Theo Rebecca Rickman, cây viết quen thuộc của trang Familyshare, chúng ta nên khuyến khích con trẻ bằng những lời khen ngợi. Tuy nhiên, bên cạnh những cách khen đúng vẫn có lời khen phản tác dụng. Trẻ em có thể nghe thấy một điều gì đó hoàn toàn khác xa so với những gì chúng ta định nói. Bé cũng nhớ từng lời chúng ta nói vì thế cần thận trọng trong việc dùng từ ngữ. Bạn cũng cần "uốn bảy tấc lưỡi" trước khi khen ngợi trẻ với những ngôn từ được chọn lọc cẩn thận để không làm ảnh hưởng tới lòng tự trọng của đứa trẻ.

Dưới đây là 5 cách khen ngợi trẻ mà chúng ta cần phải suy nghĩ cẩn thận trước khi định áp dụng:

1. So sánh

Trẻ em nên được đánh giá dựa trên những giá trị riêng của bé, chứ không phải là đánh giá theo những đứa trẻ khác. Vì thế đứa trẻ thấy những lời khen kiểu này là rất tầm thường.

Thay vì “Con thông minh như anh trai của con vậy”, bạn nên nói: "Con đã làm bài tập về nhà của mình rất tốt. Mẹ rất tự hào vì điểm số con đạt được". Thay vì nói: "Con xinh đẹp hơn tất cả cô bé khác trong đêm vũ hội này", bạn có thể nói: "Đêm nay con thật dễ thương. Con hãy nhớ mình là ai và biết mình muốn gì nhé”.

2. Khen kèm dự đoán

Đưa cho trẻ em những dự đoán không thực tế hoặc hơi cường điệu có thể khiến bé cảm thấy mình không hoàn thành được nhiệm vụ khi dự đoán của cha mẹ không được đáp ứng.

Thay vì nói: "Con gái mẹ thật xinh đẹp. Các chàng trai sẽ xếp hàng theo con dài đến tận góc đường", bạn có thể nói: "Con xinh đẹp lắm, vẻ đẹp đến từ tính nết hiền dịu của con". Thay vì nói: "Con rất hiểu biết về tiền bạc, con sẽ trở thành triệu phú năm con 20 tuổi", bạn có thể nói: "Biết cách quản lý tiền bạc sẽ giúp con rất nhiều khi lập gia đình riêng".

3. Lời khen ở mức tột bậc

Nói với trẻ rằng bé là người tốt nhất, đẹp nhất, giỏi nhất... có thể gây hại khi bé nhận ra sự thật không phải như vậy.

Thay vì nói: “Không có ai trên thế giới chơi đàn dương cầm hay hơn con", tốt hơn bạn hãy nói: "Bản nhạc con chơi có ý nghĩa đối với rất nhiều người". Thay vì: "Không tìm đâu ra người yêu con như cách mẹ yêu con đâu" (điều này có thể gây ra sự dự đoán không chính xác như đã nêu ở trên), mẹ nên nói: "Hãy tìm hiểu kỹ càng người con sẽ hẹn hò. Hãy dành thời gian để tìm kiếm một người xứng đáng với con".

4. Lời khen rụt rè

Đây là hành động đối lập với lời khen ở mức tột bậc, là khi bạn làm giảm bớt một thành tích nào đó của trẻ, khiến cho thành tích của trẻ bớt quan trọng.

Thay vì nói: "Đây là đội bóng văn nghệ hay nhất mẹ từng biết", bạn có thể nói: "Mẹ rất thích cách con đã dành thời gian và công sức để tập hát và biểu diễn. Mẹ thật sự ấn tượng". Thay vì nói: "Con vẫn xinh đẹp khi con tức giận", bạn có thể nói: "Dường như con đang bực bội vì việc gì đó. Con muốn nói gì phải không?" (Đây không phải là một lời khen nhưng dù sao nó cũng có ý nghĩa hơn câu nói trên).

5. Khen ngợi những điều không phải là các giá trị lâu dài

Việc tiết kiệm lời khen đối với những thứ không quan trọng là... rất quan trọng. Rất nhiều ông bố bà mẹ thường nói với con của mình: "Con thật xinh đẹp". Điều này chỉ có ý nghĩa trong trường hợp đặc biệt, bởi đây là giá trị có thể bị lấy đi bất cứ lúc nào. Quan trọng hơn là cho trẻ biết có nhiều điều ý nghĩa hơn là một khuôn mặt đẹp. Đổi lại, có một số lời khen dựa trên những đặc điểm tính cách có thể kéo dài. Những điều này có ích cho mọi người và có giá trị vĩnh cửu.

Ví dụ: Con là một người biết giúp đỡ người khác/ Mẹ thích cách con nghĩ tốt về mọi người/ Con khiến mẹ cười, mẹ thích được cười/ Con có rất nhiều ý tưởng hay.

Lời khen là rất quan trọng. Một ông bố từng nói "Nếu tôi khen vợ con mình, ngay lập tức họ sẽ dừng cố gắng". Thật là một bình luận sai lầm! Bởi lời khen nếu được đưa ra một cách cẩn thận khi bé đạt được thành tích hay cột mốc nào đó, bé sẽ biết rằng bé đang đi đúng đường, và nên tiếp tục. Vì thế, hãy suy nghĩ trước, sau đó hãy khen ngợi một cách hào hiệp nhưng phải thấu đáo.

Kim Kim (Theo Familyshare)