Vàng tươi một thúng thị theo chị hàng xén vào chợ vỉa hè
họp sớm, tan lúc 7 giờ. Hương thơm quả của mùa đã gợi nhiều tương tư cổ
tích giữa nhịp sống tiêu dùng hiện tại gắn với cử chỉ: tiền đưa, thị
trao.
Bà già đặt bó hoa hồng xuống cạnh, tay nâng quả thị lên tận mũi. Thơm
ngào ngạt. Những làn gió sớm mai đưa hương giăng mắc cả một góc phố đã
làm hài lòng cái mũi khó tính của bà.
Mua ngay lấy hai quả, bà bảo với người bán là: "Thị không
như...thịt". Hiểu theo ý của bà thì: thị không dùng để ăn, thị không
tiếp xúc với dạ dày và thị không có nguồn dinh dưỡng. Để bảo toàn giá
trị của món hàng, người bán đối đáp: "Thị không nên so sánh với thịt,
thị là quả để trang điểm ngôi nhà như hoa! Bà ngửi thị nhiều ngày chứ
không thể ngửi thịt lần thứ hai!". Có chút điêu ngoa phường chợ và có cả
một thái độ thẳng thắn trọng thị một thứ quả thơm giữa hai người đàn
bà. Chẳng có nàng Tấm nào xuất hiện ở đây!
 |
"Thị là loài quả có linh hồn. Người Việt Nam tôn thờ thị, phải không?". Ảnh: vicongdong.vn
|
Một mớ thiên lý từ đâu đến chợ, đặt gần thúng thị. Hai thứ hương thơm
đặt cạnh nhau. Cách đong đếm để bán khác nhau. Thiện lý bán theo cân,
một lạng ba nghìn, rẻ. Thị thì bán từng quả, nhỏ hay to tùy theo mấy
nghìn, tùy hứng. Hầu như người nào mua thiên lý thì đều ngó sang nhặt
thị. Hai người bán hàng không hề để ý đến điều này.
Hình như, hoa thơm kích thích quả thơm trong tiêu dùng nhộn nhịp của
buổi chợ. Nếu như ai đó bước chân đi về hàng tôm cá thì e rằng, thả mất
chuỗi hương thơm này. Đơn giản, chỉ vì tanh nồng đã gần hơn thanh khiết
và mũi của ta đã đi ngược chiều với thơm tho thì chẳng ngửi được!
Đôi mắt vợ chồng ngoại quốc ngạc nhiên nhìn thúng thị vơi dần đi,
miệng lẩm nhẩm nói nhỏ với người phiên dịch như thế này: "Kìa cô bạn,
quả gì thế? Vàng vàng, tròn tròn và có cả cuống lá". Cách ngắn nhất để
giải thích cho họ là mua tặng họ vài quả. Thích thú. Họ lắng nghe câu
chuyện cố tích. Nàng Tấm hiện hình trong quả thị, họ tấm tắc khen hay,
gọn ý là: "Thị là loài quả có linh hồn. Người Việt Nam tôn thờ thị, phải
không?".
Cô gái trẻ trong trang phục của một nhân viên ngân hàng, dừng xe rẽ
vào mua thị. Những ngón tay trắng ngà lựa từng quả thị. Rút điện thoại
ra, cô trò chuyện với người ta: "Chị ơi, mùa thị chín rồi đấy. Để em mua
tặng chị mấy quả nhé! Đặt cạnh chiếc máy vi tính cho nó lan tỏa và
duyên dáng". Thêm một nụ cười tiếp sau cuộc gọi. Của đáng làm đẹp cho
người biết giữ duyên!
 |
Thị
vào chợ như một đặc sản của mùa cuối hạ, chớm thu. Người mua thị không
mặc cả và không ăn. Họ dùng như một nhu cầu thưởng lãm hương hoa- thứ mà
có trong nếp sống từng nhà nói riêng ở Hà Nội. Ảnh: vnthuquan.net
|
Một cụ ông tóc lơ phơ bạc, đi tập thể dục về, ghé vào chợ mua thị.
Ông bảo: "Thơm thật, ta mua về tặng bà nó". Khi chị bán hàng giỡn khách
hỏi ông không mua xôi về cho cụ bà ăn sáng, ông tếu táo ngay: "Thị là
thị mà xôi là xôi. Xôi ăn vào thì no bụng, thị mua về thì để lâu mà bổ
cái khứu giác". Hỏi tiếp tại sao lại chọn 6 quả, ông lại cười đắc ý:
"Thiếu 5 năm nữa là tròn 60 năm là vợ chồng, ta chơi đẹp tặng bà nó 6
quả thị!". Vậy đó, thị đã chiếm thị phần trong hạnh phúc của đôi tình
già.
Chợ gần điểm đỗ xe bus, gần ngôi trường phổ thông trung học, có nhiều
học sinh đi qua. Những khuôn mặt hồn nhiên, không vướng cáu gắt sau một
chuyến xe bus đông nghẹt người. Không lạc bước vào chợ những mũi cứ hít
hà vì gặp thứ hương lạ đâu đây. Người này đố người kia nhận biết. Ngôn
ngữ của một tốp chuyên toán là: "Chịu luôn, coi như là một ẩn số đi!".
Đến lượt một nữ sinh, mắt đeo kính cận điềm nhiên đọc câu thơ: "Quả thị
thơm cô Tấm rất hiền" thì cả nhóm mới ồ lên, ý như thán phục. Trên vỉa
hè, thúng thị đã chỉ còn chục quả!
Thị vào chợ như một đặc sản của mùa cuối hạ, chớm thu. Người mua thị
không mặc cả và không ăn. Họ dùng như một nhu cầu thưởng lãm hương hoa-
thứ mà có trong nếp sống từng nhà nói riêng ở Hà Nội. Một góc nhỏ nào đó
trong không gian cuộc sống, có thị như có thêm một linh hồn vọng lên từ
cổ tích. Nơi đó, điều Thiện phục sinh và hóa kiếp.
Trong tâm hồn dân gian, có một bà già bỏ chợ về sớm để xé tan vỏ thị
cho nàng Tấm trở về làm con gái hiền ngoan của bà. Lặp lại câu nói của
bạn tôi: "Thị là loài quả có linh hồn" để bổ sung vào kí ức một người
biết yêu chuyện cổ, như một nhà thơ đã khám phá tình yêu của mình dành
cho đất nước: "Tôi yêu chuyện cổ nước tôi/ Vừa nhận hậu lại tuyệt vời
sâu xa".