Trước đây, dạng truyền thông thủ công này lại được chuyển tới người
nhận bằng một cách rất hiện đại: rải từ máy bay.
Ngày nay, tuy truyền
hình, internet đã rất phổ biến, cung cấp những phương thức truyền thông ngắn, gọn,
rất sinh động như email, video clip qua TV…, nhưng phương thức phát tờ gấp vẫn
có những ưu thế nhất định và vẫn rất được chú ý khai thác. Những ưu thế đó là:
-
Là vật thể cầm được trên tay, tiếp nhận
trực tiếp không cần phương tiện máy móc.
-
Có thể gây chú ý cao đối với người nhận
khi phát trực tiếp, gửi thư.
-
Tương đối vẫn có chi phí thấp hơn so với
báo chí.
-
Có thể tiếp tục duy trì sự chú ý có tác
dụng nhắc nhở thường xuyên dù có thể trong tình trạng lưu giữ.
-
Có thể chuyển tải dung lượng truyền
thông tương đối linh hoạt: một loạt hình ảnh, sơ đồ, biểu đồ, văn bản thông tin
từ một bức thư ngắn, có thể gia tăng tối đa lên thành một cuốn sách nhỏ.
Truyền thông bằng tờ gấp
có thích hợp với Phật giáo?
Nói đến tờ gấp, tờ rơi…
nhiều người nghĩ ngay đến cảnh đứng phát quảng cáo ở đèn xanh đèn đỏ. Và như vậy,
thì phải chăng viết bài thúc đẩy, chỉ dẫn Phật giáo sử dụng phương thức truyền
thông khá thô thiển này là không thích hợp chút nào hết? Lẽ nào, truyền thông
cho đạo Phật là đứng phát tờ rơi để thành rác vương vải khắp ngã tư đường?
Cần phải làm rõ rằng, tờ
gấp không phải chỉ là giấy gấp làm ba hay từng tờ mỏng mà có thể có rất nhiều dạng:
giấy mời trong bao thư, thiệp chúc bằng giấy cứng, sách mỏng khổ nhỏ, lịch,
tranh, ảnh… Và cách phổ biến không phải chỉ là đứng phát ở ngã tư đường (đây chỉ
là phương thức phổ biến nhanh, ít tốn công, ít tốn thời gian nhất).
Hiện nay, các tôn giáo
không phải Phật giáo vẫn sử dụng hết sức phổ biến phương thức tờ rơi. Đó là những
bản kinh đọc, các thông điệp, tông thư, tông huấn… dưới hình thức sách mỏng
phát ở nhà thờ đạo Ca tô La Mã, hay sách mỏng, tạp chí truyền đạo in nhiều màu
từ nước ngoài với số lượng nhiều triệu ấn bản của đạo Tin lành mà chúng tôi có
dịp điểm qua. Thư mời dự truyền giảng Noel, gởi chương trình biểu diễn thánh nhạc
đến tận nhà vào dịp Noel cũng thuộc loại tờ gấp, dù đã đóng cuốn hay in trên
bìa cứng.
Phát tờ gấp là một
phương thức tiếp xúc trực diện tạo được chú ý ở mức độ cao, nhưng không phải
lúc nào cũng thô thiển như đứng ở ngã tư đèn xanh, đèn đỏ, khều từng người mà
đưa. Những bản kinh, văn thư tôn giáo phát một cách cung kính ở nhà thờ đều được
nhận bằng 2 tay. Các dạng kệ ghi lời biếu tặng bày ở tiền sảnh, cửa ra vào cũng
là một cách phân phát lịch sự. Sử dụng dịch vụ phát thư bưu chính không địa chỉ
của bưu điện cũng là một phương thức khéo léo…
Thực ra, Phật giáo Việt
Nam cũng đã rất quen thuộc với hình thức tờ gấp qua dạng sách mỏng khổ nhỏ in
kinh tụng (như kinh Khánh đản phát đến
nhiều ngàn người dự lễ Phật đản tập trung trước 1975, kinh “Lễ bái Tam Bảo” của Phật giáo nguyên thủy
phát không cho người đến chùa…), thần chú (như chú Đại Bi), sám văn các loại… Kinh sách mỏng ấn tống thực chất là một
dạng tờ gấp. Do đó, bài viết này không giới thiệu một phương thức truyền thông
mới, mà chỉ nhắc lại một cách làm truyền thông mà chính Phật giáo Việt Nam đã
quen thuộc. Mục đích phân phát những bản kinh sách mỏng cũng khá rõ: khuyến tu!
Có cái mới là ngày nay,
truyền thông lấy công chúng làm trung tâm. Kết quả của truyền thông được đánh
giá trước hết bằng số lượng công chúng tiếp nhận truyền thông.
Theo lý luận đó, người
ta tổ chức mỗi đợt phát tờ gấp quảng cáo có chỉ tiêu lên đến hàng trăm ngàn bản,
vì vậy người ta phải đổ ra đứng đường mà phát cho đủ số theo kế hoạch.
Tờ gấp truyền thông về
Đại lễ Vesak 2014
Truyền thông bằng tờ gấp
có rất nhiều dạng. Loại không thời gian tính như kinh sách mỏng ấn tống có thể
phát không ở chùa hàng năm này qua năm khác.
Loại có thời gian tính
từ tổ chức đợt hoạt động truyền thông cao điểm, với mục tiêu truyền thông xác định,
phát trong một thời gian giới hạn một số lượng bản in từ hàng chục ngàn lên đến
cả trăm ngàn hay cả triệu bản ấn phẩm có nội dung thông tin, cổ động, thí dụ phổ
biến chương trình Đại lễ Vesak 2014.
Đợt lễ hội đầu năm
khách đến chùa đông đảo là một cơ hội vàng truyền thông đưa đến sẵn một số lượng
rất lớn công chúng.
Thiệp chúc “Happy Vesak 2014” (Hoan hỷ Vesak 2014) với
tranh ảnh phong phú về Đức Phật, chùa chiền, in chương trình lễ Vesak 2014 từng
chùa, từng địa phương là một hình thức cổ động thích hợp cho ngày lễ.
Cũng không hẳn là phải
giới thiệu chương trình chi tiết, mà có thể thông tin về tên miền của một trang
web, một số điện thoại trả lời thường trực để được chỉ dẫn những thông tin mới
nhất về ngày lễ.
Các văn bản quan trọng
của ngày lễ như diễn văn, thông điệp Phật đản cũng có thể phổ biến rộng rãi bằng
tờ gấp. Khi cần tăng phần trang trọng thì đặt văn bản cần phổ biến trong bao
thư phân phát.
Thư mời dự văn nghệ, tiệc
gây quỹ tổ chức Đại lễ Vesak 2014 cũng có thể phổ biến bằng tờ gấp. Lặp lại lưu
ý này sẽ vẫn không thừa: tờ rơi có phổ công chúng truyền thông rộng hơn hết
(bao gồm nhiều thành phần công chúng, chỉ cần biết chữ) so với những phương thức
truyền thông khác (internet chỉ tập trung vào giới trẻ biết vận hành máy vi
tính, truyền hình có nhiều công chúng ở thành phần nội trợ, người lớn tuổi về
hưu nhiều thời gian…)
Truyền thông tờ gấp có
thể mở rộng không gian hoạt động ra bên ngoài chùa và không có nghĩa là phải ra
ngã tư phân phát ấn phẩm. Chỉ cần khéo léo một chút trong nội dung, như tại Hội
sách sắp tới ở TPHCM, thường có đến hàng nhiều trăm ngàn lượt người đến dự, thì
có thể đưa thông tin giới thiệu sách báo chào mừng Vesak 2014 lên trước các
thông tin khác muốn phổ biến. Như thế rất dễ dàng phân phát ở hội sách, như một
hình thức giới thiệu sách.
Một vấn đề có thể đặt
ra ở đây phải chăng, sẽ là một vấn đề nhạy cảm khi phân phát nội dung cổ động
tôn giáo bên ngoài cơ sở tôn giáo? Cách giải quyết là in tờ gấp thành dạng sách
nhỏ, mỏng rồi tiến hành xin cấp phép liên kết xuất bản từ một trong nhiều nhà
xuất bản tùy chọn lựa cuốn sách nhỏ đó. Đây là hình thức xin cấp phép đơn giản
nhất và rất quen thuộc với Phật giáo.
Số giấy phép xuất bản,
thông tin cấp phép được in rõ ở trang thủ tục ấn phẩm sẽ bảo đảm tính hợp pháp
việc phổ biến ấn phẩm.
Khổ thích hợp nhất cho tờ
gấp có hình thức sách mỏng là 1/3 chiều đứng tờ A4. Đây là khổ kinh tế nhất khi
đưa in, cũng đặt vừa trong một bao thư khổ dài dùng đựng tờ A4 gấp 3 từ trên xuống
dưới.
MT