Bài thuốc dân gian

Điều đặc biệt rằng bà Lỵ không tự nhận mình là “thần y” hay “lang y”, chưa từng đọc một quyển sách về y dược, chưa từng một lần qua đào tạo chữa bệnh. Bí quyết của bà chỉ là công thức chữa bệnh viêm xoang được mẹ truyền lại từ cả nửa thế kỷ trước đây và “bao đời nay các cụ đã dùng có hiệu quả, nay con cháu cứ thế mà làm theo” như lời bà mộc mạc.

Theo bà lão này, trước hết muốn trị được viêm xoang phải biết được các nguyên nhân phát bệnh. Chẳng hạn như mũi bị viêm nhiễm làm cho sự lưu thông không khí giữa các xoang ứ lại, chất nhầy ở niêm mạc các xoang tiết ra không được lưu thông, tạo điều kiện thuận lợi cho vi trùng phát triển. Có thể do cơ địa từng người bị dị ứng với phấn hoa, hóa chất, hoặc đang bị di ứng về mũi. Hay các nguyên nhân khác như viêm da dị ứng, viêm mũi dị ứng kéo dài; do mất vệ sinh răng miệng; người mắc bệnh hô hấp như viêm phế quản, hen phế quản, giãn phế quản, dùng chất kháng sinh nhưng bị vi khuẩn kháng lại; do môi trường khói, bụi không trong sạch… đều là những nguyên nhân dẫn đến viêm xoang.

Nửa thế kỷ tiếp xúc với hàng ngàn bệnh nhân cùng mắc bênh này khiến bà có thể dễ dàng tổng kết các dấu hiệu nhận biết bệnh viêm xoang như sau: Đầu tiên là đau nhức vùng má, nhức vùng gáy, nhức giữa hai lông mày, hai mắt vào khoảng 10 giờ sáng. Thứ hai là chảy dịch, thường chảy qua mũi và họng; có hiện tượng dịch loãng và dịch đặc, dịch màu xanh và dịch màu trắng đục hay màu vàng có mùi hôi. Thứ 3 là nghẹt một bên hay cả hai bên mũi; mũi ngứa khó chịu. Thứ 4 là điếc mùi, đây là giai đoạn nặng, phù nhiều, mùi không thể len lỏi vào khứu giác; nếu không chữa được thì sẽ ăn lên mũi, xuống cổ.

Bà Hà Thị Lỵ

Công thức đơn giản

Bài thuốc chữa viêm xoang của bà rất đơn giản: Chỉ với 7 cây cỏ dại. Bà lão không biết gọi tên những cây thuốc ấy bằng tiếng phổ thông hay tên khoa học của chúng mà liệt kê ra những cái tên người dân địa phương vẫn gọi dân dã: 1. Cây cứt lợn; 2. Cây chà là; 3. Cây hang đẻo; 4. Cây mạy đúc phi; 5. Cây càng cật; 6. Cây khẩu mẩu; 7. Cây giàng giàng đen đặc trị vùng ngứa (là loại cây thấp hơn, cứng hơn cây giàng giàng bình thường). Những cây này khi lấy về cần được thái nhỏ, phơi khô trong hai tuần nắng.

Những cây thuốc trên sau khi cho vào đun sôi khoảng bốn tiếng đồng hồ mới bắc xuống. Người bệnh trước tiên phải múc một bát thuốc để uống, sau đó mới xông. Trong khi xông cần lấy khăn trùm lên đầu để thuốc có thể lan tỏa khắp vùng xoang, tạo điều kiện làm thông mũi, diệt xoang và làm tan dịch nhầy. Kết thúc giai đoạn xông xoang, cần lấy nước ấm khoảng 35 độ, thái mấy lát tỏi bỏ vào, hòa thêm một ít muối, lấy nước này rửa vùng mũi và vùng mặt để khử trùng.

Đó mới chỉ là bài thuốc chính. Để trị bệnh viêm xoang hiệu quả hơn thì người ta cần “chế” thêm một bài thuốc phụ. Bài thuốc này gồm hai loại cây là cây mạy nát phi (tiêu gió), cò kèng (trị ngứa). Những cây này dùng để làm nước tắm, cứ mỗi một loại lấy nửa cân để đun nước cho 3 lần tắm.

Một lưu ý tuyệt đối phải tuân thủ theo lời bà lão này là thời gian uống thuốc, người bệnh phải kiêng tuyệt đối những chất có thể phá thuốc. “Kiêng tuyệt đối chất tanh như tôm cua cá, không được ăn thịt trâu, thịt lợn sề, không uống rượu, bia, không được hút thuốc. Nếu như không kiêng được sẽ rất khó chữa khỏi, khi đã khỏi hẳn thì sẽ không phải kiêng nữa, cứ yên tâm rằng bệnh sẽ không bao giờ tái phát”, những bệnh nhân nào hỏi đều được bà dặn dò rất kỹ lưỡng như vậy.

Chữa bệnh viêm xoang cho một bệnh nhân

Chữa bệnh với giá chưa bằng một… bát phở

Đã gần 70 tuổi, chân bắt đầu yếu, mắt có dấu hiệu mờ nhưng bà lão nhân hậu này vẫn không quản ngại khó khăn, ngày ngày đi vào rừng tìm thuốc, đặc biệt lưu tâm đến loại  cây giàng giàng đen thời gian gần đây ngày càng hiếm dần do bị cánh thương nhân thu mua giàng giàng, và người dân đã vô tình tận diệt cả giàng giàng đen. Có thể vất vả mới tìm ra đủ vị thuốc, nhưng điều đặc biệt hơn nữa là những người mắc viêm xoang đến nhờ bà chữa giúp thì đều được khỏi bệnh với giá rẻ bất ngờ: 20 ngàn đồng một thang thuốc – số tiền chưa đủ ăn một bát phở ở Hà Nội.

Bà lão cười: “Giúp người là chính, tiền đó chỉ là tiền công tôi đi tìm thuốc. Nếu ai không có tiền thì tôi biếu luôn”. Anh con trai ở cùng bà cũng vui vẻ: “Mỗi lần thấy bà đi lấy thuốc vất vả như thế, lại tuổi cao sức yếu mà đi khắp các vùng rừng thiêng nước độc thì con cái cũng ái ngại. Nhưng thấy các cụ chữa được bệnh cho người tôi cũng vui lây. Bố mẹ làm theo cái tâm cho thanh thản, khỏe mạnh là hạnh phúc rồi”.

Ông Lã Văn Lợi, Hội trưởng hội Đông y xã Bắc Lãng xác nhận về hiệu quả bài thuốc của bà lão: Do Lạng Sơn hấp thụ được khí trời của núi cao, cộng với cái lạnh của vùng đất cao, một phần khí hậu khô nóng từ những vùng biển phía đông nên đã có những cây thuốc nam đặc biệt hiệu nghiệm, vì thế nhiều người vẫn thường coi đây là “vựa thuốc nam” vùng Đông Bắc. “Ở đây có rất nhiều thầy lang có những bài thuốc quý, chúng tôi cùng với hội Đông y xã Bắc Lãng đang sưu tầm lại những bài thuốc hay của bà con dân tộc. Việc bà Lỵ chữa được bệnh viêm xoang là có thật, những bài thuốc chúng tôi cũng đã sưu tầm để truyền lại đời sau”, ông Lợi cho biết.

Theo Hoàng Thế Tào - PLVN