Thử thách lớn lao trong cuộc sống của con người, là tìm được sự sống
tương đối bình an và thư thản trong mỗi ngày. Tuy nhiên, nếu cuộc sống
quá phẳng lặng và thật bình yên, thì những gì mang đến sự lo lắng cho
con người, không còn là một triết lý của cuộc sống.
Những khó khăn và thử thách là những chủ đề bàn luận không dừng qua
nhiều góc cạnh khác nhau trong cuộc sống. Bởi vì cuộc sống là sự biến
động, vô tận, không dừng và cũng là một quá trình tìm kiếm không có giới
hạn. Do đó chấp nhận va chạm với những gian khổ và vượt qua được những
thử thách đầykhó khăn, là một bản năng giúp cho con người khai thác, cái
khả năng đa dạng sẳn có bên trong của mình, khi đứng trước nghịch cảnh.
Mọi sự cố gắng vượt qua những chặng đường đấu tranh gian khổ trong
cuộc sống, hầu như cũng đều được đền đáp qua hình thức này hay hình thức
khác, và thực chất của sự đền đáp này là cái đã được xác định rõ, cái ý
nghĩa thật mà người ta cần tìm, nhờ đó người ta mới có thể cảm nhận
được, những giá trị tận hưởng của hạnh phúc và những chân lý bất định
trong cuộc sống.www.phathocdoisong.com
Cuộc sống luôn luôn là như vậy, nó bắt con người phải chịu nhiều thử
thách. Tuy nhiên nó cũng mang lại những phần bù đắp cho con người, nếu
người đó biết rõý nghĩa của nó không bao giờ mang lại hạnh phúc hay đau
khổ, mà thành qủa tốt đẹp do mình đạt được, chính là nhờ vào bản thân cá
nhân của chính mình, biết tự mình hoàn thiện qua sự rèn luyện trong
gian khổ và thử thách.
Trong cuộc sống thực ra ai ai cũng đều mong muốn được hạnh phúc. Do đó theo tinh thần Phật học, Đức Phật
đã chỉ cho thấy cái nguồn gốc gây ra những nguyên nhân làm cho con
người mất hạnh phúc hay khổ và cáikhả năng chấm dứt khổtrong Tứ Diệu Đế
của Ngài.
Trong Bát Chánh Đạo, Chánh kiến, Chánh tư duy được xem như là ý nghiệp
và Chánh ngữ thuộc về phần khẩu nghiệp. Do đó chữ Nghiệp được hiểu như:
hành động tạo tác bị điều khiển bởi tâm ý.
Chính nghiệp tiếng Phạn gọi làsamyak-karmāntaḥ, viết theo mẫu:सम्यक्–
कर्मान्तः, hay सम्यक्कर्म samyakkarma hoặc samyakkarmāntaḥ
सम्यक्कर्मान्तः.
Những hành động tạo ra đau khổ chongười lẫn thú vật, thí dụ như khi
nóng giận, đánh đá, chửi bới, nguyền rủa đều thuộc về tà nghiệp. Còn làm
một hành động chân chánh có ý nghĩa bảo vệ, xây dựng và chở che cho sự
sống như : không sát sanh, không trộm cắp, không tà dâm, không uống rượu
cũng gọi là Chánh nghiệp.
Chữ Nghiệp do người Trung hoa dịch ra từ chữ Karmacủa phạn ngữ. Karma,
कर्म, कर्मन, karman, có nghĩa là, hành vi, hành động, hoạt động, cách
cư xử, tư cách, thuộc về ý, miệng, và thân. Karmacó động từ gốc là √कृ
kṛ.
Khái niệm chữ Nghiệp trong đạo Phật dùng để chỉ quy luật chung về
nguyên nhân và kết quả. Bởi vì mỗi nghiệp làm dưới một điều kiện nhất
định, thì sẽ tạo thành một quả, phạn ngữ gọi là phala, फलcó động từ gốc √
फल्phal có nghĩa, được, vỡ, phân chia, phản ánh, phát ra, chịu hậu quả,
thành công. www.phathocdoisong.com
Một nghiệp thiện hay bất thiện được hành động theo ba cách: bằng thân,
bằng tâm, và bằng lời, qua dòng tư tưởng. Do đó khi con người có ý làm
cái gì thì đã tạo nghiệp, không nhất thiết rằng việc làm đó có xảy ra
hay không.
Nghiệp làm con người tái sinh trong một cuộc đời, nhưng hành động con
người trong cuộc đời đó vẫn có sự tự do. Nghiệp sinh ra hoàn cảnh, nhưng
sự phản ứng đối với hoàn cảnh này lại nằm trong tay con người.
Như vậy, mỗi hành động được thực hiện với chủ ý là một hành động có
khả năng sáng tạo. Do ý chí thúc đẩy hành động, tạo thành một lực để làm
chuyển động theo cái tiến trình bất tận của sự đổi thay trong cuộc đời.
Nghiệp của mỗi người là hành động riêng của từng cá nhân và kết quả
của những nghiệp mà họ tạo ra, thì chính họ cũng là người thừa hưỡng
phần qủa riêng này. Nghiệp của mỗi người là kinh nghiệm riêng của từng
người, cho nên không ai có thể can thiệp vào để làm thay đổi những kết
quả của nghiệp cá nhân được. www.phathocdoisong.com
Một hành động sẽ không gây nghiệp, nếu nó được thực hiện mà không xuất
phát từ tham, sân, si. Chính vì không thông suốt định luật nhân quả
nghiệp báo này mà con người tự gây cho mình và xã hội biết bao đau
thương khổ luỵ, rồi lại đổ thừa cho trời đất hoặc gán tội cho tha nhân
hay những điều kiện khách quan bên ngoài.
Trái lại khi người nào đã thấu rõ định luật nhân quả nghiệp báo này
bằng sự tự quan sát, tự chiêm nghiệm trong đời sống một cách sâu sắc,
thì không những có thể tự vượt qua khổ đau, tự hoàn thiện chính mình, mà
còn đem lại nhiều lợi lạc cho xã hội.
Trong Phật học, tạo nghiệp tốt không có nghĩa là chấm dứt vòng luân
hồi. Muốn thoát khỏi vòng này, thì phải từ bỏ cả hai tốt và xấu. Tóm lại
Chánh Nghiệp là hành động, việc làm chân chính, đúng với lẽ phải, phù
hợp với chân lý, có lợi ích cho người lẫn vật.
Người tu tập theo đúng Chánh nghiệp là người luôn luôn thận trọng, giữ
gìn mọi hành động của mình, để khỏi làm tổn hại đến quyền lợi, nghề
nghiệp, địa vị, danh giá, hạnh phúc, tánh mạng của người khác và bao giờ
cũng biết tôn trọng lương tâm nghề nghiệp của mình, luôn luôn hành động
có lợi cho mọi người, mọi vật. Nếu cần, có thể hy sinh quyền lợi hay
tánh mạng mình để giải thoát nỗi đau khổ cho người khác.
www.phathocdoisong.com
Muốn tu tập Chánh nghiệpđược đạt đến kết qủa cao, thì phải tu tập
Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, một cách nghiêm túc, ngoài ra nếu
thích, ngồi thiền, niệm Phật, tụng kinh, trì chú, làm công qủa, để giữ
gìn thân, khẩu, ý, cũng là những việc làm đáng hoan nghinh.
Chánh Nghiệpcòn mênh mông vô tận, rất thú vị, cho nên thường xuyên
trau dồi học hỏi, theo một cách thức nào đó, vừa thích hợp với thời gian
và mình không còn sợ sai hay nghi ngờ những gì Phật đã dạy để thực hành
trong cuộc sống.
Từ đó, khi gieo hạt bắp, thì ta biết, sẽ được những trái bắp như ý.
Bởi vì, tất cả những thành đạt đều phát xuất từ sự siêng năng và chăm
chỉ trong sự tu tập.
Chính nghiệp theo định nghĩa của Kinh Trung A Hàm:
"Này chư Hiền, thế nào là Chánh nghiệp? Đó là khi vị Thánh đệ tử suy
niệm về Khổ là Khổ, Tập là Tập, Diệt là Diệt, Đạo là Đạo; hoặc quán sát
về sự tạo tác trước kia của mình, hoặc học suy niệm về các hành, hoặc
thấy các hành là tai họa, hoặc thấy Niết bàn là tịch tĩnh, hoặc khi bằng
suy niệm không nhiễm trước mà quán sát tâm hoàn toàn giải thoát, trong
đó ngoài ba diệu hành thuộc thân, còn các ác hành khác nơi thân đều viễn
ly, đoạn trừ, không hành, không tạo tác, không tập hợp và không tụ
hội. Đó là Chánh nghiệp"…
Chính nghiệp theo định nghĩa của Kinh Đại Phương Đẳng:
"Thế nào là Chánh nghiệp? Nếu nghiệp đen có quả báo đen, nghiệp trắng
có quả báo trắng, nghiệp đen trắng có quả báo đen trắng. Vì vậy không
dám tạo tác. Nếu nghiệp không đen không trắng thì có quả báo không đen,
không trắng. Nếu có thể đoạn tận nghiệp thì nghiệp báo đình chỉ. Đó là
nghiệp mà Bồ tát y chỉ, tức siêng năng tu tập cái nghiệp vô biểu. Đó là
Chánh nghiệp"… www.phathocdoisong.com
Trong Kinh Pháp Cú
Đức Phật dạy từ thiện nghiệp, con người dễ đi vào giải thoát hơn, hay cảm nhận được hạnh phúc:
"Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo,
Nếu với ý ô nhiễm
Nói năng hay hành động,
Khổ não bước theo sau
Như chiếc xe theo chân con vật kéo". (Dhp. 1).
"...
Nếu với ý thanh tịnh (thiện)
Nói năng hay hành động
An lạc bước theo sau,
Như bóng không rời hình". (Dhp. 2)
TS Huệ Dân (PHĐS)