TÂM TÌNH CÙNG NGƯỜI TRẺ

ĐÔI LỜI TÂM SỰ
     Tôi được sinh ra vào lúc 7 giờ 30 sáng ngày mùng 4 tháng giêng đầu xuân năm Canh Tý. Nhằm ngày ngày 31 tháng 1 năm 1960 tại Bình Dương và lớn lên trong gia đình thuộc lớp nghèo thành thị. Cha tôi có nhiều vợ, tám anh em chúng tôi thuộc dòng thứ hai.

 Từ khi mở mắt chào đời tôi đã mang trong mình chứng bệnh nan y. Tôi may mắn thoát chết trong đường tơ kẽ tóc, nhờ người thầy phương xa ở núi Bà Đen Tây Ninh hết lòng cứu chữa. Ông bà nội thương cháu bệnh hoạn, nên đã nhận nuôi tôi từ khi còn nhỏ. Cha mẹ tôi lập nghiệp ở Gò Vấp Tỉnh Gia Định nay thuộc Quận Gò Vấp TPHCM.

   Năm tuổi, tôi đã được ông bà nội cho đi học cùng với người anh cùng cha khác mẹ hơn tôi ba tuổi. Thời gian học ở đây cả ngày, nên anh em chúng tôi có dịp thưởng thức món cơm mo cau với con cá nướng miệt vườn. Tôi đặc biệt thông minh cực kỳ chỉ trong thời gian chưa đầy ba tháng. Tôi đã đọc thuộc lòng bản cửu chương từ hai đến chín ngược xuôi không vấp một số, tôi đọc báo giống như một người lớn không sai một chữ.

   Tôi tuy tuổi nhỏ thông minh lanh lợi, nhưng ngược lại tính tình bướng bỉnh ngang tàng, lì lượm. Cùng đi học chung có hai người vai lớn trong gia tộc, tôi phải kêu bằng chú vì là con của bà Út em của ông nội. Tuổi nhỏ thiếu hiểu biết nghịch ngợm nên tôi thường kêu thằng Méo, thằng Sẹo. Trong lúc bốn chú cháu đang cùng nhau đùa giởn chú Méo vô tình làm tôi té đau, thế là tôi nộ khí xung thiên lấy thước bản đánh cho hai anh em chú ta một trận tơi bời. Hai chú tức quá về mắng vốn lại ông nội chúng tôi, thế là tôi bị một trận đòn nhừ tử. Trong lúc bị đánh, tôi vùng bỏ chạy qua vườn kế bên nhà núp ở đó không về. Ông nội tôi tức quá kêu trời, kêu đất bớ ba hồn chín vía mày Lực hãy mau về đây, nếu không tao sẽ giết mày. Bà nội tôi sợ quá vì thương cháu, nên quỳ xuống lạy mong ông nội tôi bớt nóng giận vì tôi còn quá nhỏ mà. Nhờ bà nội xin dùm nên ông nội tôi cũng bớt giận và tha thứ cho tôi.

    Tôi có thói quen đi học viết tay trái và làm bất cứ việc gì cũng bằng tay trái. Cô giáo ngày xưa quả đúng là nhà giáo dục đạo đức, tôi ngang bướng lì lượm mỗi ngày đều bị ăn đòn vì viết tay trái. Cô giáo tôi kiên trì sửa sai cho tôi bằng được, nhờ vậy tôi đã bỏ được thói quen viết tay trái.

    Đến năm 1966 mẹ tôi đã có thêm ba em và một đứa đang nằm trong bụng, hoàn cảnh khó khăn, tôi được triệu hồi về Gò Vấp để phụ mẹ giữ em. Vì tôi là con trai lớn, mười hai bến nước trong nhờ đục chịu thôi. Chỗ cha mẹ tôi đang ở là nơi nỗi tiếng ăn chơi nhất vùng Sài Gòn, Chợ lớn. Tôi tiếp tục được đi học nhưng vào trường tư thục của Ma xơ học lớp mẫu giáo, suốt một tuần lễ chỉ đánh vần abc tôi chán quá về nói mẹ. Xin cho con học lớp năm đi mẹ và tôi được chuyển lớp. Một năm sau tôi chuyển về trường học nhà nước để được miễn học phí.

    Như vậy trong vòng ba năm liền tôi chỉ học một lớp năm, còn ba tháng nữa mãn khóa ở trường tư thục. Tôi vì ham chơi nên bị xe đụng gẫy chân phải, suốt thời gian điều trị hết hai tháng tôi mới lành chân. Vậy mà tôi vẫn lãnh chiếc vé hạng nhì toàn năm. Cha tôi tuy việc học dỡ dang ở tuổi mười hai, nhưng lúc nào cũng quan tâm khích lệ con cái học tập bằng cách khen thưởng động viên mỗi tháng. Thế là suốt quá trình học tiểu học, tôi đều được đứng nhất cả. Bao nhiêu giải thưởng trong năm năm liền tôi đều lượm hết, chẳng bỏ sót một tháng nào. Lúc này mẹ tôi đã sinh sáu đứa em và một đứa còn đang nằm trong bụng. Thời tiểu học tôi được ưu tiên đi dự thi đố vui để học các trường, nhằm nâng cao kiến thức cho học sinh.

     Ấy thế mà, khi thi vào lớp đệ thất tôi chỉ đậu chiếc vé vớt thứ 228 mới là dỡ hơi làm sao? Cả trường đều nhìn tôi với cặp mắt khác lạ, trò Long sao lạ vậy cà? Bước vào giai đoạn chuyển tiếp, tôi không còn là một học sinh ngoan giỏi nữa. Lúc này tôi chỉ học để đủ điểm lên lớp thôi bằng cách học lớm, học xong rồi liền trả lại cho thầy cô. Tôi bây giờ muốn tâm tình cùng các em, cùng người trẻ, vì sao tôi bị mất năng lực học tập quá nhanh đến thế được.

    Xin thưa với các em, tôi đã biết hút thuốc, uống rượu và cờ bạc lai rai từ năm 1967. Chắc chắn là các em rất khó tin, nhưng mà lại là một sự thật. Các em biết đó, tôi là mẫu người nhỏ con nhưng chắc nịch, chỉ cao một mét năm mươi lăm thôi nhưng ngang tàng và lì lượm vô cùng, chưa từng biết sợ một thứ gì.

  Tuổi nhỏ tôi rất thông minh và lanh lợi, nhưng ngược lại tôi bị đam mê sa ngã quá sớm nên vào đời với ba chìm bảy nổi chín cái lênh đênh, giờ ngồi mà gẫm lại thật kinh sợ vô cùng. Làm ác cũng con người đó, làm thiện cũng con người đó, không có ai khác thế vào đó được. Nhưng làm ác thì dễ không cần ai chỉ dạy, giống như trái banh lăn từ trên cao xuống và làm thiện thì rất khó, giống như trái banh lăn ngược lên chỗ cao, sơ ý một chút thì trái banh trả về chỗ cũ. Mới đó giờ đã 52 tuổi, mà chẳng giúp ích gì được cho ai. Đời người quả thật mong manh, khi biết được thì quá muộng màng. Hèn gì ta không nghe người nói sao:

                “Ta cứ ngỡ trần gian là cõi mộng

                 Thế cho nên tất bật đến bây giờ”

Vì sao tôi biết hút thuốc quá sớm như thế, xin bật mí với các em chút chuyện trong nhà. Cha tôi ngày xưa tuy nghèo nhưng mà chơi sang toàn là hút thuốc CAPSTAN, thuốc cao cấp thời xưa cứ mỗi tuần mẹ tôi mua hai cây bỏ trong tủ. Tuần nào chiều thứ bảy nhà tôi cũng đều làm tiệc chiêu đãi gia đình. Cha tôi ngồi uống rượu hút thuốc thấy ngon lành, ra vẻ ta đây hào hoa phong nhã lắm. Tôi đã có máu của cha trong người và là người giống cha nhất nhà. Con nhà tông hổng giống lông, cũng giống cánh mà.

    Tôi chỉ giống cha ở bản chất tự lực không ỷ lại vào người khác. Tôi hơn cha ở điểm ngu si, khi rơi vào đam mê hưởng thụ thì không còn biết đường về. Thật ra tôi được cha mẹ kỳ vọng rất nhiều về mình. Sau khi đi tu lâu lâu mới có dịp về thăm cha. Ông già thường hay nhắc lại hoài, thầy mà biết khôn giờ thì có tệ lắm cũng làm tới Tỉnh trưởng. Tôi cười nói, con làm Tỉnh trưởng để làm gì? Ba tôi ờ, ờ! Để không bị phát hiện mất thuốc, tôi phải canh ba tôi khui đến gói thứ ba hoặc thứ tư thì tôi mới chôm một gói. Nơi chỗ tôi ở thường có rất nhiều sòng bạc, bầu cua xí ngầu lắc, nhậu nhẹt linh đình ngày nào cũng như ngày nấy, tôi lòng vòng các nơi đó để kiếm chác chút ít. Tôi tuy tuổi nhỏ nhưng lanh lẹ nên được mấy tay bợm nhậu nhờ đi mua rượu và cứ mỗi lần như thế tôi đều được thưởng một ly.

    Tôi đã biết hút thuốc uống rượu như là một người lớn, kể từ đó. Các em thấy chưa, các em bây giờ diễm phúc hơn tôi nhiều, các em đâu có nhóm bụi đời khi còn quá sớm như tôi vậy. Một hôm mẹ biết tôi đang hút thuốc trong cầu tiêu, lần này bà ta tin chắc sẽ bầm cho tôi một trận nên thân, bà đứng ở bên ngoài kiên nhẫn chờ đợi tôi. Tao coi mày còn chối nữa hay không? Tôi ma lanh mưu mẹo đủ điều, việc gì có sách mách có chứng, tôi mới chịu còn không thì thôi. Tôi ở bên trong súc miệng cho thật kỹ, rồi hiên ngang bước ra bên ngoài như không có chuyện gì xảy ra. Mẹ tôi liền chụp tay nói mầy còn chối nữa không, tôi liền chối leo lẽo má thấy con hút thuốc hồi nào bằng chứng đâu. Không tin má cứ ngửi miệng con coi, thế là bà đã thua trí tôi, tức muốn ói máu.

    Tôi bắt đầu giai đoạn chuyển tiếp vào trung học, lúc này thì ba tôi đã bị bắt đưa đi lính quân dịch rồi. Một mình mẹ và tám đứa con, xưa nay bà chỉ làm một việc nội trợ và chờ vào phụ cấp của cha tôi. Đùng một cái, mọi chuyện đều thay đổi quá bất ngờ. Mẹ tôi một tay bồng em bé, một tay ra chợ mua gánh bán bưng. Tôi là người theo mẹ sát cánh từ buổi đầu, đi học một buổi phụ mẹ bán một buổi và khi đi học tôi vẫn đem theo đồ bán trong lớp cho đám bạn học. Lúc này nhu cầu tiêu xài của tôi cũng hơi lớn, vì đã biết đam mê cờ bạc rồi.

    Tôi thỏa thuận với mẹ mua đứt bán đoạn, lời ăn lỗ chịu, mẹ tôi đồng ý. Trong đầu tôi thời gian đó chỉ biết làm sao có tiền mà thôi, không còn biết cái gì khác. Dù hoàn cảnh gia đình khó khăn như vậy, tôi vẫn thấy bình thường chỉ tranh thủ làm sao có được nhiều tiền để vui chơi thỏa thích. Cuối cùng tôi tự bỏ nhà ra đi theo đám bụi đời sống bằng nghề nhập nha, chôm chĩa để tự do tung hoành vui chơi hưởng thụ. Các em bây giờ hãy mở mắt sáng ra, tôi đã bị lầm lỗi từ tuổi ấu thơ, tôi đã nhóm bụi trần khi còn quá nhỏ, tôi không được hưởng sự trong trắng của tuổi học trò như các em bây giờ. Cho nên tôi muốn nói ra đây để cho các em thấy rằng, các em là tương lai sáng ngời của đất nước, là trụ cột của gia đình, là nơi nương tựa vững chắc của nhân loại. Vậy thì các em phải làm sao cho xứng đáng là người trẻ khi bước vào đời, mà không bị bụi trần che phủ như tôi khi xưa. Nếu các em tin tưởng lời khuyên của tôi, tôi dám tin chắc rằng các em sẽ là người tốt trong hiện tại và mai sau, vì các em đã tìm được chân lý sống của cuộc đời mà không phải mất thời gian.

    Tháng tư năm 1975 đất nước Việt Nam hoàn toàn thống nhất, cha tôi trở về với đôi bàn tay trắng. Tôi bây giờ đã trở thành đứa trẻ bụi đời. Chiến tranh đã làm cho cha tôi mất hẳn tin thần tự lực cánh sinh, cha tôi mệt mỏi chẳng muốn làm gì cứ tà tà ngày hai buổi nhậu cho qua ngày tháng, mẹ tôi lúc này càng thêm gánh nặng. Chính sách mở rộng cha tôi phải đi làm nhà nước, để có đủ lương thực cho các em tôi ăn. Bạn bè tôi lần lượt được mời đi cải tạo dài hạn, tôi may mắn không nằm trong số đó. Nhưng tình trạng gõ cửa đọc lệnh bắt nửa đêm đối với thành phần bất hảo, đã trở thành phong trào.

    Cho đến tháng ba năm 1976, đợt TNXP đầu tiên xây dựng vòng đai xanh thành phố được phát động rộng khắp, tôi khôn ngoan đăng ký tham gia để làm lại cuộc đời, lúc này tôi vừa tròn mười sáu tuổi cái tuổi ăn chưa no, lo chưa tới. Cha mẹ tôi biết được nhiều lần tới năn nỉ và thuyết phục tôi ở lại để tiếp tục việc học hành. Tôi nhất quyết nói không với cha mẹ. Lần đầu tiên tôi làm lại cuộc đời, làm mới lại chính mình, với cái quần kéo lên tới nách và chiếc áo dài quá gối, cùng với chiếc nón tai bèo quá cở thợ mộc. Mỗi ngày phải lội bộ từ 5 đến 10 km để đắp đập và đào kinh, từ năm giờ sáng đến năm giờ chiều, tối ngày dìm mình dưới sình, dưới nước, với cục cơm vắt buổi trưa hòa lẫn nước sình làm canh chan cơm, cùng với muối đậu phộng khô khóc giữa cánh đồng nắng cháy không cây.

    Vậy mà tôi vẫn lớn lên và trưởng thành theo năm tháng. Trước đó ba tôi đã dán bố cáo từ tôi trên khắp nẽo đường. Một tháng đầu đã trôi qua sau những ngày tháng vất vả nhọc nhằn, tất cả huynh đệ chiến hữu đều được cấp giấy phép về thăm nhà, riêng tôi thì xin đăng ký ở lại. Lúc này tôi đã cương quyết nói không với cha mẹ và gia đình. Chỉ một tháng trôi qua tôi bây giờ giống như một con nghé con đen thủi, đen thui, đang gậm chút cỏ khô sống qua ngày tháng. Trong số các bạn bè đi chung ai cũng về gặp lại cha mẹ, người thân với những lời hỏi han thâm tình, sau con bây giờ ốm quá, đen quá, con có đủ sức khỏe, có đủ khả năng, để phục vụ lâu dài không hả con. Cha mẹ nào có muốn cho con trẻ khổ đâu, nhưng vì hoàn cảnh sống trong giai đoạn đất nước mới thống nhất.

     Gia đình nào cũng gặp lại người thân tay bắt mặt mừng, riêng nhà tôi thì không có được những phút giây ấy. Động lòng trắc ẩn vì thương nhớ con, trước đó cha tôi đã tuyên bố từ tôi cũng có nhiều lý do xác đáng. Ba năm bị bắt buộc đi lính vì lý do tổng động viên khẩn cấp, lúc đó cha tôi đã có 12 đứa con của bốn bà. Ngày ba tôi trở về sum hợp với gia đình, thì biết được tôi đã đi hoang sống du thủ du thực với những tên đầu trộm, đuôi cướp. Cha tôi đã nhiều lần thuyết phục khuyên tôi hãy về nhà sống trở lại bình thường, để tiếp tục việc học hành cho đến nơi tới chốn, nhưng tôi vẫn kiên quyết nói không với cha. Vì sợ liên lụy dính líu trong hai chế độ ảnh hưởng đến kinh tế và chính trị của gia đình. Lúc này còn là thời quân quản chưa có luật lệ rõ ràng, có nhiều chuyện xảy ra không thể ngờ, con làm xấu cha mẹ phải chịu lây hoặc cha mẹ có lý lịch đen làm cho con cái phải ảnh hưởng đến công ăn việc làm. Vì lý do đó, cha tôi làm đơn từ con để khỏi phải liên lụy đến gia đình.

     Nhưng cha mẹ nào mà lại không thương con, núm ruột mang nặng đẻ đau mình tạo ra mà. Hôm sau cha tôi đã có mặt tại đơn vị rất sớm, tôi ngạc nhiên đến không thể ngờ. Tôi cứ nghĩ rằng cuộc đời của tôi tới đây sẽ không còn tình thương của cha nữa, nhưng mọi việc đã khác xa không như tôi nghĩ. Từ đó hình ảnh của cha đã đưa vào tâm khảm tôi, như thúc giục, như động viên, như an ủi, như dỗ dành, như nhắc nhỡ bằng tất cả tấm lòng yêu thương trìu mến, để cho tôi có thêm niềm tin và nghị lực trong cuộc sống. Cha tôi bây giờ vẫn còn sống, mẹ tôi bây giờ vẫn còn sống, nhưng tôi không thể giúp gì được cho cha mẹ sống vui với tuổi già, vì tôi còn có tăng thân Thường Chiếu.

    Tôi vào đời là như thế đó với tuổi thơ lẫn lộn bụi trần, kèm theo chút buồn vui được mất. Tôi muốn tâm tình cùng với các em nhiều lắm nhưng lực bất tòng tâm. Bây giờ thì các em hãy cùng tôi khám phá bí mật của cuộc sống, để đủ niềm tin và nghị lực vươn lên làm đẹp cuộc đời, làm đẹp chính mình.

Thường Chiếu ngày 5 tháng 5 năm Tân Mão

Kính ghi

Phong Trần Trúc Giác

KHÔNG KHINH THƯỜNG TUỔI TRẺ

    Sau khi đức Phật thành đạo dưới cội Bồ đề, ngài thấy rõ ràng chúng sinh thăng lên lộn xuống trôi lăn trong sáu nẽo luân hồi là do mình tạo tác. Mình làm lành được hưởng phước thì sinh ba đường trên như người, atula, trời và ngược lại nếu làm ác thì bị đọa ba đường dưới địa ngục, ngạ quỷ và súc sinh. Đó là nguyên lý sống của một chúng hữu tình( loài có tình thức), không có một đấng thần linh thượng đế nào ban phước giáng họa theo quan niệm của một số người khi xưa. Này các em, các người trẻ, các em cần phải có niềm tin về chính mình và các em chớ nên khinh thường mình, mà tự hủy hoại năng lực sống hiện có trong mỗi người. Giờ thì các em hãy nghe một câu chuyện đối đáp giữa đức vua Ba tư nặc và đức Phật của chúng ta. Hai vị này cùng đồng một tuổi nhưng một vị làm vua, một vị làm Sa môn Thích tử. Vua Ba tư nặc không tin rằng Sa môn Cồ đàm còn quá trẻ mà lại giác ngộ như một vị Phật Chánh đẳng giác. Nên ông ta nói rằng, trẩm biết rất nhiều các Sa môn thượng thủ, các Bà la môn thông tuệ nắm quyền các giáo phái chưa ai dám khẳng định mình đạt Vô thượng giác ngộ. Tại sao Sa môn Cồ Đàm còn quá trẻ và xuất gia chưa được bao lâu, mà dám bảo rằng mình đã vượt thoát sinh tử. Này đại vương nên biết, trên đời này có bốn loại người và vật không nên khinh thường vì trẻ tuổi. Đó là một vị vương tử trẻ, một con rắn trẻ, một ngọn lửa nhỏ, và một vị tỳ kheo trẻ tuổi.

   Đứng về phương diện lâu xa để thành tựu mỹ mãn cuộc sống, từ ngàn xưa đến nay xã hội vẫn trân trọng quý kính các bậc trưởng lão, người lớn tuổi một nhân cách sống tuyệt vời làm mô phạm cho xã hội thường là những bậc cao niên. Nhưng về phương diện tài năng xuất chúng thì không thể luận tuổi tác lớn hay nhỏ, biết đâu nhiều đời kiếp các ngài đã làm thuần thục một việc đó cho nên bây giờ mới có được như vậy, nó không phải là chuyện ngẫu nhiên hoặc do ai sắp đặt, mà chính là nghiệp lực hay nguyện lực của các vị Bồ tát muốn đi vào đời để cứu độ chúng sinh. Do đó chúng ta không nên khinh thường người và vật trẻ tuổi. Một vương tử trẻ nhưng đã tiềm ẩn một vị Hoàng đế uy quyền thế lực trong tương lai, có thể làm vị vua Chuyển luân thánh vương là vua của các loài vua nắm quyền cai trị thiên hạ. Vua thì có hai hạng, vua minh quân và vua hôn ám. Khi đã thực chứng Phật Chánh đẳng giác, ngài thấy rõ thói quen của con người là thường muốn chiếm hữu và thống trị thiên hạ. Chính vì vậy mà từ ngàn xưa cho đến nay thế giới loài người, không bao giờ chấm dứt chiến tranh, là do lòng tham muốn quá đáng của con người. Vì lòng tham muốn chiếm hữu nên khi có quyền hành thế lực, thì tìm cách vơ vét bóc lột về cho mình, gây ra ân oán hận thù không có ngày thôi dứt. Do khinh thường một vương tử trẻ là giai cấp nô lệ mà giòng họ Thích Ca sau này bị tàn sát một cách thê thảm và dã man. Câu chuyện xảy ra làm đau lòng nhân thế, chính đức Phật biết trước sự việc nên đã ba lần khuyên can đều thành công. Nhưng nhân quả đã hình thành đến lần thứ tư đức Phật do hóa duyên phương xa, lần này thì vua Lưu Ly kéo đại binh tàn sát dòng họ Thích thiếu đều muốn diệt vong.

   Mọi việc xảy ra đều có nguyên nhân sâu xa của nó, vua Ba tư nặc vì muốn kết thân với giòng họ Thích nên đã cầu hôn để cưới công chúa. Không ngờ, một số người có quyền thế trong giòng họ Thích chê vua Ba tư nặc thấp kém nên đã tráo cô tỳ nữ. Hoàng tử Lưu Ly là đứa con lúc còn nhỏ thường về quê ngoại chơi, một hôm vô tình ngồi trên tòa cao của đức Phật mà gia tộc dành riêng cho Ngài. Hoàng tử Lưu Ly bị những người trong giòng họ Thích sĩ nhục một cách thậm tệ. Mi là đứa con thuộc giai cấp phục vụ, nô lệ thấp hèn không được quyền ngồi trên tòa tôn quý của Phật. Hoàng tử Lưu Ly bị khinh thường coi rẻ quá đáng, đường đường mình cũng là một nhà danh gia vọng tộc hoàng thái tử, cha mình là vị vua hùng mạnh nhất bấy giờ, thế mà những người bên ngoại dám chà đạp lên nhân phẩm đạo đức của ta. Lòng căm phẩn của Lưu Ly đã lên đến tột độ, từ đó chàng ôm mối hận thù chờ ngày trả đủa. Đất nước Ấn Độ từ ngàn xưa cho đến bây giờ có truyền thống phân biệt giai cấp chủ và tớ, theo quan niệm của đấng Phạm thiên. Ai sinh ra thuộc giai cấp phục dịch nô lệ thì suốt đời phải chịu như vậy, không có quyền thay đổi. Giòng họ Thích ca thuộc giai cấp chiến sĩ quý tộc nắm quyền vua quan cai trị thiên hạ, nên đã quen cách tự cao tự đại coi thường những người phục dịch. Chính đó là nguyên nhân làm cho giòng họ Thích sau này bị tiêu diệt, đức Phật biết trước mọi việc xảy ra nhưng vẫn không thể nào cứu được. Đức Phật đã từng khuyên nhũ vua Lưu Ly rằng đó là chuyện quá khứ, vua không nên coi đó là mối hận thù, mà hãy nên khoan dung và độ lượng, cảm thông và tha thứ. Làm người ai không từng lầm lỗi, nếu lấy oán trả oán thì oán ấy thêm chồng chất, không phải đối với một cá nhân đó mà còn liên hệ đến nhiều người tạo ra sự oán hận thù hằn dây chuyền không có ngày thôi dứt. Nhân quả chỉ chấm dứt khi hai bên biết thông cảm và tha thứ cho nhau. Trong khi đó hoàng tử Lưu Ly là con một vị vua hùng mạnh nhất thời đó, bị mạt sát, bị khinh rẻ, bị coi thường quá đáng. Ai không có sĩ diện, ai không có lòng tự trọng, đường đường mình cũng là một hoàng thái tử, vậy mà một số người giòng họ Thích quá khinh thường coi rẻ. Tự ái, giận dỗi phát sinh trong lòng ôm mối hận thù không đội trời chung, vua Lưu Ly đã dẫn binh tàn sát giòng họ Thích máu chảy thành sông. Để chúng ta thấy rằng đức Phật cũng không phải là người ban phước giáng họa, mà ngài chỉ là vị thầy dẫn đường cho chúng ta biết được điều hay lẽ phải, tốt xấu trong cuộc đời còn làm được hay không là do sự nổ lực của mọi người. Cho nên ngài thường khuyên nhũ hàng đệ tử hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi, thắp lên với chánh pháp. Rõ ràng Phật dạy mọi việc nên hư thành bại trong cuộc đời đều do mình tạo lấy, làm việc ác cũng là mình, làm việc thiện cũng là mình. Vậy làm thiện từ đâu và làm ác từ đâu? Từ nơi thân miệng ý của chúng ta, khi xưa chưa biết tu thì thân miệng ý làm điều xấu ác, giờ biết tu thì ngay nơi thân miệng ý làm điều tốt lành. Ý suy nghĩ, miệng nói năng và thân bắt đầu hành động làm theo. Nếu sống gần gũi những người hiền thiện đạo đức và cố gắng bắt chước thực hành, thì chúng ta luôn làm những việc có ích cho đời và ngược lại thì làm khổ đau thiên hạ. Trở lại việc thái tử Lưu Ly bị sĩ nhục quá đáng khi về thăm quê ngoại, cho nên ôm mối hận thù. Nhưng vua cha là Ba tư nặc chưa chịu truyền ngôi và bên cạnh mình còn có người anh là thái tử Kỳ Đà. Hy vọng nối ngôi vua không còn nữa, nhưng mối thù năm xưa cứ văng vẳng bên tay, làm cho thái tử Lưu Ly nóng lòng nhất quyết rửa hận. Nhân ngày vua cha đi chinh phạt nước khác, ở nhà thái tử Lưu Ly giết chết anh mình và tự xưng là vua. Vua Ba tư nặc hay tin con mình như thế, nên quá uất ức mà bị hộc máu chết trong ngày hôm sau.

    Khi nắm được quyền bính trong tay, vua Lưu Ly tức tốc cử đại binh chinh phạt cộng hòa Thích Ca, Phật biết được nguyên nhân nên đã ba lần khuyên can đều thành công. Nhưng rồi cuối cùng cũng đâu vào đó vì nghiệp báo đã hình thành, nên vua Lưu Ly tàn sát giòng họ Thích thiếu đều muốn diệt vong. Thế giới con người chúng ta vì si mê chấp ngã, nên thấy mình là trung tâm của vũ trụ, lợi dụng con người thiếu hiểu biết nên đã áp đặt những luật lệ thần quyền, để dễ bề cai trị thiên hạ. Nạn kỳ thị chủng tộc, nạn phân biệt giai cấp làm cho con người càng ngày sống trong hiềm hận, thù hằn, ghét bỏ và triệt tiêu lẫn nhau. Do đó, giòng họ Thích bị tiêu diệt cũng chính vì quá coi thường kẻ cùng đinh, cho nên mới bị thảm họa như vậy. Và vị vương tử trẻ đó sau này có thể trở thành một vị vua minh quân, như Phật hoàng Trần Nhân Tông ông vua thiền sư Việt Nam đã làm nên lịch sử hào hùng của dân tộc hai lần đánh bại quân Mông Cổ. Sau khi đất nước thanh bình ngài giao quyền lại cho con và lên làm Thái thượng hoàng. Đến khi con vững vàng việc an cư lạc nghiệp cho dân chúng, ngài giao quyền lại xuất gia làm Sa môn Thích tử. Đến khi tỏ sáng đạo mầu, ngài kết hợp đạo đời nhuần nhuyễn để giúp cho mọi người sống an vui hạnh phúc, mà không lầm lạc si mê, nhờ giữ năm giới và tu thập thiện, con người sống yêu thương và hiểu biết hơn, nên Phật giáo đời Trần là nét son vàng chói sáng mà ngày nay ai cũng đều biết đến. Theo tuệ giác của Thế tôn ngài thấu rõ bản chất đối lập rất lợi hại của bốn đối tượng trên, một vương tử trẻ tuổi tương lai có thể trở thành một vị vua minh quân luôn giúp dân chúng an cư lạc nghiệp trên tinh thần đoàn kết và yêu thương giúp đỡ lẫn nhau. Ngược lại vị vương tử trẻ có thể trở thành ông vua hôn ám mê muội luôn làm đau khổ cho thần dân thiên hạ. Một con rắn nhỏ, nhưng là loại rắn độc chúng ta cần phải tránh xa nếu không có ngày sẽ mất mạng, do đó mọi người chớ nên khinh thường. Một ngọn lửa nhỏ có thể gây nên trận đại hỏa hoạn thiêu rụi hết tất cả, vì vậy chúng ta không nên coi thường mà mang họa vào thân. Một chú sa di trẻ đã nhiều đời gieo trồng thiện căn tu tập, đã viên mãn công hạnh Ba la mật. Như thầy chúng tôi chẳng hạn xuất gia lúc bẩy tuổi, đến nay đã tròn 69 tuổi từ một chú tiểu nhà quê theo cậu tập tành nếp sống nhà chùa, sau này có duyên lên thành phố theo học các lớp Phật học, làm đệ tử lớn của Hòa thượng Vạn đức. Thành tựu chương trình Phật học, ngài bỏ phố lên núi tu theo Hòa thường Trúc Lâm quyết nhận lại hòn ngọc vô giá mà mình đã bỏ quên từ lâu. Hiện giờ Hòa Thượng là trưởng ban quản trị thiền phái Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam, đang làm sống lại dòng thiền hiện đại mà sư ông chúng tôi đã ra sức gầy dựng và phục hưng. Sư ông chúng tôi đã từng nói nhiều lần trên pháp tòa trước tứ chúng Tăng ni Phật tử, tôi chỉ là người xương giống như ngài Bá Trượng Hoài Hải. Còn thầy Nhật Quang trụ trì thiền viện Thường Chiếu mới là người thịt giống như tổ Quy Sơn. Đây là một hình thức truyền tâm ấn rất khéo léo của sư ông, vậy mà cho đến bây giờ vẫn có nhiều tín đồ Phật tử lầm tưởng mà coi thường. Một số Phật tử họ cứ nghĩ rằng y bát đã về phương xa, nên cứ mãi thần tượng vu vơ.

    Đức Phật nói bài pháp này, để phân tích cho chúng ta thấy rằng sự lợi hại của hai vấn đề đối lập nhau. Người con Phật phải có cách nhìn chính chắn hơn, để phát hiện mọi vấn đề khi còn ở trong trứng nước. Chớ nên khinh thường một con rắn nhỏ nhưng đó là loại rắn độc thì sao, có thể cắn chết người như chơi, một ngọn lửa nhỏ nhưng nếu ta bất cẩn nó sẽ thiêu rụi hết tất cả. Do đó chúng ta phải cẩn thận biết được nguyên nhân sâu xa của việc làm xấu ác hại người, hại vật, thì phải nên tìm cách chuyển hóa và diệt trừ chúng, khi còn trong tư tưởng. Và càng phát huy hơn, khi chúng ta biết đó là cội nguồn của an vui hạnh phúc. Ngày nay xã hội càng trẻ hóa đội ngũ lãnh đạo, để tạo điều kiện cho giới trẻ sáng tạo, năng động, tích cực trong mọi hoạt động nhằm phát triển tài năng phục vụ đất nước. Nếu mọi việc chỉ chờ tre tàn măng mọc, vô tình chúng ta coi thường tuổi trẻ quá mức, liệu thế hệ già có đủ sức đảm đương hay không? Tuy biết rằng tuổi trẻ vẫn còn nhiều hạn chế của nó, nhưng không vì thế mà chúng ta không tin tưởng giới trẻ. Nếu có dịp quán sát một đám rừng chúng ta sẽ thấy rõ, cây lớn cây nhỏ chằng chịt đan xen lẫn nhau để cùng nhau bảo tồn sự sống. Cây cổ thụ sẽ làm tàn che mát cho các cây con và dây leo nương nhau mà sống. Như vua Trần Nhân Tông giao quyền hành lại cho con để làm thái thượng hoàng, hai thế hệ già trẻ cùng dìu dắt nâng đỡ và mạnh dạn giao quyền hành để lớp trẻ phát huy. Chúng ta chớ nên khinh thường lớp trẻ, mà bỏ qua cơ hội tạo điều kiện để các em đủ khả năng trưởng thành trong mai sau. Hai thế hệ già và trẻ cùng nương vào nhau, phát huy hết tinh thần sáng tạo năng động, đủ điều kiện để cùng nhau dấn thân và phục vụ vì lợi ích nhân sinh.

Này các em, hãy nghe tôi nói nè “ Làm trai phải có chí xông trời thẳm” chớ để tháng ngày luống qua suông. Hay

                       “ Làm trai cho đáng nên trai

                        Lên non xuống biển chẳng sờn lòng trai”

    Này các em, này người trẻ ai cũng có một giấc mơ đáng quý, đáng trân trọng, em có thể biến giấc mơ đó trở thành hiện thực ngay tại đây và bây giờ. Một người mù ước mơ được đôi mắt sáng để nhìn thấy được sự vật, một em bé bị tật nguyền đôi chân ước mơ được lành lặn để đi lại bình thường. Thế gian ai cũng ước mơ mong muốn được nhà cao cửa rộng, vợ đẹp con ngoan, tiền tài danh vọng và quyền lực tối cao. Riêng các em, các em chỉ ước mơ mình làm sao sống đơn giản, có ý chí, niềm tin và nghị lực để đi vào đời với tình yêu thương chân thật. Các em hãy chuẩn bị hành trang để bước vào đời, trước tiên phải ráng học cho tốt, không ngừng mở mang kiến thức và cố gắng chọn cho mình một ngành nghề thích hợp. Sau này các em khôn lớn trưởng thành có đủ khả năng nuôi sống bản thân, phụ giúp gia đình và dấn thân vào đời vì lợi ích chúng sinh.

    Các em phải có ý chí mạnh mẽ, có lập trường vững chắc, có tinh thần cầu tiến và không ngừng rèn luyện trong gian khó. Để vượt qua cạm bẩy cuộc đời, các em phải phát huy được cái dũng khí của người con trai hay con gái là có năng lực, có sức khỏe, có học hỏi, có rèn luyện, có ý chí, có nghị lực, có niềm tin, có hiểu biết, có thương yêu và có sức nhẫn chịu bền bỉ để phục vụ chúng sinh không biết mệt mỏi, không biết nhàm chán. Tôi rất mong việc làm của các em trong hiện tại là sự chọn lựa sáng suốt của các em, để từng bước tiến thân trong cuộc hành trình trở về cội nguồn xưa nay.

TUỔI BIẾT TÒ MÒ

    Tôi muốn tâm tình cùng người trẻ rất nhiều với bao điều trăn trở trong cuộc sống ngay tại đây và bây giờ. Từ bốn tuổi đến 11 tuổi trở lên các em đã biết tò mò, biết vòi vỉnh cha mẹ đủ thứ để đòi mua cho được thứ này thứ kia. Làm cha mẹ hay các nhà giáo dục, cần phải biết quan tâm chăm sóc chu đáo cho các em từ độ tuổi này. Thường thì các em hay đòi mua các thứ đồ chơi điện tử, bé nam thì thích các loại gươm đao súng ống, xe tăng máy bay. Bé nữ thì thích búp bê, các trò chơi làm em làm chị hoặc nấu ăn.

     Tuổi này các em đã biết tò mò, thắc mắc, ưa hỏi han cha mẹ đủ điều. Làm bậc cha mẹ hãy nên giải thích và chỉ bày cho con một cách rõ ràng cặn kẽ. Có hai vợ chồng trẻ tên Tuấn và Liên sống với nhau rất ư là hạnh phúc cùng một cô con gái xinh xắn, bé tên Mai năm nay vừa lên bốn tuổi. Ngày nào bé cũng thường xuyên ăn sáng với mẹ, bổng sáng nay nghe tiếng chị bán bánh rao lanh lãnh, bé Mai từ nhà sau chạy lên đòi ba mua bánh cho bằng được. Anh Tuấn liền nói con mới ăn sáng với mẹ chưa hơn nửa giờ, thôi để dịp khác ăn đi con, ăn như vậy là không tốt, để bụng trưa còn ăn cơm con ạ. Con bé nghe cha nói vậy liền òa khóc lên. Mẹ bé, nghe con khóc từ nhà sau chạy lên, con nó bị gì hả anh? Có gì đâu em, nó đòi ăn bánh anh không cho, nó khóc làm nư đó. Con nó thèm ăn thì anh cứ mua đi, có sao đâu. Nghe mẹ nói vậy, bé càng khóc lớn hơn. Bà ngoại em vừa đi chợ về nghe tiếng cháu khóc thét lên, liền đến bồng lấy cháu. Tội nghiệp đứa cháu cưng của bà quá, để bà ngoại đi lấy bánh cho cháu ăn nha. Cục cưng của ngoại nè. Thiệt là hết sức tệ, tụi bay sinh con mà không biết thương con chút nào. Anh Tuấn nói, mẹ làm như vậy sao được, cha mẹ nào mà không thương con, nhưng thương con phải biết dạy dỗ nuông chiều đúng cách chứ. Bà mẹ vợ hứ một tiếng, tụi bây “ trứng mà đòi khôn hơn vịt ”. Bé Mai bây giờ đang ngồi trên đùi bà ngoại nhai kẹo nhóp nhép, ra chiều khoái chí lắm vì đã có người bênh vực. Thật đúng là người xưa nói không sai chút nào: “ con hư tại mẹ, cháu hư tại bà” là có lý của nó.                   

    Mái ấm gia đình là điểm tựa quan trọng cho những người thân trong gia đình, muốn cho con cái được nên người cha mẹ phải là người sống có nhân cách đạo đức. Thường xuyên quan tâm chăm sóc ân cần hỏi han dạy dỗ, con cái như búp măng còn non dại, cha mẹ phải biết hướng dẫn chỉ bảo cho con những điều hay lẽ phải.

    Bé Mai là con của các em, hai em yêu thương nó hơn chính bản thân mình. Thế mà mẹ vợ nóng ruột vì cháu khóc, nên đã buông ra lời nói làm cho bé Mai càng khinh thường cha mẹ, vô tình đưa bé vào trạng thái ỷ lại vì sự nuông chiều không đúng cách. Chính mẹ vợ em là người thương cháu một cách mù quáng, vậy không phải cháu hư tại bà là gì? Sau này cháu lớn lên thì bà đã khuất bóng trong chiều thu, ai sẽ gánh chịu hậu quả khôn lường trong hiện tại và mai sau.

     Giáo dục gia đình là nền tảng cơ bản của các bậc làm cha mẹ, phải biết kết hợp chặt chẻ với học đường và xã hội. Một gia đình cả hai vợ chồng đều phải ra ngoài xã hội làm việc kiếm sống để nuôi con cái, mà không có ông bà hổ trợ giáo dục người trẻ khiến cho các em dễ bị hụt hẳn, không biết nương tựa vào đâu. Nhưng cách xử sự như bà ngoại của cháu Mai là không đúng, vô tình làm hại để em muốn gì được nấy. Nếu cháu Mai mong muốn và đòi hỏi đúng đắn thì làm cha mẹ phải biết cách đáp ứng nhu cầu cho em. Bằng ngược lại những mong muốn và đòi hỏi của em không hợp tình hợp lý, thì cha mẹ phải biết khuyên nhũ hoặc khiển trách.Tuy nhiên vẫn có rất nhiều em ý thức được dòng đời nghiệt ngã, nên dễ cảm thông chia sẻ người đồng cảnh ngộ.

    Mặt trời đã dần đứng bóng, vừa bán hết nồi khoai mì luộc, chị vội vàng thu dọn gióng gánh. Mấy bữa nay trời nắng nhiều, nên món khoai mì luộc không được đắt khách cho lắm, chị phải ráng bán cho hết. Trời trưa rồi mà chị chưa kịp đi chợ mua thức ăn, lại đến giờ tan học của đứa con gái. Chị đạp xe đến trường để đón con gái và sau đó ghé chợ chồm hổm xóm trên để mua ít thức ăn. Chị dặn con đứng bên lề đường trông xe giùm mẹ, rồi nhanh chân bước vào chợ.

    Khi quay ra, chị nhìn thấy vẻ mặt con gái không được vui. Con làm sao thế, bộ con đói bụng lắm hả con gái cưng của mẹ. Đôi mắt của em đang nhìn lăm lăm về phía một ông già bán bánh cam gần đó. Nó xuống giọng nhỏ nhẹ nói: “Mẹ cho con một ngàn mua bánh cam.” Chị cằn nhằn, giờ này mà còn bánh cam gì nữa, thôi chút về nhà ăn cơm đi con. Con bé mười tuổi nói giọng cứng cỗi. Mẹ à, mỗi lần con thấy mẹ bán khoai mì ế, thấy mẹ buồn con cũng buồn theo. Từ nãy giờ, con thấy ông già còn y nguyên mâm bánh cam, ông đang bán ế, chắc ông buồn lắm. Không phải con thèm ăn bánh cam đâu mẹ, mà con chỉ muốn mua một cái để cho ông vui. Mẹ cho con tiền đi, ngày mai con sẽ nhịn ăn sáng đỡ một bữa. Nghe con nói vậy trái tim của chị như được lớn thêm, chị đưa tiền cho con mà hạnh phúc tràn trề với những giọt lệ lăn tròn trên má.

    Đứa bé tuy còn nhỏ nhưng đã biết chia sẻ những nỗi khổ niềm đau, biết cảm thông với nỗi bất hạnh của người khác bằng tình thương yêu chân thật. Nếu ai cũng như em, thì thế gian này sẽ an vui hạnh phúc biết chừng nào.

    Cách nay chừng mười lăm năm về trước khi chúng tôi mới vào Thường Chiếu tu học, có một câu chuyện làm tôi nhớ mãi không bao giờ quên. Hôm đó là ngày giảng hàng tháng của TVTC sư ông chúng tôi từ trên Đà Lạt trở về, có một em bé trai muốn vào đảnh lễ cúng dường sư ông, trên vai quảy theo giỏ xách. Đứa bé sau khi lễ sư ông xong, xin thành tâm cúng dường. Sư ông hỏi trong giỏ đựng gì? Con đựng con heo đất. Heo đất chứa gì bên trong. Tới đây đứa bé ấp úng nói chẳng nên lời, dạ thưa…tiền. Tiền ở đâu con có. Dạ thưa sư ông tiền này mỗi bữa mẹ con cho mười ngàn để ăn sáng đi học, con nhịn ăn đã hơn hai năm. Dạ hôm nay con thành kính cúng dường Tam bảo, mong sư ông hứa nhận cho.

    Sư ông thấy tấm lòng thành của đứa bé quá lớn, nên kêu thị giả cho mời thầy trụ trì và đại chúng vào để nhận lãnh phần cúng dường. Chẳng lẽ sư ông không đủ tư cách đức độ để nhận phần cúng dường của đứa bé hay sao, mà phải nhờ cả đại chúng. Ở đây đạo lý nhà Phật rất thâm sâu, sư ông muốn nhắc nhỡ hàng đệ tử ý thức việc tu hành của mình. Thứ nhất công khó nhọc của đàn na tín thí, họ phải nhín ăn bớt mặc để cho người xuất gia có thời gian tu học hành trì. Do đó không sinh tâm ỷ lại nên cố gắng tinh cần tu học không phụ lại lòng mong muốn của Phật tử. Đứa bé cúng dường với tâm thành kính thiết tha, dám nhịn tiền ăn sáng mỗi ngày trên hơn hai năm để cúng dường Tam bảo quả thật là điều hy hữu chưa từng có. Đứa bé này chắc chắn mai sau khi lớn khôn và trưởng thành, em sẽ là ngọn đuốc sáng để cho người nương theo.

    Ai là cha mẹ của em cũng phải là bậc hiền tài nên mới giáo dục cho em nhân cách sống tốt đẹp từ tuổi nhỏ. Nếu các em vào đời như vậy thì gia đình sẽ an vui hạnh phúc, con người sẽ sống yêu thương và hiểu biết hơn. Tôi có đứa cháu tên Đức con của đứa em gái kế đang sống chung với ông ngoại. Hai ông cháu khắn khích và mến thương nhau như là nước với sữa. Thầy Nhật Từ lâu lâu về thăm cha mẹ, gặp cháu với cái đầu trọc lóc của mình. Cháu Đức thắc mắc, sao cậu cạo đầu trọc để làm gì? Ông ngoại nghe cháu hỏi vậy liền chen vô, thầy Từ đi tu đó cháu. Tu để làm gì vậy ông ngoại? Ông ngoại ờ..ờ tu để hết khổ. Vậy ông cháu mình đang khổ lắm, hả ông ngoại. Nhưng khổ là sao, hả ngoại?

    Sau nhiều lần về thăm cha mẹ, không biết thầy Nhật Từ đã nói với cháu Đức như thế nào, mà mới bẩy tuổi cháu đã xin vào chùa làm đệ tử Phật. Hiện nay cháu Đức là một thầy Tỳ kheo 23 tuổi pháp danh Lệ Đạo đã tốt nghiệp khóa cử nhân Phật học tại TPHCM. Giáo dục trẻ nhỏ đang đến tuổi biết thắc mắc tò mò là điều cần thiết của bậc làm cha mẹ và nhất là các nhà giáo dục học đường. Chúng ta phải biết phấn khích và khơi mở sự tìm tòi hiểu biết của các em, để hướng dẫn chu đáo cặn kẽ. Khi thấy các em làm điều gì không hợp đạo lý như vô cớ giết hại bướm, kiến, cóc một cách không ý thức. Làm cha mẹ phải chỉ dạy cho các em không nên giết vật bừa bãi như thế, nó là nhân dẫn đến gây thù chuốc oán trong hiện tại và mai sau.

     Nhiều trẻ em tuổi đời còn non dại, chúng tụ tập lại với nhau chơi trò tàn nhẫn. Chúng bắt những con cóc rồi bỏ pháo vào miệng và sau đó đốt pháo cho nỗ chơi, con cóc bị văng lên banh xác chúng hỉ hả cười có vẻ đắc ý lắm. Hành động như thế quá bất nhẫn với con vật, bậc làm cha mẹ hay người lớn nếu thấy các em làm như vậy, dứt khoát chúng ta phải dùng biện pháp răn đe nói rõ cho các em biết việc làm như thế không đúng luân thường đạo lý làm người.

     Bây giờ các em còn nhỏ mà đã có tư tưởng và hành động như vậy, mai này lớn lên các em dễ dàng gây tạo tội lỗi cho nhiều người khác. Nói xa hơn nữa nó đã trở thành thói quen giết hại ăn sâu vào trong tâm khảm các em. Đến khi lớn khôn các em vào đời với những thói quen như thế, trong cơn nóng giận không làm chủ được bản thân các em sẽ dễ dàng gây ra án mạng như chơi. Rất nhiều vụ giết người dã man do trẻ dưới tuổi trưởng thành gây ra án mạng, khi hỏi chúng vì sao như thế. Chúng nói rất tỉnh bơ như không có chuyện gì xảy ra, tụi em bắt chước trong phim coi làm có giống như vậy không?

    Tuổi trẻ ngày nay do tiếp cận nền văn minh vật chất qúa hiện đại, việc tuyên truyền phim ảnh sách báo đồi trị quá công khai lộ liễu làm cho các em vào đời với trăm mối tơ lòng. Làm cha mẹ trong thời hiện đại việc giáo dục con cái khó hơn thời xưa rất nhiều, vì nhu cầu áp lực công việc quá bề bộn khiến không có thời gian để gia đình đoàn tụ sinh hoạt với nhau. Cha mẹ nào khéo léo biết cách sắp xếp công việc hài hòa, mới có thời gian nuôi dạy con cái tốt được. Đa số các em hư hỏng phần lớn là do cha mẹ thiếu quan tâm chăm sóc chu đáo vì mải mê chạy theo công danh sự nghiệp, bỏ mặc con cái muốn làm gì thì làm. Các em cũng đã biết tôi ngày xưa vì đam mê hưởng thụ quá đáng, nên đã bỏ vợ và con mới đầy một tháng tuổi. Sau này tôi muốn mẹ mình đi tu, thì mẹ tôi đồng ý với điều kiện khi nào được gặp lại cháu nội, là con của tôi thì bà mới chịu. Mọi việc xảy ra đều như ý muốn, mới đó mà đã mười ba năm tôi mới gặp lại hai đứa con, bà cháu gặp nhau trong lòng mừng vô hạn. Mẹ tôi sau đó xuất gia ở Thường Chiếu, đứa con thứ hai của tôi cũng nối theo nghiệp cha xuất gia làm đệ tử thầy Nhật Từ ở chùa Giác Ngộ pháp danh Ngộ Đức.

   Nói tới mẹ tôi thầm cảm ơn Người biết bao. Nhờ mẹ tôi gặp được Tam bảo, gặp được bậc minh sư chân chánh, gặp được chư huynh đệ pháp lữ gần xa để cùng nhau tu học đạo giác ngộ giải thoát và dấn thân trên con đường phục vụ chúng sinh. Nếu không có mẹ tôi giờ đây, như đôi cánh chim gãy lìa hai cánh. Chim nhờ đôi cánh mới có thể tung bay khắp cả bầu trời để tìm kiếm thức ăn, để có sự sống và chung vui cùng các loài. Tôi được diễm phúc như vậy nhờ có được mẹ hiền và mẹ đã cho tôi tất cả bình yên tận cõi lòng. Nhờ mẹ tôi được làm người trở lại, để cùng sống hiểu biết với các em, để cùng sống yêu thương với các em, để được tâm tình với các em, để được nhìn thấy các em sau này trở thành một con người tốt thật sự luôn giúp ích cho nhân loại. Mẹ đã dạy cho tôi biết sự yêu thương, không có mẹ tôi sẽ không biết thương yêu là gì.

    Thương yêu cái gì? Thương yêu nhân loại, thương yêu chúng sinh, nhờ mẹ mà tôi biết được tình nhân loại, tình chúng sinh và cho đến bây giờ tôi đã biết được một chút từ bi hỷ xả. Vì mẹ là gốc của sự yêu thương, mẹ như Bồ tát Quán Thế Âm hiện thân vào đời để cứu độ chúng sinh. Tôi có được người mẹ như vậy và bây giờ Người đã tròn 79 tuổi, tôi không đủ phước duyên để được ở gần mẹ, chăm sóc mẹ khi tuổi già. Nhưng mẹ tôi lúc nào cũng quan tâm và lo lắng cho tôi nhiều hơn tôi lo cho mẹ. Quả thật, tôi có được người mẹ quá tuyệt vời. Ai bây giờ còn mẹ, đó là món quà lớn nhất mà cuộc đời đã ban tặng cho các em, các em hãy nên biết trân quý và hãy nên biết giữ gìn. Chớ đừng chờ mẹ mất rồi, các em mới ăn năn hối tiếc.

    Các em khi mở mắt chào đời nhờ dòng sữa ngọt ngào của mẹ, được ôm mẹ ngủ trong vòng tay âu yếm của người. Em bây giờ còn mẹ quả là một diễm phúc lớn lao trong cuộc đời làm người. Các em thấy chăng tương lai đang chờ đón các em, lớn lên các em đi tìm con đường sáng hòa nhập vào cuộc đời, để được sống yêu thương và hiểu biết. Các em cũng thấy đó hai năm đầu khi mới vào chùa chú Ngộ Đức xứng đáng là một chú sa di mẫu mực. Chú còn nói với tôi thầy ơi Phật pháp hay quá, con sẽ về độ mẹ và bà ngoại nữa kìa.

    Đùng một cái con ma game nó hốt hồn chú, từ ngày chú bị con ma game quyến rũ chú lấy phòng nets làm nhà, thế là tiêu đời nhà ma rồi. Tôi thấy sự việc không thể nào cứu chữa nỗi, nên bàn với thầy Nhật Từ cho chú về Vĩnh Long tu học ở đó. Chú đã bị con ma game ăn sâu vào tâm khảm, nên chỉ trong một thời gian ngắn, chú chịu không nỗi bỏ trốn về. Không còn cách nào khác tôi tiếp tục gởi cho thầy Nhật Từ, với hy vọng chú hồi tâm để vượt qua con ma game thời đại. Nhưng lực bất tòng tâm chú lại càng đam mê thêm, giống như cục năm châm gặp phải cục sắt khó bề rời xa được.

     Ở trong chùa ăn của đàn na tín thí, lại không làm được ích lợi gì cho mình cho người đó là đều không nên. Cuối cùng chú không đủ khả năng tu học theo nhà chùa, nên tôi quyết định gửi trả chú về nhà muốn làm gì cũng được. Sợ chú thất nghiệp long bong ăn không ngồi rồi, tôi có người bạn thân làm nghề đá quý nên đã gửi chú cho người bạn để học nghề. Chú vẫn chứng nào tật nấy, mượn tiền trước đi chơi game chừng nào hết tiền thiếu nợ lại mới đi làm tiếp. Chú mê đến nỗi nhịn ăn sáng để có thêm tiền chơi game, riết rồi một tuần lễ hết năm ngày làm bạn với con ma geam, còn lại hai ngày làm việc học nghề rốt cuộc không chỗ nào dám chứa chú cả.

     Giờ thì chú phải về quê đi làm thuê làm mướn để có tiền chơi game qua ngày. Bản thân tôi là hình ảnh và cái gương cho chú thấy, vậy mà vẫn cứu không được đứa con thông minh nhưng lại quá mê muội này. Đành chịu thôi, tôi không thể ban phước giáng họa và nếu bây giờ có Phật hiện tiền cũng không cứu được con tôi. Bởi vì sao? Phật là vị thầy dẫn đường chỉ cho ta thấy rõ, đây là con đường dẫn đến an vui hạnh phúc, đây là con đường dẫn đến sa đọa khổ đau. Còn làm được hay không là do bản thân người đó có đủ ý chí và nghị lực, để vươn lên vượt qua số phận làm đẹp chính mình, làm lại cuộc đời.

    Các em thấy không, tuổi trẻ các em nếu không đam mê quá đáng các thú vui vật chất, thì các em đi vào đời không mấy khó khăn. Còn nếu em nào không ý thức được như vậy thì các em vào đời, với muôn vàn đắng cay, với bao điều phiền muộn khổ đau, làm cho cha mẹ thất vọng não nề. Chỗ này các em cần phải xem xét cho thấu đáo, đừng để tình trạng đáng tiếc xảy ra như chú Ngộ Đức.

TUỔI MỘNG MƠ

   Từ 12 tuổi đến 18 tuổi là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ tuổi thơ đến tuổi trưởng thành, hay còn gọi là tuổi dậy thì. Tuổi hoa niên hay còn gọi là tuổi mộng mơ, mà ngày nay thế giới thường gọi là tuổi teen, đây là giai đoạn chuyển tiếp hoạt động sôi nỗi nhất trong một đời người. Theo các nhà tâm sinh lý học khi các em đã đến tuổi dậy thì, là giai đoạn con người có những biến đỗi mạnh mẽ để các em đủ khả năng và tư cách làm một người lớn. Các em nam sẽ chấm dứt hiện tượng này vào tuổi 17 hoặc 18. Đối với các em nữ sẽ chấm dứt vào tuổi 16. Đây là giai đoạn chính thức các em trưởng thành bắt đầu làm người lớn. Tâm sinh lý của các em thay đổi đột ngột về nhận thức cũng như cảm xúc, ở giai đoạn này nếu không có sự quan tâm giúp đỡ của cha mẹ các em dễ dàng bị hư hỏng. Chính vì thế mà từ ngàn xưa có những tập tục cho lấy nhau, ở trẻ nam 15 tuổi, ở trẻ nữ 13 tuổi. Ngày nay nhất là những vùng quê xa xôi hẽo lánh, vẫn còn tình trạng các em lấy nhau quá sớm ở độ tuổi 14 đến 16. Luật pháp Việt Nam về hôn nhân gia đình nam và nữ phải từ 18 tuổi trở lên mới được quyền chính thức lấy nhau. Nếu ai vi phạm tùy theo mức độ nặng nhẹ mà xử lý. Nhiều vụ án xảy ra làm đau lòng nhân thế, có những chuyện không thể tin nhưng mà có thật.

    Về phương diện tâm sinh lý tuổi trẻ ở giai đoạn này từ những nhận thức, cảm xúc bắt đầu thay đổi trong quá trình dậy thì. Nếu các em được sống trong gia đình có hiểu biết, thì những biến đổi này sẽ là cơ hội tốt để giúp các em hoàn thiện về nhân cách sống. Ngược lại, sống trong một gia đình có hoàn cảnh bấp bênh, trẻ có thể bị tác động xấu chi phối, làm ảnh hưởng đến mọi người chung quanh. Hầu như các giới trẻ trong tuổi dậy thì, thích vượt qua rào cản của gia đình và học đường để bước vào xã hội. Tuổi trẻ ngày nay bị ảnh hưởng quá nhiều về các chương trình quảng cáo giải trí đa năng, khiến các em bị choáng ngộp quá sớm, do đó dễ rơi vào bế tắc.

    Bé Hương sinh ra và lớn lên nơi miền quê xa xôi hẽo lánh, chưa học hết lớp năm em đã nghĩ học. Thanh một chàng trai xóm trên hơn em hai tuổi, hai đứa quen nhau một thời gian rồi quyết định đi đến hôn nhân. Lúc đó bé Hương mới 15 tuổi, Thanh 17 tuổi. Cha mẹ Thanh đồng ý chấp nhận cho Thanh lấy vợ. Ngược lại cha mẹ bé Hương không chấp nhận vì hai đứa còn quá nhỏ, từ đó gia đình bé Hương cấm không cho hai đứa liên hệ. Em bị gia đình quản thúc một cách chặt chẻ, nên không có cơ hội được gặp người yêu. Trong khi đó thì hai em đã thề non hẹn biển kiếp này phải sống trọn đời bên nhau, nếu không thì…Thật ra em còn quá nhỏ, đáng lẽ tuổi em đang ngồi trong ghế nhà trường để được hưởng những cái hồn nhiên của tuổi thơ, để được nghe những lời dạy của thầy cô giáo, nhưng em không được diễm phúc đó. Em nghỉ học sớm, biết yêu sớm để tâm hồn em bị nhuốm bụi trần theo men say tình ái. Em chưa đủ nhận thức sáng suốt và chưa có nghề nghiệp ổn định, đáng lẽ em phải biết nghe lời khuyên của cha mẹ chờ vài năm nữa rồi sẽ tính sau, thì đâu có chuyện gì xảy ra. Đằng này vì em yêu quá sớm, trong khi đó em chưa đủ tuổi làm giấy kết hôn theo luật pháp. Nếu giả sử cha mẹ em đồng ý cho em lấy chồng, vô tình hại cuộc đời của em vì luật hôn nhân cho phép hai người lấy nhau khi từ 18 tuổi trở lên. Dưới 18 tuổi coi như vi phạm luật hôn nhân tùy theo mức độ tuổi tác mà bị sự lý thích đáng. Đó là vấn đề thứ nhất, vấn đề thứ hai em chưa có nghề nghiệp chính đáng để nuôi sống bản thân, bạn em mới 17 tuổi sẽ làm gì để nuôi em. Hay là hai đứa lấy nhau với quan niệm trời sinh voi sinh cỏ, đến khi có con ai sẽ nuôi con em trong khi đó hai em ăn chưa no lo chưa tới, thì làm sao có đủ khả năng nuôi con để đảm bảo tương lai sau này. Nếu em biết suy nghĩ lại, ráng nghe lời khuyên của cha mẹ, rồi cố gắng hun đúc tình yêu của hai đứa bằng cách động viên an ủi nhau chờ đợi. Trong thời gian đó, hai em phải kiếm một việc làm nào đó để tích lủy dành dụm tiền bạc, chờ ngày đến tuổi trưởng thành rồi lấy nhau thì cha mẹ em nào dám ngăn cản. Em vì quá cuồng yêu trong men say tình ái, nên đã dại dột kết liễu đời mình bằng chai thuốc rày. Em sẽ trở thành con ma vất vưỡng lang thang vô định vì không được yêu và em sẽ khổ nhiều hơn, khi thấy người yêu mình lấy vợ. Em sẽ kêu gàu thét lên trong tuyệt vọng? Thật ra chúng tôi đã từng chứng kiến nhiều cuộc tình, vì không được yêu bị sự ngăn cấm của gia đình có khi hai đứa cùng tự tử, có khi một đứa tự tử hoặc gái hay trai. Và không biết bao nhiêu người trẻ phải chết như thế, một thứ tình yêu mù quáng, dại khờ, điên loạn. Các em không nghe dân gian Việt Nam thường nói, tôi chỉ nhớ bài thơ này khi còn đi học không biết xuất xứ từ đâu.

          Chòng chành như nón không quai

          Như thuyền không lái như ai không chồng

          Gái có chồng như gông đeo cổ

          Gái không chồng như phản gỗ long đanh.

          Anh lấy em từ thuở mười ba

          Đến năm mười tám thiếp đà năm con

          Ra đường em hãy còn son

          Về nhà thiếp đã năm con cùng chồng.

Cái bài hát này tôi đã nghe đâu đó, như chế giểu cái thứ tình yêu con nít, con nôi, cái miệng còn hôi sữa bò hỏi làm sao thật sự có hạnh phúc chân thật khi lấy nhau từ tuổi ấy. Ngày nay luật hôn nhân gia đình đã bắt buộc nam nữ phải 18 tuổi trở lên mới được quyền lấy nhau. Vì tuổi này các em mới có đủ trình độ hiểu biết về cuộc sống lứa đôi, mới có đủ khả năng thương yêu và đùm bọc lẫn nhau. Ấy thế mà hiện nay tình trạng ly dị đã chiếm gần 50%, cuộc sống tiến bộ về văn minh vật chất càng nhiều, càng làm cho con người quên đi đời sống tâm linh của chính mình. Xã hội hiện thời là một cái máy quay không ngừng nghĩ, làm cho con người cứ mãi lăng xăng tất bật với mọi thứ nhu cầu, nên không có thời gian quay về chính mình. Yêu nhau là phải hiểu nhau và thông cảm cho nhau, các em không thấy sao, tình chỉ đẹp khi còn dang dỡ, đời mất vui khi đã vẹn câu thề. Đó là một sự thật, càng yêu nhiều là càng khổ nhiều nếu không biết bao dung và độ lượng, cảm thông và tha thứ. Có nhiều chuyện tình thật trớ trêu, hai đứa lấy nhau vì cha mẹ bắt buộc họ không có tình yêu thật sự, trái tim của họ không biết rung động. Mặc dầu đang ngủ với chồng hoặc vợ, hai thân xác cùng quấn quít lấy nhau một cách say đắm, nhưng tâm tư thì đang hướng về người mình yêu. Nhìn vào gia đình họ tưởng như là thiên đường hạnh phúc, ai cũng khao khát muốn được như thế, nhưng thật ra họ chỉ sống vì cha, vì mẹ, vì con, vì cái, chớ không có tình yêu thương thật sự giữa hai người.

    Một cô gái tên Xuân đã nghỉ học từ khi lên lớp 6 có dáng người hấp dẫn, dễ làm rung động trái tim các chàng trai trẻ. Vì ham đua đòi theo mốt nhà giàu nên cô ta phải bán thân nuôi miệng để có tiền vui chơi hưởng thụ. Đầu tiên cô cặp bồ với các chàng trai có tiền con nhà khá giả, sau đó cô giả bộ nai tơ để các anh đưa vào khách sạn. Sau một đêm tình tứ anh Hoàng nằm phè ra ngủ một giấc ngon lành. Đang còn mơ màng trong giấc mộng nửa tỉnh nửa mê anh Hoàng chợt giựt mình thức dậy chiếc chìa khóa xe, điện thoại di động, tiền bạc cũng đều mọc cánh bay theo nàng. Chàng còn đang phân vân nghĩ đến chiếc xe mới mua chưa được một tuần phải trả góp đến ba năm. Nếu không thưa thì phải chịu mất hết tất cả và nai lưng ra làm để trả nợ, nhưng thưa thì phải chịu mang tiếng dại gái. Vì tiếc của nên anh Hoàng đã trình báo, để truy tìm thủ phạm lừa đảo bằng cách dụ tình. Cuối cùng em Xuân cũng đã bị bắt với cách lừa tình như trên với một người khác. Nhưng thật là tréo ngoe vì em Xuân chỉ mới mười bốn tuổi, do đó anh Hoàng bị truy tố với tội danh, giao hợp với trẻ em dưới tuổi trưởng thành. Em Xuân bị xử lý theo pháp luật là đúng rồi, không còn gì để bàn cãi nữa. Nhưng anh Hoàng phải chịu ngồi tù để gỡ từng tấm lịch vì tội danh trên. Đó cũng là bài học nhớ đời cho những ai còn đam mê sắc đẹp, phải chịu tiền mất tật mang. Này các em, các người trẻ hãy nên thận trọng nhiều hơn trong quan hệ tình dục, nếu các em không đủ khả năng làm chủ bản thân trong vấn đề ấy khi chưa tiến tới hôn nhân chính thức. Chỉ có tâm linh trong sáng mới có đủ khả năng giúp các em không sa ngã, lầm lỗi. Tôi có quen gia đình một nhà doanh nghiệp ở Quận 10, họ có quyền cao chức trọng và rất thành đạt trong cuộc sống. Họ biết cách nuôi dạy con cái từ khi còn nhỏ và họ là những nhà biết cúng dường Tam bảo, biết làm từ thiện khắp mọi nơi. Mỗi lần đi cúng dường hay làm từ thiện, họ dẫn con cái đi theo và để cho con cái của họ trực tiếp cúng dường, trực tiếp trao những phần quà cho người bất hạnh. Đó là một việc làm thánh thiện, vì tập cho con trẻ mở rộng tấm lòng từ bi cảm thông được nỗi khổ niềm đau, để chúng không ỷ lại mà cố gắng học hành cho đến nơi đến chốn. Được có những người cha mẹ như vậy thì con cái sẽ là người tốt khi trưởng thành. Cha mẹ phải có bổn phận và biết cách nuôi dạy con cái nên người. Thường những gia đình có nề nếp căn bản trong cuộc sống, họ chỉ có từ một đến hai đứa con là cùng. Nhờ vậy họ có thời gian để chăm sóc con cái tận tình và chu đáo. Quan hệ gia đình, học đường, bạn bè, xã hội và đời sống tâm linh là sợi dây thân thiết để giúp các em trưởng thành trong cuộc sống. Nếu cha mẹ vì công ăn việc làm, vì công danh sự nghiệp mà quên lãng việc chăm sóc con cái chỉ phó thác cho nhà trường. Con cái cần gì cứ chu cấp thỏa đáng, đó là nguyên nhân làm cho các em hư hỏng vì chúng ỷ lại gia đình. Rồi từ đó các em quan hệ bạn bè không được tốt, để tập tành những thói hư tật xấu. Đa số các em bị hư hỏng là do không có sự quan tâm của cha mẹ, hoặc do sự nuông chiều con quá đáng. Muốn cho con mình làm người tốt và trưởng thành trong mai sau, thì cha mẹ cho phép con em mình đưa ra một thời khóa biểu rõ ràng, rồi sau đó cha mẹ giám sát động viên an ủi nhắc nhỡ. Nếu các em làm tốt thì cha mẹ nên tán thán khen ngợi, để phấn khích tinh thần cho các em càng ngày càng làm tốt hơn. Còn nếu các em còn nhiều thiếu xót chưa được hoàn chỉnh, thì cha mẹ cũng cần phải nhắc nhở khiển trách. Nếu thấy con mình lấy việc giết hại làm vui thích như bắn chim, vô cớ giết hại các con vật mà chúng ta không ngăn cản dạy dỗ, vô tình xúi chúng đi vào con đường tội lỗi. Thói quen giết vật lâu ngày đến lớn chúng dễ giết người như chơi. Thấy con mình lấy đồ chơi của bạn làm của riêng, mà cha mẹ không dạy đem trả lại, vô tình tập cho con mình thói quen trộm cắp. Muốn dạy dỗ cho các em được tốt thì cha mẹ phải gương mẫu đạo đức, lấy nhân quả làm nền tảng làm lành được hưởng phước, làm ác chịu khổ đau. Dạy bảo con cái biết xa lìa các việc xấu ác, lại hay làm các điều lành. Dạy cho con có một nhận thức đúng đắn, sống không ỷ lại và có nghề nghiệp ổn định. Dựng vợ gã chồng cho con đàng hoàng và chia gia tài đúng lúc để cho con kế thừa. Nếu cha mẹ nào cũng quan tâm hướng dẫn cho con theo điều kiện trên, thì chắc chắn các em sẽ là người tốt trong hiện tại và mai sau.

CẨM NANG GIÁO DỤC TRẺ EM

    Các em khi chưa bước vào đời như người đứng trước ngã tư đường, không biết định hướng cuộc sống của mình như thế nào.

     Phật pháp là chiếc thuyền vững chắc đưa người qua biển khổ sông mê, bằng sự trải nghiệm thực tế của các nhà giáo dục Phật học để giúp cho các em có được một nhân cách sống tốt đẹp, bằng ba câu châm ngôn đơn giản và thiết thực.

       _Em luôn cung kính và tưởng nhớ Phật.

       _Em luôn thương yêu kính mến ông bà cha mẹ và cùng vui vẻ thuận thảo với anh chị em.

       _Em luôn thương người và vật.

     Một em bé đi chùa lễ Phật, lễ xong em trở ra sân chùa gặp một người lính đang đứng ngắm cảnh. Thấy em, người lính hỏi: Em đi đâu thế? Em bé đáp: Dạ, em đi chùa lễ Phật. Người lính nói: Tượng Phật bằng gỗ, bằng xi măng em lễ cái gì? Em bé hỏi lại: Dạ thưa anh, mỗi sáng ở doanh trại anh có chào cờ không? Người lính đáp: Sáng nào cũng phải chào cờ. Em bé hỏi tiếp, cờ bằng vải, bằng màu, tại sao anh phải trang nghiêm chào cờ. Người lính đáp, chào tinh thần Tổ quốc được tượng trưng qua lá cờ chớ không phải chào vải màu. Em bé nói, em lạy Phật qua tinh thần từ bi giác ngộ, được tượng trưng qua hình tượng chớ không phải lạy gỗ, lạy xi măng. Người lính không còn biết nói gì nữa, nên đành bỏ đi.

    Cách nay gần 3000 năm tại đất nước Ấn Độ có một vị Hoàng thái tử tên là Sĩ Đạt Ta, cha là vua Tịnh Phạn, mẹ là hoàng hậu Ma Gia. Đi ngược lại các truyền thống của thời xa xưa, cho rằng có một đấng tối cao ban phước giáng họa, ai theo thì được lên thiên đàng, ai không theo thì bị đọa địa ngục. Ngài đã mở ra trang sử mới, một trang sử huy hoàng nhất trong lịch sử nhân loại chưa từng có từ trước đến nay. Ngài đã đem lại quyền làm chủ của kiếp người không còn lệ thuộc vào đấng thần linh thượng đế nữa, nếu có chỉ là thượng đế tối cao của chính mình, mình làm lành được hưởng phước, mình làm ác chịu khổ đau. Đây là câu châm ngôn bất tử được truyền mãi muôn đời, mà trong chúng ta ai cũng có phần.

               “ Ta là Phật đã thành, chúng sinh là Phật sẽ thành.”

   Này các em, các em nên biết Phật là danh từ chung có nghĩa là không cuả riêng ai, tức ai cũng có phần. Phật là lời nói tắt, nói cho đủ gọi là Phật Đà. Phật Đà là người giác ngộ, người tỉnh thức, là người đã vượt qua cạm bẩy cuộc đời. Ngài là một con người giống như tất cả mọi người chúng ta. Ngài vẫn sống làm việc phục vụ vì lợi ích chúng sinh, nhưng không tham đắm và dính mắc như người đời.

   Về ý nghĩa lịch sử Phật là một con người, về mặt tâm linh Phật là tính biết sáng suốt ngay nơi thân của tất cả chúng sinh. Các em ai cũng có khả năng thành Phật, ai cũng có tính biết sáng suốt thường hằng, chỉ vì các em chẳng chịu thừa nhận nên mãi sống trong đau khổ lầm mê. Vậy thì các em thích mê hay thích ngộ, khi mê thì là chúng sinh, khi giác thì Phật hiện tiền. Cái biết này lúc nào cũng thường hằng, như người ngủ ban đêm không có đèn, với tay ra sau tìm chiếc gối. Cái gì biết tìm chiếc gối? Cái biết nương nơi mắt thì thấy biết rõ ràng không lầm lẫn, nương nơi tai thì nghe rõ các tiếng mà không chạy theo âm thanh nào mũi, lưỡi, thân, ý cũng lại như thế.

    Vậy thì các em luôn cung kính Phật và tưởng nhớ Phật, là đều không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày. Cung kính để học hạnh từ bi của ngài với tinh thần vô ngã vị tha, làm cho con người sống với nhau bằng tình thương yêu và hiểu biết, dấn thân và phục vụ, bao dung và tha thứ, cảm thông và sẻ chia những nỗi khổ niềm đau của chúng sinh. Các em tưởng nhớ Phật để biết mình cũng có tính giác sáng suốt thanh tịnh, nên không si mê lầm lạc gây khổ đau cho người và vật. Nhờ cung kính và tưởng nhớ Phật các em sẽ thấy tinh thần bình đẳng của đạo Phật trong việc đối nhân xử thế, luôn tìm cách đem đến an vui hạnh phúc cho nhiều người. Trong kinh Phật dạy có hai hạng người khó có thể đền ơn được trọn vẹn đó là mẹ và cha. Mẹ công ơn mang nặng đẻ đau chín tháng mười ngày, ba năm bú mớm. Con lớn khôn là nhờ dòng sữa mẹ ngọt ngào chắt chiu qua từng năm tháng. Rồi mỗi khi trái nắng trở trời con đau là mẹ đứng ngồi không yên, lớn lên một chút con đi trường học mẹ đi trường đời. Rồi dựng vợ gã chồng để cho con yên bề gia thất, công ơn cha mẹ to lớn vô cùng. Cho dù chúng ta hai vai một bên cõng cha, một bên cõng mẹ, suốt một trăm năm cho ăn uống xoa bóp làm đủ thứ để vui lòng cha mẹ, cũng không thể trả hết công lao khó nhọc. Vì vậy mà:

     Nước biển mênh mông không đong đầy lòng mẹ.

     Mây trời lồng lộng không phủ kín tình cha.

Phận làm con các em phải có trách nhiệm hiếu dưỡng với cha mẹ, vậy mà vẫn có một số người lúc cha mẹ còn sống thì keo kiết bỏn xẻn không cho ăn uống đầy đủ. Để chờ đến khi cha mẹ qua đời mới làm đám cúng mâm cao cổ đầy nói là để báo hiếu với cha mẹ. Báo hiếu như thế là không đúng với tinh thần Phật dạy. Hiếu dưỡng cha mẹ là tinh thần uống nước nhớ nguồn, là lẽ sống của người biết ơn, đền ơn, trong các thứ tình không có gì thiêng liêng và cao quý bằng tình cha mẹ. Ngoài việc hiếu dưỡng với cha mẹ, các em còn phải thuận thảo vui vẻ với các anh chị em trong nhà, cùng giúp đỡ, cùng chia sẻ, cùng dìu dắt thương yêu nhau theo tinh thần em ngã chị nâng. Ngoài ra các em còn phải biết thương người, thương vật, phải biết cung kính tôn trọng ông bà cha mẹ người lớn tuổi và bình đẳng  cung kính người tu hành chân chánh, dưới vui vẻ thuận thảo với các anh chị em. Các em đối với các loài vật không nên giết hại vô cớ, vì các em biết quý tiếc mạng sống của mình, thì các loài vật cũng quý tiếc như vậy. Chúng cũng có mạng sống như mình, nhưng vì tạo nghiệp nhân ngu si mê muội nên mới bị đọa làm loài súc sinh.

THẤY NGHE SAI LẦM

     Chuyện xưa kể rằng có hai vợ chồng trẻ mới lấy nhau, sống rất ư là hạnh phúc thì đất nước bị chiến tranh. Chàng trai phải lên đường nhập ngũ, để lại người vợ trẻ nỗi nhớ niềm thương cùng với đứa con trong bụng. Chiến tranh đã làm ly tán đôi vợ chồng trẻ, kẻ ở người đi trong ngậm ngùi thương tiếc. Nàng giờ cô đơn lạc loài phải một mình làm lụng nuôi con trong âm thầm lặng lẽ. Xưa nay ta thường nghe nói “gà trống nuôi con” tức hàm ý khen ngợi người đàn ông một mình nuôi con.

    Nhưng phải nói rằng người phụ nữ có con và một mình nuôi con trong bối cảnh người chồng vì sứ mệnh đất nước, quả thật là rất khó khăn. Việc nuôi con trong thời buổi chiến tranh loạn lạc không đơn giản và dễ dàng, vậy mà người phụ nữ ấy vẫn làm tròn sứ mệnh vừa làm mẹ, vừa làm cha. Chiến tranh chấm dứt, bốn năm sau chàng được giải ngũ trở về thăm lại mái nhà xưa. Chàng tự nhũ thầm không biết con mình là trai hay gái, nếu nó là trai thì phải giống mình như đúc, nếu nó là gái chắc giống nàng không sai. Về đến quê nhà gặp lại người vợ trẻ và đứa con trai kháu khỉnh, chàng vô cùng sung sướng trong niềm hạnh phúc vô biên.

     Thế là chàng mừng thầm trong bụng, vì đã có con trai để nối dõi tông đường. Hai người gặp lại nhau trong nghẹn ngào xúc động, đến nỗi vừa mừng vừa khóc. Sau đó người vợ trẻ đi chợ mua thức ăn về nấu cúng tổ tiên, mừng gia đình đoàn tụ bình yên. Ở nhà, người chồng trẻ gọi con lại bảo rằng, con là con của ba, con lại đây để ba hôn con nè. Đứa con nghe vậy nó ngạc nhiên nói, chú không phải là ba của tôi. Ba của tôi ban đêm mới về, đêm nào ba tôi cũng nói chuyện với mẹ rất lâu. Mẹ tôi khóc ba tôi khóc theo. Mẹ tôi ngồi ba tôi cũng ngồi. Mẹ tôi nằm ba tôi cũng nằm theo. Đêm nào ba và mẹ tôi cũng vậy đó. Chú không phải là ba của tôi. Người cha trẻ nghe xong choáng váng cả mặt mày, sự thật quá phũ phàng? Nàng đã thay lòng đổi dạ đến thế ư!

    Tim chàng bổng nhiên chai cứng lại, lời trẻ thơ như gáo nước lạnh tạt vào mặt chàng. Thế là bao nhiêu ước mơ được gặp lại vợ và con thơ, giờ thì đã tan thành mây khói. Chàng trai trẻ đau khổ vô cùng, vì nghĩ rằng vợ mình đã nằm trong vòng tay âu yếm của người khác. Người vợ đã phản bội, người vợ đã ngoại tình. Từ đó về sau chàng không thèm nhìn vợ, không thèm hỏi han, không thèm nói chuyện với vợ nữa, mà tin rằng đây là người đàn bà mất nết.

    Vì vậy khi dâng cơm lên cúng tổ tiên chàng vô cùng buồn bả chỉ lạy một mình, không cho người đàn bà ấy cùng lạy chung. Người vợ trẻ rất đau khổ và cảm thấy xấu hổ vô cùng. Nàng hỏi chàng chuyện gì chàng cũng không nói, cúng xong chàng cũng không ở nhà dùng cơm. Chàng bỏ nhà ra đi vào quán rượu giải sầu để xua tan nỗi khổ niềm đau đến gần hai ba giờ sáng mới về. Cứ thế ngày nào cũng vậy, bỏ mặc vợ con côi cút bơ vơ thầm thương trộm nhớ. Chàng trai chỉ về nhà khi đã say mèm, chẳng thèm ăn cơm, chẳng chịu nói chuyện với vợ hay vui đùa cùng con trẻ.

     Ba ngày sau, người vợ chịu không nỗi cảnh tượng dửng dưng, khinh khỉnh, thầm lặng của chồng nên đâm đầu xuống sông tự tử. Đây là một câu chuyện tình của thuở xa xưa mà cha ông ta đã viết lại, để khuyên các người trẻ đừng vì cái thấy nghe sai lầm của mình mà vội vàng ôm mối nghi ngờ và đành lòng kết án oan người bạn đời của mình. Cuối cùng mình là nạn nhân của bao điều lầm lỗi, chưa vui sum hợp đã sầu chia ly. Này các em, các người trẻ, các em khi lớn khôn để chuẩn bị bước vào đời hãy lắng nghe và suy gẫm lại nhận thức của chính mình cho chính chắn.

    Thật ra người phụ nữ có năm cái khổ mà người đàn ông không thể nào giúp được. Cái khổ thứ nhất của người phụ nữ là khi lớn lên có chồng phải một mình về xứ lạ quê người để làm dâu nhà chồng không người thân thuộc. Cái khổ thứ hai mà người phụ nữ phải gánh chịu một mình là khi có kinh nguyệt, để chịu sự dằn dặc nhọc nhằn trong những ngày ấy. Cái khổ thứ ba mà người phụ nữ phải gánh chịu một mình là mang đứa con trong bụng để chịu sự hành hạ của sự ốm nghén. Cái khổ thứ tư mà người phụ nữ phải gánh chịu một mình là đẻ đau. Cái khổ thứ năm mà người phụ nữ phải gánh chịu một mình là hầu hạ đàn ông. Đó là năm nỗi khổ thầm kín mà tất cả mọi người phụ nữ phải gánh chịu một mình, mà tất cả đàn ông không bao giờ thay thế được.

    Các em là thanh niên là đàn ông, trước khi muốn lập gia đình, các em cần phải quán chiếu sâu sắc về năm nỗi khổ của phái đẹp, để các em dễ bề thông cảm và yêu thương người bạn đời của mình nhiều hơn. Ngày xưa với quan niệm chồng chúa vợ tôi, vai trò người phụ nữ bị khép kín trong phạm vi gia đình với biết bao điều phiền muộn khổ đau. Các em ngày nay khi chuẩn bị bước vào đời để được sống yêu thương và hiểu biết, bao dung và độ lượng, cảm thông và tha thứ. Các em cần phải biết những nỗi khổ thầm kín của người phụ nữ, mà một người đàn ông như các em không bao giờ thay thế được.

    Người phụ nữ ngày xưa chịu nhiều cay đắng một mình đơn độc về làm dâu xứ lạ quê người, theo quan niệm trai năm thê bảy thiếp, gái chính chuyên chỉ một chồng. Người phụ nữ trong thời đại này chỉ biết một mực thờ chồng, thậm chí có nhiều người vợ lớn phải đi cưới vợ bé cho chồng. Cho nên có câu “ thân gái mười hai bến nước, trong nhờ đục chịu.” Chế độ chồng chúa vợ tôi, người đàn ông được quyền có nhiều vợ và người phụ nữ nếu dan díu với người đàn ông khác sẽ bị xử tội rất nặng. Đó là luật pháp thời xa xưa phụ nữ phải chịu nhiều thiệt thòi và không có quyền bào chữa. Cho nên người phụ nữ ngày xưa phải chấp nhận thân gái mười hai bến nước, trong nhờ đục chịu là vậy đó. Thường thì đục nhiều hơn trong, chỉ một vấn đề làm dâu hầu hạ cha mẹ chồng là một nỗi khổ lớn và phải lệ thuộc anh chị em nhà chồng. Vì người xưa quan niệm rằng, đàn bà đái không qua ngọn cỏ, đàn bà là loại cỏ dại, có nhiệm vụ hầu chồng, thờ chồng, phụng sự gia đình chồng, sinh con đẻ cái để nối dõi tông đường nhà chồng. Người phụ nữ trong giai đoạn này phải chấp nhận luật tam tòng. Khi còn sống trong gia đình phải thờ cha, khi có chồng phải thờ chồng và đến khi chồng chết chỉ biết thờ con, không được quyền tái giá. Đó chính là những cái bất công, buộc người phụ nữ phải chịu nhiều hệ lụy khổ đau mà không nói được.

   Trở lại câu chuyện chàng trai đi chiến trận trở về gặp lại người vợ trẻ và đứa con thơ dại. Đúng ra người cha khi nghe con mình nói vậy, phải tìm hiểu cho kỹ càng xác đáng sự việc. Chàng cứ nghĩ rằng trẻ thơ đâu bao giờ nói sai sự thật, nên cứ một mực tin càn và chẳng cần tìm hiểu nguyên nhân, do đó dẫn đến đổ vỡ hạnh phúc gia đình. Thật ra khi chàng trai đi chiến trận, một hôm đứa bé vô tình hỏi mẹ nó ai trong xóm này cũng có cha hết, sao con không có. Thì lúc đó người mẹ chỉ vào cái bóng nói cha con đó. Đứa bé nghe mẹ nói vậy tưởng thật nên tin lời nói của mẹ.

     Một buổi tối trời đang mưa tầm tả, người vợ trẻ đang bồng đứa con trên tay dưới ánh đèn dầu le lét, chợt nhớ về người chồng chinh chiến bao năm xa cách cất lên tiếng khóc nghẹn ngào. Đứa bé nghe mẹ khóc mới hỏi, bộ cha đánh mẹ hả, trẻ thơ quá thật thà nào có biết gì đâu. Người vợ trẻ trong thời loạn lạc tình yêu thương chưa được trọn vẹn, phải gánh lấy trách nhiệm nặng nề. Một mình ôm đứa con trong bụng và phải tự mình nuôi sống, đây là nỗi khổ niềm đau lớn lao của người vợ trẻ chỉ một mình vượt cạn, vừa làm mẹ, vừa làm cha. Sau em không nghĩ một người vợ nuôi con cùng chồng vất vả một, thì với người vợ đơn phương một mình phải nhọc nhằn hơn chục lần. Vậy mà sử sách ít bao giờ tán dương người phụ nữ, mà chỉ tán dương người đàn ông bằng câu “gà trống nuôi con.” Người vợ trẻ một mình nuôi con, đêm ngày mong ngóng chờ chồng mỏi mòn, chờ ngày gia đình đoàn tụ. Thậm chí có rất nhiều người vợ trẻ phải khóc hận nuôi con, vì chiến tranh loạn lạc đến hai ba chục năm mới gặp lại chồng.

     Ấy thế mà, chưa vui sum họp đã sầu chia ly, chàng trai trẻ chưa cảm thông những nỗi khổ thầm kín mà người phụ nữ phải gánh chịu một mình. Đứa con tuy không có cha trực tiếp chăm sóc từ khi mở mắt chào đời, nhưng nhờ sự yêu thương bảo bọc của mẹ đứa bé vẫn được sống an vui hạnh phúc bên mẹ. Ngày cha về, tưởng được thêm phần hạnh phúc cho đôi vợ chồng trẻ và đứa con thơ. Không ngờ giông bão đã vô tình cướp đi quyền làm mẹ, giờ đây chàng trai ấy có đủ can đảm một mình “gà trống nuôi con” hay không?

     Phải nói rằng một mình người vợ trẻ bơ vơ lạc loài ôm cái bào thai trong bụng, khi chồng đi chinh chiến phương xa. Xưa thì có chồng lo cơm áo gạo tiền, người vợ trẻ chỉ lo chu toàn mọi việc trong nhà. Giờ thì một mình gánh thêm gánh nặng bảo bọc đứa con và lần bước vào đời để có chén cơm manh áo. Chàng trai trẻ không có cơ hội quán chiếu sâu sắc về sự khó khăn và khốn khổ của người vợ trẻ trong lúc mình đi chiến trận phương xa. Ở nhà nàng một mình nhận lãnh vai trò vừa làm mẹ, vừa làm cha và chịu sống cô đơn hiu quạnh một mình.

     Khi đến ngày khai hoa nở nhị cũng chỉ một mình vượt cạn, chỗ này người đàn ông cũng không thể nào thay thế được. Nên sách vở thường ghi lại “ đàn ông đi biển có đôi, đàn bà đi biển mồ côi một mình” là vậy đó. Không có chồng ở nhà để động viên khuyên nhũ và chăm sóc khi cần thiết, vậy mà nàng vẫn cố gắng chịu đựng để vượt qua và vươn lên, nuôi dạy con khôn lớn. Bao nhiêu năm nhọc nhằn cực khổ nuôi con, nhớ chồng nàng thường ngồi khóc một mình trong cô đơn buồn tủi. Lúc nào người vợ trẻ cũng ngóng trông, mong đợi và thầm cầu nguyện cho chiến tranh mau được sớm chấm dứt, để có ngày gia đình được đoàn tụ.

    Rồi cái ngày ấy đã đến, người vợ trẻ mừng đến rơi nước mắt, bao nhiêu ước mơ bây giờ đã biến thành sự thật. Trong lòng nàng cứ nghĩ rằng, chắc chắn chàng sẽ bù đắp hạnh phúc cho mình nhiều lắm sau bao năm xa cách. Vừa đi chợ, vừa tưởng tượng chắc chàng sẽ yêu thương mình nhiều hơn. Không ngờ mọi việc đều tréo ngoe hết, vừa đi chợ về đã thấy chàng mặt mày sụ một đống, nàng hỏi gì chàng cũng chẳng thèm trả lời, chẳng thèm nói năng. Sự thật là như thế này, một buổi tối kia đứa bé bổng òa khóc lên hỏi rằng, cha của con đâu mẹ?

     Tại sao ai cũng có cha hết, sao con không có vậy mẹ? Lúc đó sẵn bóng mình in trên vách, người mẹ chỉ vào bóng và bảo con. Cha con đó, con thấy không ? Cứ thế đêm nào cũng vậy người vợ trẻ nhớ chồng da diết, anh ơi sao anh đi lâu quá không về thăm em và con. Anh có biết rằng, em một mình nuôi con khổ biết dường nào, con nó nhắc cha hoài làm em càng nhớ anh nhiều. Em lúc nào cũng cầu mong trời Phật luôn gia hộ cho chiến tranh mau sớm chấm dứt, để anh được trở về cùng em và con thơ yêu thương và hiểu biết. Em yêu anh chân thành và rất nhớ thương anh.

      Bây giờ thì người vợ trẻ ấy đã vĩnh viễn ra đi không một ngày trở lại mà ôm hận thiên thu, chưa chắc nàng đã đi đầu thai được vì quá uất hận tột cùng. Chắc có lẽ thần thức nàng còn lẩn quẩn đâu đó sát bên mái nhà, để được nhìn đứa con thơ bé bỏng và mong người chồng trẻ hiểu cho mình nhiều hơn. “Anh yêu dấu, em có tội tình gì  mà sau anh quá lạnh lùng, quá thờ ơ, quá khinh thường em như vậy nếu em có lỗi lầm gì, xin anh hãy vì con, mà tha thứ cho em”. Đứa con thơ dại sau bao năm tháng sống thiếu tình thương của cha, giờ thì có cha nhưng lại thiếu tình thương của mẹ. Chàng trai trẻ, bây giờ đã nhận ra sai lầm đáng tiếc của mình, nhưng người vợ trẻ thì không còn nữa. Chàng trai bây giờ đã thật sự ăn năn hối tiếc nhưng đã quá muộn màng, để lại vết thương lòng khó phai trong cô đơn gần như tuyệt vọng. Các em hiện giờ có đầy đủ phúc duyên còn có cha, còn có mẹ, các em đang được sống hạnh phúc bên mái ấm gia đình. Vậy các em ngay tại đây và bây giờ phải biết trân quý, phải biết gìn giữ khi được sống trong vòng tay âu yếm của mẹ cha. Các em biết không, tôi nhờ vậy mà được làm người trở lại, nhờ sự chịu đựng hy sinh và hết lòng thương yêu của người mẹ. Và bây giờ tôi mới có cơ hội tâm tình trau đổi với các em, bằng tất cả tấm lòng chân thành của mình.

      Khi con người đã có những hiểu biết sai lầm thì nghi ngờ, giận dỗi tự ái phát sinh làm cho chúng ta không làm chủ bản thân để phán xét sự việc đúng đắn. Chàng trai ấy không có sự cảm thông nỗi khổ niềm đau của người vợ trẻ, phải ở nhà một mình đơn côi nuôi dạy con thơ và lúc nào cũng thương nhớ chồng da diết. Để đáp lại tấm chân tình đó chàng cứ nghĩ rằng trẻ thơ không bao giờ nói dối, mà không một lời tìm hiểu cặn kẽ để rồi với tri giác sai lầm của mình, làm chết đi người vợ trẻ một cách oan uổng và đáng tiếc. Này các em, các người trẻ, các em nên đọc kỹ câu chuyện trên, để các em có thời gian suy gẫm tìm hiểu trước khi muốn phán xét hay kết luận một điều gì các em nên tìm hiểu cho chính chắn, cho kỹ càng. Nếu không được như vậy, thì các em vào đời với bao phiền muộn khổ đau cho mình và cho tha nhân.

     Tri giác sai lầm thường làm cho con người mất hết lý trí sáng suốt, nên nhận định và quyết đoán mọi vấn đề không đúng với sự thật do đó dẫn đến nhiều tai hại. Là người thanh niên hay người đàn ông trước khi bước vào đời, các em phải định hướng tìm hiểu chân lý sống cho rõ ràng. Thường cái gì cứng thì dễ gãy, cái gì mềm dẽo thì dễ tồn tại. Cụ thể nhất là răng cứng nên dễ gãy, lưỡi mềm do đó dễ tồn tại. Các em vào đời cũng phải như vậy. Bao nhiêu cuộc tình đã đổ vỡ vì hiểu biết sai lầm, vì cố chấp, vì không biết cảm thông và tha thứ cho nhau. Vì vậy, khi các em bước vào đời phải cần tìm hiểu cho chính chắn, những gì mình thấy, mình nghe, có thể không phải là sự thật.

    Thay vì chàng trai ấy khi nghe đứa con mình nói như vậy, hãy nên hỏi lại người vợ trẻ, này em yêu của anh có chuyện như thế xảy ra không em? Anh tin chắc rằng em không bao giờ làm như thế, em yêu dấu của anh. Nếu chàng trai trẻ nói được như vậy, thì đâu có chuyện xảy ra làm đau lòng nhân thế. Tôi giả sử với em, nếu thật sự người vợ trẻ ấy phạm phải lỗi lầm đáng tiếc, thì tại sao em không biết suy nghĩ lại mà cảm thông, mà độ lượng, mà bao dung. Trong thời gian chiến tranh, ai nuôi con em, ai bảo bọc cho vợ em. Nếu có, em cũng nên can đảm mạnh dạn cám ơn người ấy, vì người đó đã cho con em và vợ em có được sự sống ấm no trọn vẹn, để ngày hôm nay em mới có cơ hội được gặp lại, vợ và con.

     Nhưng đằng này, vợ em rất xứng đáng là một người vợ ngoan hiền mẫu mực, đạo đức thủy chung, chịu cô đơn một mình ngậm đắng nuốt cay, phải chấp nhận đi biển một mình để được mẹ tròn con vuông. Nhưng vô tình em nào hay biết, trong suốt bốn năm chinh chiến phương xa vợ em phải chịu nhiều khổ sở đắng cay, nàng chấp nhận làm thuê làm mướn cực khổ nhọc nhằn miễn sao có tiền nuôi con khôn lớn, bất chấp tiếng đời dèm pha chê trách. Em chưa phải là một người đàn ông đích thực, em chưa phải là một người đàn ông bản lĩnh, em chưa phải là một người chồng lý tưởng, em chỉ biết nghĩ đến mình quá nhiều. Thật ra em là một con người quá ích kỷ, quá nhỏ nhoi, quá hèn mọn, quá tự ti, quá cố chấp, em không xứng đáng là một đấng nam nhi đại trượng phu.

    Trong khi đó em đi chiến trận, vợ em đã có đứa con trong bụng là giọt máu của em, một mình mang nặng cái bào thai, một mình kiếm kế sinh nhai, một mình để nuôi hai mẹ con tồn tại. Em có thấy nỗi cô đơn nhớ chồng da diết trong âm thầm lặng lẽ của vợ em, ngóng trông, mòn mỏi, khát khao, để chờ đợi ngày em trở về. Đúng ra vợ chồng xa cách nhau đã bốn năm khi gặp lại, em phải thầm cám ơn vợ em sao quá tuyệt vời, một mình vợ em cô đơn thức khuya dậy sớm tần tảo nuôi con, không quản ngại gian lao khó nhọc.

    Để ngày hôm nay em trở về được nhìn thấy vợ và con em vẫn  khỏe mạnh, vẫn sống bình yên và vợ em mừng đến rơi nước mắt, em không thấy đó sao? Thật ra em quá ư là diễm phúc, nên mới có người vợ thật tuyệt vời như vậy. Tại sao em không biết trân quý, không biết bồi đắp, không biết gìn giữ, nên mới xảy ra chuyện đáng tiếc như thế này. Tôi ngày xưa còn tệ bạc hơn em nhiều, bỏ vợ bỏ con khi mới đầy tháng tuổi cùng với đứa con trai ba tuổi, nhưng người ấy đâu đến nỗi uất hận như thế, chỉ âm thầm lặng lẽ nuôi con. Còn em sau quá tàn nhẫn, đã giết chết người vợ trẻ bằng sự dửng dưng lạnh lùng không thương tiếc, tôi đâu được diễm phúc như em. Em sống cho mình nhiều hơn là cho vợ, cho con. Thay vì em phải biết cởi mở bao dung, mở rộng tấm lòng một chút thì làm sao có chuyện lỡ lầm đáng tiếc xảy ra. Thật ra em quá ư là diễm phúc có được người vợ trẻ như vậy, sau em không biết tự hào và hãnh diện về người vợ thủy chung, mẫu mực và đạo đức. Phải nói rằng một mình nuôi con trong thời buổi chiến tranh loạn lạc thật là khổ sở trăm bề, phải chịu tiếng đời thị phi, người mẹ nuôi con trong hoàn cảnh này không đơn giản và dễ dàng tí nào.

    Ngày em ra đi, vợ em đã mang trong mình giòng máu của em, nàng bị hành hạ vì ốm nghén, nàng phải chịu khổ một mình cô đơn trong ngày khai hoa nở nhị để được mẹ tròn con vuông. Tại sao em không nhận ra điều đó, ngày em trở về được gặp lại vợ và con. Sao em không biết trân quý, không biết gìn giữ, những gì đang có ngay tại đây và bây giờ. Em đã để hạnh phúc vuột khỏi tầm tay, đứa con trước kia đã thiếu đi tình thương của cha, giờ thì có cha nhưng mất đi tình thương của mẹ. Em có dám bảo đảm rằng, em ở vậy nuôi con khôn lớn để được người đời tán dương “gà trống nuôi con”. Hiện giờ con em còn quá nhỏ, đâu biết mẹ nó vì sao mà chết? Nhưng khi nó lớn khôn, nó biết được sự thật về cách cư xử thiếu hiểu biết của cha, nó sẽ nghĩ sao về em. Hay là em sẽ vĩnh viễn mất thêm một đứa con nữa. Đó là chuyện tình của em, em hãy nên chính chắn suy nghĩ lại.

    Tôi ngày xưa còn tệ bạc bạc hơn em nhiều, tôi có hai đứa con trai và đành lòng dứt áo ra đi, khi đứa con thứ hai vừa tròn một tháng tuổi. Tôi vô trách nhiệm với vợ và con, vì đam mê hưởng thụ quá đáng, tôi sai lầm do quá ngu si và mê muội, còn em sai lầm do quá cố chấp vào tri giác của mình.

    Tôi và em cả hai đều sai, trong cuộc đời này vẫn có những cái sai tương tự như thế tràn ngập trên thế gian. Vì thế ngày hôm nay tình trạng bạo hành học đường, bạo hành gia đình, hầu như tràn lan khắp trên mọi miền đất nước do đam mê hưởng thụ, do cố chấp và bảo vệ thành trì bản ngã của mình. Cái gì của mình thì cho là đúng nên chấp chặt, ai làm khác đi thì không được từ đó phát sinh tự ái, giận hờn, phá bỏ gây khổ đau cho nhau. Trong cuộc sống của chúng ta khó có ai mà không mắc phải sai lầm, nhưng có những sai lầm chúng ta có thể tháo gỡ và sửa chữa được. Và có những sai lầm sau khi biết được, nó đã trở thành vết sẹo khổng lồ khó mà phai mờ trong tâm trí. Chàng trai trẻ giờ biết ra thì đã quá muộn màng, chồng vô tình giết chết vợ mình, để con thơ lạc loài mất mẹ. Liệu em bây giờ có đủ khả năng ở vậy một mình nuôi con hay không? Hay là em rơi vào khủng hoảng mất tự chủ để rồi dìm chết cuộc đời mình bằng những ly rượu đắng, sáng sỉn chiều say tối lai rai. Một thời trai trẻ tôi đã từng dìm mình dưới ao nước, giữa ban đêm đến năm mười tiếng đồng hồ cũng vì chút hờn ghen bóng gió. Tức quá nói không được mà, đúng là khùng chẳng ra khùng, điên chẳng ra điên. Trong men say tình ái, vì tri giác sai lầm mà không biết bao cuộc tình tan vỡ, tôi khi đó như con cú quạ lúc ban ngày. Giờ ngồi gẫm lại cả một thời son trẻ không biết bao là lỗi lầm đáng tiếc, còn làm người, còn có sự sống, là còn có sai lầm, khó có ai mà được hoàn hảo ngoại trừ các bậc thánh nhân, các bậc Bồ tát. Tôi, ngày hôm nay có cơ hội làm lại cuộc đời nhờ gặp Phật pháp, nên chỉ có đôi lời khuyên nhũ cùng các em hãy nên chính chắn suy nghĩ kỹ càng, khi bước vào dòng đời nghiệt ngã với muôn ngàn đắng cay. Các em đừng để tri giác sai lầm của mình làm chủ sai sử, như câu chuyện tôi đang kể cho các em nghe. Các em hãy tự hỏi lấy lại mình từ đâu đến và sau khi chết đi về đâu? Chứ không phải nam nữ lớn lên thì phải có vợ chồng, rồi sinh con đẻ cái truyền giống làm người, nối dõi tông đường. Nếu các em chỉ hiểu biết bấy nhiêu thôi thì chưa đủ, các em cần phải tiến xa thêm một bước nữa. Các em muốn duy trì giống nòi làm người, để phục vụ nhân loại, đóng góp cho tha nhân đó là điều tốt. Nhưng các em cần phải biết làm thế nào để được làm người tốt, luôn sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

HẠNH PHÚC TRONG TÌNH YÊU LỨA ĐÔI

     Này các em khi các người trẻ có cơ hội tìm hiểu nhau, mới đầu chỉ là tình bạn thân thiết rồi dần dà phát sinh tình cảm. Tình yêu là một cơ hội để các em tìm lại chính mình, tìm lại cội nguồn xưa nay để các em thấy được những khó khăn, những vướng mắc, những hạnh phúc, những khổ đau, những cái buồn thương giận ghét của chính mình. Này các em trong tình yêu thương lứa đôi, khi yêu ai các em rất muốn được chia sẻ cuộc đời mình cho người ấy và muốn sống với người mình yêu cho đến trọn đời. Vì vậy, trước khi tiến đến hôn nhân các em nên chịu khó tìm hiểu coi hai đứa có cùng một quan điểm, có cùng một chí hướng và đời sống tâm linh hay không? Nếu các em vì tiếng sét ái tình mà biết yêu quá sớm, trước khi có nghề nghiệp ổn định và nhận thức không đúng đắn, coi chừng vỡ mộng em ơi. Tiếng sét ái tình có thể làm cho các em đam mê men say tình ái, nhất là mối tình đầu, các em sẽ choáng váng, sẽ đau thương, sẽ mất mát, sẽ hụt hẳn, sẽ chới với, như mất đi cái gì đó rất thiêng liêng và cao quý. Các em phải tự gượng lại và đứng lên, để những đam mê buổi đầu không làm cho các em gục ngã. Nếu không các em sẽ bị mất ăn, mất ngủ, không học hành gì được, con người cứ ngơ ngơ, ngáo ngáo, cho đến xanh xao, ốm o, gầy mòn, bỏ bê hết tất cả mọi việc. Và điên dại nhất, vẫn là một thứ tình yêu đơn phương không gì đau khổ hơn, mình yêu người mà người không đáp lại, người đi yêu người khác, nhưng người khác cũng chẳng yêu người. Đúng là theo tình, tình phụ, phụ tình, tình theo, sự đời có nhiều cái tréo ngoe như vậy. Khi vướng vào vòng này con người hầu như mất hết sự sống không còn thiết tha gì nữa, nằm vùi vật trong mê man. Các em hãy nên thận trọng dè dặt trong tình yêu, không biết bao người vì thế mà quẫn trí tự sát. Nếu trong quan hệ tình yêu lứa đôi, một trong hai người dính vào si mê nghiện ngập, nên thường xuyên làm khổ cho nhau. Các em sau một thời gian tận tụy hy sinh để thuyết phục người bạn đời của mình dứt phát chừa bỏ, nhưng không có hiệu quả thì biết rằng mối tình của em sẽ mang đến nhiều phiền muộn khổ đau cùng cực. Ai đã từng dính vào vòng này cũng đều phải bỏ cuộc hết, phải mạnh dạn chia tay, cắt đứt quan hệ thì họa may còn có con đường sống. Bằng không thì anh chích xì ke em bán ma túy, cuối cùng hai người đi vào con đường tội lỗi và vướng vào vòng tù tội. Khi hai người không có cùng quan điểm chí hướng, tức là không có sự cảm thông với nhau, không biết lắng nghe, không biết độ lượng, thì những nỗi khổ niềm đau sẽ có mặt. Này các em trong tình yêu, thường là sự lợi dụng lẫn nhau qua xác thịt nếu các em không có hiểu biết, không có tình yêu thương chân thành, nếu chỉ một bề biết cho riêng mình mà không có sự hòa hợp của hai trái tim. Tình yêu ấy chỉ mang nhiều hệ lụy khổ đau. Muốn cho tình yêu được bền vững và lâu dài, khi yêu nhau ta phải biết tôn kính và tôn trọng lẫn nhau, người con gái phải tự giữ gìn, người con trai cũng phải biết gìn giữ cho người con gái. Giữa hai người cần có sự thông cảm và độ lượng, trong tình yêu chân thật các em không nên đưa tình dục lên hàng đầu ngoài việc chăn gối ra, còn có trách nhiệm và bổn phận thương yêu bảo bọc cho nhau, còn phải quan tâm nuôi dạy con cái hướng về chân thiện mỹ để chúng biết thương người và vật. Không có gì đẹp hơn bằng tình yêu chân thật, hai đứa biết lo lắng cho nhau, biết chia sẻ để làm vơi bớt nỗi khổ niềm đau, biết vun bồi để càng ngày càng được hiểu và thương hơn.Tình yêu lứa đôi là sự kết hợp của hai con tim, bằng sợi dây ân ái, nhưng ân ái phải có sự hiểu biết, tôn trọng, tiết chế chừng mực mới bảo đảm hạnh phúc lâu dài.

    Các em nam phải biết tôn trọng phái đẹp, phái yếu phải biết quan tâm lo lắng chăm sóc chia sẻ, để giúp người yêu đạt được những ước mơ, những hoài bão, những thao thức trăn trở về lý tưởng sống. Khi các em có hạnh phúc trong tình yêu chân thật thì dễ dàng cảm thông và tha thứ cho nhau, vì những thói quen không được tốt đẹp. Các em nam cần phải biết quan tâm nói những lời khen ngợi về tài năng và đức hạnh của phái đẹp. Ngược lại người nữ phải biết xử lý sắp xếp việc nhà một cách tốt đẹp và hài hòa. Đây là nói theo quan niệm khi xưa người phụ nữ chỉ lo việc trong nhà, sinh con và nuôi dạy con cái là chính. Ngày nay người phụ nữ vừa đi làm, vừa gánh lấy trách nhiệm nội trợ nên cuộc sống có phần nhọc nhằn hơn. Các em nam phải biết gánh vác và chia sẻ công việc trong nhà nếu hai người cùng đi làm. Và điểm đáng quan tâm là các em nam không nên khinh thường phái đẹp, nói những lời miệt thị, mắng chửi như tôi tớ theo quan điểm chồng chúa vợ tôi, khiến phái đẹp sinh tâm buồn giận đau khổ. Đây là thể hiện tinh thần bình đẳng là bình đẳng trong tình người với nhau, có một số người họ nói rằng trời sinh ra phụ nữ để phục vụ cho đàn ông và có nhiệm vụ sinh con để nối dõi tông đường. Ông trời nào làm như vậy là ông trời tàn ác không có đạo đức, nếu ông ta có đủ khả năng ban phước giáng họa, tại sao ông không ban phước hết cho chúng sinh để tất cả đều được an vui hạnh phúc đi. Nhưng đằng này người hạnh phúc thì ít, người khổ đau thì nhiều, chỉ có luật nhân quả âm thầm chi phối tác động theo nghiệp báo đã tạo. Đã là đấng mày râu thì không nên khinh thường phái đẹp, nhưng ngược lại các em nữ phải đối đãi tốt với những người giúp việc cho chồng, đây là quan niệm theo xưa. Phụ nữ ngày nay đảm đương công việc không thua gì nam giới và gánh luôn trách nhiệm nội trợ, cho nên áp lực công việc đè nặng lên hai vai phái nữ nhiều hơn. Chính vì vậy mà các em nam hãy nên trung thành với vợ, để gia đình được ấm êm hạnh phúc và ngược lại các em nữ không được ngoại tình lang chạ với người khác, để gia đình không xảy ra tình trạng ông ăn chả, bà ăn nem, làm ảnh hưởng đến đời sống cho con cái sau này. Tình yêu lứa đôi là nền tảng của gia đình và xã hội. Nếu trong nhà không êm ấm hạnh phúc, sẽ làm cho xã hội thêm gánh nặng, vì phải xử lý các tệ nạn không tốt do con người gây ra. Gia đình êm ấm hạnh phúc thủy chung, sẽ giúp cho con cái sống tốt hơn khi trưởng thành. Các em nam khi có gia đình phải mạnh dạn giao quyền cho phái nữ tức là biết tôn trọng và tin tưởng vợ mình. Vì người phụ nữ lúc nào cũng quán xuyến việc nhà tốt đẹp hơn đàn ông. Chồng mà đưa tiền chợ mỗi bữa cho vợ chẳng khác nào coi vợ mình như người giúp việc trong nhà, đó gọi là loại đàn ông ích kỷ nhỏ mọn. Ngược lại người nữ phải biết giữ gìn tiền bạc tài sản cho chồng, không nên cất giấu riêng tư hoặc cờ bạc đàn điếm làm hao hụt tiền của và gia sản của chồng.

    Thích chưng diện làm đẹp, mang đồ trang sức là bản chất của người phụ nữ. Khi mới yêu nhau các em nam thường tặng quà cho phái đẹp để lấy lòng người yêu. Nhưng đến khi đã là vợ chồng rồi, thì việc tặng quà cho nhau trở nên lợt lạt. Đối với người phụ nữ việc quan tâm lo lắng mua đồ trang sức cho vợ, tặng quà cho nhau là sự an ủi khích lệ để cùng nhau sống vui vẻ hạnh phúc, là hâm nóng lại tình yêu buổi đầu. Ngược lại người phụ nữ phải tinh cần siêng năng tháo vát trong mọi công việc, để cho vuông tròn mọi việc trong ngoài đều được tốt đẹp hài hòa. Trong tình yêu chân thật con người ta sống về nghĩa nhiều hơn, cái tình yêu lứa đôi thường mang đến sự vị kỷ chỉ biết lợi dụng thân xác của nhau mà thôi. Còn trong nghĩa nó có sự lắng nghe, sẵn sàng chia sẻ nỗi khổ niềm đau cho nhau, có sự cảm thông và bao dung, không đặt nặng tình dục lên hàng đầu. Đã làm người ai không còn sơ xót và khiếm khuyết, các em nam thường dính vào tứ đổ tường cờ bạc, rượu chè, hút xách, đàn điếm nhẹ lắm cũng dính vô tật hút thuốc. Và hai cái tật lớn của đàn ông là tửu sắc “uống rượu và sắc đẹp” hầu như nó cũng là thói quen thâm căn cố đế của phái mạnh. Thứ nhất theo quan niệm khi xưa chồng chúa vợ tôi: Trai năm thê bảy thiếp, gái chính chuyên chỉ một chồng. Thượng đế tạo ra phụ nữ để phục vụ cho đàn ông và sinh con để nối dõi tông đường, xuất phát từ chế độ phong kiến nhiều vợ từ vua quan mà ra. Chính vì vậy mà nó đã ăn sâu vào tâm khảm của người đàn ông. Vấn đề thứ hai là uống rượu, rượu đi đôi với sắc đẹp, làm vua thì có cả hàng trăm cung phi mỹ nữ muốn hưởng thụ đầy đủ ngoài các món ăn cao lương mỹ vị, thì phải đi kèm theo rượu mới tiêu hóa hết các thức ăn rồi sau đó ân ái cùng giai nhân. Vua vì có quá nhiều cung phi mỹ nữ, nhưng sợ thái giám phỏng tay trên, nên ai làm thái giám đều bị thiến hết. Làm người ai cũng ham muốn tình yêu xác thịt, giờ thì của quý bị triệt tiêu thành ra ham muốn mà không làm gì được. Cuối cùng bị đè nén ức chế lâu ngày thành ra lơ lớ, tâm sinh lý bị biến dạng thay đổi theo thời gian, ngày nay những người có geen đó gọi là pê đê. Vua làm được thì các quan quyền cũng bắt chước theo hưởng thụ như thế, lâu ngày thành một thói quen thâm căn cố đế khó bao giờ bỏ được. Vua quan làm được dân chúng cũng bắt chước làm theo, lâu ngày chày tháng trở thành bình thường và cứ như thế mà tiếp tục tái diễn từ đời qua kiếp nọ. Trong một trăm người đàn ông có đến chín mươi lăm người dính vào một trong bốn món tứ đổ tường : cờ bạc, rượu chè, hút xách, đàn điếm. Ngày xưa đàn ông là trụ cột của gia đình, là lao động chánh đem tiền bạc về nuôi vợ con, nên được quyền ăn trên ngồi trước và thê thiếp đầy nhà. Chính vì thế khi họ có quyền hành trong tay, thì tìm mọi cách thu gom vơ vét về cho mình nhiều hơn mới chi đủ nhu cầu phục vụ chi tiêu hằng ngày, do đó khó buông xả để giúp người cứu vật. Ngược lại người phụ nữ vì có thiên chức làm mẹ nên sống rất tình cảm, lúc nào cũng cho ra nhiều hơn, phải nuôi con, phải chia sẻ cho con hết tất cả để con được mạnh khỏe mau khôn lớn. Song người nữ thích làm đẹp, thích trang sức, để tạo sự hấp dẫn cho đấng mày râu vì quan niệm chồng chúa vợ tôi nhiều thê thiếp, nếu mình không đẹp đẽ dễ thương duyên dáng, sẽ bị chồng bỏ rơi. Đàn ông lúc nào cũng háo sắc, cho nên phụ nữ lúc nào cũng muốn làm đẹp để được lòng chàng, được lòng thì vinh hoa phú quý đi kèm theo. Nhờ vậy có thể giúp đỡ gia đình người thân, thăng quan tiến chức dễ dàng. Phái đẹp thiên về tình cảm nên rất thích được khen ngợi tăng bốc, phụ nữ yêu bằng tai, đàn ông yêu bằng mắt. Chính vì có thiên chức làm mẹ nên người nữ dễ dàng chia sẻ làm phước hơn đàn ông. Đàn ông quan niệm thu vô để hưởng thụ cho mình nhiều hơn, người nữ quan niệm cho ra vì phải mang nặng đẻ đau, hy sinh vất vả nhọc nhằn để nuôi con khôn lớn. Muốn bảo vệ hạnh phúc gia đình và sống với nhau bằng tình yêu thương chân thật, thì người đàn ông phải giảm bớt các thói quen hưởng thụ quá đáng, thói quen chồng chúa vợ tôi, nếu dứt hẳn được thì càng tốt. Nếu không gia đình khó bao giờ bảo đảm có được hạnh phúc thật sự. Phái đẹp cũng vậy phải biết gìn giữ tài sản chung cho gia đình, không nên se sua chưng diện quá mức hoặc tiêu xài mua sắm lãng phí vô ích. Thế giới ngày nay sở dĩ kinh doanh mua bán được là nhờ sự tiêu thụ quá mức của người phụ nữ, nhiều nhà quá xa xỉ để chứng tỏ đẳng cấp giàu sang của mình. Thói quen của người nữ thích làm đẹp, thích chưng diện, thích sắm sửa trưng bày đủ thứ, có nhiều món đồ không xài cũng mua về để đó. Sợ già, sợ xấu, sợ chồng bỏ, nên lúc nào cũng trang điểm làm dáng, nhờ vậy mà các thẩm mỹ viện mau làm giàu. Lại còn hay có tật thích khen ngợi tăng bốc, nên mấy anh chàng sở khanh mới dễ lừa đảo từ chỗ yếu điểm đó. Tóm lại muốn cho tình yêu được bền vững và lâu dài cho đến ngày răng long tóc bạc, thì hai người phải sống có tình có nghĩa với nhau. Tình là tình ân ái, nghĩa là nghĩa vợ chồng, trong đó còn có con cái, đây là sợi dây ràng buộc làm cho tình yêu càng thêm gắn bó hơn. Tình yêu lứa đôi chỉ thật sự hạnh phúc khi hai người có cùng quan điểm, có cùng chí hướng, có cùng một tâm linh, một tâm linh trong sạch và thánh thiện là người phải có lòng từ bi. Người có lòng từ thì không giết hại, người hay giúp đỡ chia sẻ kẻ bất hạnh thì không bao giờ trộm cướp của ai. Người có đạo đức tốt biết tiết chế trong sinh hoạt tình dục thì không bao giờ lang chạ ngoại tình với người không phải là vợ chồng chính thức. Nếu các em là người con Phật và biết gìn giữ năm điều đạo đức, thì các em sẽ có một tình yêu chân thật hiểu biết và yêu thương, biết thông cảm cho nhau, biết chia sẻ cho nhau, biết tha thứ cho nhau, biết vun đắp cho nhau và luôn giữ cho nhau, mãi mãi tình yêu thương trong sáng.

GIỮ GIỚI LÀ CON ĐƯỜNG SÁNG CHO TUỔI TRẺ

    Thế giới từ ngàn xưa cho đến nay thường xảy ra chiến tranh binh đao, thiên tai, sóng thần, động đất, lũ lụt, hỏa hoạn, hận thù xung đột, tỵ hiềm ganh ghét, con người độc ác với nhau bởi do lòng ham muốn quá đáng. Đức Phật đã thấy rõ cái vòng lẩn quẩn của tất cả chúng sinh, muốn bảo tồn mạng sống cho mình thì phải tương tàn tương sát lẫn nhau, lớn hiếp nhỏ, mạnh hiếp yếu, không có ngày cùng. Để tuổi trẻ các em, có đủ niềm tin đi vào đời mà không bị sa ngã bởi những cám dỗ của tiền tài, danh vọng, quyền lực và sắc đẹp. Các em ai cũng có ước mơ đáng quý, đáng trân trọng, nhưng khi lớn lên các em sẽ bị tác động mạnh mẽ bởi năm yếu tố làm nên chất liệu trong cuộc sống, quan hệ gia đình, quan hệ học đường, quan hệ bạn bè, quan hệ xã hội và đời sống tâm linh.

     Một gia đình nếu có thương yêu và hiểu biết, cha mẹ luôn khuyên răn và dạy dỗ con em mình, không nên làm các việc xấu ác nhưng thường xuyên làm các việc tốt lành có ích cho nhân loại. Biết quan tâm theo dõi động viên nhắc nhở và thường xuyên kiểm tra thời khóa sinh hoạt của con mình, theo quy trình giờ nào việc đó nhất là giai đoạn, từ tuổi thiếu niên cho đến tuổi trưởng thành. Ngược lại, các em cũng phải cố gắng nổ lực tinh cần không nên ỷ lại vào cha mẹ. Cha mẹ và các quan hệ khác chỉ là nhịp cầu nối kết để cho các em biết được các việc tốt xấu, phải quấy trong cuộc đời. Còn làm được hay không là do năng lực phấn đấu rèn luyện của các em.

     Phật pháp có một bí quyết mầu nhiệm giúp cho các em đi vào cuộc sống mà không bị dòng đời cuốn trôi, đó là đôi cánh năm giới nhiệm mầu tung bay trên bầu trời trí tuệ và từ bi, để các em làm người tốt trong hiện tại và mai sau.

     Giới như ngọn đèn sáng hay phá tan tối tăm mờ mịt. Giới như sức mạnh hay dựng đứng những gì đã ngã. Giới như ánh sánh trí tuệ hay chuyển hóa các phiền não khổ đau.

                   “ Giới là phương thuốc nhiệm mầu,

                    Chữa lành các bệnh, khổ đau ở đời. ”

GIỚI THỨ NHẤT TÔN TRỌNG VÀ BẢO VỆ SỰ SỐNG

   Năm giới là con đường sáng hay dập tắt tối tăm mờ mịt, là niềm tin vững chắc cho các em trên bước đường thăng hoa cuộc sống, giúp các em không rơi vào hố sâu của tội lỗi. Năm giới là nền tảng căn bản của thế giới loài người, Phật chế ra vì lòng từ bi thương xót chúng sinh, giúp mọi người vượt qua cạm bẩy cuộc đời để được sống an vui hạnh phúc, ngay tại đây và bây giờ. Nếu các em đủ khả năng giữ tròn năm giới, tôi dám bảo đảm tương lai và cuộc đời của các em sẽ tươi sáng mãi mãi. Các em sẽ là một người tốt thật sự, sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

   Này các em, các người trẻ. Các em là mầm sống cho bao thế hệ con người trong hiện tại và mai sau. Nếu các em là người sống có văn hóa, có đạo đức, có nhân cách, có hiểu biết, có kết nối, có yêu thương, có đức tính từ bi, biết tôn trọng bảo vệ sự sống chung của muôn loài. Tôi và các em ngay tại đây và bây giờ, ý thức được sự khổ đau do giết hại gây ra. Các em nguyện không giết người và hạn chế tối đa việc giết hại các loài vật, bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên, không khai thác phá hủy bừa bãi làm ảnh hưởng chung cho thế giới loài người. Các em không trực tiếp giết hại hay phá hủy môi trường, không xúi bảo người giết hại, không vui vẻ hay tán đồng khi thấy người giết hại, dù đó là trong tâm tưởng của các em. Cuộc sống này vô cùng quý giá, ai cũng tham sống sợ chết, cớ sao ta lại đành lòng nhẫn tâm giết hại kẻ khác. Giết hại là nhân gây thù chuốc oán làm khổ đau cho nhau không có ngày cùng. Này các em, các người trẻ, tôi và các em có nhân duyên lớn, nên mới được sống trong vòng tay âu yếm của đấng cha lành. Tôi chỉ mong muốn các em mai sau nếu không phải là viên ngọc quý cho đời, thì ít ra các em cũng là những viên thuốc bổ cho nhân loại.

    Giới thứ nhất thấy được những khổ đau do sự giết hại gây ra, các em quyết tâm tôn trọng bảo vệ sự sống cho tất cả muôn loài, trước tiên là không được giết người. Hạn chế tối đa giết hại các loài vật, cho đến khi nào các em không còn tâm niệm giết hại nữa. Muốn được như vậy các em phải tự biết xấu hổ, khi cố ý hoặc vô tình làm tổn hại các loài vật khác. Và các em cảm thấy thẹn thùng mắc cỡ vì mình không làm được như thế, khi thấy người khác biết tôn trọng và bảo vệ sự sống. Sự sống vô cùng quý giá, từ con người cho đến muôn vật ai cũng tham sống sợ chết, niềm vui căn bản của tất cả chúng sinh là được sống an lành, mạng sống không bị đe dọa. Do đó các em cần đem niềm vui, tình yêu thương chân thật đến cho mọi người, mọi loài. Khi thấy con người bị bất hạnh khổ đau, đang sống trong phập phòng lo sợ, các em tìm cách chia sẻ nhằm xoa dịu bớt nỗi khổ niềm đau, giúp người qua cơn hoạn nạn. Nếu các em làm được như vậy, đó là bốn tâm niệm lớn của một vị Bồ tát, mà Bồ tát là người giác ngộ từng phần cho đến khi nào viên mãn bằng Phật mới thôi. Các em đang là Bồ tát từng phần, khi nào các em thực hiện đầy đủ bốn pháp, biết xấu hổ, biết mắc cỡ thẹn thùng, khi làm hại đến sự sống của muôn loài. Biết hiến tặng niềm vui cho kẻ khác, để mọi người đều được sống an vui và hạnh phúc. Biết san sẻ nỗi khổ niềm đau để làm vơi bớt lo lắng và sợ hãi cho mọi người. Các em nên biết và cần phải biết, tất cả mọi hiện tượng sự vật trên thế gian này muốn bảo tồn mạng sống phải nương vào nhau, không có một sự vật nào tách rời mà bảo toàn mạng sống được. Các em không làm ruộng nhưng vẫn có gạo ăn, các em không dệt vải nhưng vẫn có quần áo mặc và tương tự như thế các thứ khác cũng đều như vậy. Đó là nguyên lý duyên khởi tương sinh, tương quan của bầu vũ trụ bao la này. Nếu các em biết yêu quý mạng sống của mình như thế nào, thì người và các loài vật khác cũng yêu tiếc mạng sống như thế đó. Giết hại tức hủy diệt mạng sống của một chúng sinh, quả báo đền trả tương xứng trong hiện tại và mai sau là bệnh hoạn và chết yểu. Các em cần phải suy xét cho thấu đáo giới này, vì nó là nhân của người không có lòng từ bi và dẫn đến quả báo là người ác độc hại người, hại vật.

GIỚI THỨ HAI KHÔNG GIAN THAM TRỘM CƯỚP

   Ý thức được những khổ đau do gian tham trộm cướp, lường gạt lấy của người dưới nhiều hình thức. Các em nguyện mở rộng tấm lòng thương xót để đem lại niềm vui sống đến với tất cả người và vật. Các em nguyện dù là một cây kim cọng chỉ, nếu không phải là của em, nếu người không cho, các em không tự lấy làm của riêng mình.

     Trộm có nghĩa là canh, me, rình rập lén lấy không để cho người khác thấy, cướp có nghĩa là công khai ngang nhiên cưỡng đoạt lấy trước mặt mọi người. Cân non bán thiếu, trốn thuế, lường gạt đều gọi là trộm. Lợi dụng quyền cao chức trọng tham ô, hối lộ, ăn chặn bắt chẹt người phải đưa tiền của đều gọi là cướp. Tham lam muốn chiếm lấy của người làm của riêng mình, là do thói quen lười biếng làm ít mà muốn hưởng thụ nhiều, là nhân dẫn đến nghèo cùng khốn khổ trong hiện tại và mai sau. Có biết bao người đau khổ vì bị mất của, vì bị lừa đảo mà túng quẫn đến tự sát. Lại nữa, tiền bạc là phương tiện để nuôi sống bản thân và gia đình, bao nhiêu năm tháng chắt chiu dành dụm, giờ thì tiền mất tật mang. Sự mất mát tài sản làm cho gia đình trở nên thiếu thốn, khó khăn, nghi ngờ lẫn nhau, có thể dẫn đến đổ vỡ hạnh phúc gia đình. Sự đền trả xứng đáng của quả báo này là nghèo cùng vô số kiếp và nếu có nhiều tiền của mà không thể tự do sử dụng. Các em nên nhớ của phù vân khó bao giờ tồn tại, vì sống trên sự đau khổ của người khác. Nhan nhãn mỗi ngày có những vụ lừa đảo, lường gạt trong xã hội mà báo chí thường đăng tải là do lòng tham muốn quá đáng của con người. Con người vì lòng tham nên mới dễ bị người khác lường gạt. Quả báo của sự trộm cướp nặng thì nghèo cùng vô số kiếp hoặc làm thân súc vật để đền trả cho người, nhẹ thì ruộng vườn nhà cửa tài sản bị thiên tai lũ lụt, hỏa hoạn, sóng thần, động đất phá hủy. Các em hãy nên tin sâu nhân quả, làm lành được hưởng phước làm ác chịu khổ đau, nhân trộm cướp là việc làm xấu ác, cả thế giới loài người đều không chấp nhận nên có luật pháp chế tài, huống hồ là luật nhân quả luôn âm thầm chi phối.

GIỚI THỨ BA BẢO VỆ HẠNH PHÚC GIA ĐÌNH

   Ý thức được những khổ đau do xâm phạm tiết hạnh của người khác, các em nguyện chỉ sống một vợ một chồng chung thủy có đôi không dan díu ăn nằm với người khác, nếu không phải là vợ hoặc chồng. Các em sẽ ý thức rằng tà dâm là hành động sai lầm về tình dục nam nữ, làm mất đi nhân cách của con người. Các em khi lớn khôn có quyền cưới vợ, lấy chồng xây dựng cuộc sống gia đình. Song các em ngoài vợ chồng chính thức không được quan hệ tình dục với người khác là ngoại tình, là phá hoại hạnh phúc gia đình người. Đi tìm thú vui trong chốn thanh lâu, cho đến cưỡng bức xâm hại người khác đều là tà hạnh. Hoặc nam nữ đã có gia đình hoặc chưa có, hay phóng tâm đam mê tửu sắc, chơi bời trác táng tất cả đều thuộc hạnh tà dâm.

     Xưa nay từ vua chúa quan quyền cho đến thứ dân bần cùng nghèo khổ, bị tan nhà nát cửa mất nước mất thành, gia đình đổ vỡ đều do hạnh tà dâm mà ra. Như ở Việt Nam chúng ta có ông vua Lê Ngọa Triều cũng vì tửu sắc quá độ dẫn đến thân thể bệnh hoạn suy nhược không ngồi được nên bị mất nước. Nhiều vụ án xảy ra do ghen tương hủy hoại nhan sắc kẻ tình địch, hoặc giết người dã man. Bản chất của chúng sinh là ái dục, cho nên các em mới có mặt trong cuộc đời, nhưng không vì thế mà các em quá lạm dụng trong vấn đề tình dục. Ai ham hưởng thụ quá đáng vấn đề khoái lạc xác thịt và đi quá đà trong chừng mực cho phép, dễ bị mất nhân cách phẩm chất đạo đức. Thường như thế thì kéo theo sự đổ vỡ hạnh phúc gia đình là ghen tuông, giận dỗi, mắng nhiếc, đánh đập. Quả báo hiện đời không bao giờ có được mái ấm gia đình hạnh phúc, vì vậy các em hãy sống chung thủy một chồng một vợ để không bị người khác phá hoại hạnh phúc gia đình mình. Ngoài ra có những sinh hoạt tình dục với người cùng huyết thống, tức là người thân trong gia đình, trường hợp này gọi là loạn luân vì nó còn tệ hại hơn tà dâm. Nếu quan hệ tình dục giữa người và thú đây gọi là cuồng dâm, vì mất hết tính người. Và một vấn đề hết sức là tréo ngoe, quan hệ tình dục giữa người nam với người nam gọi là pê đê và người nữ với người nữ gọi là đồng tính luyến ái, phá bỏ tập tục truyền giống làm người. Còn một điều tệ hại hơn là quan hệ tình dục giữa người trưởng thành và trẻ em thiếu niên nhi đồng, đây gọi là bạo dâm. Không còn từ ngữ nào để diễn tả trường hợp trên. Nói chung, do hưởng thụ khoái lạc xác thịt quá đáng và sai lầm trong quan hệ tình dục, nên phát sinh ra những trường hợp lắc léo trên. Các em nếu muốn có một nhân cách phẩm chất đạo đức tốt, để không rơi vào trường hợp ngoại tình và các quan hệ tình dục bất chính khác. Thì các em phải phát nguyện làm đệ tử Phật, gìn giữ năm giới pháp trong sạch, mới không bị rơi vào hố sâu của đam mê và tội lỗi.

GIỚI THỨ TƯ KHÔNG NÓI DỐI VÀ BIẾT LẮNG NGHE

     Bồ tát Quán Thế Âm là một người do tu hạnh nhĩ căn viên thông “phản văn văn tự tánh” trở về tánh nghe của mình mà thành tựu đạo quả. Sau đó phát tâm đi vào đời để cứu độ chúng sinh bằng hạnh lắng nghe và dùng lời nói nhẹ nhàng, êm dịu để giúp mọi người vượt qua sợ hãi, khổ đau và bất hạnh. Ngài là một con người mẫu mực đã mở ra cánh cửa “Phổ Môn” rộng khắp thế giới Ta bà này để mang niềm vui, tình yêu thương chân thật và làm vơi đi biết bao nỗi khổ niềm đau, của tất cả chúng sinh với tấm lòng từ bi rộng lớn, nhờ có nhiều phước và đức. Nếu các em biết thực tập hạnh lắng nghe và nói theo hạnh Bồ tát Quán Thế Âm, thì các em cũng sẽ là một Bồ tát đích thực trong hiện tại và mai sau.

    Ý thức được những khổ đau do lời nói thiếu tỉnh giác gây ra, các em xin học và làm theo hạnh lắng nghe, cùng nói lời hòa nhã dễ thương để đem niềm vui chân thật và sẵn sàng chia sẻ nỗi khổ niềm đau nhằm xoa dịu bớt nỗi đau bất hạnh cho người. Lời nói rất quan trọng có thể tác động tới tâm tư mọi người hoặc hạnh phúc hay khổ đau, các em nguyện sẽ nói lời chân thật và không nói dối hại người vật. Lời nói có thể mang lại niềm an vui hạnh phúc cho nhiều người, giúp họ có niềm tin, ý chí và nghị lực trong cuộc sống để vượt qua cạm bẩy cuộc đời. Lắng nghe tâm tư nguyện vọng và nói lời từ ái hòa nhã dễ thương, làm cho con người thoải mái bình tĩnh, tự tin hơn. Lời nói có thể làm cho con người hiểu lầm nhau dẫn đến hận thù và có thể giết nhau vì không làm chủ được bản thân. Các em nguyện không nói dối, chuyện có nói không, chuyện không nói có, hoặc hứa với người mà không giữ đúng, hoặc hứa rồi mà tráo trở lật lộng. Hoặc nói lời ly gián làm hai bên hiểu lầm nhau, nên sinh ra thù hận. Nó còn độc hại hơn rắn độc vì làm cho người thân chia lìa, gia đình ly tán, bạn bè trở thành kẻ thù, xã hội trở nên loạn lạc lầm than vì không còn tin tưởng với nhau. Hoặc dùng lời nói thêu dệt nịnh hót làm xiêu lòng người, từ vua quan cho đến các thứ dân bần cùng cũng đều bị mê hoặc bởi lời nói nịnh hót tâng bốc. Và chính lời nói nịnh hót làm hại oan rất nhiều người. Hoặc dùng lời nói thô ác như là nói nặng, mắng nhiếc, chửi rủa dùng lời lẽ thô tục để lăng nhục người. Vì vậy các em hãy học theo hạnh nguyện của Bồ tát Quán Thế Âm để lắng nghe, nói lời hòa nhã từ ái và luôn đem niềm vui đến với mọi người.

GIỚI THỨ NĂM GIỮ THÂN TÂM TRONG SÁNG LÀNH MẠNH

    Xã hội ngày nay trên đà tiến bộ của nhân loại, con người càng ngày càng sa đọa hơn vì những thói quen hưởng thụ không lành mạnh gây ra như hút thuốc, uống rượu và dùng các chất kích thích độc hại như xì ke ma túy. Một khi đã nghiện rượu và ma túy, họ sẽ làm bất cứ điều gì khi cơn ghiền đã đến như nói dối, lường gạt, ăn trộm, ăn cướp, hiếp dâm và cho đến giết người.

      Rượu chè ma túy xì ke

      Say sưa nghiện ngập khiến người ngu si.

      Túng cùng chẳng biết làm sao

       Lường gạt trộm cướp giết người như chơi.

Tai nạn giao thông chiếm 60% do uống rượu lái xe, trộm cướp, hiếp dâm, giết người do uống rượu 10%, bạo hành gia đình 20% do uống rượu. Gây mất trật tự an toàn lối xóm 10%. Rượu là chỉ chung cho nhưng chất gây say gây nghiện, làm con người mất lý trí, mất bình tỉnh khi đã quá đà. Rượu làm cho con người nóng nãy dẫn đến tranh chấp cãi vã, nói nặng lời với nhau làm tự ái phát sinh giận dỗi và đưa đến xô xát gây thương tích và có khi giết người. Rượu còn là nguyên nhân, gây bạo hành trong gia đình làm khổ lụy vợ con. Uống rượu có hại cho sức khỏe là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh hoạn nguy hiểm, làm hao tài tốn của và mau chết sớm.

    Ma túy làm hao tiền tốn của hủy diệt con người không còn lý trí lương tâm và là tệ nạn nguy hiểm số một của nhân loại, sự tác hại của nó gấp trăm ngàn lần rượu. Vì lòng tham của con người và lợi nhuận quá cao nên việc mua bán ma túy là một hiểm họa diệt vong của con người trong tương lai, nếu chúng ta không có biện pháp thích đáng. Bản chất của chúng sinh là ái dục và đam mê hưởng thụ. Chỉ có các bậc hiền thánh và các vị Bồ tát biết ngăn ngừa từ nhân, vì biết sự tác hại của nó. Ma túy hủy diệt mầm sống con người nhanh nhất trong hiện tại và mai sau, làm tổn thất tài sản lớn nhất hiện nay và làm cho con người mất hết phẩm chất đạo đức, nhân cách sống bình thường. Người mua bán ma túy vì lợi nhuận quá cao, nên bất chấp luân thường đạo lý đem cái thứ chết người gieo giắc vào lòng thiên hạ. Người đã nghiện ma túy rồi thì trở thành tội phạm hết 95%, họ có thể trộm cướp, lường gạt và giết người một cách vô tội vạ. Ai dính vào vòng này muôn người chỉ có một hai người mới thoát ra được cơn nghiện. Rượu tác hại một, ma túy tác hại gấp trăm ngàn lần chính vì vậy các em hãy ý thức được những khổ đau do uống rượu say sưa, nghiện ngập và sử dụng các chất ma túy độc hại gây ra làm cho con người mất hết lý trí lương tâm, tự hủy diệt chính mình, làm hại nhiều người khác. Các em nguyện sẽ không dùng những chất độc hại đó, để tâm trí của các em được sáng suốt lắng trong, để các em có cơ hội hoàn thiện chính mình, giúp ích cho gia đình và xã hội.       

THAY LỜI KẾT

    Mọi người đều có tánh biết sáng suốt của mình, nương nơi mắt thì thấy biết rõ ràng không lầm lẫn, thấy chỉ là thấy, nghe chỉ là nghe, không thêm một niệm nào để phân tích sự vật, tốt hay xấu, đúng hay sai, mũi, lưỡi, thân, ý cũng lại như thế. Cái thấy biết này nói theo tổ Huệ Khả ở Trung Hoa là “ thường biết rõ ràng” nói không thể đến. Chỗ đó thấy chỉ là thấy, nghe chỉ là nghe. Như cái hay thấy nương nơi mắt thấy rõ ràng không lầm lẫn, cảnh vật có thể đổi thay trăm ngàn thứ, nhưng cái hay thấy không bao giờ thay đổi. Cái hay thấy lúc nào cũng hiện tiền, mở mắt thấy sáng, nhắm mắt thấy tối. Thấy tối thấy sáng là do sự nhắm mở của con mắt, chớ không liên can gì đến cái thấy. Như người có mắt sáng đi vào phòng tối thì sao, thì vẫn thấy tối đen. Như bóng đèn điện chẳng hạn, gắn bóng vào thì điện cháy, mở bóng ra thì điện tắt. Có cháy có tắt là do bóng đèn, chớ điện đâu bao giờ bị mất. Như vậy cái hay thấy thì thường hằng, cảnh vật thì khi có khi không, thấy tức là tâm thấy, vì có thấy tức là có biết, biết tức là tâm thấy. Vậy thì rõ ràng trong các em ai cũng đều biết, thấy tức biết mình có Phật tánh, chỉ tại vì các em không chịu thừa nhận đó thôi. Các em hãy cùng tôi nghe lại câu chuyện sau đây, để khẳng định trong mỗi con người chúng ta ai cũng có tánh biết sáng suốt của mình.

     Có một chú sa di đến tham vấn Thiền sư, để tìm ra chân lý sống của chính mình. Một hôm Thiền sư gọi chú lại bảo, ta nghe Thăng Long rất náo loạn ngươi có biết chăng? Kính bạch thầy, nước con an ổn.

    Vậy ngươi do xem kinh được hay do thưa hỏi được.

    Con chẳng do xem kinh được, cũng chẳng do thưa hỏi được.

    Thiền sư nói tại sao có nhiều người chẳng xem kinh, chẳng thưa hỏi, mà họ chẳng được.

     Tại vì họ, chẳng chịu thừa nhận đó thôi.

     Thiền sư nói ông biết ta cũng biết, hãy khéo gìn giữ và bảo trì.

Bây giờ các em đã thấy chưa, nếu thấy thì hãy ráng gìn giữ và bảo trì. Còn nếu chưa thấy thì phải cố gắng nghiên tầm học hỏi tu tập cho giỏi, để nhận lại cái biết sáng suốt của chính mình. Nếu nhận được thì các em sẽ đi thẳng đến một bầu trời trong sáng, mà các thứ tối tăm khác không thể nào che lấp được. Tôi lúc nào cũng thầm cầu nguyện cho các em đi trọn con đường sáng, để các em được sống yêu thương và hiểu biết, dấn thân và phục vụ, bao dung và tha thứ, độ lượng và cảm thông, lấy niềm vui của chúng sinh làm niềm vui chính mình.

    Bây giờ các em hãy lắng lòng cho trong sạch để cùng tôi nhận lại hòn ngọc vô giá, mà tôi và các em đã lãng quên từ lâu. Chân thành thay! Tốt lành thay! Chú sa di đến học đạo tìm cầu chân lý chưa kịp thưa hỏi, đã bị ông thầy tung ra cái bẫy để thử nghiệm người đệ tử của mình, có bị miệng lưỡi của các vị Hòa Thượng lừa hay không?

    Ta nghe Thăng Long rất náo loạn ngươi có biết chăng? Chú sa di này quả đúng là người có tỉnh giác cho nên không bị Thiền sư lừa. Dạ thưa thầy, nước con an ổn. Các em có thấy lạ không? Ngày xưa kinh đô của nước Việt Nam là Thăng Long, mà đã là kinh đô thì cuộc sống nơi đây phải ồn ào và náo nhiệt, người đến đi rất là đông đúc phồn vinh. Vậy mà chú đệ tử vẫn sáng suốt trả lời. “Nước con an ổn”.

     Các em nghe có điếc tai không? Ông thầy hỏi một đường, đệ tử trả lời một nẽo, sao kỳ lạ quá vậy. Ông thầy mới nhủ thầm rằng, à thì ra chú mày đã vào cổng nhà thiền rồi. Nhưng vào cổng chưa phải là xong, thầy sợ đệ tử lọt vào chỗ hiểu biết rồi sinh kiến giải, mà trong nhà thiền thường gọi là khẩu đầu thiền (thiền trên miệng lưỡi) chỉ bắt chước nói lại lời của người xưa, mà mình thực sự không phải chứng đạo hay xong việc.

    Nên ông thầy bồi thêm một câu, nếu đệ tử không phải là người thứ thiệt, sẽ ôm câu này nghi vấn suốt đời. “Ngươi do xem kinh được, hay do thưa hỏi được” Chú đệ tử đâu có vừa gì, liền phán một câu chắc nịch, như đinh đóng vào cột. “ Con chẳng do xem kinh được, nhưng cũng chẳng do thưa hỏi được”. Ông thầy lúc này mới nhủ thầm rằng, à thì ra chú mày đã vào đến chùa rồi.

     Không ngờ chú sa di quá lợi hại. Câu thứ nhất khi chú trả lời, chú in tuồng như loài sư tử còn ở trong hang, nhưng đã biết gióng lên tiếng gióng của loài sư tử, làm cho muôn loài thú khiếp sợ. Câu thứ hai chú trả lời, để khẳng định rằng mình đang sống với cái tính biết sáng suốt thanh tịnh hằng tri, hằng giác. Nhưng để kiểm chứng người đệ tử của mình đã thật sống với bản tâm chưa, nên Thiền sư bồi thêm một câu. Tại sao có nhiều người “chẳng do xem kinh, cũng chẳng do thưa hỏi, vì sao mà họ chẳng được”.

     Chú sa di đâu phải là tay vừa, vì mình đã thật sống với bản tâm chân thật rồi, nên mới xác định lại một lần nữa.

        “Tại vì họ, chẳng chịu thừa nhận đó thôi”.

     Tới đây thì ông thầy mới xác nhận, ông như thế, ta cũng như thế, hãy khéo gìn giữ và bảo trì. Giờ thì các em đã thấy chưa chú sa di kia đâu có lớn hơn các em, chú ấy nhận được thì các em cũng phải nhận được chứ.

                    Cái biết ai cũng có.

                    Ngay nơi thân mọi người.

                    Chỉ vì chẳng chịu nhận.

                    Nên đành chịu khổ đau.

                    Khi mê thì Phật độ.

                    Khi ngộ thì tự độ.

                    Đó là lý nhiệm mầu.

                    Của tất cả chư Phật.

     Tại vì các em không chịu thừa nhận nên suốt đời sống trong đau khổ lầm mê, thôi thì chỗ này tôi cũng không giúp gì được cho các em, mà chính các em phải tự nhận lấy. Nhận được thì các em sẽ một đời sống thánh thiện, đạo đức, luôn vì lợi ích tha nhân lấy niềm vui nhân loại, làm niềm vui chính mình. Phật tánh mà tôi đang nói với các em là Phật tại tâm, Phật không có trong núi rừng, chẳng phải tìm cầu bên ngoài mà ngay nơi mình, các em nhận ra. Các em hãy nghe ông vua thiền sư Trần Thái Tông, ông Tổ của Phật hoàng Trần Nhân Tông  lên núi xin quốc sư Trúc Lâm làm Phật. Quốc sư ân cần nắm tay vua bảo: “ trong núi vốn không có Phật, Phật ở trong tâm ta, nếu tâm lắng lặng thường biết rõ ràng thì đó chính là tâm Phật. Bệ hạ giác ngộ được tâm ấy thì tức khắc thành Phật, không cần phải khổ nhọc tìm cầu bên ngoài ”. Ngay đây các em sẽ nhận lại cái sẵn có nơi mình, cái đó rỗng rang sáng suốt nhiệm mầu nói không thể đến. Trong nhà Phật có nhiều danh từ để chỉ ra cái biết sáng suốt của mình. Để nói lên sự bình đẳng của một chúng sinh Phật đã từng xác quyết rằng “ ta là Phật đã thành, các ngươi là Phật sẽ thành”. Phật là danh từ chung, ai cũng có quyền sống với cái biết sáng suốt của mình hay còn gọi là Phật tánh. 

    Này các em, các người trẻ, các em hãy tự hào và hãnh diện vì các em là Phật tử chân chánh. Các em cảm thấy an vui hạnh phúc vì biết mình có Phật tánh sáng suốt, vậy thì các em hãy vững niềm tin trên con đường sáng mà các em đã lựa chọn. Ngoài việc các em phát nguyện giữ gìn năm giới, như đôi cánh chim tung bay trên bầu trời trí tuệ và từ bi. Để cho niềm tin và lập trường của các em thêm sáng tỏ, các em nên thường xuyên chiêm nghiệm quán chiếu và xem xét về Phật như sau:

     Phật là một con người, giống như tất cả mọi người, ngài là một hoàng thái tử dám từ bỏ quyền uy thế lực, cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con ngoan, dám từ bỏ tất cả những gì mà chúng ta hằng mong muốn để đi tìm chân lý sống cho con người.

   Như lai là người giác ngộ hoàn toàn, không còn bị ràng buộc và dính mắc các pháp thế gian như tham lam, sân giận, si mê, mạn nghi và ác kiến, ngài là bậc Ứng cúng, Chánh biến tri, Minh hạnh túc, Thiện thệ, Thế gian giải, Vô thượng sĩ, Điều ngự trượng phu, Thiên nhân sư, Phật, Thế tôn. Các em hãy thường xuyên quán niệm như vậy thì các phiền não dục vọng thấp kém xấu xa lần hồi được chuyển hóa thành an vui hạnh phúc, ngay tại đây và bây giờ.

    Như lai là một trong mười danh hiệu của Phật, mà ngài thường dùng trong các bản kinh, chúng tôi tạm gọi là không từ đâu đến và cũng không đi về đâu. Vì nó là một thực tại nhiệm mầu không thể diễn tả bằng ngôn ngữ, Như lai là bậc giác ngộ, bậc tỉnh thức và thấy biết đúng như thật.

     Như lai là bậc Ứng cúng xứng đáng được trời người tôn trọng và cung kính cúng dường, là bậc đã phá trừ các phiền não khổ đau.

     Như lai là bậc Chánh biến tri là người đã giác ngộ rộng lớn, thấy biết chân chính và không còn dính mắc các pháp trần tục ở đời như si mê, tham ái, giận dữ, ghen ghét, hận thù, cống cao ngã mạn và các sự trói buộc khác. Ngài tự do an lạc thảnh thơi và sống có hiểu biết thương yêu chân thành, mà không phân biệt người thân hay thù.

     Như lai là bậc Minh hạnh túc có nghĩa là cái thấy đầy đủ về nhận thức hành động đạt đến mức sáng suốt tột cùng. Cái thấy về vô số kiếp về trước làm gì ở đâu, cái thấy tất cả chúng sinh luân hồi sinh tử tái sinh trong ba cõi sáu đường đều do mình tạo ra. Và cái thấy biết cách làm cho con người không còn bị sinh, già, bệnh, chết chi phối.

     Như lai là bậc Thiện thệ là người đã khéo vượt qua sự sống chết, đã hoàn toàn được giải thoát một cách viên mãn.

     Như lai là bậc Thế gian giải là người đã thấu hiểu được tâm tư tình cảm bản chất của mọi chúng sinh, cũng như tất cả mọi hiện tượng sự vật trên thế gian này.

     Như lai là bậc Vô thượng sĩ là người đạt tới nhân cách phẩm chất cao thượng nhất.

     Như lai là bậc Điều ngự trượng phu là người có khả năng chinh phục, chế ngự, điều động, rèn luyện giúp cho con người vượt qua cạm bẩy cuộc đời, kể cả những người khó điều phục.

     Như lai là bậc Thiên nhân sư là thầy của trời người, loài trời ở đây chúng ta thường gọi là chư thiên, là loài có phước báu hơn con người.

     Như lai là Phật, nói cho đủ là Phật đà là người giác ngộ, là người tỉnh thức, là người thấy biết đúng như thật.

    Như lai là bậc Thế tôn, là người tôn quý trong thế gian, sở dĩ được tôn quý vì nhân cách phẩm chất sống của người luôn từ bi và trí tuệ, hiểu biết và yêu thương, dấn thân và phục vụ, bao dung và tha thứ, sẻ chia và thông cảm, vì lợi ích của tất cả chúng sinh. Các em thường xuyên quán niệm như thế về Phật, thì tâm tư của các em càng ngày càng có sức định tĩnh lắng trong, nhờ vậy các em luôn sáng suốt khi học và làm việc, và các em có được niềm vui sống trong tỉnh giác.

    Này các em, các người trẻ, tôi ngày xưa không được như các em bây giờ, thấy ai tu theo Phật là phát ghét rồi nói chi tìm hiểu. Và tôi sau này đến khi gây tạo nhiều tội lỗi, mới có nhân duyên gặp được Phật pháp nhờ người mẹ khuyên đi tu. Tôi hơn ba mươi năm ngu si và mê muội, vì chất chứa quá nhiều nhận thức sai lầm “ chết là hết ” nên hơn nữa đời người làm việc xấu ác. Giờ thì có chút hiểu biết, tôi không thể làm ngơ để một số người bị dòng đời cuốn trôi, cho nên tôi muốn trao đổi tâm tình cùng người trẻ là như thế. Tôi chỉ chân thành khuyên nhũ các em thôi, bằng tất cả tấm lòng quý kính. Các em bây giờ có nhiều cơ hội trong cuộc sống, nếu các em muốn đi vào đời mà vẫn sống an vui và hạnh phúc ngay trong hiện tại. Chỉ cần các em cố gắng thực tập và giữ gìn năm giới pháp nhiệm mầu, và thường xuyên quán niệm về Phật. Tôi dám cam đoan với các em rằng, các em sẽ an lạc hạnh phúc ngay tại đây và bây giờ, chẳng phải khổ nhọc tìm cầu đâu xa. Giữ được năm giới là người có trí tuệ và từ bi, lại thêm quán tưởng về mười đức tính cao quý của Phật, thì các em sẽ an vui hạnh phúc ngay trong hiện tại mà chẳng phải hao công tốn sức nhiều. Ngày xưa Bồ tát Sĩ Đạt Ta phải bỏ cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con ngoan, thần dân thiên hạ và quyền uy thế lực. Phải mất mười một năm lao công nhọc sức mới tìm ra chân lý sống cho kiếp người. Các em bây giờ đâu cần khổ nhọc tìm cầu, vì Phật đã chỉ dạy tường tận rõ ràng, các em cứ y như thế mà gìn giữ và hành trì. Giữ tròn năm giới và quán niệm về Phật, các em sẽ là bậc hiền Thánh trong hiện tại và mai sau, luôn làm lợi ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

        Con xin nương tựa Phật

        Bậc phước trí vẹn toàn

        Người đưa đường chỉ lối

        Cho tất cả chúng sinh

        Giác ngộ phát tâm lành.

     Giữ tròn năm giới tôn trọng bảo vệ sự sống chung của muôn loài và thường xuyên tưởng nhớ Phật, là một nhân cách cao đẹp, là mẫu người đạo đức xứng đáng làm bậc hiền thánh trong hiện tại và mai sau. Không giết hại là đem lại bình an cho tất cả chúng sinh, không sợ oán ghét thù hằn vay trả. Nhưng, hay phóng sinh giúp người cứu vật là tinh thần Bồ tát trong thời hiện đại. Sở dĩ thế giới loài người lúc nào cũng xảy ra chiến tranh, binh đao, con người sống tàn nhẫn và độc ác với nhau là do nhân giết hại mà ra. Rồi thiên tai, lũ lụt, hỏa hoạn, sóng thần, động đất, làm tổn hại biết bao con người và tài sản, cũng từ sự phá hủy môi trường thiên nhiên. Cho nên để bảo vệ sự sống chung của cõi Ta Bà mọi người không nên giết hại, lại còn trải rộng lòng từ đến tất cả chúng sinh. Không gian tham trộm cướp là đem lại sự an tâm cho con người, không sợ bị chiếm đoạt của cải, nhưng hay bố thí cúng dường, giúp đỡ chia sẻ khi thấy người bất hạnh. Gian tham trộm cướp là nhân dẫn đến nghèo cùng khốn khổ vô số kiếp, vì vậy Bồ tát cần nối vòng tay lớn để giúp đỡ chúng sinh trong cơn hoạn nạn. Không tà dâm là bảo vệ hạnh phúc cho gia đình mình và người, đem lại sự yên tâm cho nhân loại không sợ bị mất mát thiệt thòi. Lại hay khuyên người cùng chung thủy, cùng bảo vệ nên không có sự nghi ngờ ghen tuông của vợ hoặc chồng. Không nói dối để hại người hại vật, nhưng hay nói lời sự thật để giúp cho người vững niềm tin trong cuộc sống. Vì nhân nói dối làm người mất tin tưởng, nói người không nghe. Do vậy Bồ tát phải học hạnh lắng nghe và nói lời hòa nhã êm dịu để đem niềm vui đến mọi người. Không uống rượu và dùng các chất độc hại như xì ke ma túy, vì nó là những thứ làm cho chính mình khổ đau, lại còn ảnh hưởng đến gia đình và xã hội. Nó là nhân dẫn đến bệnh hoạn, si mê trong hiện tại và mai sau sẽ chịu quả nghèo cùng dốt nát tối tăm, bị bệnh tâm thần vô số kiếp. Các em nếu gìn giữ được như vậy và thường xuyên quán tưởng về Phật, các em sẽ là viên ngọc quý cho đời và luôn sống an lạc hạnh phúc ngay tại đây và bây giờ.

Phong Trần Trúc Giác

http://thuvienhoasen.org/D_1-2_2-171_4-18135_5-50_6-1_17-55_14-1_15-1/tam-tinh-cung-nguoi-tre.html