mở mắt hay nhắm
mắt, cũng chỉ là mộng. Đi bộ hay nằm ngủ, cũng chỉ là mộng.
Niệm Phật hay Không Niệm Phật, cũng chỉ là mộng. Nhưng lìa
mộng cũng chẳng có cái Thực.
Hạnh phúc chính là, đi trong
cuộc đời mà vẫn thấy Toàn Thân Niệm Phật chỉ vì lòng từ bi
với chúng sinh. Còn chuyện giải thoát? Khi vào chỗ toàn pháp
giới Niệm Phật thì có gì mà cắt lìa giữa cảnh giới giải
thoát với cảnh giới chưa giải thoát? Nhưng lìa câu Niệm
Phật, sợ là khó thể thấy được những cảnh giới này vậy.