Nhật báo Libération chạy hàng tựa « Khí hậu : Trước hết bắt đầu từ mâm cơm » trên nền hình toàn một mầu xanh của các loại thực phẩm, từ rau đến đậu.
Bức tranh đen tối
Nhật báo thiên tả dành hồ sơ chính cho chủ đề : Chăn nuôi gia súc, vấn đề chủ yếu với khí hậu, giới thiệu về thông điệp chủ yếu của bản báo cáo 65 trang của GIEC, nhóm chuyên gia liên chính phủ của Liên Hiệp Quốc về Khí hậu, công bố hôm nay. Theo Libération, đọc xong bản báo cáo này, không ai tránh khỏi tâm trạng « trầm uất » : Báo cáo của GIEC về đất đai lần này đã phơi bày « một bức tranh đen tối về tình trạng của hành tinh chúng ta, do các hoạt động của con người », tương tự như bản báo cáo gây chấn động về Khí hậu hồi năm ngoái.
Theo Libération, « vấn đề thực phẩm nằm ở trung tâm của cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, bởi thực phẩm là một trong những nguyên nhân
cơ bản (của việc Trái đất bị hâm nóng)… Nông nghiệp chiếm đến 30% khí
thải gây hiệu ứng nhà kính và 40% đất đai toàn cầu. Tỉ lệ này dự kiến sẽ còn tăng lên, cùng với việc mức sống tại một số quốc gia được cải thiện ». Mặt khác, « nông nghiệp cũng phải gánh chịu nhiều hậu quả nặng nề của biến đổi khí hậu ». Cụ thể là nhiệt độ Trái đất cứ tăng thêm 1°C, năng suất lúa mì giảm 6%, lúa giảm 3%, ngô 7%... Chưa kể đến suy giảm về nhiều vi chất quan trọng trong thực phẩm, đặc biệt là sắt và zinc do nồng độ khí CO2 ngày càng đậm đặc trong không khí.
« Tia sáng cuối đường hầm »
Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng để ngỏ một tia sáng le lói cuối đường hầm. Chìa khóa của giải pháp « nằm trong mâm cơm của chúng ta và trong các trại chăn nuôi », với việc thay đổi một cách căn bản và bền vững toàn bộ lối ăn uống và hệ thống sản xuất nông nghiệp.
Khoa học gia Tim Searchinger, đồng tác giả báo cáo « Tạo ra một lối ăn uống bền vững cho tương lai », do Ngân hàng Thế Giới và Cơ quan Môi trường của Liên Hiệp Quốc đặt hàng, chỉ ra biện pháp hàng đầu là giảm ít nhất 50% lượng thịt tiêu thụ tại các nước phát triển, đặc biệt là bò, dê, cừu. Lý do là vì các gia súc này thải ra nhiều khí metan, loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh hơn gấp bội so với CO2. Thứ hai vì phân của các loại gia súc này thải ra nhiều chất oxyde nitreux làm đất đai suy kiệt và làm axit hóa đại dương. Lý do thứ ba là để có đất đai dành để nuôi các loại gia súc này, người ta buộc phải phá rừng, vốn là những « giếng » hấp thụ khí CO2.
Bên cạnh việc giảm mạnh ăn « thịt đỏ » (bò, dê, cừu), nhà môi trường học cũng khuyến cáo giảm thịt heo, thịt gà, cũng như giảm tiêu thụ sữa, bởi để có sữa, các loài gia súc phải thường xuyên thụ thai. Ngày càng nhiều tổ chức bảo vệ động vật lên tiếng báo động về tình trạng thê thảm của các gia súc nhỏ.
Đậu Lentil mầu cam
Món ăn thay đổi - nông nghiệp thay đổi
Theo Libération, giảm mạnh tiêu thụ thịt không có nghĩa là tất cả mọi người buộc phải ăn chay. Ngược lại, nền nông nghiệp có thể được tổ chức khác đi, một cách hiệu quả hơn để đáp ứng đòi hỏi mới. Vấn đề quyết định là thay đổi quan niệm, thay đổi thói quen. Cụ thể là việc khuyến khích tiêu thụ các thực phẩm được sản xuất tại chỗ sẽ kích thích nông nghiệp địa phương, trong nước phát triển. Mọi người
sẽ ăn các món ăn chứa ít thịt hơn, nhưng lại giầu dinh dưỡng hơn, đa
dạng hơn. Sẽ có nhiều người làm nông hơn, nhà nông sẽ được trả công cao hơn, do hình thành các mạng lưới tiêu thụ trực tiếp, nhà nông không bị ép giá vì giá cả lên xuống bất thường của thị trường.
Bài xã luận mang tựa đề « Tương lai » nhấn mạnh : Cần phải hành động khẩn cấp. Giờ đây không chỉ là vấn đề đi xe đạp thay cho xe hơi, đi tàu hỏa thay cho máy bay, mà xem xét lại toàn bộ lối sống hàng ngày, trong đó ăn uống là chuyện hàng đầu.
Cũng trong số báo này, Libération có thêm nhiều bài khác về chủ đề thay đổi cách ăn uống để cứu hành tinh. Libération tìm lại nhiều thực đơn cổ truyền của nước Pháp, những món ăn ngon, không thịt, giầu dinh dưỡng, với đậu lăng (lentille), lúa mì nâu hay xà lách…, những thực đơn được siêu đầu bếp Alain Ducasse giới thiệu từ 5 năm nay. Nhà nghiên cứu Marie-Hélène Jeuffroy, trả lời phỏng vấn Libération, thì đề nghị các đào tạo về nông nghiệp cần chuyển hướng để thích ứng với các đòi hỏi mới.
Ăn nhiều đạm thực vật : Một mũi tên nhắm nhiều mục đích
Cũng về chủ đề này, nhật báo thiên hữu Le Figaro có bài phỏng vấn nhà nông học Marc Dufumier, với tựa đề « Điều tồi tệ nhất sẽ đến, nếu chúng ta không thay đổi thói quen ». Nhà nông học Pháp đặc biệt nhấn mạnh việc người Pháp ăn nhiều loại đậu, cung cấp protein thay thế cho đạm động vật, có tác động quý báu về nhiều mặt.
Tác dụng thứ nhất là giảm tiêu thịt sẽ khiến rừng ở các nơi khác trên thế giới không bị hủy hoại để có đất làm nơi chăn thả gia súc, trồng cây làm thức ăn cho gia súc. Tác dụng quan trọng thứ hai : đậu cũng chính là loại cây trồng hút azote trong không khí để làm giàu dinh dưỡng cho đất đai. Và nhờ vậy mà không cần phải bón thêm các loại phân hóa chất có chứa phân tử azote, phát ra khí N2O, được coi là « nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính số một » tại Pháp (chưa kể việc giảm khí metan do các gia súc lớn thải ra như đã nói ở trên).
900 triệu hecta rừng trồng mới
Để hãm lại đà khí hậu bị hâm nóng, Le Figaro chú ý đến một sáng kiến được nhắc nhiều trong thời gian gần đây : Trồng rừng ồ ạt để giảm mạnh khí CO2 trong bầu không khí, dự kiến khoảng 900 triệu hecta (thêm vào 2,8 tỉ hecta hiện có). Đây là một giảm pháp tương tự với biện pháp mà GIEC khuyến cáo nhằm giữ nhiệt độ Trái đất không tăng quá 1,5°C vào năm 2050.
Vấn đề là giải pháp này có khả thi không ? Tìm đất ở đầu để trồng rừng ? Nhóm các khoa học gia của FAO, Cirad, và ETH ở Zurich, liệt kê danh sách 6 quốc gia có nhiều tiềm năng nhất : Nga (151 triệu hecta), Hoa Kỳ (103 triệu hecta), Canada (78), Úc (58), Brazil (50), Trung Quốc (40). Và châu Âu khoảng 38 triệu hecta. Đây là các vùng đất khô cằn, mà việc trồng rừng, sẽ vừa giúp hút bớt CO2, vừa cải thiện chất lượng đất. Trong hiện tại, gần một nửa các nước trên thế giới mới chỉ cam kết phát triển khoảng 50% lượng đất có thể dùng để trồng rừng mới.
Tuy nhiên, nhiều nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh đến việc trồng rừng hoàn toàn không hề là giải pháp thay thế cho việc giảm và hướng đến chấm dứt tiêu thụ năng lượng hóa thạch. Đây mới là giải pháp căn bản để duy trì sự ổn định của Khí hậu trên Trái đất.
.../....
Trang nhất các báo
Về trang nhất các báo Pháp hôm nay, ngoài vấn đề cần khẩn cấp thay đổi lối ăn uống để cứu nguy Trái đất, và các căng thẳng Mỹ - Trung, một chủ đề được chú ý đến nhiều khác là chiến tranh thương mại thế giới không ảnh hưởng đến ngoại thương Pháp (Les Echos) hay sự phẫn nộ của giới nhà nông – đặc biệt do thỏa thuận tự do thương mại với Canada, đe dọa ngành chăn nuôi - khiến chính phủ Pháp lo ngại (Le Monde).
Trọng Thành | RFI