Kinh này đã được Vua A Dục,
thế kỷ thứ tư trước Công nguyên khắc trên bia ký Bhàbrà,
kêu gọi mọi người xuất gia và tại gia Phật tử cần
phải tụng đọc Kinh này.
Chúng ta không phải là con trai Đức
Phật như La Hầu La, nhưng đều là người con tinh thần
của Đức Phật. Những lời chí tình và đầy trí tuê của
Đức Phật. Những lời dạy chí tình và đầy trí tuệ
của Đức Phật đối với La Hầu La, cách đây gần ba ngàn
năm tại Ấn Độ cũng là lời dạy đối với tất cả chúng
ta, những con người Phật Việt Nam, xuất gia cũng như tại
gia, nam cũng như nữ, trẻ cũng như già.
Hôm nay, nhân ngày Đại Lễ Phật
Đản trang trọng, chúng ta hãy cùng nhau suy ngẫm về những
lời giáo huấn của Đức Phật về nếp sống đạo, nếp
sống Phật giáo.
Đức Phật nói: "Này, La Hầu
La, nhà ngươi nghĩ thế nào? Mục đích của cái gương là gì?".
La Hầu La trả lời: "Bạch
Thế Tôn, mục đích là để phản tỉnh"
"Cũng vậy, Đức Phật dạy:
"Này La Hầu La, sau khi phản tỉnh nhiều lần, hãy hành
thân nghiệp, sau khi phản tỉnh nhiều lần, hãy hành khẩu
nghiệp, sau khi phản tỉnh nhiều lần, hãy hành ý
nghiệp".
Nếp sống đạo là nếp sống luôn
luôn có phản tỉnh, không buông trôi, không phóng túng. Cái
gương mà Đức Phật nói không phải là cái gương soi mặt,
mà là cái gương tâm hồn soi chiếu lại mọi ý nghĩ, lời
nói và việc làm của mình có hợp hay không với nếp sống
đạo; nếp sống Phật giáo, tức là như lời Phật dạy La
Hầu La, có hại hay không có hại đối với mình; đối
với người, có lợi hay không có lợi, đối với mình và
đối với người, đem lại hạnh phúc hay là gây ra đau
khổ bất hạnh cho mình và cho người.
Vì sao Đức Phật lại khuyên chúng
ta phải phản tỉnh nhiều lần?
Đó là do quá trình diễn biến
của nghiệp, có thể chia làm ba giai đoạn: giai đoạn một
là giai đoạn dụng tâm, cũng gọi là tác ý. Thông thường,
chúng ta gọi là ý muốn. Thí dụ hôm nay là ngày Lễ Phật
Đản. Nhưng ngay từ ngày hôm qua và trước nữa, có vị đã
có ý muốn hôm nay đến chùa lễ Phật, nghe giảng, làm
nhiều Phật sự và thiện sự khác. Nhưng cũng có những
vị chắc chỉ là số rất ít nhân ngày Lễ Phật Đản
lại muốn đi xem bói, xem toán, mong được "vào
cầu" một chuyến để phát tài, phát lộc.
Ngay trong giai đoạn ý muốn này,
chúng ta cũng phải phản tỉnh, phải xét xem muốn như vậy
là đúng hay không đúng, hợp hay không hợp với nếp sống
đạo, nếp sống Phật giáo, có lợi lạc cho mình và cho người
hay không, đem lại hạnh phúc hay là gây ra đau khổ, cho mình
và cho người hay là cho cả hai.
Nếu trong giai đoạn ý muốn, quý
vị phản tỉnh thấy vào ngày Lễ Phật đản mà đi xem bói
xem toán là không thích hợp, là nêu gương xấu mê tín dị
đoan cho vợ con, họ hàng bè bạn và những người khác thì
quý vị hãy kiên quyết từ bỏ ý muốn đó đi. Ngược
lại, đối với ý muốn đi chùa, lễ Phật, nghe thuyết
giảng, làm nhiều Phật sự và thiện sự khác. Các vị
phản tỉnh thấy ý muốn đó là tốt đẹp, đem lại an
lạc cho mình và cho người khác, hiện nay cũng như về sau,
thì quý vị hãy cương quyết thực hiện ý muốn đó, mà cũng
chính vì tuyệt đại đa số các vị đã có ý muốn tốt đẹp
đó, cho nên hôm nay chúng tôi có duyên lành thuyết giảng
trong một hội chúng đông đảo và hồ hởi như thế này.
Nếu mọi việc chúng ta làm, mọi
lời chúng ta nói, mọi ý nghĩ của chúng ta đều được
phản tỉnh xem xét cẩn thận ngay từ trong giai đoạn ý
muốn, như lời Đức Phật dạy La Hầu La, thì bao nhiêu sai
lầm, tội ác và bất hạnh đã không xảy ra trong thế
giới đầy đau thương này.
Đức Phật nói: "Này La Hầu
La, nếu trong khi phản tỉnh ngươi biết "Thân nghiệp này
ta muốn làm, thân nghiệp này cuả ta có thể đưa đến tự
hại, có thể đưa đến hại người, có thể đưa đến
cả hai, thời thân nghiệp này là bất thiện, đưa đến đau
khổ. Một thân nghiệp như vậy, này La Hầu La, nhà ngươi
nhất định chớ có làm. Này La Hầu La, nếu sau khi phản
tỉnh, người biết: "Thân nghiệp này ta muốn làm, thân
nghiệp này cuả ta không có thể đưa đến tự hại, không
có thể đưa đến hại nguời, không có thể đưa đến
hại cả hai, thời thân nghiệp này là thiện, đưa đến an
lạc, đem đến quả báo an lạc. Một thân nghiệp như vậy
là thiện, này La Hầu La, nhà ngươi nên làm".
Giai đoạn hai là giai đoạn một
việc đã bắt đầu làm, đang làm. Ngay trong giai đoạn này,
giai đoạn việc làm đang diễn biến, chúng ta vẫn tiếp
tục phản tỉnh: việc này chúng ta đang làm hợp hay không
hợp với nếp sống đạo, nếp sống Phật giáo, có gây
thiệt hại cho mình, cho người khác, cho cả hai hay không,
hay là ngược lại, có đem an lạc cho mình, cho người khác,
cho cả hai hay không? Nếu qua phản tỉnh, xét thấy là không có
hại cho mình, cho người, cho cả hai thì chúng ta hãy cương
quyết tiếp tục việc làm đó, dù có khó khăn cản trở.
Cũng như ngày hôm nay, quý vị
hoan hỉ đến đây lễ Phật, nghe thuyết pháp, làm nhiều
thiện sự và Phật sự, trong lòng quý vị cảm thấy an
lạc, hạnh phúc, trí tuệ các vị tăng trưởng. Nếu quý
vị xét thấy đáng như vậy thì quý vị hãy yên tâm tiếp
tục làm, trong ngày lễ Phật đản này cũng như trong các ngày
lễ Phật khác, hay là mỗi khi có điều kiện.
Trái lại, có những việc quý
vị đang làm, đang tiến hành, nhưng trong quá trình làm, quý
vị xét thấy không có lợi cho mình, cho người, không có
lợi cho cả hai, thì dù ý muốn ban đầu có tốt chăng
nữa, quý vị cũng nên chấm dứt ngay công việc đó.
Đức Phật dạy La Hầu La rằng:
"Này La Hầu La, khi nhà ngươi đang làm một thân
nghiệp, nhà ngươi cần phản tỉnh thân nghiệp ấy như sau:
Thân nghiệp này ta đang làm, thân nghiệp này của ta đưa đến
tự hại, đưa đến hại người, đưa đến hại cả hai,
thời thân nghiệp này là bất thiện, đưa đến đau khổ,
đem đến quả báo đau khổ. Này La Hầu La, nếu trong khi
phản tỉnh, nhà ngươi biết thân nghiệp đang làm là bất
thiện, như vậy thì nhà ngươi hãy từ bỏ một thân
nghiệp như vậy. Nhưng nếu, này La Hầu La, trong khi phản
tỉnh, nhà ngươi biết như sau: thân nghiệp nay ta đang làm
không đưa đến tự hại, không đưa đến hại người, không
đưa đến hại cả hai, thời thân nghiệp này là thiện,
đưa đến an lạc, đem đến quả báo an lạc, thân nghiệp
như vậy, này La Hầu La, nhà ngươi cần phải tiếp tục làm."
Giai đoạn ba là giai đoạn khi
một việc đã được làm xong. Chúng ta cũng cần phản
tỉnh xem, việc mà chúng ta đã làm có hợp hay không hợp
với nếp sống đạo, nếp sống Phật giáo, có gây thiệt
hại hay không cho mình và cho người, có gây thiệt hại hay
không cho cả hai, có đem lại an lạc và hạnh phúc hay không
cho mình và cho người khác hay là cho cả hai. Nếu phản
tỉnh và nhận thấy việc đã làm có gây thiệt hại cho mình
và cho người khác hay là cho cả hai, thì chúng ta phải thành
thật ăn ăn hối lỗi, trung thực bộc lộ lỗi lầm với
vị đạo sư hay là với những người bạn đồng tu, đồng
đạo của mình. Sau đó, hạ quyết tâm từ nay không làm
lại một việc làm có hại như vậy nữa. Nhưng nếu, qua
phản tỉnh, nhận thấy việc mình đã làm là hợp với
nếp sống đạo, nếp sống Phật giáo, đem lại hạnh phúc
an lạc cho mình và cho ngưòi khác, hay cho cả hai, thì chúng
ta thật sự hoan hỷ, sẵn sàng làm lại việc đó một lần
nữa, nhiều lần nữa mỗi khi có điều kiện, vì hạnh phúc
an lạc của bản thân mình và của mọi người.
Chính Đức Phật cũng đã khuyến
cáo La Hầu La nên làm như vậy, sau mỗi việc làm cuả mình:
"Này La Hầu La, sau khi nhà ngươi làm xong một thân
nghiệp, nhà ngươi cần phải phản tỉnh thân nghiệp ấy như
sau: "Thân nghiệp này ta đã làm, thân nghiệp này của
ta đưa đến tự hại, đưa đến hại người khác, đưa đến
hại cả hai, thời thân nghiệp này là bất thiện, đưa đến
đau khổ, đem đến quả báo đau khổ, nếu trong khi phản
tỉnh, này La Hầu La, nhà ngươi biết như sau: Thân nghiệp này
ta đã làm, đưa đến tự hại, đưa đến hại người, đưa
đến hại cả hai, thời thân nghiệp này là bất thiện đưa
đến đau khổ, đem đến quả báo đau khổ. Một thân
nghiệp như vậy, này La Hầu La, nhà ngươi cần phải thưa lên,
cần phải tỏ lộ, cần phải trình bày trước các vị Đạo
sư, hay trước các vị đồng Phạm Hạnh có trí. Sau khi đã
thưa lên, tỏ lộ, trình bày, cần phải phòng hộ trong tương
lai".
"Lại nữa, nếu trong khi
phản tỉnh, này La Hầu La, nhà ngươi biết như sau: Thân
nghiệp này ta đã làm, không đưa đến tự hại, không đưa
đến hại người, không đưa đến hại cả hai, thời thân
nghiệp này là thiện, đưa đến an lạc đem đến quả báo
an lạc. Do vậy, này La Hầu La, nhà ngươi phải an trú trong
niềm hoan hỷ, tự mình tu học ngày đêm trong các thiện pháp".
Đối với mỗi việc làm của thân,
tức là thân nghiệp, dù khi còn là ý muốn, hay là khi đang
làm, hay là sau khi đã làm xong, Đức Phật đều khuyên La
Hầu La cũng như tất cả Phật tử chúng ta đều nên tỉnh
táo xem xét, là thiện hay là bất thiện, nếu là thiện, thì
hãy tu học ngày đêm để tăng trưởng những việc làm
thiện đó. Và nếu là bất thiện thì cũng hãy cố gắng ngày
đêm để dứt bỏ, đoạn trừ, đề phòng, ăn năn, hối
lỗi, để cho những pháp bất thiện đó không bao giờ còn
tái phạm nữa.
Không những đối vói việc làm nơi
thân, mà cả đối với lời nói, đối với mỗi ý nghĩ
chớm nở trong tâm mình, Đức Phật cũng đều khuyên chúng
ta phản tỉnh xem xét là thiện hay bất thiện. Nếu là
thiện, thì học tập phát huy tăng trưởng lên, nếu là
bất thiện, thì phấn đấu không mệt mỏi để diệt trừ,
xóa bỏ. Và chỉ sau nhiều lần phản tỉnh như vậy đối
với việc làm, lời nói và ý nghĩ cuả mình, chúng ta mới
có thể tiến dần tới chỗ tất cả ba nghiệp của chúng
ta, thân nghiệp, khẩu nghiệp, ý nghiệp dần dần được
trong sạch sáng sủa, hoàn toàn hợp với nếp sống đạo,
nếp sống Phật giáo. Chúng ta, dần dần thực hiện theo đúng
lời dạy của Đức Phật, như đã ghi trong Kinh Pháp Cú:
"Không làm mọi điều ác,
Thành tựu các hạnh lành,
Tâm giữ ý trong sạch,
Chính lời chư Phật dạy".
Tâm ý giữ trong sạch, phải là
mối quan tâm thường xuyên và hàng đầu của mọi Phật
tử chúng ta, xuất gia hay tại gia. Vì sao vậy? Thưa quý
vị, đây là vì, thông thường, người ta suy nghĩ trước
rồi mới nói, mới làm, tất cả chúng ta đều tâm niệm câu
kệ I của Kinh Pháp Cú:
"Ý dẫn đầu các Pháp,
Ý làm chủ, ý tạo,
Nếu với ý ô nhiễm,
Nói lên hay hành động,
Khổ não bước theo sau,
Như bánh xe vật kéo"
Nghĩa là: Tâm ý đã bất thiện,
nhơ bẩn, đầy tham sân si, thì lời nói, hành động với tâm
ý như vậy cũng sẽ bất thiện, nhơ bẩn, đầy tham sân si,
và đem lại quả báo đau khổ.
Trái lại, như Kinh Pháp Cú nói:
"Nếu với ý thanh tịnh,
Nói lên hay hành động,
An lạc bước theo sau,
Như bóng không rời hình".
Nếp sống đạo, nếp sống Phật
giáo, là nếp sống với tâm ý trong sạch. Đó cũng chính là
nếp sống hạnh phúc. Một niềm hạnh phúc mình tự tạo
cho mình, đem lại cho mình chứ không phải người nào khác,
dù là cha mẹ, bà con cũng không làm được. Đó chính là ý
tứ cuả câu kệ 43 trong kinh Pháp Cú:
"Điều mẹ cha, bà con
Không có thể làm được,
Tám hướng chánh làm được,
Làm được tốt đẹp hơn!".
Tâm hướng chánh là tâm thiện, tâm
lành, tâm trong sạch.
Trái lại, con ngưòi có tâm bất
thiện cũng là người bất hạnh nhất trên đời, một nỗi
bất hạnh còn lớn lao hơn, đáng sợ hơn là điều ác kẻ
thú đem lại cho mình nữa. Kinh Pháp Cú viết:
"Oan gia hại oan gia,
Kẻ thù hại kẻ thù,
Không bằng tâm hướng tà,
Gây ác cho tự thân".
Vì sao Kinh Pháp Cú lại nói như
vậy? Đấy là vì tâm bất thiện là kẻ thù ở bên trong,
kẻ thù làm hại ngấm ngầm, cho nên cũng là kẻ thù đáng
sợ hơn cả.
Có vị nêu câu hỏi: Làm sao giữ
được cho tâm ý luôn luôn thiện lành trong sạch? Làm sao
giữ cho tâm ý không còn nghĩ ác, nghĩ bất thiện? Làm sao
đừng có tham sân si, bớt tham sân si, mặc dù vẫn biết
tham sân si là sai trái, đau khổ?
Đó là một câu hỏi rất chính
đáng, Đức Phật đã từng nói: "Rối ren thay loài người!"
(Kinh Kandakara, Trung bộ II Kinh 51) . Có người biết hút
thuốc là có hại những vẫn hút, biết uống rượu là có
hại nhưng vẫn uống. Đó là sức mạnh cuả thói quen, một
sức mạnh đáng sợ. Cũng như một người đi mãi trong sương
mai, thế nào áo cũng thấm sương. Muốn cho áo mình đươc
khô, phải phơi phóng bao nhiêu ngày! Đối với tâm người cũng
vậy. Tâm người nghĩ ác hay nghĩ thiện cũng thành thói
quen. Mà đã thành thói quen, nhất là thói quen xấu thì cũng
phải có công phu, mất thời gian mới trừ bỏ được.
Trước hết phải tự tạo cho mình
một môi trường tốt với những môi trường tốt, những
thiện trí thức, như sách Phật thường nói. Trong kinh Tiểu
Kinh Mãn Nguyên (Kinh Trung Bộ số 110), Đức Phật giới
thiệu cho chúng ta rõ thế nào là nếp sống của một người
bất thiện. Một người bất thiện, là một người đầy
những tánh bất thiện, như không có lòng tin, không biết
xấu hổ, không biết sợ hãi, nghe ít, biếng nhác, thất
niệm, kém trí tuệ. Người bất tiện suy tư như người
bất chánh, suy tư tự làm hại mình, suy tư làm hại người
khác, suy tư làm hại cả hai. Người bất thiện nói năng như
người bất chánh: Nói láo, nói hai lưỡi, nói lời độc ác,
nói lời phù phiếm. Người bất thiện hành động như người
bất chánh, sát sanh, lấy của không cho, tà hạnh trong các
dục. Như vậy, với những định nghĩa trên chúng ta biết
ngay thế nào là người bất thiện và giúp chúng ta tự tránh
không trở thành người bất thiện.
Phật tử thường xuyên đến đây
Lễ Phật, nghe giảng kinh đọc sách Phâạt, cùng nhau nói
chuyện đạo lý, làm các việc Phật sự và thiện sự, đó
chính là tự tạo cho mình một môi trường tốt bài trừ
niệm ác, nẩy sinh niệm lành, niệm thiện. Một người làm
thì khó, hay là mới bắt đầu làm thì khó. Nhưng nếu có
tổ chức, nhiều người cùng làm và làm nhiều lần, thành
quen, thành nếp thì công việc khó khăn mấy cũng sẽ hoàn
thành tốt đẹp.
Có môi trường tốt rồi, có
bạn bè tốt rồi, chúng ta còn phải nổ lực bản thân
nữa.
Kinh An Trú Tầm (Kinh thứ 20, Trung
Bộ Kinh 1), dạy chúng ta phương pháp nổ lực đúng đắn để
nuôi dưỡng niệm lành, loại trừ niệm ác. Kinh An Trú Tầm
nói có năm biện pháp tất cả:
-- Biện pháp thứ nhất: là lấy
niệm lành xua đuổi niệm ác. Thí dụ, lấy niệm từ bi xua
đuổi niệm sân giận Đức Phật dùng ví dụ người thợ
mộc khéo, dùng một cái nêm hay (Ý nghĩ lành) đánh bật
một cái nêm khác (ý nghĩ ác).
-- Biện pháp thứ hai: Là ngẫm
nghĩ về hậu quả tai hại của niệm ác sẽ dẫn tới tội
ác và sự trừng phạt. Cũng như một người quan sát thấy
mình đang đeo xung quanh cổ một cái xác chó chết, sợ quá,
liền vứt bỏ đi. Cũng như hiện nay, người nghiện thuốc
lá suy nghĩ thấy hút thuốc có thể gây cho mình và con cái
mình (ngửi khói thuốc) mắc bệnh ung thư, phát sợ bèn bỏ
thuốc hút.
-- Biện pháp thứ ba: là cố
gắng, quên niệm ác đi, đừng nghĩ tới nó nữa. Phật
lấy ví dụ một người nhắm mắt để khỏi phải thấy
một vật gì đó có thể thúc đẩy mình làm ác.
-- Biện pháp thứ tư: là hãy
chận giòng niệm ác lại, để cho nó giảm bớt sức mạnh.
Đức Phật dùng ví dụ một người đang chạy, chuyển sang
đi, rồi chuyển sang đứng, rồi ngồi, rồi nằm. Tôi có
thể lấy ví dụ hút thuốc để minh họa lời Phật. Một
người nghiện, thấy bao thuốc lá cầm ngay lấy, rút thuốc
đánh diêm châm, hít hai ba hơi luôn. Bây giờ thấy bao
thuốc, khoan cầm lấy bao, và khi đã cầm lấy bao rồi, thì
khoan rút điếu thuốc rqa, khoan châm diêm, hay là đã châm diêm
rồi, thì khoan hít một hơi v.v... Bởi vì, mỗi khi dừng
lại như vậy, chúng ta đều có thể phản tỉnh, nhớ đến
lời dặn của thầy thuốc về thuốc lá gây bệnh ung thư
như thế nào, lời nhắn của vợ hút thuốc tốn tiền như
thế nào v.v... nhờ vậy, có thể ngăn không hút thuốc
nữa.
-- Biện pháp thứ năm: là dùng ý
chí, nghị lực khống chế niệm ác, không cho nó sanh khởi,
Phật ví dụ một người khoẻ vật ngã một người yếu.
Trên đây là năm biện pháp
khống chế và loại trừ niệm ác, được Đức Phật
giảng trong Kinh "An Trú tầm". Đó là những lời
dạy thiết thực và cụ thể, mọi người đều có thể áp
dụng trong cuộc sống hàng ngày. Một điều chúng ta cần
ghi nhớ là tất cả các niệm đều vô thường, dù ác hay
thiện, nếu nó không được nuôi dưỡng bằng những niệm
tương ứng và nhất là việc làm tương ứng. Tôi lấy ví
dụ niệm hút thuốc của người hút thuốc lá. Niệm hút
thuốc đó được nuôi dưỡng bằng những niệm như là hút
thuốc là vô hại, hút thuốc thêm sáng kiến, hút một điếu
có thể giảm thọ vài ba giây nhưg cười một tiếng lại tăng
thọ bảy giây v.v.. Nếu chúng ta không nuôi dưõng niệm hút
thuốc bằng những niệm như vậy, trái lại chống đối nó,
bài trừ nó bằng những niệm như hút thuốc gây bệnh ung
thư, hút thuốc hại phổi, hút thuốc tốn tiền v.v.. thì
niệm hút thuốc có thể dần dần không còn chi phối chúng
ta như trước nữa. Và chúng ta có thể tiến tới bỏ
thuốc lá mà không gặp khó khăn gì.
Một điều nữa, chúng ta cũng
cần ghi nhớ là niệm thiện nói chung mạnh hơn niệm ác, cũng
như ánh sáng mạnh hơn bóng tối vậy. Niệm ác sỡ dĩ chi
phối chúng ta được là vì chúng ta không biết nó là ac.
Nếu nhận mặt nó được là ác, thì tự nhiên nó sẽ tan
biến đi. Chính vì vậy, mà Kinh sách Phật khuyên chúng ta nên
luôn luôn chánh niệm tỉnh giác, biết rõ mình đang nghĩ gì,
nói gì, làm gì và ý nghĩ đó, lời nói đó, việc làm đó
là thiện hay bất thiện, đem lại an lạc hay đau khổ cho mình
và cho người. Có người nghĩ ác mà không biết mình là ác.
Con người như thế rất khó tu tập bỏ ác làm lành. Cũng
như có người làm điều thiện mà không biết mình làm điều
thiện thì cũng rất khó tăng trưởng điều thiện.
Cuộc sống của người Phật tử
phải là một cuộc sống tỉnh táo, biết thiện là thiện
để phát huy điều thiện vốn có, học những điều thiện
mình chưa có. Đồng thời cũng phải biết ác là ác thì
mới loại bỏ điều ác mình đã phạm và phòng hộ những
điều ác chưa sanh khởi. Nói tóm lại, tăng điều thiện
vốn có, học những điều thiện chưa có, bỏ điều ác
vốn có, tránh điều ác chưa có: đó phải là nếp sống
tinh tấn của mọi Phật tử chúng ta.
Đó cũng là định nghĩa chữ
"Chánh tinh tấn", Sammà vàyama, trong Bát chánh đạo
mà Đức Phật khuyên tất cả Phật Tử chúng ta cần phải
hành trì. "Vị Thánh đệ tử sống tinh cần tinh tấn
từ bỏ các pháp bất thiện, thành tựu các thiện pháp,
nổ lực kiên trì tinh tấn, không từ bỏ gánh nặng đối
với thiện pháp". (Tăng Chi II, trang 18).
Trên đây, chúng tôi có nói dùng
niệm thiện xưa đuổi niệm ác. Các vị có thể hỏi đó là
niệm thiện gì?
Các Kinh Phật thường dạy pháp
tu "Tám chánh đạo" bằng chánh Tri kiến, chánh tư
duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh
niệm, chánh định, tám pháp môn tác thành con người toàn
thiện, tám pháp môn xây dựng một nếp sống Phật giáo hoàn
mỹ, thiết thực ứng dụng vào đời sống thực tại. Một
con người chí thiện tất nhiên phải là con người có tri
kiến chơn chánh có tư duy chơn chánh, có ngôn ngữ chơn chánh,
có ba nghiệp chơn chánh, có sinh kế chơn chánh, có ý niệm
chơ chánh và có thiền định chơn chánh.
Thực là sai lầm khi có một người
nào đó buộc tội đạo Phật chúng ta như là tiêu diệt
mọi tình cảm của con người, như là phi nhân bản! Trái
lại, có thể nói đạo Phật là đạo nhân bản nhất bời
vì nói giúp cho mọi ngưòi phấn đấu để trở thành
những con người hoàn thiện, những bậc Thánh trên thế
gian này, những con người hội tự một cách đầy đủ và
hoàn mỹ nhất những đức hạnh từ bi và trí tuệ. Con người
có trí tuệ và tình thương rộng lớn (từ bi): đó phải là
hướng phấn đấu của tất cả chúng ta, vì đó là mẫu
mực, của con người hoàn thiện theo quan điểm Phật giáo.
Đó là một hướng phấn đấu
cụ thể, không có gì là viễn vông xa vời, Đức Phật và
hằng bao thế hệ đệ tử đắc đạo của Ngài chứng tỏ
con người mẫu mực hoàn thiện đó không phải là một
cấu trúc không tưởng mà đã là, đang là, sẽ là những
con người sống, thực tại nếu biết cố gắng phấn đấu
theo con đường. Bát chánh đạo mà Đức Phật đã vạch ra.
Giá trị bất hủ của đạo
Phật chính là ở chỗ nó vạch ra con đường cụ thể giúp
cho mỗi người chúng ta trở thành con người hoàn thiện,
con người sống hạnh phúc và tự do, con người mẫu mực
về trí tuệ và tình thương rộng lớn.
Đó cũng chính là bức thông điệp
mà Đức Phật để lại chúng ta: bức thông điệp kêu gọi
mọi người chúng ta hãy phấn đấu để trở thành những
con người hoàn thiện, những con người giải thoat khỏi ba
độc Tham, Sân và Si, những con người tâm giải thoát và trí
tuệ giải thoát, xứng đáng là học trò đức Phật, con đẻ
tinh thần cuả Đức Phật.
Trong thế giới đầy hận thù này,
chúng ta hãy sống không hận thù, hãy nêu gương sáng của
cuộc sống đầy tình thương. Trong thế giới đầy bóng
tối này, bóng tối của đe dọa chiến tranh, và nếp sống
phi đạo đức, chúng ta hãy thắp lên ngọn đèn của trí
tuệ, của hiểu biết và thông cảm.
Xã hội không nhìn chúng ta, đánh
giá chúng ta qua sách Phật và tượng Phật, mà nhìn chúng
ta, đánh giá chúng ta qua con người cụ thể của chúng ta,
qua việc làm và lời nói cụ thể của chúng ta, có thể
hiện trung thành hay tương phản lại với ý tưởng từ bi và
trí tuệ của Đạo Phật.
Đức Phật cũng vậy, Ngài nhìn
chúng ta đánh giá chúng ta không phải qua tượng, tranh
Phật, qua sách Phật ghi chép lời Ngài có đúng hay không, mà
là qua nếp sống hàng ngày cụ thể của Tăng ni Phật tử
chúng ta có thật là nếp sống đạo, nếp sống Phật giáo
hay không. Nếu thật sự, chúng ta sống, ứng xử, hành động
theo đúng những lời dạy cuả Phật, thì dù Đức Phật có
nhập Niết Bàn cách đây ba ngàn năm, nhưng Ngài vẫn luôn
luôn ở bên cạnh chúng ta, theo dõi hướng dẫn, khích lệ
chúng ta.
Trong ngày lễ Phật Đản trang
trọng này, chúng tôi hy vọng đó là niềm tin của tất cả
chúng ta, và tất cả chúng ta sẽ sống theo niềm tin đó.
Kính chúc tất cả quý vị trọn
hưởng một mùa Phật Đản tràn đầy Từ bi và Trí tuệ.
Nam mô
Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Tỳ kheo Thích Minh Châu