GNO - Sáng qua, 16-12, tại Học
viện Phật
giáo VN tại Hà Nội (X.Phù Linh, H.Sóc Sơn, TP.Hà Nội), Học viện cùng
Viện Nghiên cứu Tôn giáo thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội VN tổ chức
Hội thảo "Phật giáo
với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam".
Nghi thức niệm Phật, khai mạc hội thảo
Tham
dự có HT.Thích Trí Tịnh, Phó Pháp
chủ HĐCM; HT.Thích Thanh Đạt, UVTK HĐTS, Phó ban Thường trực Ban
Giáo dục Phật giáo T.Ư; TT.Thích Thanh Quyết,
Phó Chủ tịch HĐTS, Trưởng ban Giáo dục Phật giáo T.Ư, Viện trưởng Học
viện Phật giáo VN tại Hà Nội; GS.Lê Mạnh
Thát; NT.Thích Đàm Nghiêm, UVTT HĐTS, Phó ban Thường trực Phân
ban Ni giới T.Ư; cùng chư tôn đức Tăng Ni, cư sĩ trong ban lãnh đạo Học
viện và chư tôn đức một số tỉnh thành, Tăng Ni Học viện tại Hà Nội.
Đại biểu tham dự
Về dự hội thảo có ông Nguyễn Văn An, nguyên Chủ tịch
Quốc hội; bà
Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó Chủ tịch nước; PGS.TS.Chu Văn Tuấn, Viện
trưởng Viện Nghiên cứu Tôn giáo cùng các nhà nghiên cứu tôn giáo của
Viện, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tôn giáo - tín
ngưỡng, đại biểu Ban Tôn giáo Chính phủ, các đồng đền, đồng điện, thủ
nhang, thanh đồng đạo quan, con nhang đệ tử của Mẫu.
Tại buổi lễ, TT.Thích Thanh Quyết đọc lời khai mạc hội
thảo, Thượng tọa cho biết: “Tín ngưỡng thờ Mẫu là một hiện tượng văn hóa
tín ngưỡng tâm
linh độc đáo trong hệ thống tín ngưỡng dân gian đa thần của người Việt
Nam. Tín ngưỡng thờ Mẫu là nhu cầu xuất phát từ từ tâm linh của người
dân Việt nói lên ý thức tưởng nhớ tổ tiên, lòng tôn kính vì sự biết ơn,
vì lòng tin tưởng…".
TT.Thích Thanh Quyết đọc lời khai mạc hội thảo
Theo Thượng tọa, điểm thuyết phục để UNESCO công nhận Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại chính
là tính bản địa của văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu, tính dung nạp văn hóa,
tính cởi mở đối với nền văn hóa khác, sự giao lưu giữa các cộng đồng, sự
đoàn kết giữa các tộc người trong cộng đồng khu vực hay quốc gia.
"Những giá trị văn hóa đó được thể hiện qua những bài chầu văn, những
nghi thức diễn xướng, trang phục, cách trang trí đền đài, điện thờ", TT.Thích Thanh Quyết nói.
Chứng
minh cho nhận định đó, TT.Thích Thanh Quyết ví dụ, trong điện thờ Mẫu
có thể thấy các yếu tố của đạo Phật, đạo
Lão, không chỉ người Kinh thờ Mẫu Tam phủ hay Tứ phủ, một số dân tộc
thiểu số cũng thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu với trang phục, với quan niệm
của riêng họ. Từ cái nôi cội nguồn Bắc bộ, khi vào miền Trung, Thánh
mẫu Liễu Hạnh tiếp thu thêm các nữ thần xứ sở như Thánh mẫu Thiên Y -
Ana của người Chăm, Thiên Hậu Thánh mẫu của người Trung Hoa, đến miền
Nam xuất hiện Linh Sơn Thánh mẫu tức Bà Đen Tây Ninh, rồi Bà Chúa Xứ núi
Sam…
Được biết, đã có nhiều hội thảo khoa học về Phật giáo từ cấp cơ sở tới cấp
quốc gia và quốc tế, trong những năm gần đây đã có một số hội thảo về
Đạo Mẫu nhưng chưa có hội thảo khoa học nào chuyên
bàn về mối quan hệ giữa Phật giáo và tín ngưỡng thờ Mẫu, mà đó là thực
trạng đang diễn ra trong đời sống văn hóa, đời sống tín ngưỡng tôn giáo
của hàng triệu Phật tử cũng như con nhang đệ tử của Mẫu.
Chính vì vậy, theo TT.Thích Thanh Quyết, vấn đề nhận
thức, lý luận không được quan tâm giải quyết sẽ để lại không ít khó
khăn cho các nhà quản lý, gây mất đoàn kết trong cộng đồng những người
có tín ngưỡng tôn giáo…
Thượng tọa nhấn mạnh, với chủ đề của hội thảo này, đại biểu cần ghi
nhớ câu của Vua Trần Thái Tông (1218 - 1277), người đặt nền móng lý
luận cho Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam, đã viết trong bài Phổ
Khuyến Phát Bồ Đề Tâm: Vị minh nhân vọng phân Tam giáo/ Liễu đắc đề đồng ngộ nhất tâm (Chưa tỏ ngộ, người đời lầm lẫn phân biệt Tam giáo/ Khi đạt chỗ gốc cội rồi thì cùng ngộ một tâm).
"Điều quan trọng là vận dụng nó trong những điều kiện mới (mà
Phật giáo gọi là Khế lý khế cơ), thực hiện nghiêm Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Luật Di sản văn hóa và các bộ luật có liên
quan, để đạo Phật ngày một xương minh, đồng thời phát huy được những mặt
tích cực, bảo tồn những giá trị văn hóa dân tộc trong thờ Mẫu, xây dựng
và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, góp phần thực hiện mục tiêu muôn
thuở là “Quốc thái Dân an - Thế giới Hòa bình”, TT.Thích Thanh Quyết kết luận.
Ban chứng minh, chủ tọa hội thảo
TT.Thích Đồng Bổn, Viện Nghiên cứu Phật học VN đoc tham luận
Nhiều tham luận được trình bày trong hội thảo
Tiếp theo là những bài tham luận của các nhà nghiên cứu, các học giả, chủ đồng đền tham gia hội thảo.
Đầu giờ chiều cùng ngày, đại diện các chủ đồng đền, đồng điện, thủ
nhang, thanh đồng đạo quan tham dự hội thảo đã thực hành nghi lễ thờ Mẫu
Tam Phủ của người Việt với một số giá hầu đồng tiêu biểu.
Nghi lễ thờ Mẫu được thực hiện tại hội thảo
Quang cảnh hội thảo
Phúc Thịnh