Chùa Phật Giáo lâu đời nhất được phát hiện tại Nepal

Tọa lạc tại trung tâm hành hương Lâm Tỳ Ni (Lumbini) của Nepal, nơi Đức Phật đản sinh, sự phát hiện này có thể làm thay đổi ngày sinh của một nhân vật tôn giáo nổi tiếng.  Ngày sinh này có thể có trước hơn một thế kỷ mà nhiều học giả đã công nhận. (Xem thêm: "Buddha Rising.")

Nhà khảo cổ học Robin Coningham của trường Đại học Durham, Vương quốc Anh, tác giả chính của cuộc nghiên cứu khảo cổ này, nhận định trên tạp chí Antiquity hôm thứ Hai, "Những gì chúng tôi đã tìm thấy là Đền thờ Phật giáo đầu tiên trên thế giới." 

Trong cuộc nghiên cứu này, các nhóm khảo cổ quốc tế tường thuật rằng họ đang đào bới phía dưới lớp gạch của đền thờ, nơi mà có hàng trăm ngàn người hành hương đến thăm viếng mỗi năm.

Photography by Ira Block, National Geographic. 
Hình ảnh của các nhà khảo cổ Robin Coningham và Kosh Prasad Acharya chỉ đạo cuộc khai quật trong ngôi đền thờ Maya Devi (Hoàng hậu Maya).

Ông Coningham cho rằng, cuộc khai quật cho thấy cấu trúc bằng gỗ cũ kỷ nằm bên dưới những bức tường gạch của ngôi đền Phật giáo. Cách bố trí của ngôi đền gần đây sao lại giống hệt cách bố trí của các cấu trúc bằng gỗ trước đó, điều này chỉ vào một đền thờ có tính tiếp tục của Phật giáo.

Coningham bảo rằng, "Các cuộc tranh luận lớn là về thời gian Đức Phật đã sống và bây giờ chúng tôi có một ngôi đền có từ thế kỷ thứ sáu trước Công nguyên."  Nhóm nghiên cứu đã sử dụng hai loại kỹ thuật cacbon phóng xạ để tìm ra tuổi của ngôi đền này.

Các học giả bên ngoài hoan nghênh sự phát hiện này, nhưng cảnh giác rằng đừng quá vội vàng chấp nhận sự kiện đền thờ Phật giáo này là lâu đời nhất được phát hiện mà không cần thêm những phân tích khác.

Theo nhà khảo cổ học Ruth Young của Đại học Leicester của Vương quốc Anh qua một điện thư, "Các nhà khảo cổ rất thích tuyên bố rằng họ đã tìm thấy cái sớm nhất hoặc lâu đời nhất của một thứ gì đó."

Phật giáo là một trong những tôn giáo lớn trên thế giới, với hơn 350 triệu người, hầu hết đang sống ở Đông Á.

Theo truyền thống, vườn Lâm Tỳ Ni là nơi mẹ của Đức Phật, Hoàng hậu Maya (Maya Devi), với tay nắm lấy một nhánh cây Vô ưu và đã hạ sanh nhân vật lịch sử thái tử Siddhartha Gautama, người sau này trở thành Đức Phật.

Ngày Đức Phật đản sanh chính xác vẫn còn tranh luận, với chính quyền Nepal ưu chuộng 623 trước Công nguyên, và các truyền thống khác ưu chuộng ngày gần đây, khoảng năm 400 trước Công nguyên hơn.

Tuy nhiên, 249 trước Công Nguyên, vườn Lâm Tỳ Ni đã trở thành một trong bốn thánh địa tâm linh, rất liêng thiêng của Phật giáo, đánh dấu bằng chữ khắc và một trụ cột để lại có trong 249 trước Công Nguyên bởi hoàng đế A-Dục (Ashoka) Ấn Độ, người đã giúp Phật giáo lan truyền rộng rải trên khắp châu Á.

Vườn Lâm Tỳ Ni sau đó bị bỏ hoang tàn và được tái phát hiện vào năm 1896 và tái thành lập như là một trung tâm tôn thờ, đền thờ Hoàng hậu Maya, mà bây giờ là một di sản thế giới.

Vì lo ngại hao mòn khi truy cập nhiều khác, UNESCO, cùng với các quan chức Nhật Bản và Nepal , hỗ trợ Coningham và các đồng nghiệp khi họ ghi lại những điều kiện tại Lâm Tỳ Ni và nghiên cứu lịch sử bên dưới các lớp cấu trúc gạch còn sót lại từ thời đại A-Dục Vương (vua Ashoka).

Nghiên cứu cũng được sự hỗ trợ bởi Hiệp hội Địa lý quốc gia.

"Chúng tôi có gần quyền vô song tiếp cận nơi khảo cổ này mà có thể sẽ không có cơ hội thứ hai mãi đến thế hệ sau," Coningham nói. " Vì lý do đó , chúng tôi thực hiện công việc của mình hoàn toàn cởi mở và minh bạch cho khách hành hương. Họ được chứng kiến và thật cảm động khi được xem chúng tôi đã làm khảo xác."

Khi đào bới bên dưới trung tâm ngôi đền, các nhà nghiên cứu phát hiện ra những chỗ sâu chỉ vào một lan can bằng gỗ xung quanh một ngôi đền gỗ và có niên đại khoảng 550 trước Công nguyên, Coningham nói. Họ cũng tìm thấy một cấu trúc bằng gạch cũ kỷ.

Trung tâm của ngôi đền đã được khảo xác, nhóm nghiên cứu tìm thấy, và có những rễ cây bằng thạch, bao quanh bởi những tầng đất sét được đi mòn của du khách. Đó có thể là một đền thề cổ xưa, hoặc đền thờ bằng cây.

Rễ cây dường như đã được làm cho màu mỡ, và mặc dù đền thờ cổ xưa được tìm thấy trong truyền thống cũ Ấn Độ, ngôi đền thiếu những dấu hiệu của sự cúng thần hay cúng hiến ở nơi này.

"Nó rất sạch sẽ, trên thực tế, điều đó chỉ vào truyền thống Phật giáo của sự bất bạo động và không thờ cúng thần linh," Coningham nói.

Nhóm khảo cổ tập trung nghiên cứu vào tuổi của ngôi đền từ than gỗ với kỹ thuật cacbon phóng xạ và phát quang kích thích (luminescence dating), một phương pháp mà tiết lộ thời gian phân hủy phóng xạ của các nguyên tố trong đất để lộ tuổi tác của nó khi còn ở bờ mặt.

Nhìn chung, Coningham lập luận, cuộc khai quật tại điểm này tiết lộ sự bắt đầu của sự trồng trọt khoảng 1000 trước Công nguyên, tiếp theo là sự phát triển một cộng đồng tu viện Phật giáo tương tự của thế kỷ thứ sáu trước Công nguyên.

"Bằng chứng mới nhất từ cuộc nghiên cứu cho thấy hoạt động nghi lễ đã diễn ra trong nhiều thế kỷ trước ở các cấp độ thời vua A Dục và điều này thực sự có ý nghĩa và thú vị", Young nói.

Julia Shaw, một giảng viên trong khảo cổ học Nam Á tại Đại học London, bảo rằng: "Những tuyên bố cho một lan can bằng gỗ xung quanh một ngôi đền cây có thể thuyết phục nhưng có thể vẫn còn tính chất suy đoán."

Bà Shaw cảnh giác nên thận trọng về việc tuyên bố đền thờ Phật giáo lâu đời nhất.

Bà nói, "Sự thờ cúng cây cối, thường ở bàn thờ đơn giản, là một tính năng phổ biến của các tôn giáo cổ xưa ở xứ Ấn Độ, và sự trùng lắp giữa các nghi lễ Phật giáo và truyền thống từ trước, những gì mô tả về việc thờ phụng cây cối có thể khác biệt với sự thờ phượng của Đức Phật lịch sử".

"Tuy nhiên, nó tiết lộ một số hiểu biết mới cho việc khảo cổ học về nghi lễ Ấn Độ nói chung", bà ta cho biết thêm.

Coningham kêu gọi đây là cơ hội tốt để nghiên cứu đền thờ thiêng liêng này và đóng góp vào việc bảo tồn vườn Lâm Tỳ Ni (Lumbini) quan trọng này, đặc biệt là do sự phổ biến ngày càng rộng rãi của một thánh địa hành hương lịch sử. Đến năm 2020, dự kiến có hơn bốn triệu người hành hương ​​sẽ đến thăm nơi này.

"Thật là hết sức bận rộn vào những thời điểm khảo xác, có những người cầu nguyện và thiền định, "Coningham nói. "Đó là một thách thức và thú vị, làm việc trên một môi trường tôn giáo sống động này."

Một vị sư đang hướng về đền thờ Hoàng hậu Maya (Mahadevi temple) cầu nguyện


Các vị sư đang cầu nguyện khi đoàn khảo cổ Anh đang khai quật cổ sử phía bên dưới