Có phải ngũ vị tân làm tâm sân phát triển không? - Ảnh minh họa
ĐÁP:
Bạn Đồng Hạnh
thân mến!
Hiện có hai nhóm Phật tử thọ giới
Bồ-tát. Một, thọ giới
Bồ-tát theo kinh Phạm võng Bồ-tát giới, thông cả xuất gia lẫn tại gia, gồm
10 giới trọng và 48 giới khinh. Hai, thọ giới Bồ-tát theo kinh Ưu-bà-tắc giới, chỉ dành cho
hàng tại gia, gồm 6 giới trọng và 28 giới khinh. Trong đó, chỉ có thọ giới Bồ-tát
theo kinh Phạm võng Bồ-tát giới mới ăn chay trường và kiêng cữ ngũ vị
tân (hành, hẹ, tỏi, nén, kiệu), nếu không kiêng phạm Khinh cấu tội (giới thứ 4
của 48 giới khinh).
Quan niệm
dùng ngũ vị tân khiến tham sân dấy khởi có trong kinh Phạm võng Bồ-tát giới cùng một số bản kinh khác. Bởi ngũ vị tân kích thích tham sân, khiến tâm ý
tán loạn khó làm chủ, lại có mùi cay nồng đặc trưng nên người tu không dùng hoặc hạn chế
sử dụng, ngoại trừ các trường hợp đau bệnh cần dùng để làm thuốc. Điều đáng chú
ý là ngũ vị tân tuy kích thích tâm sân nhưng nó chỉ là nguyên nhân phụ, có tác dụng hỗ trợ mà thôi. Nguyên nhân chính là tập
khí sân hận ngủ ngầm trong tâm dấy khởi
cùng với sự mất chánh niệm, không
kiểm soát được tâm nên sân hận
bùng phát. Vì thế người suốt đời kiêng ngũ vị tân mà không biết tu tập
để chuyển hóa tâm sân thì vẫn nóng nảy sân hận bình thường. Thậm chí một số người
trường chay và kiêng ngũ vị tân mà tập khí sân hận sâu dày thì nóng giận dữ dội,
tệ hơn cả người ăn uống bình thường.
Do vậy cần phải
xác định rằng, kiêng cữ ngũ vị tân thì thân tâm ít bị kích động, có thể hạn chế
bớt một phần nhỏ tham sân. Nhưng tuyệt không nên xem ngũ vị tân là cội nguồn của
sân hận, kiêng cữ các chất cay nồng kia cũng không phải là giải pháp căn bản
trong đạo Phật để trị liệu
và chuyển
hóa tâm sân.
Muốn hóa giải
tâm sân, trước tiên cần xác định sân hận là một trong ba phiền não căn bản
(tham, sân, si) ngủ ngầm trong tâm luôn dấy khởi bất cứ lúc nào thuận tiện, hội
đủ nhân duyên. Thông thường khi tham
không thỏa mãn, hoàn cảnh không vừa ý thì tâm sân phát khởi. Cần thực tập chánh
niệm, an trú tâm vào pháp (Chỉ hay Quán), thấy rõ tâm trong hiện tại; có sân
hay không sân đều biết. Từ một niệm sân khởi lên cho đến khi thành cơn giận là
cả một tiến trình. Nếu phát hiện tâm sân từ lúc mới manh nha, thấy rõ sân hận
sinh diệt với chánh niệm, quán sát sự nguy hiểm của nó thì ta có thể chuyển
hóa, từng bước làm chủ tâm, khiến cơn
giận dữ không có cơ hội hình thành. Chánh niệm càng cao độ thì các phiền não
tham sân si được kiểm soát, đưa tâm về an tịnh càng nhanh gọn hơn.
Mặt khác, cần
tu tập tâm từ ta mới có đủ năng lực để chế ngự và chuyển hóa tâm sân. Tâm từ
như nước có thể tưới tẩm và dập tắt lửa sân hận. Tuy nhiên tâm từ không tự có
mà chúng ta phải chế tác bằng cách thực hành thiền rải tâm từ. Năng lượng yêu
thương, mát mẻ, bao dung của tâm từ sẽ tưới mát cơn giận, khiến nó dễ dàng lắng
dịu và bị dập tắt. Ngoài ra, quán niệm về tâm bi, về sự bao dung tha thứ… là những
pháp hỗ trợ tích cực cho việc hóa giải tâm sân. Tóm lại, để hóa giải tâm sân,
hành giả cần nỗ lực tu tập Chỉ - Quán nhằm an trú và làm chủ thân tâm. Còn việc
kiêng cữ ngũ vị tân chỉ là pháp hỗ trợ chứ không phải để trị liệu và hóa giải
tâm sân.
Chúc bạn tinh
tấn!
TỔ TƯ VẤN
(tuvangiacngo@yahoo.com)