thì lúc đó chúng ta sau khi chết vẫn còn sinh trở
lại và nhận lấy quả báo. Nói cách khác, sau khi thân xác này ngưng hoạt
động, dòng sống vẫn còn tiếp diễn, mặc dù hình thái của sự sống ở giai
đoạn sau không phải là hình thái của sự sống ở giai đoạn trước. Cần lưu
ý, dòng sống này luôn chuyển biến chứ không phải là một linh hồn bất tử
(âme étemelle) đi từ đời này qua đời khác như một lữ khách đi từ quán
trọ này đến quán trọ kia.
Sự tái sinh (renaissance): theo đạo Phật, không có nghĩa là sự nhập
xác (rénacarnation) hay là sự nhất định sinh trở lại thế giới loài người
này với “cái linh hồn xưa cũ không thay đổi”. do nghiệp lực ác hay lành
(sức mạnh của hành động có cố ý), mà sau khi thân xác này chết, một
hình thái khác cao hơn loài người như căm thù, ma quỷ và các loài cực
khổ sẽ hiện thành. Như vậy dòng suối cứ tiếp diễn trong trạng thái thay
đổi như dòng nước chảy xiết. Chúng sinh sau thừa hưởng gia tài tốt hay
xấu của chùng sinh trước. Hai hình thái sống của hai giai đoạn thời
gian và hai hoàn cảnh “không giống nhau”, nhưng cũng không khác nhau”.
Không có vấn đề con người trở thành trời hoặc thú, mà chính hành động
của thân, miệng, ý (nghiệp) mang tính chất trời hay thú. Không những
trong tương lai mà ngay cả trong hiện tại, chúng ta có thể trở thành thế
này hay thế khác tùy theo hành động (nghiệp) của chúng ta.
Giáo lý luân hồi là câu trả lời duy nhất hợp lý cho câu hỏi “Sau khi
chết còn hay mất”, chứ không phải là câu trả lời “Sau khi chết người ta
sẽ sinh vào thiên đàng hay địa ngục, và sống ở đó đời đời kiếp kiếp” hay
câu trả lời “Không còn gì nữa sau khi chết”.
Không còn nghiệp thì không tái sinh ví như trường hợp của các vị A La
Hán và Phật. Đức Phật và A la hán là các bậc giải thoát không có những
hành động vì “ta”, không tạo nhân sống chết nên không còn sống chết.
Giải thoát ra khỏi luân hồi là điều rất khó. Cho nên đối với chúng sinh
chưa đủ giải thoát. Đức Phật dạy cho họ những phương pháp tu dưỡng để
khỏi sa đọa sinh vào những cảnh giới xấu, khổ như súc sinh, ngạ quỷ và
loài cực khổ và để sanh vào thế giới an lành như cảnh giới các trời hay
ít nhất là được sanh lại trong thế giới loài người, những nơi mà điều
kiện sinh sống tương đối an vui và co thể giúp họ tiếp tục tiến bộ trên
đường giác ngộ.
Tạp Chí Văn Hoá Phật Giáo số 39 Vu Lan | THÍCH THIỆN CHÂU