Như dòng thác chảy ra biển cả,
Như vầng nhật nguyệt khuất dần sau rặng núi hướng Tây,
Ngày cũng như dêm, thời gian và khoảnh khắc đều trốn đi,
Kiếp phù sinh dần dần trôi qua không tiếc nuối.
Comme le torrent qui court vers la mer,
Comme le soleil et la lune qui glissent vers les monts du couchant,
Comme les jours et les nuits, les heures, les instants qui s’enfuient,
La vie humaine s’écoule inexorablement.
(Padmasambhava, Đại sư Tây Tạng, người đã đem Phật giáo vào Tây Tạng vảo thế kỷ thứ 8-9. M.Ricard dịch).
Thái độ trước cái chết
Đối với người biết trích lấy tinh khí của cuộc sống thì chết không có
nghĩa là sự suy tàn cuối cùng, nhưng là sự kết thúc trong thanh tịnh
của một đời sống trọn vẹn: một cái chết êm đềm là kết quả của một cuộc
sống tốt đẹp.
Văn hào Victor Hugo đã từng nói: “Sống hạnh phúc thì chết vinh quang”
( C’est le bonheur de vivre qui fait la gloire de mourir).
Hãy nhớ đến cái chết để trân quý mỗi giây phút trong cuộc sống hiện tại
Làm sao đương đầu với cái chết mà không quay lưng lại với cuộc sống?
Làm sao nghĩ tới cái chết mà không thất vọng, không sợ hãi cũng như
không cắt đứt hết tất cả mọi lạc thú và sung sướng trong đời?
Etty Hillesum có nói: “Loại bỏ cái chết ra khỏi cuộc đời, chúng ta
không thể sống trọn vẹn được, còn chấp nhận cái chết trong lòng cuộc
sống, sẽ mở rộng và phong phú hóa cuộc đời của chúng ta hơn.”
Bởi vậy, cách chúng ta tư duy đến cái chết của bản thân sẽ ảnh hưởng không ít đến phẩm chất của cuộc sống.
Có người thì hốt hoảng, nhưng có người thì không màng quan tâm đến
nó, và người khác thì ngắm nhìn cái chết như một thực thể không thể
tránh khỏi. Thái dộ nầy giúp chúng ta trân quý và tận hưởng giá trị mỗi
giây phút đang trôi qua trong cuộc sống.
Cái chết nhắc nhỡ chúng ta phải quan tâm và tránh phung phí thời gian trong nhũng cuộc vui chơi vô ích.
Mọi người đều bình đẳng trước cái chết, nhưng chúng ta khác nhau về
thái độ và cách chuẩn bị giây phút lâm chung của chính mình.
Tốt hơn hết là chúng ta nên biết cách lợi dụng nỗi lo sợ trước cái chết hơn là có thái độ thờ ơ với nó.
Chúng ta không sống trong nỗi thù hằn với cái chết, nhưng vẫn phải ý
thức về sự mong manh của kiếp nhân sinh. Chúng ta không nên thờ ơ nhưng
phải biết trân quý thời gian còn lại trong phù sinh.
Cái chết thường đến bất ngờ mà không cần báo trước: đang có một sức
khoẻ tốt, đang thưởng thức một bữa tiệc vui cùng bạn bè trong khung
cảnh tuyệt vời, biết đâu đó có thể đó là lúc chúng ta đang sống những
giây phút cuối cùng đời mình.
Chúng ta đành bỏ lại cho người thân, cuộc hàn huyên gián đoạn, dĩa thức ăn lở vỡ và những dự án chưa hoàn tất.
Không có gì để tiếc nuối hết?
Nếu biết lợi dụng tối đa tiềm năng phi thường mà sự sống đã mang đến
cho mình, thì tại sao mình phải dày vò tiếc nuối làm chi trước cái
chết.
Dù cho thời tiết có ưu đãi hay không đi nữa thì người nông dân nào đã
cày, đã gieo mạ, đã chăm sóc và chu toàn vụ mùa rồi thì họ không có lý
do gì phải tiếc nuối cả.
Chúng ta chỉ có thể tiếc nuối khi chúng ta chểnh mảng và thiếu sự quan tâm mà thôi.
Người nào biết lợi dụng mỗi khoảnh khắc trong cuộc sống để tự rèn
luyện thành một người hoàn thiện hầu đóng góp vào hạnh phúc của tha
nhân thì người đó có quyền được chết với tâm thanh tịnh.
Không còn gì cả
Cái chết cũng không khác hơn gì một ngọn lửa đã tắt lịm, một giọt nước tan thấm vào lòng đất khô cằn.
Nếu cuộc phiêu lưu không dừng nơi đây thì chết chỉ là một trạm trong hành trình mà thôi.
Như Phật giáo đã nói tâm thức của chúng ta đã từng sống và sẽ còn sống mãi trong vô số kiếp nữa.
Vậy khi gần đến phút lâm chung, sẽ không thích hợp nếu chúng ta âu lo
là mình sẽ bị đau đớn hay không nhưng cần phải tự vấn là mình đã sẵn
sàng chưa trước ngã rẽ quyết định nầy.
Trong tất cả mọi trường hợp, vào những tháng cuối cùng của cuộc đời
chúng ta cần phải giữ cho tâm trạng được thanh tịnh hơn là rơi vào
trong một trạng thái lo âu.
Tại sao chúng ta phải dày vò với ý tưởng là phải bỏ lại người thân,
bỏ lại tài sản để rồi sống trong sự chán ghét thân xác mình?
Như Đại Sư Sogyal Rinpoché đã giải thích: “Chết tượng trưng cho sự
hủy hoại tối thượng và không tránh khỏi của những gì chúng ta gắn bó
nhất: đó là chính chúng ta. Bởi vậy những lời dạy về vô ngã (sans-égo)
và bản chất của trí tuệ có thể giúp ích cho chúng ta.” (Đai Sư là tác
giả của Tác phẩm nổi tiếng Tạng Thư Sống Chết).
Khi đến giờ phút sắp ra đi,chúng ta cần phải giữ cho tâm được thanh
tịnh, vị tha và buông xả. Như thế chúng ta tránh được sự dày vò tinh
thần và thể xác./.
Montreal, April 20, 2011
Tác giả Matthieu Ricard - Nguyễn Thượng Chánh chuyển ngữ.