Ngày lễ Phật đản sanh

Trong giấc mộng của Hoàng hậu Māyā thấy voi trắng tặng cho bà một đóa hoa sen. Rồi sau khi Đức Phật được sinh ra, Ngài bước bảy bước và mỗi bước có hoa sen đỡ chân cho Ngài. Mỗi bước chân đi của Đức Phật, là sự làm chuyễn hóa hiện hạnh nguyện : Từ, Bi, Hỷ, Xả, bằng trí tuệ, để đem tình yêu và hạnh phúc đến cho muôn loài.

Đây cũng chính là hình ảnh biểu đạt con đường đi đến sự tỉnh thức hoàn toàn, qua bảy quá trình tu tập như  sau : Tứ niệm xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, Ngũ căn, Ngũ lực, Thất giác chi, Bát Thánh đạo.

Có nhiều truyền thuyết nói về thái tử Siddhārtha Gautama như sau : Thái tử sinh ra từ hông bên mặt của mẹ, sau đó đi bảy bước, một tay chỉ lên trời, tay kia chỉ xuống đất và nói :

Pali                                         Ý Việt

Aggo ham asmi lokassa       Ta là người cao quý nhất thế gian. 
Jetto ham asmi lokassa       Ta là người giỏi nhất thế gian.
Setto ham asmi lokassa       Ta là người kiệt xuất nhất thế gian.
Ayam antimā jāti                  Đây là lần tái sinh cuối cùng.
Natthi dāni punabbhavo      Bây giờ không còn tái sinh!.

563-547 trước Công nguyên.  

Ngày lễ Phật Đản sanh, tiếng phạn gọi là Buddhajayantī, thân từ này được ghép từ hai chữ : Buddha + jayantī.

Phật Đản, là ngày sinh của thái tử Siddhārtha Gautama, viết theo mẩu devanāgarī : सिद्धार्थ  गौतम. Pali : Siddhattha Gotama. Siddhartha Gautama được sanh ra trong một gia đình hoàng tộc thuộc dòng Thích Ca. Phạn ngữ  gọi là Śākya, mẩu devanāgarī : शक्य.

Śākya, là phân từ tương lai chủ động của động từ căn √ शक्  śak ( Quyền năng, có khả năng về …)

Śakyā thuộc tĩnh từ và thân từ có ba dạng : Nam tính, nữ tính, trung tính.

Bảng biến hóa thân từ của Śākya, शक्य, ở dạng nam tính :

Bảng biến hóa thân từ của Śākya, शक्य, ở dạng trung tính :

Bảng biến hóa thân từ của Śākya, शक्य, ở dạng nữ tính :

Śakyā có những nghĩa được biết như sau : Có thể làm được, thực dụng, khả năng, đều có thể, đều có thể bị ràng buộc.

Siddhārtha Gautama được sanh ra trong khu vực vườn lumbinī, ở  gần thị trấn Kapilavastu. Cha của Ngài là Vua Śuddhodana và mẹ là Hoàng hậu Māyādevī.

Śuddhodana là từ ghép từ hai chữ : शुद्ध, Śuddha và ओदन,  Odana.

Bảng biến hóa thân từ của Śuddhodana ở dạng nam tính :

Thuật ngữ Śuddha, शुद्ध, là quá khứ phân từ của động từ căn √ शुध् , śudh (làm sạch, thanh tẩy, làm trong sáng, làm sáng tỏ sự nghi ngờ, thực hiện một nghi lễ thanh tẩy sạch, được rửa sạch).

शुद्ध, Śuddha thuộc về tĩnh từ và thân từ có ba dạng : Nam tính, nữ tính, trung tính.

Bảng biến hóa thân từ của शुद्ध, Śuddha ở dạng nam tính :

Bảng biến hóa thân từ của शुद्ध, Śuddha ở dạng trung tính :

Bảng biến hóa thân từ của शुद्ध, Śuddhā ở dạng nữ tính :

ओदन, odana  là từ ghép từ hai chữ : उद uda và ॰न – na. Odana có nghĩa là gạo nấu, nước gạo nấu.

Bảng biến hóa thân từ của Odana ở dạng nam tính :

Bảng biến hóa thân từ của Odana ở dạng trung tính :

उद , uda  có gốc từ động từ căn  √ उन्द्  und. उद , uda   có  nghĩa là nước.

√ उन्द्  und có những nghĩa được biết như sau : ẩm ướt, làm ướt, lưu lượng dòng chảy, bị ướt, sóng tần.

॰न -na  là dạng thay đổi của những hình thức mang bản chất trung tính của und.

Trích trong Tinh Hoa Phật học của TS Huệ Dân,

Còn tiếp . Xin vui lòng xem chi tiết cập nhật tại Web site của TS Huệ Dân : http://chua-phuoc-binh.com

Kính bút

TS Huệ Dân

http://www.daophatngaynay.com