Bạn thấy
không, chuyện chào nhau… giữa con đường đâu có giản đơn! Có người ôm lấy
vai nhau hôn bên này một cái hôn bên kia một cái, có người nắm tay nhau
lắc lắc, có người vòng tay xá xá, lại có người chắp hai tay trước ngực…
Bắt tay có vẻ là cách chào nhau phổ biến nhất hiện nay. Nó đến từ văn
hóa Tây phương, muốn nói lên rằng ta đầy thiện chí, không mang theo vũ
khí trong tay. Nhưng qua cái bắt tay đó người ta cũng nhận ra nhiều
điều: có người gần gũi thân thiết, có người cố ý “nắn gân” đối phương
coi nội lực cỡ nào, có người bắt tay hờ hững, kiểu cách, xa lạ hoặc lơ
đễnh, tay bắt người này mà nói với người kia, mắt nhìn kẻ khác… Có cái
bắt tay chân tình ấm áp, đầy tin cậy, nhưng cũng có cái bắt tay kẻ cả,
ban ơn, có cái bắt tay khúm núm, van nài, cầu khẩn… Qua cái bắt tay
người ta đã có thể đánh giá một con người. Một kẻ đáng tin cậy. Một kẻ
nịnh hót… Có bàn tay mềm nhão của người sợ nắng sợ gió … có bàn tay gân
guốc cứng chắc của người chơi thể thao, lại có bàn tay bắt qua một cái…
găng lạnh ngắt. Phụ nữ luôn được ưu tiên. Phải đợi phụ nữ “ra tay”
trước. Phụ nữ làm lơ thì thôi.
Người phương Đông thời xưa không bắt tay. Họ chào nhau bằng cách vòng
tay thành một vòng tròn và… xá xá từ xa. Thời đó trang phuc là áo dài,
không có túi, ống tay thụng phất phơ, dùng làm túi luôn. Họ có thể giấu
nhiều thứ vào cái tay thụng đó, kể cả Lục Tích ăn cắp quít về cho mẹ
trong Nhị thập tứ hiếu. Vòng tròn là biểu tượng của Thái cực. Thái cực
sinh Lưỡng nghi. Lưỡng nghi sinh Tứ tượng. Từ đó sinh sinh hóa hóa…
Vòng tròn còn tượng trưng cho Dịch. Mọi sự đều chuyển biến, đổi thay, vô
thường. Cho nên “Đừng tuyệt vọng tôi ơi đừng tuyệt vọng” (TCS), bởi hết
cơn bỉ cực tới thời thái lai. Cái gì xuống đến tận đáy rồi thì sẽ phải
lên, cái gì lên cao chót vót rồi thì sẽ xuống. Người giỏi kinh doanh sẽ
thấy lúc khó khăn nhất cũng chính là cơ hội lớn nhất và lúc vinh quang
nhất sẽ phải chuẩn bị cho bước thối lùi: Biết đủ dầu không chi cũng đủ/
Nên lui đã có dịp thì lui! (Ưng Bình). Cách chào vòng tay cúi đầu này
không còn phổ biến nữa, trừ ở trẻ con: Tiên học lễ!
Còn cách chào chắp hai bàn tay lại làm một đặt trước ngực thì sao? Thì
mang một ý nghĩa khác. Có lẽ cũng xuất phát từ phương Đông, từ Ấn độ,
mang màu sắc Phật giáo. như ta thường thấy ở các nhà sư. Gần đây bỗng
thấy nhiều người cả già lẫn trẻ nhất là giới trí thức, doanh nhân, những
người có thiền tập đều thích cử chỉ chào vừa trang trọng vừa nhiều ý
nghĩa này. Có người bảo đó là hình ảnh của búp sen, với hai bàn tay khum
khum vào nhau, hoặc hình ảnh của ngọn lửa sẻ chia với nụ cười ung dung
tự tại. Tôi nghĩ không chỉ vậy. Cái chắp hai bàn tay chụm lại làm một
đó hẳn mang ý nghĩa của triết lý Bất Nhị ( không hai). Nói khác đi, đó
là sự bình đẵng, không phân biệt, không kỳ thị: Tôi là em và em cũng là
tôi! (TCS). Khi Lục tổ Huệ Năng bị thượng tọa Huệ Minh rượt đuổi, bắt
gặp, Huệ Minh nói chỉ muốn xin đươc nghe pháp. Lục tổ dạy: “Không nghĩ
thiện, không nghĩ ác, cái gì là bổn lại diện mục của thương tọa Minh?”.
Huệ Minh tức thì đại ngộ. Không nghĩ thiện không nghĩ ác cũng có nghĩa
là không nghĩ đẹp không nghĩ xấu, không nghĩ giàu không nghĩ nghèo… Giàu
nghèo, sang hèn, đẹp xấu … là những cặp phạm trù nhị nguyên xui người
ta tranh đoạt, hơn thua, cấu xé… tự ngàn xưa!
Thân mến,
Đỗ Hồng Ngọc
(Doanh Nhân Saigon Cuối tuần)