Làng Vô Ưu bé nhỏ nép mình bên dòng sông uốn lượn, quanh năm nước chảy reo vui. Dân nơi đây phần lớn sinh sống bằng nghề nông và trồng hoa. Sáng sáng, những người đàn ông trai tráng ra đồng cày cấy, những người phụ nữ chăm chỉ nhổ cỏ bắt sâu cho hoa, trẻ nhỏ tụ tập về đình làng học hành. Cuộc sống thanh bình mỗi ngày trôi qua như bốn mùa xuân hạ thu đông, chưa ai nghe tiếng cãi vã phát ra từ ngôi làng ấy.

Xứ Phật - Ảnh minh họa

Ngày nọ, có một lữ khách vượt núi cao ghé đến thăm làng. Mái tóc chàng bồng bềnh trong gió, giọng nói trong như tiếng chuông ngân, chân đi dép cỏ, tay nải khoác vai. Những đứa trẻ lạ lẫm nhìn người khách lạ. Người lữ khách cười, xòe tay, những viên kẹo đủ màu xinh xinh. Mỗi đứa trẻ nhón lấy một viên. Kẹo ngọt tan đầu lưỡi, mùi bạc hà thơm thơm. Chúng nhắm mắt lại sung sướng tận hưởng hương vị ngon lành.

Già làng mời người khách lạ nghỉ lại nơi mái đình. Dân làng nồng hậu mời khách bánh ngô, khoai sắn. Dòng sông nhỏ hiền hòa ôm ấp người lữ khách, gột rửa bụi đường. Thanh niên thì tranh thủ hỏi khách bên kia đỉnh núi là gì, họ tò mò muốn biết, ngoài kia là thế giới thế nào. Lữ khách cười, nụ cười phiêu bạt, đưa sáo lên môi. Khúc nhạc réo rắt, khúc nhạc xốn xang, khúc nhạc tha thiết chứa đựng bao tâm tư vui buồn trộn lẫn. Khúc nhạc làm những cô gái nép mình bên hiên nhà ngẩn ngơ; người già vuốt chòm râu trầm ngâm, trẻ nhỏ dừng cuộc chơi, trâu bò nghểnh tai ngừng gặm cỏ, những người trên đồng ruộng ngừng tay cấy cày.

Chợt lữ khách buông sáo, ngồi tựa cột đình, dưới bóng cội Bồ-đề mát rượi, xa xa là cây Vô ưu vững chãi - niềm kiêu hãnh của làng.

An, cậu bé dạn dĩ nhất trong đám trẻ con rón rén nhón chân lại gần người khách lạ. Từng bước, từng bước chẳng hề vang lên tiếng động. Cậu bé khẽ chạm nhẹ vào cây sáo. Cậu thầm nghĩ: “Thứ âm thanh mê hoặc phát ra từ đây, nó chứa đựng điều gì nhỉ?”. Cậu nhíu mày, gương mặt nhỏ đầy bướng bỉnh.

- Cháu muốn thổi thử không, chú bé?

Người lữ khách chợt mở mắt, nhìn An, khẽ xoa mái đầu nhỏ.

An nhìn người khách lạ, rồi nhìn cây sáo đầy tò mò, gật đầu. Cậu cầm lấy cây sáo, bắt chước người lữ khách, phồng má lấy hơi, nhưng âm thanh chỉ là những tiếng đứt quãng và thô.

- Chú là phù thủy?

- Sao cháu nghĩ thế? Người khách nhoẻn cười.

- Vì… chú tạo nên âm thanh mà người khác không làm được.

- Âm thanh là do từ đây - người khách lạ chỉ vào cây sáo.

- Nhưng cháu thổi thì không giống chú - cậu bé phụng phịu.

- Cháu tên gì?

- Dạ, cháu là An.

Người lữ khách đặt cây sáo vào tay An, ân cần chỉ dẫn cậu bé, âm thanh ngân lên không thánh thót nhưng đã thành tiếng, chú bé nhoẻn cười.

- Khúc chú thổi là… - An rụt rè hỏi.

- Một ngày nào đó cháu sẽ tự thổi được - người lữ khách trầm ngâm nhìn về nơi xa xa.

Màn đêm dần buông, ánh trăng lóng lánh trải vàng trên mặt sông, người lữ khách ngồi bên bãi, những đứa trẻ nhỏ vây quanh.

- Chú ơi, phía bên kia là gì vậy? An chỉ tay về hướng ngọn núi đen thẫm.

- Là một thế giới khác.

- Ở đó có giống nơi này?

- Không nơi nào giống nơi nào. Ở đó có những điều rất khác, có mùa hạ oi nồng nóng bức, mùa đông giá lạnh tuyết băng…

- …

- Nhưng nơi đây là nơi tuyệt vời nhất mà chú từng đến, những cánh đồng lúa vàng, những thảm cỏ phủ hoa, mùi hương trong trẻo và biết bao là tiếng cười.

Một thiếu nữ buột miệng hỏi:

- Khúc sáo ban chiều anh thổi tên là gì vậy?

Lữ khách ngước mặt lên, ánh mắt thăm thẳm:

- Là 7 bước sen nở... là một câu chuyện dài, một đời người.

- Kể chúng tôi nghe đi - một thanh niên đề nghị.

Thế là trẻ nhỏ vòng trong, đến những người lớn tuổi, những thiếu nữ và thanh niên trai tráng vòng ngoài, ai cũng háo hức lắng nghe. Lữ khách đưa sáo lên môi. Tiếng sáo réo rắt về miền xa, xưa thật xưa, nơi vườn Lâm Tỳ Ni, hoàng hậu Ma-da ngắt đóa Vô ưu và đản sanh thái tử. 7 bước chân đầu đời, 7 bước nở hoa sen đi vào huyền thoại. Tiếng sáo đưa mọi người vào một không gian ngập tràn cỏ hoa ngát hương, tươi vui hoan hỷ, âm thanh vi diệu ngân vang. Trên môi dân làng Vô Ưu ai cũng nở nụ cười tươi bừng sáng, cả cội Bồ-đề cũng ngừng rì rào, bất động lắng nghe.

- Người là ai? An hồ hởi hỏi, Người là ai mà mọi người đón chào sung sướng như thế?

- Người là bậc Thầy của Nhân và Thiên. Là thái tử của thành Ca Tỳ La Vệ. Và cháu biết không?

An chăm chú lắng nghe.

- Cháu thấy cây Vô ưu giữa làng không? Loài hoa ấy đi vào huyền thoại khi mẫu hậu của Người vin cành ngắt cũng là lúc Người chào đời.

- Thật chứ ạ?

An vội chạy đi, đến cây Vô ưu, khẽ chụm bàn tay bé xíu, gió thoảng qua, một đóa hoa lìa cành, cậu sung sướng hứng lấy rồi chạy trở lại.

- Là đóa hoa năm đó phải không chú? Cháu thấy rồi - An chăm chú nhìn sâu vào bông hoa - cháu thấy rồi, gương mặt thái tử ngời sáng, vầng tráng cao đĩnh ngộ.

Lữ khách tiếp tục thổi. Khúc nhạc đang hân hoan chợt lặng buồn da diết, những người già bật khóc, âm hưởng chiến tranh, đói khát, bệnh tật và cả cái chết dường như bao trùm khắp làng.

- Thôi, cậu dừng lại đi, cậu làm những đứa nhỏ buồn đau mất - Một già làng cất giọng khàn đục run run.

- Tại sao không thổi khúc tươi vui? - Một thanh niên ưu sầu hỏi.

- Vì thế giới các anh muốn biết, phía bên kia, chẳng mãi mãi là niềm vui. Biết bao là tranh giành, ốm đau, tuổi già, cũng như sự mất mát.

- Nhưng chú nói Người là bậc Thầy của Nhân và Thiên? - An vặn vẹo.

- Ừ, Người đản sanh để mang lại niềm an vui cho mọi người, hướng mọi người theo đường sáng, không tranh đua, không ganh ghét đố kỵ.

Lữ khách mỉm cười, tiếp tục đưa sáo lên môi. Đây, hình ảnh chú voi hung hãn chợt quỳ dưới chân Người.

Angulimala tàn bạo giết người, chặt lấy ngón tay và đeo lên cổ như một vòng hoa, được Đức Phật cảm hóa trở thành một Tỳ-kheo….

Tiếng sáo cao vút, đưa mọi người vượt tầng trời Đao Lợi, nhân thiên cùng lắng nghe Phật thuyết pháp. Và tiếng sáo chợt trầm ngâm tiễn Người nhập Vô dư Niết-bàn.

Dân làng Vô Ưu lặng thinh, cỏ hoa lặng thinh, mắt mọi người hoen đỏ, tim bồi hồi xúc động, dường như mọi người vừa trải qua biết bao cảm xúc, hân hoan, mừng vui, đau buồn, thương tiếc…

- Này chàng trai, anh là ai? - Già làng hỏi.

- Dạ, con chỉ là một lữ khách bình thường, rong chơi khắp nơi.

- Cậu tên gì?

- Dạ, con là Thiện Ngộ.

- Thiện Ngộ! Một cuộc sống đúng như tên gọi. Dường như cả cuộc đời ta, những gì ta thấy, chiêm nghiệm gói gọn trong hành trình của cậu. Và cũng vì vậy ta về nơi này, dựng làng Vô Ưu mong cho những đứa trẻ chào đời luôn sống trong yên vui.

Lữ khách mỉm cười. Hai ánh mắt thẳm sâu một già một trẻ nhìn nhau thấu hiểu dịu dàng.

Sáng hôm sau, khi làng Vô Ưu thức giấc, An chạy vội đến đình làng với nắm xôi trên tay:

- Chú gì ơi..

Nhưng người khách lạ đã rời đi.

Cậu chạy khắp làng, ra bờ sông tìm kiếm. Bên mé sông, 7 chiếc đèn hình cánh sen được làm khéo léo xếp dọc bãi cỏ xanh. Cậu thẫn thờ ngồi xuống, nhìn ra xa xa, chợt cậu chạy vù đi và quay lại với 7 cây nến trên tay. Đêm đó 7 chiếc đèn được hạ thủy, những chiếc đèn trôi trên sông bình yên, ánh sáng lấp lánh hiện lên lời nhắn người lữ khách để lại: “Đừng mong cầu hạnh phúc bên kia đỉnh núi. Đây thật sự là xứ Phật. Hãy nắm giữ giây phút hiện tại mà các bạn đã cùng nỗ lực xây dựng”.

Dân làng Vô Ưu nắm tay nhau cùng ngắm nhìn và mỉm cười.

Thoảng đâu trong gió tiếng sáo ngân vang.