dân chúng phiêu bạt điêu linh, lầm than đói khổ ... Thầy trò Khổng Tử
trên đường từ Lỗ sang Tề cũng lâm vào cảnh rau cháo cầm hơi và có nhiều
ngày phải nhịn đói, nhịn khát. Tuy vậy, không một ai kêu than, thoái
chí; tất cả đều quyết tâm theo thầy đến cùng.
May
mắn thay, ngày đầu tiên đến đất Tề, có một nhà hào phú từ lâu đã nghe
danh Khổng Tử, nên đem biếu thầy trò một ít gạo. Khổng Tử liền phân công
Tử Lộ dẫn các môn sinh vào rừng kiếm rau, còn Nhan Hồi thì đảm nhận
việc thổi cơm. Sau khi Tử Lộ dẫn các môn sinh vào rừng kiếm rau, Nhan
Hồi thổi cơm ở nhà bếp, Khổng Tử nằm đọc sách ở nhà trên, đối diện với
nhà bếp, cách một cái sân nhỏ. Đang đọc sách bỗng nghe một tiếng "cộp"
từ nhà bếp vọng lên, Khổng Tử ngừng đọc, liếc mắt nhìn xuống thì thấy
Nhan Hồi từ từ mở vung, lấy đũa xới cơm cho vào tay và nắm lại từng nắm
nhỏ ... Xong, Nhan Hồi đậy vung lại, liếc mắt nhìn chung quanh ... rồi
từ từ đưa cơm lên miệng ... Hành động của Nhan Hồi không lọt qua đôi mắt
của người thầy.
Khổng Tử thở dài, ngửa mặt lên trời mà than
rằng: "Chao ôi! Học trò giỏi nhất của ta mà lại đi ăn vụng thầy, vụng
bạn, đốn mạt như thế này ư? Bao nhiêu kỳ vọng ta đặt vào nó thế là tan
thành mây khói!" Sau đó, Tử Lộ cùng các môn sinh khác mang rau về. Nhan
Hồi lại luộc rau. Khổng Tử vẫn nằm im đau khổ ... Một lát sau rau chín.
Nhan
Hồi và Tử Lộ dọn cơm lên nhà trên; tất cả các môn sinh chắp tay mời
Khổng Tử xơi cơm. Khổng Tử ngồi dậy và nói rằng: "Các con ơi! Chúng ta
đi từ đất Lỗ sang Tề đường xa vạn dặm, thầy rất mừng vì trong hoàn cảnh
loạn lạc, dãi nắng dầm mưa, đói khổ như thế này mà các con vẫn giữ được
tấm lòng trong sạch, các con vẫn yêu thương đùm bọc nhau, các con vẫn
một dạ theo thầy, trải qua bao nhiêu chặng đường đói cơm, khát nước ...
Hôm nay, ngày đầu tiên đến đất Tề, may mắn làm sao thầy trò ta lại có
được bữa cơm. Bữa com đầu tiên trên đất Tề làm thầy chạnh lòng nhớ đến
quê hương nước Lỗ! Thầy nhớ đến cha mẹ thầy... cho nên thầy muốn xới một
bát cơm để cúng cha mẹ, các con bảo có nên chăng? Trừ Nhan Hồi đứng im,
còn các môn sinh đều chắp tay thưa: "Dạ thưa thầy, nên ạ!"
Khổng
Tử lại nói: "Nhưng không biết nồi cơm này có sạch hay không?" Tất cả
học trò không rõ ý Khổng Tử muốn nói gì nên ngơ ngác nhìn nhau. Lúc bấy
giờ Nhan Hồi liền chắp tay thưa: "Dạ thưa thầy, nồi cơm này không được
sạch." Khổng Tử hỏi: "Tại sao?" Nhan Hồi thưa: "Khi cơm chín con mở vung
ra xem thử cơm đã chín đều chưa, chẳng may một cơn gió tràn vào, bồ
hóng và bụi trên nhà rơi xuống làm bẩn cả nồi cơm. Con đã nhanh tay đậy
vung lại nhưng không kịp. Sau đó con liền xới lớp cơm bẩn ra, định vứt
đi ... nhưng lại nghĩ: cơm thì ít, anh em lại đông, nếu bỏ lớp cơm bẩn
này thì vô hình trung làm mất một phần ăn, anh em hẳn phải ăn ít lại. Vì
thế cho nên con đã mạn phép thầy và tất cả anh em, ăn trước phần cơm
bẩn ấy, còn phần cơm sạch để dâng thầy và tất cả anh em... Thưa thầy,
như vậy là hôm nay con đã ăn cơm rồi ... bây giờ, con xin phép không ăn
cơm nữa, con chỉ ăn phần rau. Thưa thầy, nồi cơm đã ăn trước thì không
nên cúng nữa ạ!
Đức Khổng Tử
Nghe Nhan
Hồi nói xong, Khổng Tử ngửa mặt lên trời mà than rằng: "Chao ôi! Thế ra
trên đời này có những việc chính mắt mình trông thấy rành rành mà vẫn
không hiểu được đúng sự thật! Suýt tí nữa là Khổng Tử này trở thành kẻ
hồ đồ!"
Trang nhà Quảng Đức (St)
Tường Dinh diễn đọc
Trên đời này có những việc chính mắt mình trông thấy rành rành mà vẫn không hiểu được đúng sự thật. (Khổng Tử )