Muốn nắm vững luật học trong đạo Bụt, ta phải học riêng về luật ít nhất là
ba năm. Ở Việt-Nam từ xưa tới nay, thời nào cũng có một số các vị tinh
thông về Luật tạng.
Trước khi thị hiện Niết bàn, Bụt có nói rằng: "Sau khi tôi nhập diệt,
giới luật sẽ thay tôi để làm thầy của quí vị, ở đâu có giới luật thì ở đó có
tôi. Nếu tăng đoàn thực tập giới luật nghiêm chỉnh thì giáo pháp của tôi sẽ
có thể ở lại với quí vị đời đời kiếp kiếp, nếu không, giáo pháp của tôi sẽ ở
lại với quí vị rất ngắn". Do đó Luật tạng là một nền văn học mà
người tu học và dựng tăng phải học để biết, dù chúng ta không muốn làm những
nhà chuyên môn về luật học.
Giới và Luật
Hơn 20 năm sau ngày thành đạo, Bụt đã không đặt ra những giới luật nhất định
cho tăng đoàn của Ngài, mà chỉ đưa ra những điều răn thích hợp mỗi khi cần
đến. Luật tạng đạo Bụt ghi đầy đủ lý do tại sao và trong trường hợp nào
Bụt đã đặt ra một giới, và mô tả rành mạch các nghi thức sám hối của chư Tăng.
Chúng ta có hai danh từ là giới và luật. Có khi chúng ta gọi chung là
giới luật. Tuy nhiên giới hơi khác với luật.
Giới tiếng Phạn là Sila, mình phiên âm là Thi-la, có nghĩa là những hành vi,
những tập quán, những đạo đức của mình, tiếng Anh có thể dịch là Precept hay
Morality, ngày nay mình dịch là Mindfulness Trainings. Đó là những nguyên
tắc, những điều khoản hướng dẫn cho mình đi đúng đường, bảo vệ cái an
ninh, cái tự do của mình.
Luật tiếng phạn là Vinaya, mình phiên âm là Tỳ-nại-gia, gồm những hiến chế,
những nguyên tắc, những pháp thức, những quy luật, quy phạm để mình có thể sống
hài hòa, hạnh phúc và đúng theo giáo pháp. Những nguyên tắc sống chung để có an
lạc, để có hòa hợp, để có thể thực tập được giáo pháp của Bụt, những nguyên tắc
giúp cho mình vượt thắng những khó khăn, rắc rối v.v... Tất cả những vấn
đề đó đều thuộc về luật.
Vì vậy giới cũng là luật, nhưng phạm vi của luật lớn hơn phạm vi của
giới. Luật bao gồm nhiều lãnh vực hơn giới.
Nghiên cứu về luật học, chúng ta thấy trong cách sinh hoạt của tăng đoàn
ngày xưa, có những phép tắc mà bây giờ chúng ta có thể áp dụng được vào trong
cộng đồng quốc gia, hay cộng đồng gia đình, cộng đồng xã hội.
Ví dụ bảy phương pháp để giải quyết những tranh chấp ở trong tăng đoàn ngày
xưa, ngày nay Liên Hiệp Quốc cũng có thể áp dụng được vào cách giải quyết những
tranh chấp quốc tế. Trong gia đình, chúng ta cũng có thể học được những phương
pháp như sám hối, hội nghị gia đình, tương tự như những thực tập ở Làng Mai.
Thật ra, luật pháp trong các nước tân tiến ngày nay cũng đã áp dụng những
nguyên tắc đi tới quyết định của tăng đoàn của Bụt ngày xưa. Ví dụ trong
các phiên tòa, người ta cũng cho triệu tập những người đại diện cộng đồng và
lập nên một Bồi Thẩm Đoàn (Jurors) để làm quyết định của các vụ kiện. Trong
các hình sự (criminal), luật pháp cũng cần 100% Jurors đồng ý về một quyết
định, thì quyết định đó mới thành hình được. Trong tăng đoàn ngày
xưa của Bụt, những quyết định quan trọng cũng đã cần 100% các thầy đồng ý thì
quyết định đó mới thành hình.
Cố nhiên 2600 năm là một thời gian rất dài, cho nên có những điều không còn
hợp thời nữa, nhưng trong Luật tạng có rất nhiều viên ngọc rất quí mà xã hội
ngày nay có thể áp dụng sau khi đã chế biến cho hợp thời.
Văn hiến Luật tạng có thể gọi là Hiến pháp của tăng đoàn mà ta phải học công
phu lắm mới nắm vững được. Trong một tăng đoàn, phải có những vị luật sư
thì tăng đoàn đó mới có phẩm chất cao.
Túc Số Của Một Tăng Đoàn Xuất Gia
Theo luật của đạo Bụt, muốn được gọi là tăng đoàn, ít nhất phải có bốn
người, và bốn người đó phải là bốn người đã thọ Upasampadã, ta gọi là Cụ túc
giới, nghĩa là 250 giới khất sĩ. Đó là một tăng đoàn hợp pháp nhỏ nhất có
thể được chính thức gọi là tăng đoàn. Cố nhiên, khi không có bốn vị
khất sĩ trong chúng, ta vẫn có thể tu học được, nhưng nói về một tăng đoàn hợp
với Luật tạng, thì phải có ít nhất là bốn vị khất sĩ.
Trên phương diện sinh hoạt, một tăng đoàn bốn người không được làm những
công việc mà tăng đoàn năm người có quyền làm, ví dụ như tổ chức thọ Cụ túc
giới, tổ chức lễ Tự tứ (Pravãranã) vào mỗi cuối mùa an cư v.v...
Thông thường thì một tăng đoàn gồm hai mươi khất sĩ là một tăng đoàn có thể
làm được tất cả mọi điều theo luật định.
Cách Đạt Quyết Định Chung Trong Một Tăng Đoàn
Phương pháp để giải quyết tất cả các vấn đề trong tăng đoàn gọi là phương
pháp Yết ma. Yết ma là phương pháp bầu phiếu và quyết định tập thể. Vì
vậy, là người hướng dẫn chúng tu học, ta phải rất vững vàng trong nghệ thuật
Yết ma, và phải giải quyết các vấn đề chung theo phương pháp Yết ma thì mới dễ
thành công và nhẹ nhàng cho chúng tu học.
Yết ma tiếng Phạn là Karma, tiếng Trung hoa là Tác pháp biện sự, tiếng Anh
là Taking action, Taking decision. Tất cả mọi quyết định trong một chúng
tu học đều phát sinh từ Yết ma.
Luật tạng định nghĩa rằng: Yết ma là hành động, là nghiệp, là hành
vi. Hành vi ở đây là hành vi tập thể chứ không phải là hành vi cá
nhân, collective decision, collective action taken by the whole community.
Trích Sống chung an lạc - Xây dựng tăng thân
HT Thích Nhất Hạnh