Ðến chùa
khấn vái xin xỏ như thế thì chùa có khác gì đình miếu. Nhưng khổ nỗi
chính những hạng "Phật tử" như thế mới giúp cho chùa khá giả.
Người
Việt Nam hiểu Ðạo hơn nên "Tu" cũng khá hơn, đến chùa tụng kinh lễ Phật,
học Ðạo nghe pháp, làm công quả. Tụng kinh nhiều thì cho là mình tu
nhiều, tu khá, hết tụng kinh bổn đến tụng kinh bộ, hết bộ này đến bộ
khác. Lạy Phật thì lạy xong ngũ bách danh, đến tam thiên rồi vạn Phật,
cho rằng lạy nhiều chừng nào thì tiêu tội chừng nấy. Học Ðạo nghe pháp
cốt để áp dụng tu tâm sửa tánh, nhưng không như thế mà lại dùng kiến
thức để phân biệt Thầy này hay Thầy kia dở. Thay vì làm công quả để học
hạnh xả thí, lại làm công quả để kiếm điểm với Thầy trụ trì.
Khá hơn
là những bậc xuất gia, từ bỏ nhà cửa vợ con đi tu. Nhưng một thời gian
sau lại bám víu vào ngôi vị đạo đức của mình. Nói đến đây tôi nhớ lại
chuyện của Tổ Huệ Khả. Trong 33 vị Tổ Thiền Tông, tôi thán phục nhất vị
Tổ này, dám xả thí thân mạng, chặt tay cầu Ðạo. Là người kế thừa Tổ Ðạt
Ma, sau cùng dám xả luôn ngôi chùa, bỏ luôn chức Tổ, chức Hoà Thượng,
lăn xả vào chợ, đi vào cuộc đời để tự thử thách mình, tự chứng nghiệm và
độ một tầng lớp khác. Người tu không khéo thường hay mắc phải bệnh "ngã
tâm linh" (égo spirituel). Mới biết tu một chút tự cho là mình đạo đức.
Tu hành chăm chỉ, được bao nhiêu công đức đều bị cái ngã hốt hết.
Tuy là
một tu sĩ nhưng tôi không ưa chữ tu chút nào. Tôi đã một lần bày tỏ
trong quyển Bố thí ba la mật. Tu đâu phải là làm những điều hình thức
bên ngoài, đâu phải tính năm cộng tháng vào chùa. Khoác áo cà sa mà
không hiểu bài học thương yêu, giảng nói từ bi mà chỉ biết ích kỷ củng
cố địa vị đạo đức của mình. Ngạn ngữ có câu: "Chiếc áo không làm nên
Thầy tu" kia mà! Ðối với tôi, tu là tập sống với tâm linh. Chữ tâm linh
(spirituel) khác với vật chất (matériel). Tâm linh là tánh linh thiêng
của con người, có thể gọi đó là Thượng Ðế, Phật tánh hay Chân ngã...
Nhưng điều đó không quan trọng. Ðiều quan trọng đầu tiên là ta có biết
đến tâm linh của mình hay không?
Biết
sống thật với tình cảm, nội kết của mình hay không? Hay là chỉ thích
đóng kịch, mượn danh nghĩa chữ tu để ngầm khoe khoang mình là người có
tu, có đạo đức! Tôi tu vì tôi không phải là người đạo đức. Tôi tu vì tôi
còn nhiều nội kết chưa được giải tỏa, còn nhiều bài học ở đời mà tôi
chưa hiểu. Tôi tu vì tôi hãy còn phân biệt tốt xấu, ưa ghét. Hơn nữa bây
giờ tôi không chắc là tôi còn tu theo ý nghĩa phổ thông nữa không,
nhưng tôi biết là tôi muốn sống thật. Sống thật với chính mình, với cả
tâm hồn và thể xác của mình. Tôi không muốn làm Thầy ai cả, nếu muốn thì
chỉ làm Thầy chính mình mà thôi.
Có
nhiều người chỉ thích đóng vai Thầy và muốn học trò hay đệ tử đóng mãi
vai học trò đệ tử. Nhưng Thầy nào trò nấy, cũng có người thích đi tìm
một vị Thầy, một đấng tôn sư bên ngoài để thờ phụng tôn kính. Theo tôi,
một vị Thầy thật (chân Sư) là người dạy cho đệ tử nhận ra ông Thầy của
chính mình bên trong (le maître intérieur). Ðức Phật là một chân Sư,
ngài thành Phật và dạy cho chúng ta khai triển Phật tánh của mình để
thành Phật như ngài. Ðức Phật đâu có muốn bị đúc tượng ngồi yên trên bàn
thờ cho chúng ta hì hụp lạy ở dưới.
Thích Trí Siêu.