HỎI:
Năm nay giáo sư đã từng thực hiện một hành trình giảng dạy đến hai mươi
sáu quốc gia. Xin hãy chia sẻ với chúng tôi về những suy tư của giáo
sư về vấn đề Đạo Phật đang lan truyền đến những vùng mới mẻ như thế nào?
ĐÁP:
Phật giáo đang lan truyền một cách nhanh chóng khắp thế giới hiện nay.
Có những trung tâm Phật Pháp ở nhiều quốc gia Âu châu, Bắc Mỹ, Nam Mỹ,
Nam Phi, Úc, Á châu, v.v… Chúng ta thấy những nguời Phật tử ở Âu châu
không chỉ ở những nước tư bản Tây phương, mà cũng ở những xứ xã hội chủ
nghĩa ở miền Đông. Thí dụ, Ba Lan có khoảng năm nghìn Phật tử hoạt động
tích cực.
Đạo
Phật lôi cuốn rất nhiều đến thế giới hiện đại do nền tảng lý trí và
khoa học của nó. Đức Phật đã nói, “Đừng tin tưởng bất cứ điều gì mà ta
nói chỉ vì biểu lộ sự tôn kính ta, mà hãy thử nghiệm nó cho chính các
con, phân tích nó, giống như các con đang mua vàng.” Con người hiện
đại ngày nay thích một sự tiếp cận không võ đoán như thế.
Có
nhiều cuộc đối thoại giữa những nhà khoa học và lãnh tụ Phật giáo, như
Đức Đạt Lai Lạt Ma. Cùng với nhau họ đang thảo luận và khảo sát thực
tại là gì. Đức Phật nói rằng tất cả những rắc rối xẩy ra từ sự không
hiểu biết thực tại, từ sự mê mờ trong nhận định này. Nếu chúng ta nhận
thức, tỉnh thức về vấn đề chúng ta là ai, và thế giới cùng chúng ta tồn
tại như thế nào, chúng ta sẽ không tạo nên những vấn nạn rắc rối từ sự
mê lầm của chúng ta. Đạo Phật có một thái độ cực kỳ cới mở trong sự
thẩm tra chân lý là gì. Thí dụ, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã từng nói rằng
nếu những nhà khoa học có thể chứng minh rằng điều gì đấy mà Đức Phật
hay hàng đệ tử của Thế Tôn đã dạy là sai hay chỉ là mê tín, Ngài sẽ rất
vui lòng và quyết bỏ nó ra khỏi giáo lý nhà Phật. Một sự tiếp cận như
thế sẽ rất hấp dẫn đối với người phương Tây.
Từ
việc học hỏi những đạo sư trong quá khứ đã thích ứng Đạo Phật đến nền
văn hóa của mỗi xã hội mà nó lan truyền tới, thì đấy chỉ là tự nhiên;
những đạo sư ngày nay cần trình bày Đạo Phật trong những quốc gia khác
nhau trên thế giới hiện đại trong những phương cách khác nhau một cách
nhẹ nhàng, hay hơi khác biệt mà thôi. Trong tổng quát, Đạo Phật nhấn
mạnh một sự giải thích sáng tỏ. Tuy nhiên, trong phạm vi này, những
điểm khác biệt và những tiếp cận khác biệt cần sự nhấn mạnh hơn tùy
theo những nét văn hóa đặc thù.
Đức
Phật đã dạy những phương pháp đa dạng vô cùng, đơn giản chỉ vì con
nguời cũng vô cùng khác biệt. Không phải mỗi nguời đều suy nghi trong
cùng một cách. Hãy xem một thí dụ về thực phẩm. Nếu chỉ có một loại
thực phẩm duy nhất thuận tiện trong một thành phố, nó sẽ không thích
ứng đến mọi người. Trái lại, nếu có những loại thực phẩm khác nhau có
thể có những hương vị phong phú, mọi người có thể tìm thấy điều gì đấy
hấp dẫn. Giống như thế, Đức Phật đã dạy những pháp môn đa dạng và rộng
rãi cho con người với một đặc trưng bao la về hương vị dùng để cho con
người phát triển và tăng trưởng chính họ. Cuối cùng, đối tượng của Đạo
Phật là để chiến thắng tất cả những sự giới hạn và những vấn nạn cùng
để thực chứng tất cả những khả năng của chúng ta vì thế chúng ta có thể
phát triển chính mình đến trình độ mà chúng ta có thể giúp đở mọi người
tối đa trong phạm vi sẳn có của mình.
Trong
một số quốc gia phương Tây nhấn mạnh về tâm lý học, chẳng hạn như Thụy
Si và Hoa Kỳ, những vị thầy thuờng trình bày Đạo Phật từ quan điểm của
tâm lý học. Trong những nước khác nơi con nguời thích liên hệ một sự
tiếp cận sùng mộ nguyện cầu, chẳng hạn như Nam Âu châu và Mỹ châu La
tinh, những vị thầy có khuynh hướng trình bày Đạo Phật trong một hình
thức cầu nguyện. Con người ở đấy rất thích tụng niệm, và người ta có
thể làm điều ấy trong sự thực hành Phật Pháp. Tuy vậy, những người ở
Bắc Âu, không quá thích tụng niệm nhiều như thế. Những vị thầy có
khuynh hướng nhấn mạnh sự tiếp cận tri thức ở đấy.
Nhiều
người ở Đông Âu ở trong một tình cảnh rất buồn rầu. Giáo lý Đạo Phật
lôi cuốn họ vô cùng bởi vì nhiều người thấy đời sống của họ là trống
rỗng. Cho dù họ làm việc cật lực trong nghề nghiệp của họ hay không
dường như chẳng làm nên điều gì khác biệt. Họ không thấy kết quả nào.
Phật giáo, trái lại, hướng dẫn họ những phương pháp để họ hành động
trên chính họ, để mang đến những kết quả làm nên một sự khác biệt trong
những phẩm chất của đời sống của họ. Điều này làm cho người ta cảm
kích và hăng hái một cách không thể tưởng để lao vào những sự thực tập
một cách trọn vẹn chẳng hạn như đảnh lễ phủ phục hàng nghìn lần.
Trong
cách này, Đạo Phật tự thích ứng với văn hóa và tinh thần của những
người trong mỗi xã hội, trong khi bảo tồn những giáo thuyết quan trọng
của Đức Phật. Giáo nghĩa chính không thay đổi – khuynh hướng là để
chiến thắng những vấn nạn và giới hạn của chúng ta để nhận chân những
khả năng của chúng ta. Cho dù hành giả làm điều này với sự nhấn mạnh
hơn về sự tiếp cận tâm lý học, tri thức, khoa học, hay sùng mộ thì tùy
thuộc vào mỗi nền văn hóa.
HỎI: Đạo Phật đang thích ứng như thế nào đến thế kỷ hai mươi mốt trong phổ quát?
ĐÁP:
Phật giáo đang thích nghi bằng sự nhấn mạnh một sự tiếp cận dựa trên lý
trí và có chừng mực với khoa học đến giáo thuyết của nó. Đạo Phật có
một sự giải thích rõ ràng về kinh nghiệm cuộc sống mang đến như thế nào
và đối phó với chúng như thế nào trong một hình thức khả dĩ nhất. Sau
đó, Đạo Phật nói rằng đừng chấp nhận bất cứ điều gì trong sự tín ngưỡng
mù quáng; hãy tự suy nghi, thẩm tra nó và để thấy nếu nó thực sự có ý
nghĩa và hợp lý hay không. Điều này giống như khoa học yêu cầu chúng
ta xác minh những kết quả của một thí nghiệm bằng sự lập lại nó của
chính chúng ta; và chỉ chấp nhận những kết quả như sự thật. Con nguời
hiện đại không thích mua điều gì đấy mà không thử nghiệm chúng; họ
không mua một chiếc xe nếu không thử nó. Giống như thế, họ sẽ không
chuyển đổi sang một tôn giáo hay một triết lý của đời sống mà không
kiểm nghiệm nó truớc tiên để thấy nó có thực sự có ý nghĩa và thông tuệ
hay không. Điều này làm cho Đạo Phật thật là hấp dẫn đến nhiều người
của thế kỷ hai mươi mốt. Phật giáo cởi mở với sự khảo sát của khoa học
và mời thỉnh mọi nguời thẩm tra nó trong cách ấy.