Luang Prabang đã
từng là kinh đô của các vương triều Lào kéo dài hơn 200 năm, bắt đầu từ
thời vua Fa Ngum năm 1353. Hiện nay Luang Prabang vẫn còn được xem là
trung tâm Phật giáo quan trọng của Lào với rất nhiều quần thể kiến trúc
mang đậm nét văn hoá Phật giáo Nam truyền, được cơ quan văn hoá Liên
Hiệp Quốc công nhận là di sản văn hóa thế giới vào năm 1995.
Để đến được nơi đây chúng tôi phải mất khoảng tám tiếng đồng hồ, vượt
hơn 200 cây số đường đèo quanh co từ thủ đô Vientiane, một đoạn đường
đèo khá dài và nguy hiểm mà chỉ những người không biết mới dám đi, nhưng
vẫn còn khá hơn đi bằng đường hàng không vì hãng máy bay Lào được xem
là một hãng máy bay thiếu an toàn nhất trên thế giới.
Sau một đêm nghỉ ngơi, chúng tôi, theo lời của cô Ma Ni, hướng dẫn
viên du lịch người Lào nói tiếng Việt của đoàn, đã thức dạy sớm để tham
gia một nghi thức cúng dường thực phẩm cho các sư. Trời còn tờ mờ sáng,
hai chiếc xe tuk tuk đã đến đón chúng tôi tại khách sạn, đưa đến một
địa điểm ven đường, nơi mà từng đoàn sư áo vàng sẽ đi khất thực vào lúc
trời chưa sáng tỏ. Một số người trong đoàn du lịch chúng tôi là Phật
tử, đã hoà đồng cùng người dân bản xứ, sắp sẵn một số thực phẩm cúng
dường gồm xôi, bánh, hoa trái và một số tiền, đứng hoặc ngồi lặng lẽ chờ
đoàn sư đến như là một cách để thể hiện lòng tôn kính của mình với chư
tăng, những người đang đại diện cho đạo Phật và thành phố sở tại.
Dù đã biết trước qua hình ảnh trên báo chí, nhưng chúng tôi cũng cảm
thấy choáng ngợp vì hình ảnh thật đang lung linh hiển hiện trước mắt.
Một đoàn nhà sư khoảng 100 người, khoác trên người y cà sa mầu cam rực
rỡ và chiếc bình bát to, đang bước từng bước trên đôi chân trần, người
này nối bước theo người kia, người tu trước đi trước, người tu sau đi
sau và cuối cùng là các chú tiểu tuổi đời còn rất nhỏ. Tất cả cứ lặng
lẽ bước qua các tấm chiếu vuông của người dân trong thành phố đang chờ
đợi để được cúng dường thức ăn. Khi các sư đến, người Phật tử nâng giỏ
xôi nhỏ lên ngang trán khấn nguyện đôi điều rồi bốc một ít dâng cúng sư,
rồi một cái bánh gói bằng lá, một thỏi kẹo… Trong nhóm Phật tử người
Việt còn cúng dường mỗi sư một số tiền Lào nữa. Được hỏi tại sao lại
cúng dường tiền vì hình như giới luật nguyên thuỷ không cho phép sư nhận
tiền mà chỉ nhận thực phẩm, bất kỳ thứ nào, một người trả lời là do cô
hướng dẫn viên du lịch bảo như vậy.
Nói về thực phẩm cúng dường, một vị cư sĩ người Lào đứng tuổi nói
tiếng Việt một cách sành sõi cho chúng tôi biết “Thức ăn cúng của người
dân cho đoàn sư khất thực phải được mua từ chợ mang về nấu nướng ở nhà,
chứ không được mua vội mua vàng thức ăn bán sẵn ở hàng quán. Cũng không
cúng dường các vật liệu chưa làm thành món ăn, như cúng cơm chứ không
cúng gạo, cúng món rau xào chứ không cúng bó rau chưa nấu chín. Cả sư
khất thực và người cúng dường đều thầm chúc phúc cho người thân hay cho
tha nhân, chứ tuyệt nhiên không ai cầu chúc cho riêng mình”.
Vị cư sĩ này cũng cho chúng tôi biết thêm, khi về đế tu viện, đoàn sư
khất thực tập hợp lại phân chia thức ăn thành bốn phần: một phần nhường
lại cho các bạn đồng tu nếu thấy họ không có hay có ít, một phần san sẻ
cho người nghèo, một phần dành cho loại chúng sinh không phải là người
nhưng sống chung với người và cuối cùng còn lại là phần mình dùng. Khi
thọ dụng thức ăn, các vị sư xem như là việc uống thuốc để duy trì sự
sống mà tu hành. Ai cho gì ăn nấy, không phân biệt thức ăn tốt xấu,
ngon dở, chay mặn. Khi ăn thường phải trộn chung các món ăn với nhau để
không còn phân biệt món này với món khác, món ngon món dở và không phân
biệt mùi vị. Mục đích để không còn luyến ái mùi vị thơm ngon, mà chỉ
cần ăn để nuôi sống xác thân mà tu hành giải thoát.
Truyền thống khất thực này đã có từ thời đức Phật và hiện vẫn còn tồn
tại ở một số quốc gia theo truyền thống Phật Giáo Nam truyền. Cúng
dường cho các nhà sư đi khất thực dường như là một bổn phận thiêng liêng
và cũng là niềm hạnh phúc của người Phật tử tại gia ở các xứ này. Họ
xem như một bổn phận hàng ngày, một bổn phận tự nguyện chân thành cần
làm và nên làm vào mỗi buổi sáng sớm trước khi mặt trời ló dạng và trước
các công việc khác trong ngày.
Nhìn những nhà sư áo vàng đi khất thực và những người dân Phật tử
thành kính quỳ xuống dâng thức ăn cho sư, lòng tôi không khỏi dâng tràn
niềm cảm xúc. Khởi đầu một ngày sống như vậy thì thật khó mà làm điều
gian, điều ác, khó mà nói những điều điêu ngoa xảo quyệt, khó mà tranh
dành hơn thua trong ngày. Hạnh phúc thay cho người dân xứ Lào, thanh
bình thay cho quốc gia Lào.
Dưới đây là chùm ảnh:
Đoàn Phật tử từ quận Cam miền Nam California
Các thiếu nữ Lào tươi cười chờ đón
Một em bé Lào đang ngồi thiền lặng lẽ chờ đoàn sư đi đến
Từng đôi chân trần trên hè phố mỗi sáng
Tịnh Thuỷ viết từ Luang Prabang (Thư Viện Hoa Sen)