Âu cũng
tại vì tôi là người nghiên cứu khoa học tâm lý, nên cứ muốn chứng minh
mọi sự phải rõ ràng, phải mắt thấy, tai nghe.
Tôi chưa bao giờ được chứng kiến sự ứng
xử của các nhà sư ở ngoài đời mà chỉ biết về các nhà sư ở trong chùa qua
các câu chuyện chân kính.
Tuy rằng tin vào sự hiền hậu, những lời
nói từ tốn, luôn nhận lỗi về mình, nhưng sự hoài nghi trong tôi về đời
sống thực ở các nhà sư vẫn không thể trút bỏ, nhất là khi có nhiều tin
đồn trái chiều, thất thiệt về đời sống của một số nhà tu hành. Phải
chăng vì thế mới là đời thường? Rồi dịp may đã đến với tôi:
Trong
một chuyến đi giảng ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tại
thành phố Nha Trang, hôm đó, tôi rời trường vào lúc 11 giờ trưa để gấp
rút về SaiGon. Các em sinh viên vui vẻ tiễn tôi ra xe với tình cảm thân
thiết.
Trên
đường đi, xe bất ngờ thắng gấp, tôi giật mình, nhìn về phía trước và
thấy một chiếc xe máy lượn vòng trước xe của chúng tôi đụng phải một nhà
sư đang đi bộ ngang qua đường, nhà sư ngã lăn ra đường một lúc mới tự
đứng dậy được.
Lúc đó, người chạy xe máy dừng lại định
đỡ nhà sư dậy. Với vẻ mặt tự nhiên và hiền từ, nhà sư chắp tay nói với
người đã đụng phải mình: “xin lỗi, xin lỗi…”.
Tôi
thật sự ngạc nhiên, vì người sai là anh chạy xe máy chứ không phải nhà
sư, và ngạc nhiên hơn nữa là nhà sư vẫn có phong thái từ tốn, nhận lỗi
về mình, không chút bực tức, trách móc. Mọi việc được giải quyết như
vậy, không một lời qua tiếng lại…
Hình ảnh nhà sư theo tôi suốt buổi chiều
hôm ấy, và đến nay điều đó vẫn thôi thúc tôi không thể không viết lại
câu chuyện này. Lòng tự hỏi, không biết bằng cách nào mà nhà sư lại bình
thản khi bị xe gắn máy đụng ngã lăn ra đường, và điều gì đã giúp nhà sư
không oán trách người đã gây ra tai nạn cho mình?
Trong
cuộc sống của chúng ta, nói tốt đã khó, nhưng có được hành vi ứng xử
tốt là việc khó hơn. Bản năng của con người là phản xạ, tự vệ trong các
tình huống khi có tác động bởi ngoại cảnh.
Nếu người bình thường, hiền lắm thì cũng
mắng cho anh chàng đi ẩu một hồi, nhưng ở nhà sư, vẫn nụ cười vô sự để
mọi sự yên lặng qua đi, trong khi việc đau đớn do trầy xước thân thể là
không thể nào tránh khỏi.
Tôi
nghĩ, nếu là tôi, thì việc đầu tiên là phải kiểm tra cơ thể xem có bị
thương tích gì không, sau đó phải nhận định đúng sai, ai chịu trách
nhiệm đến đâu, lỗi do tôi hay do người chạy xe… để có hướng giải quyết.
Nhưng đối với nhà sư sao mà mọi chuyện trở nên đơn giản thế.
Có ai bắt nhà sư phải cam chịu thiệt
thòi như vậy? Người chạy xe cũng định đỡ nhà sư dậy cơ mà, nhưng nhà sư
lại tự đứng dậy và xem mình là người có lỗi.
Theo thuyết nhà Phật, có duyên mới tạo
ra nghiệp, trả nghiệp sẽ có duyên cao hơn, cứ theo thế mà thoát ra khỏi
luân hồi. Tôi nghĩ, việc nhà sư đi trên đường và gặp người gây ra tai
nạn cho mình vừa là duyên vừa là nghiệp của cả hai người.
Duyên
tức là gặp người, nhưng do nghiệp còn, nên duyên đến thì nợ đến, trả
được “nợ” tức là còn duyên. Nụ cười và câu xin lỗi của nhà sư với người
gây tai nạn cho mình tức là nhà sư đang gieo duyên mới cho bước đường tu
hành.
Nhà
sư hôm đó đã tạo ra nhân duyên mới để có được giá trị văn hóa ứng xử
cao, làm xúc động lòng người như thế, điều đó chỉ có nhà sư tự chứng
biết. Và phải chăng sự tu hành đạt đến một mức độ nào đó thì người ta
thoát khỏi sự sân hận.
Hình
ảnh và cách ứng xử rất đẹp ấy của nhà sư trên đường phố Nha Trang đã
làm cho lòng tôi rung động. Tôi thấy mình còn nhỏ nhoi, còn nhiều tham
vọng quá. Tôi tự hỏi, trong cuộc sống đời thường bề bộn này, còn phải
phấn đấu bao nhiêu nữa tôi mới được như nhà sư kia?...
Tác giả TS Vũ Gia Hiền
http://lotus-lantern-canada.blogspot.com