Mặc dù không phải tất cả những trải nghiệm đều như nhau, chúng có một
số dấu hiệu đặc trưng: nhìn thấy một đường hầm ánh sáng; nhìn thấy những
người thân yêu đã qua đời; cảm thấy hạnh phúc hoặc bay bổng; có một
trạng thái nhận thức cao; cảm nhận một tình thương lớn; hồi tưởng lại
toàn bộ cuộc đời, thường là trong một khoảng thời gian rất ngắn; và cảm
thấy như linh hồn rời khỏi thể xác. NDEs cũng có khuynh hướng cải biến
cuộc đời của những người đã trải nghiệm chúng – làm cho họ cố gắng trở
thành người tốt hơn.
Những trải nghiệm phong phú và thú vị này đã đặt ra câu hỏi liệu chúng
ta có linh hồn hay không, hay là ý thức của chúng ta chỉ là sản phẩm
của bộ não. Cùng với sự tiến bộ của khoa học về não bộ, ngày càng có
nhiều khẳng định rằng NDEs có thể được giải thích đơn thuần bằng khoa
học thần kinh, do đó tránh bất cứ sự giải thích nào dựa vào linh hồn.
Nhưng những giải thích dựa trên khoa học thần kinh này chính xác đến đâu?
Một thông tin rất quan trọng là khoảng một nửa những NDEs xuất hiện
khi những cá nhân này nghĩ rằng họ chuẩn bị lìa đời, nhưng không thật sự
là cận kề cái chết y học. Chẳng hạn như, nếu một người rơi khỏi nhà cao
tầng, và nghĩ rằng họ đang chết, nhưng chỉ chịu những chấn thương nhẹ.
Nghĩa là nếu chúng ta quan sát não bộ để giải thích tất cả những yếu tố
khác nhau của NDEs, chúng ta cần một sự giải thích bao gồm cả những
trường hợp một người thật sự đang chết đi và trường hợp những người
không
thực sự nguy hiểm đến tính mạng, cùng với tình trạng sức khỏe của
người đó.
Một giải thích thông thường được đề xuất bởi một số khoa học gia là:
khi não bộ thiếu Oxy, bạn có thể phát hiện ra nhiều trạng thái phản ứng,
đặc biệt là cảm giác có ánh sáng ở vùng trung tâm của thị giác. Dạng
trải nghiệm này có thể được kết luận là do thiếu Oxy, nhưng vấn đề ở đây
là, không phải tất cả những NDEs đều có hiện tượng anoxia (sự thiếu
Oxy), nhưng nhiều trường hợp vẫn có cảm giác một đường hầm ánh sáng.
Hơn nữa, khi bộ não hết Oxy, nó bắt đầu kích thích rất nhanh một cách
lộn xộn – nó không còn hoạt động như bình thường. Từ kiến thức của chúng
ta về não bộ, sẽ không có một trải nghiệm tuần tự khi đang trong một
trạng thái như vậy, nhưng sự lộn xộn có lẽ là tương tự với trường hợp
một người bị lên cơn hay bị bệnh tâm thần – những thí dụ khác về việc
não bộ hoạt động không bình thường.
Nhưng những gì chúng ta thấy là những trải nghiệm sống động, tuần tự
và biến ảo – những người này nói rằng cảm giác NDEs của họ “thực tại hơn
cả trong thực tế,” họ cảm thấy tự do, họ hiểu về vũ trụ một cách sâu
sắc hơn, và cảm thấy chưa bao giờ hạnh phúc hơn thế. Điều này xuất hiện
cả khi não bộ không bị nguy hiểm tức thời, lẫn khi nó chịu sự thúc ép dữ
dội bởi tình trạng bị đe dọa mạng sống.
Ta cần làm gì lúc hấp hối?
Khải Đơn