Bài học lớn nhất mà chúng ta học được từ Nguyễn Trường Tộ
chính là sự thất bại của ông trong việc kiến nghị những giải pháp canh
tân đất nước với tư cách một trí thức. Từ đó thấy rằng, chỉ khi nào
người trí thức tự giác tránh con đường cụt mang tên "Trí thức cận thần"
để đi trên con đường mới - con đường trí thức độc lập, trí thức dấn
thân - thì đất nước mới có thể tránh được nguy cơ trở thành "đất nước
cận thần" và giữ được nền độc lập đúng nghĩa.