TUỔI TRẺ ĂN CHAY

Cũng như Thiền , khuynh hướng ăn chay ngày càng lan rộng ở Bắc Mỹ .

Vào năm 2009 , cuộc thăm dò của Vegetarian Resource Group cho biết ở Hoa Kỳ có 8% số người lớn nói họ không bao giờ ăn thịt và các loại đồ biển , kể cả cá .Cũng theo thăm dò của nhóm này vào năm 2010 , có 7% trẻ em tuổi từ 8-18 và 12% trẻ em nam tuổi từ 10 -12 không bao giờ ăn thịt .

Những người không ăn thịt và các loại đồ biển kể cả cá , có thể được liệt vào nhóm những người ăn chay .Và trong số những người ăn chay này thì có 1/3 tức  1% người trẻ Hoa Kỳ không ăn cà trứng , mật ong và thực phẩm làm từ sữa . Những người này được gọi là vegan , tạm dịch là người ăn toàn chay . Có thể phỏng chừng ¼ triệu thanh thiếu niên Hoa Kỳ ăn chay .

Ngoài ra thống kê năm 2008 cho biết có tới 10% người Mỹ nói rằng họ có nhiều khuynh hướng ăn chay , và 5% nói rằng họ tuyệt đồi muốn chuyển qua ăn chay trong tương lai .

Động lực ăn chay có thể nhiều và khác nhau ,nhưng ba động lực chính được kể đến là sức khỏe , lòng bất nhẫn đối với các loài sinh vật , và ý thức bảo vệ môi trường .

Việc bảo vệ sức khỏe bằng ăn chay đã được các nhà khoa học chứng minh .Theo các nhà khoa học , nếu chỉ ăn các loại đậu rau , hạt , trái cây ( không ăn thịt và những sản phẫm có nhiều chất béo như mở động vật )song song với tập thể dục thường xuyên , độ mỡ trong máu sẽ thấp , huyết áp hạ , không bị béo phì , giảm nguy cơ bệnh tim , nghẽn mạch ,tiểu đường , ung thư  ( Fraser GE , Sumbureru D , Pribits S , et al.Assocication among health habits , risk factors, and all – cause mortality in a black California population , Epidemiology 1997 ; 8 :168-74 ) Cũng theo các nhà nghiên cứu , đạm đậu nành có những chất isoflavones như genistein và daidzein có tác dụng ngăn chặn sự tăng trưởng của khối u , làm giảm lượng mỡ trong máu , giảm nguy cơ máu đông và loãng xương . ( Setchell KDR , Phytoestrogen : the biochemistry ,physiology , and implications for human health of soy isoflavones .Am J Clin Nutr 1998-68 (suppl) : 13335-465 )

Chúng ta cũng biết rằng ,trẻ em ở Bắc Mỹ ngay từ nhỏ đã được sống trong môi trường , gần gủi thân mật với thú vật . Những con vật trong các phim hoạt hình , những con thú đồ chơi , là những bạn gần gủi thân thương đối với chúng . Chú chuột Mickey Mouse , chú gấu Winnie The Pooh cũng gọi là Pooh Bear , sư tử Simba (the Lion King ), Alex( Mandagascar ) voi Manny ( Ice Age) , chó Polt , heo Wilbur và nhiều “nhân vật” thú khác là những con vật thông minh , tốt bụng , thân mật , tình cảm m biết điều ..,không khác gì con người , Bên cạnh đó , có rất nhiều nhà nuôi thú vật như chó, mèo , heo …và những con vật này được đối xử như một phần tử của gia đình , giống như hình ảnh con trâu trong ca dao Việt Nam “ ta đây trâu đó , ai mà quản công “ . Chỉ khác là các chú chó , chú mèo này chỉ ăn ngủ và chơi , không phải làm gì cả , khộng phải làm gì cả , kể cả việc giữ nhà . Các sở thú cũng là nơi quen thuộc với trẻ em Bắc Mỹ . Do đó , khi những đứa trẻ biết được những thực phẩm mà chúng ăn đến từ đâu , một cách ý thức hay vô thức , chúng sẽ khó mà nuốt trôi .

Một thống kê ở Mỹ cho biết rằng chỉ số IQ của những trẻ có khuynh hướng ăn chay khi đến tuổi  trung niên cao hơn những trẻ không có khuynh hướng đó . Một thăm dò ở Châu Âu cho thấy rằng những vùng não liên quan đến tình thương và lòng lân mẫn hoạt động mạnh hơn ở những người ăn chay so với những người ăn thịt .

Về mặt môi trường , theo một thống kê năm 2006 của FAO ( Food and Agriculture Organization ), kỹ nghệ thịt cho ra 18% tổng số khí thải nhà kiếng . Con số đưa ra năm vào năm 2009 của World-Watch thì ít nhất là 51% tuy nhiên con số này chưa được kiểm chứng .Bên cạnh đó , nước để nuôi thú tốn hơn nhiều so với nước để trồng trọt ,thực phẩm dùng để nuôi thú so với lượng đầu ra là thịt chiếm một tỷ lệ rất cao .Theo bà Frances Moore Lappé , “chúng ta  ở Hoa Kỳ sử dụng mười sáu pound thóc và đậu nành trong việc chăn nuôi để sản xuất ra một pound thịt bò ” ( Natural Abundance )

Nam Tran , một sinh viên sinh ra và lớn lên ở Canada , tốt nghiệp cử nhân xã hội học , chơi thể thao , tập tạ ,thường xuyên tập thể dục và làm việc không dưới 8 tiếng một ngày , viết về tiến trình trở thành người ăn chay của em và cảm nghĩ về việc ăn chay như sau :

“ Trong vài năm gần đậy , tôi đã chuyển từ ăn thịt sang ăn chay . Lý do là khi lướt trên Web , tôi gặp trang YouTube nói về tiến trình sản xuất thịt trong những lò sát sanh và thấy được sự kinh khiếp ở những nơi đó ; tôi nhìn thấy sự sợ hải và vô vọng trong đôi mắt của những con vật sắp bị giết.

Sự chuyển đổi này không dễ dàng , nhất là người lớn lên trong môi trường ăn thịt mỗi ngày  sau nửa năm , tôi rơi lại vào tình trạng cũ , ăn thịt trở lại .Nhưng sau nửa năm ăn thịt , tôi quyết định chọn lối sống ăn chay một lần nữa . Tôi buộc chính mình xem cuốn phim đã làm tôi ăn chay đồng thời tìm hiểu về thịt mà chúng ta tiêu dùng , và cách giữ gìn sức khỏe kho ăn chay .

Giờ đây , có thể nói tôi là người ăn chay , phần lớn tôi ăn thực phẩm được chế biến từ rau, đậu và thỉnh thoảng thực phẩm làm từ sữa . Tôi rất ít ăn sản phẩm làm từ thịt . Và tôi cảm thấy việc tôi chọn ăn chay là rất đúng . Tôi có thêm năng lượng , cảm thấy mạnh hơn và khỏe hơn kể cả vật chất lẫn tinh thần .

Nhưng đó không phải là điều tôi muốn nói về vấn đế ăn chay .Tôi chỉ muốn lướt qua về kinh nghiệm bản thân trong việc trở thành người ăn chay để từ đó đưa ra những trình bày của tôi .Tôi muốn đề cập đến ý tưởng cho rằng  thú vật được sinh ra đề cho loài người ăn thịt .

Do đó , điều đầu tiên tôi muốn nói đây là nếu bạn là một người ăn thịt , đó là quyền của bạn , tôi tôn trọng sự lựa chọn của bạn .NGược lại , tôi cũng muốn bạn tôn trọng tôi, để một chút quan tâm đến sự trình bày của tôi , và đừng bỏ qua chỉ vì bạn tin rằng nó không có giá trị gì trước khi bạn đọc nó . Nếu ăn chay là con đường mà bạn dang chọn thì bạn không cần đọc bài này nữa .

Giống như tổn hại con người , tổn hại loài vật là việc làm đáng sợ nhất mà con người có thể làm , Và nếu như bạn đọc những tài liệu “ Earthlings ” hay “Food Inc ”,bạn sẽ thấy sự bạo hành mà loài vật phải chịu bắt đầu từ khi chúng được sinh ra ở những nông trại nuôi thú công nghiệp . Chúng bị hành hạ và đối xử trong phạm trù là những đối tượng để ăn thịt . Nhưng những con vật này cũng có cảm xúc và cảm giác giống như con người .Chúng biết sợ và buồn ,do đó chúng không nên bị đối xử theo cách thô bạo đó .

Và điều đó đưa tôi tìm đến những nông trại mà loài vật được thả tự do . Thú vật trong những nông trại này được đối xử khá hơn rất nhiều so với những thú vật được nuôi ở những nông trại nuôi thú công nghiệp hay ở những trại sát sanh . Nhưng cuối cùng , chúng đều được sinh ra và nuôi lớn để làm thịt ; như vậy có chăng chúng thật sự có một vị trí nào đó trong lòng nhận đạo .

Một điều khác mà tôi muốn thảo luận là cái nhìn toàn bộ về loài vật và việc duy trì hệ sinh thái . Những người ăn chay tuyệt đối  ( vegan) cho rằng việc giết loài vật hàng loạt làm cho hệ sinh thái của chúng ta bị rối loạn và từ đó đưa đến tình trạng mất quân bình của địa cầu . Những người ăn thịt lại nói rằng nếu loài vật không bị giết để làm thực phẩm thì chúng sẽ trở nên quá nhiều và hành tinh của chúng ta cũng sẽ bị mất quân bình . Tuy nhiên , tôi tin rằng nếu việc tiêu thụ thịt giảm đi thì việc nuôi súc vật để ăn thịt cũng sẽ giảm . Nếu những loài thú vật nào đó tăng trưởng quá mức , tôi cũng tin rằng hệ sinh thái của chúng ta sẽ có cách để làm quân bình một cách hữu cơ . Giả sử số lượng bò tăng lên quá mức , thì một loại thú ăn thịt chẳng hạn như chó sói có thể đem lại sự cân bằng bằng việc ăn thịt những con bò . Nhưng một số người bảo rằng đó cũng là một việc tàn ác .Vâng, đó là tàn ác , nhưng đó là một tiến trình tự nhiên so với loài người dùng máy móc và hóa chất để tạo ra số nhiều rồi giết để ăn .

Tôi tin rằng loài người có những chức năng tâm thức mạnh hơn loài thú ăn thịt , chúng ta nên nhìn lại và hợp lý hóa những chức năng của vũ trụ . Với khả năng siêu đảng của bộ óc , chúng ta có thể nhận ra rằng hành tinh này là mong manh , và chúng ta không nên làm những việc như kiểm soát số lượng thú vật , vì điều đó sẽ và đang hủy hoại hành tinh của chúng ta ; chúng ta nên để cho thiên nhiên điều hành hệ thống của chúng ta . Những loài thú như cọp, sư tử và chó sói không có lựa chọn nào , chúng chỉ biết giết như là một cách để tìm thức ăn . Chúng ta là con người thông minh hơn chúng nhiều .

Nhưng cũng sẽ có một số người lập luận rắng , nếu chúng ta để cho chó sói chẳngcân bằng số lượng bò , điều gì sẽ xảy ra nếu số lượng chó sói tăng trưởng nhiều và tấn công con người ? Tôi tin rằng có quá trình tự nhiên điều hành số lượng của những kẻ thù đó . Nhưng nếu không đúng như thế thì đây là vấn để cần suy nghĩ . Tôi không muốn kẻ nào tấn công tôi và gia đình tôi , nhưng tôi cũng không muốn giết  hại những con thú đó . Tôi tin rằng , là con người chúng ta có khả năng  nhìn ra một tiến trình đạo đức để làm cho những con vật hung dữ đó không đến gần được chúng ta và giữ cho chúng ta an toàn . Nhưng nếu bị một con thú ăn thịt tấn công ,tôi nghĩ rằng bạn có quyền tự vệ , bảo vệ gia đình bạn và bạn bè của mình (  và người cần sự giúpđở ) bằng nhiều phương tiện cần thiết . Nhưng điều mà tôi cố gắng nêu ra ở đây là chúng ta không nên tìm mọi cách để điều khiển vũ trụ . Với tôi , đó là một hình thức thực dận mới , ở đó chúng ta sử dụng sức mạnh của chúng ta là những con người có trí thông minh hơn loài vật để điều khiển chúng với mục đích lấy được thứ gì đó từ chúng (trong trường hợp này là thịt và quyền lực đối với thú vật ).

Chúng ta vượt qua giai đoạn săn bắn và hái lượm ; ngày nay chúng ta thông minh hơn và hiểu biết hơn xưa rất nhiều ; chúng ta sở hữu được nhiều điều về đời sống và việc dinh dưỡng , do đó chúng ta nên sử dụng trí thông minh để tìm ra những cách thức lành mạnh hơn , cho cả chúng ta và địa cầu ; tìm ra những phương pháp khác trong việc tìm kiếm và giữ gìn thực phẩm ”.

( Nam Tran – Animal cruelty on free-range farms ? My journey as a vegetarian-liberatemind.com )

Do đó , khi phụ huynh thấy các con em mình , nhất là những cháu sinh ở hải ngoại , không muốn ăn thịt , không nên miễn cưỡng chúng . Sự miễn cưỡng có thể làm phương hại đến tâm lý của những đứa trẻ .

Tuy nhiên , để các cháu có đủ dinh dưỡng ,các phụ huynh kể cả các phụ huynh là người ăn chay và muốn con mình ăn chay , nên tìm hiểu về thực phẩm chay và phương cách ăn chay cho trẻ con. Ví dụ có  thể cho các cháu ăn dặm . Ở Mỹ có phong trào  “weekday vegetarian” ( ăn chay ngày trong tuần , cuối tuần ăn mặn )cũng khá phổ biến .

Theo bác sĩ Jatinder Bhatia , Tổng Thư Ký Ủy Ban Dinh dưỡng của American Academy of Pediatrics ,  “ Ăn chay có thể có ích cho một lối sống lành mạnh , nhưng bạn cần cân bằng những chất còn thiếu ”

Cũng theo các bác sĩ , thiếu sót quan trọng nhất trong các thực phẩm thực vật là chất sắt . Vitamin –B12 cũng là một vấn đề . Do đó , khi nuôi một đứa trẻ ăn chay , cha mẹ cần quan tâm đến những yếu tố này .Dĩ nhiên không phải là không có cách .

Hai sai lầm thường gặp của những bậc cha mẹ có con ăn chay là : Hoặc lo cho đứa trẻ không có đủ dinh dưỡng nên dồn cho đứa trẻ những thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa và nhiều calories. Hoặc chỉ lấy thịt ra khỏi món ăn mà không thay thế vào đó thức nào khác .

Phụ huynh nên để ý đến các loại đậu , những sản phẩm từ đậu nành và sản phẩm ít chất béo làm từ sữa .Và ít nhất cũng nên biết qua những chất dinh dưỡng có trong các loại rau , đậu , hạt , trái , Chẳng hạn để thay thế chất sắt và đạm của thịt , có thể sử dụng đậu nành , để có đủ vitamin B12 , người ăn chay có thể ăn măng tây ( asparagus ),bông cải xanh (broccoli)…tốt nhất là nhờ sự tư vấn của các nhà chuyên môn thực phẩm .

Theo Viện Sức khỏe Quốc Gia ( National Institutes of Health )của Hoa Kỳ , cơ thể khó hấp thụ chất kẽm không có nguồn động vật . Một cách để làm cho chất này được hấp thụ dễ là ngâm nhiều giờ trong nước các loại đậu , hạt có chất kẽm , cũng có thể cho hạt lên mầm trước khi nấu . Tài liệu cũng nói rằng thực phẩm làm từ hạt cho lên men giúp cơ thể hấp thụ chất kẽm dễ hơn . Cách làm tương đậu nành cổ truyền của Việt nam là ủ cho đậu nành lên men trước khi chế biến . DHA ( Docosahexaenoic acid ) , chất Omega – 3  có trong một số loại cá , cần thiết cho sự phát triển của não và mắt của trẻ , cũng có thể thay thế với hạt Flax ( hạt lanh, người Trung Quốc gọi là lin ) hoặc tìm trong các thực phẩm hay nước uống tăng cường DHA ( DHA – fortifred ) .

Theo Katie Kavanagh , một chuyên viên về thực phẩm tại Đại học Tennessee ở Knoxville , những thức ăn chay cho trẻ em có chứa vitamin và khoáng chất ngày nay rất dễ tìm , như sữa đậu nành , nước cam …

Một vấn đề cũng nên quan tâm là tâm lý  của trẻ em ăn chay . Mangels chăm sóc hai cộ con gái ăn chay nói rằng trẻ con dù sao cũng chỉ là trẻ con , cha mẹ nên tế nhị đối với nhu cầu và cá tính của chúng .Bà nói : “ Nếu con của bạn là đứa trẻ không muốn khác với các bạn cùng trang lứa , đừng bắt chúng đến trường với thức ăn mang theo nhìn thấy khác với chúng bạn ”.

Thị Giới | Tạp Chí Văn Hoá Phật Giáo 129 |