Phật đản lòng Huế

Rồi một lần, đấng Toàn Giác lại tuyên bố: “Đức Như Lai ra đời vì lợi lạc cho số đông, vì hạnh phúc cho số đông, vì lòng lân mẫn với thế gian, vì lợi lạc, vì hạnh phúc của chư thiên và loài người…”. Câu Kinh xưa vẫn còn văng vẳng bên tai mỗi người con Phật, vẹn tròn như suối ngọt miên man…

 

Cơn gió thoảng đưa hương Vô ưu tràn ngập vườn Lâm-tỳ-ni. Con nai gặm nhẹ ngọn cỏ non rồi ngước đầu nhìn về phía núi. Ánh trăng soi mình lấp lánh dưới dải sông Hằng phẳng lặng. Thế giới thanh bình xoa dịu những niềm đau. Đêm hôm đó, thành Ca-tỳ-la-vệ mở hội hân hoan đón chào ngày Đản sanh của Thái tử Tất đạt đa. Khắp các cõi nhạc trời trỗi dậy, mặt đất rung động vui mừng Bồ tát hiện thân.

 

Ba ngàn thế giới đón Như Lai”.

 

Bảy bước chân truyền thống, không cần một lời giải thích, đã mở đầu cho tiếng nói diệu vợi của con người lịch sử, con người suốt quãng đời âm thầm lặng lẽ để làm nên những điều vĩ đại; con người suốt đời đi chân đất, mình mặc áo hoại sắc, tay trì bát khất thực trên những nẻo đường cát bụi xứ Ấn để biến mỗi bước đi thành mỗi bài thuyết Pháp, mỗi hơi thở thành mỗi lời kinh Vô lượng nghĩa cho muôn loài thấy ánh sáng đi lên. Bảy bước chân truyền thống, mở đầu cho những tháng ngày trăn trở về khổ đau giữa cung vàng điện ngọc, thao thức về vô thường bên vợ đẹp con thơ, vị thái tử ngày nào đã lên đường tìm kiếm và rồi liễu tri được nguyên nhân của khổ, trạng thái khổ diệt và con đường đưa đến khổ diệt, chứng đắc quả vị tối thượng, phước trí trang nghiêm, từ bi viên mãn.

 

 

Con nai ngừng ăn, nghiêng tai nghe ngóng. Tiên nhân A-tư-đà chống gậy về thành mà nước mắt chan hòa vì tuổi tác, biết mình không đủ duyên để được nghe những lời cao quý của bậc Thiên Nhơn Sư sau này. Nước mắt không phải khi nào cũng khổ đau. Vẫn còn đó những giọt nước mắt thiêng liêng như Ma ni minh ngọc.

 

Hai ngàn sáu trăm ba mươi hai năm sau, thời gian đã xa xôi lắm rồi mà dư âm bậc vĩ nhân vẫn còn vang vọng như mới buổi nào đây, thật gần gũi và thân thương biết chừng nào, bởi những gì thiêng liêng, cao quý thì chẳng bao giờ bị xóa nhòa vào quên lãng.

 

Huế năm nay đón Phật đản qua những cơn mưa phùn đến đi. Thưa thớt thôi, những gánh lồng đèn ngang qua cầu Trường Tiền với nhiều kiểu dáng rực rỡ khác nhau. Người dân Cố Đô nô nức chờ đợi, kể gì bạn ở đâu, thuộc thành phần nào, tôn giáo nào, chắc cũng có chút mênh mông trong lòng về cờ đèn nhộn nhịp bên tà áo nâu, áo lam chao ôi rất Huế. Sẽ chẳng một ai tìm thấy sự ồn ào lâu bền ở chốn Thần Kinh, và cũng đừng thắc mắc, tại sao, Phật đản sanh lớn thế mà vẫn thấy có cái gì lặng lẽ quá trời ơi. Ai thốt lên thế là phải sống ở Huế thêm nữa, phải ăn cơm chùa Huế thêm nữa, phải hít thở không khí Huế thêm nữa. Huế có bao giờ ồn ào bền bỉ đâu? Lễ hội nào ở đây cũng nhẹ nhàng cả, còn nói gì lễ hội Thiền môn? Thầm lặng, nhắn nhủ, êm ả như sông Hương, có xôn xao chăng cũng chỉ vài trận lụt rồi trở về hài hòa cái màu xanh thơ. Sự thầm lặng, nhắn nhủ, êm ả đó mà bị đục khoét cấu xé thì hai câu thơ “Huế ơi, quê mẹ của ta ơi. Nhớ tự ngày xưa thuở thiếu thời” sẽ bị hiểu theo một nghĩa mà lúc đó tác giả đang nhìn về quá khứ Huế rồi xót xa ghê gớm lắm!

 

Du khách đi tìm Huế là tìm những cơn mưa phùn lan man như ông già say rượu hề hà chập chờn trong bóng gió; tìm mấy quán cà phê mà hôm nào đây đi ngang qua bất chợt được nghe đoạn nhạc Trịnh, “Áo xưa dù nhàu, cũng xin bạc đầu, gọi mãi tên nhau”; tìm những cánh diều quê bay cao dưới ánh mắt sung sướng của mấy em nhỏ lem nhem nghèo; tìm cái ngày mà thấp thoáng mấy ngôi nhà đèn cờ trang nghiêm, để “à” lên một tiếng, gật gật đầu định tỉnh, nhớ ra, mùa Phật đản về rồi. Rằm tháng tư đi vào lòng người nhờ có trăng, trăng tròn (hẳn nhiên rằm nào cũng có trăng, trăng cũng tròn), lại nhớ đó là ngày bậc Vĩ nhân tâm linh xuất hiện, đức Thích Ca Mâu Ni, nhớ rằng ngày đó không được làm điều tội lỗi, phải thực hành việc thiện, tự nhắc mình sống tốt với mọi người, mà cả đời chẳng ăn chay rồi, chừ phải cố gắng, không thì cắn rứt lương tâm qua mấy mùa ai chịu nổi. Như thế, có khác gì ngày mồng một đầu năm truyền thống dân tộc ta đâu!

 

Rằm tháng tư, với người chưa thiện duyên gặp giáo pháp, thấy lạ lùng lắm. Có bằng chứng đàng hoàng. Một đoàn tham quan ở Nghệ An, đến nhìn cảnh chùa Huế, tấm tắc khen đẹp và yên tĩnh. Đi ngang chỗ thiết trí vườn Lâm-tỳ-ni, một du khách mau miệng: “Ối trời ơi, con của đồng chí nào đây mà đẹp trai quá trời luôn? Bà con tới coi này”. Thế đó. Hết nói nổi. Thì đẹp “quá trời” là đúng rồi, Thiên Nhơn sư mà! Rằm tháng tư, với Phật tử, cũng lạ chứ. Cả năm đi chùa, lạy Phật, lạy Bồ-tát, nhìn lên, Ngài đứng mỉm cười hay trang nghiêm tỉnh tọa trong hình tượng một vị lớn tuổi. Còn giờ này đây, chắp tay, quỳ trước một cậu bé, bằng tuổi cháu mình, con mình, em mình, hay bạn mình, mà lòng tôn kính không hề tổn giảm, cũng lạ chứ, mới biết niềm tin mình thuần thục đến cỡ nào. Lại thấy mắc cỡ, đồng nghĩa với xấu hổ, ý thức rằng, ngày xưa Ngài cũng lớn lên từ từ, tại sao giờ Ngài thành đạo lâu xa rồi, mình còn quờ quạng què quặt mãi thế ni, đó cũng là một điều đau xót lắm, chẳng lẽ chừ không lo cố gắng cho rồi, lui tới nghiệt ngã mãi ư? Sau câu hỏi, khoảng trời mênh mông sẽ mở ra trong tâm thức cho ta đi nhanh vào nẻo nhiệm mầu.

 

Cứ thế, đạo Phật dần đi vào, thấm đẫm, hằn in, sống mãi trong lòng dân tộc. Quán sát nhiều sự kiện, mới hiểu lời Hòa Thượng Thích Chơn Thiện từng khẳng định: “Lý tưởng của đạo Phật rất rõ ràng là vì con người, vì hạnh phúc của con người, rất chân thật, không có gì mơ hồ và huyền bí cả. Nếu nói là thiêng liêng thì chính cuộc đời thực của những con người đang sống thực mới là thiêng liêng. Cuộc sống tự thân nó là rất thực và rất thiêng liêng. Chân lý có mặt ngay trong cuộc sống, có những người chưa tìm thấy chân lý là vì chưa tìm thấy chứ không phải là vì không có. Như vậy, Phật giáo với cuộc đời là một. Phật giáo không thể đứng ngoài cộng đồng dân tộc được. Phật giáo phải là dân tộc, phải đứng trong cộng đồng dân tộc… Con người sống vì hạnh phúc của mình, phải đấu tranh vì hạnh phúc. Nói đấu tranh tưởng là ghê gớm lắm. Thực ra nó cũng còn là sự phấn đấu, con người luôn luôn phải phấn đấu để đạt được những tầng bậc cao hơn, đó cũng là lẽ sống của con người. Cái quan trọng nhất chính là thời điểm, đấu tranh cũng phải đúng lúc, ngừng lại cũng phải đúng lúc, nhanh cũng phải đúng lúc, chậm cũng phải đúng lúc, lên cao hay xuống thấp cũng phải đúng lúc chứ không phải từ bỏ như giáo lý nhà Phật từng dạy: cái gì đúng mà không có lợi (cho mình, cho người và cho cả hai) thì không làm; cái gì đúng và có lợi (cho mình, cho người và cho cả hai) thì nhất thiết phải làm…” (Trích báo Người Đại biểu của nhân dân).

 

Đạo Phật trong mắt người thì trang nghiêm, còn xứ Huế trong cảm quan lại thơ mộng. Trang nghiêm đi bên thơ mộng, cứ e rằng lạc nhịp mất thôi, cứ sợ rằng trong hai chỉ được phép chọn một, ai dè như thế lại truyền được nhịp cho nhau, cả hai cùng tồn tại, hài hòa, cửu trụ. Môi trường cuộc sống và tinh thần đạo Phật như đang nhắc nhở chúng ta, dù đi trong thơ mộng, tâm cũng phải trang nghiêm, cũng phải lấy mục đích đoạn tận tham ái và chấp thủ làm đầu, như thế thì khi đó, khác nào trăng thoát mây, có cảm giác sẽ sáng hơn buổi trời trong trăng tỏ. Phật đản cũng chính là thời điểm để mỗi người con Phật thể hiện cho cuộc đời thấy rằng đạo Phật không phải yếm thế, đạo Phật là của nhân dân, của từng hơi thở nhân dân “Phật pháp tại thế gian, bất ly thế gian giác”.

 

Gần đây lắm, vẫn còn tiếng Cha lành tha thiết truyền trao “Hãy lên đường, này các Tỷ-kheo, hãy lên đường mỗi người mỗi ngã, hãy lên đường vì hạnh phúc cho nhân loại”. Những bước chân Cổ nhân lên đường. Những lời khuyến khích tuổi trẻ lên đường, khiến lòng ai nghe dâng dâng niềm xúc động trong niệm niệm Từ bi. Bắt gặp bài thơ của Tạ Nghi Lễ, niềm rung nỗi cảm lại vang vang, thấy Bậc Đạo sư dõi mắt trong theo những đứa con tha phương đang tìm về cố quận, có người về rồi; có nhóm đang đi; có đứa rớt rụng lại đằng sau rồi hun hút miền sương khói, tại nửa đường lại không chịu tin cha nên quay trở về tức tưởi một đời sông tăm tối. Đấng Cha lành vẫn lặng yên quan sát, làm sao bỏ rơi con một của mình được. Mà sao con vẫn bỏ rơi cha?

 

“Rồi các con một ngày sẽ lớn

Sẽ bay xa đến tận cùng trời

Có bao giờ nhớ lại các con ơi

Mái trường xưa một thời con đã sống

Nơi đã đưa con lên tầm cao ước vọng

Vị ngọt đầu đời bóng mát ca dao

Thuở học về cái nắng xôn xao

Lòng thơm nguyên như mùi mực mới

Dẫu biết rằng những tháng ngày sắp tới

Thầy trò mình sẽ có lúc chia xa

Sao lòng Thầy canh cánh nỗi thiết tha

Muốn gởi các con thêm đôi điều nhắn nhủ

Một lời khuyên biết thế nào cho đủ

Các con mang theo trong mỗi bước hành trình

Các con lúc nào cũng nhớ đừng quên

Sống cho xứng với lương tâm, phẩm giá

Rồi các con mỗi người đi mỗi ngả

Chim tung trời bay bổng cánh thanh niên

Ở nơi đâu: rừng sâu, biên giới khắp ba miền

Ở nơi đây có Thầy luôn thương nhớ”.

 

Chúng ta cùng nguyện thắp sáng tuệ đăng để ngọn lửa thiêng tiếp tục truyền tay nhau qua nhiều thế hệ, từ ngọn lửa ấy, thoảng ra hương đạo giải thoát, nhắc nhở cho mỗi đệ tử Phật nhớ mãi: “Đức Phật ra đời vì một đại sự nhân duyên _ Đem lại hạnh phúc cho số đông, an lạc cho số đông, với lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư thiên và loài người”.

 

Con nai ngừng gặm cỏ nghiêng tai nghe ngóng, rồi đưa mắt nhìn Tiên nhân A-tư-đà chống gậy rời núi, biết rằng đức Phật đã ra đời. Nó hiểu, rồi một ngày, Hương đạo sẽ lan tỏa đến đây, đôi mắt nó lại hướng nhìn ánh mặt trời vừa ló dạng. Từ nay, chúng sanh không còn quờ quạng trong ngõ cụt, thế giới không hoàn toàn chỉ một màu tối tăm. Người mù sắp được sáng mắt, kẻ nghèo sắp gặp vàng ngọc. Dòng suối mát sẽ được khơi thông để hòa vào biển cả. Lặng im, nhân gian nghe đâu đây vang vọng “Hạnh phúc thay đức Phật ra đời!”.

 

Coi lại dòng cảm xúc, chợt ngọng nghịu cười như con trẻ, thấy có chỗ trang nghiêm, có dòng thơ mộng, Phật giáo và Huế, trang nghiêm và thơ mộng, bèn thôi, cứ tìm cho mình câu giải thích, duy nhất, rằng, Phật Đản Lòng Huế, thì phải trang nghiêm và thơ mộng, khó khác.