“Give me a lever long enough and a fulcrum on which to place
it, and I shall move the world”. Archimedes. Tạm dịch theo quan điểm
Phật giáo. “Hãy cho tôi một điểm tựa tâm linh và đầy đủ phương tiện,
tôi sẽ di chuyển thế giới này...”
Hơn bao giờ hết tuổi trẻ cần được dìu dắt
về mọi mặt, nhất là về cuộc sống tâm linh. Vì đó là nền tảng đạo đức,
phẩm chất giá trị của con người, và sự phát triển theo chiều hướng tốt
của xã hội. Phật giáo là một tôn giáo lớn, đã, đang và sẽ góp phần
không nhỏ cho sự hòa bình, hưng thịnh, nhân cách con người, và trái đất
mẹ. Trong kinh điển Phật giáo, chúng ta thường được nghe những cụm từ
“ba” chữ đi liền với nhau như: Phật-Pháp-Tăng (Ba Ngôi Báu);
Giới-Định-Tuệ (Tam Vô Lậu Học); Tín-Hạnh-Nguyện; Văn-Tư-Tu; Bi-Trí-Dũng;
Hoà-Tin-Vui v.v… những con số “3” trong Phật giáo có thể xem như là “sự
vận hành”; là phương thức để “hành trì”; công phu để “tu tập”; đó chính
là nền tảng “huân tu” trong lãnh vực giáo dục của Phật giáo.
Chúng ta, “nói riêng” có thể tùy nghi
chọn bất kì một cụm từ nào để làm nền tảng huân tu cho chính bản thân
mình, rồi từ đó chúng ta mang "phương pháp thực tiễn này / this
practical way” vào trong xã hội đương thời. Trong kinh điển của Phật
giáo, nền tảng cho sự giáo dục đạo đức con người để đi đến tiến trình
giải thoát chính là Giới-Định-Tuệ. Trong bài tham luận của thầy Thích
Quang Thạnh với chủ đề “Phật Hóa Gia Đình & Đạo Đức Xã Hội” tại Hội
thảo Hướng dẫn Phật tử Toàn quốc năm 2011 tại Đà Nẵng, Thầy đã nhấn mạnh
rằng: “Phương thức Giáo dục Tuổi trẻ Phật Giáo trong thời Hội nhập” sẽ
mở ra một chân trời mới, để trợ giúp cho Thanh-Thiếu-Niên luôn có một
trái tim đầy nhiệt huyết, thấm đượm được giá trị “Tài-Đức-Trí” của một
người hoàn thiện. Sắc thái của bài tham luận này là “Giáo dục Tâm lý”
và “Giáo dục Phật giáo”, trong đó Thầy khẳng định lấy Giới-Định-Tuệ làm
nền tảng cho sự giáo dục trong đạo Phật.
Ở đây, chúng tôi xin nêu ra “ba hạt giống” hay “ba phương thức” chính yếu để làm nền giáo dục tuổi trẻ Phật giáo ngày nay.
I. Build: Lay a solid foundation
and practice its core values. (Xây dựng) / Phải đặt một nền tảng Phật
giáo vững chắc và thực hành giá trị cốt lõi.
Hãy chọn bất cứ giá trị nào trong các
pháp môn như: Tam Quy-Ngũ Giới; Tứ Vô Lượng Tâm (Từ-Bi-Hỷ-Xả); Bát Chánh
Đạo; Tứ Nhiếp Pháp; Lục độ; v.v... mà “HÀNH TRÌ”, thì đó mới là nền
tảng vững chắc. Sự thánh thiện này sẽ mở cửa cho một nền giáo dục nhân
bản, hoàn thiện và thích đáng hơn.
Hãy tạo một môi trường tốt cho tuổi trẻ.
Tuổi trẻ cần có những “sân chơi” hay “điểm đến” lành mạnh. Tổ chức GĐPT
là một ví dụ. Trong tổ chức GĐPT, sự giáo dục được đặt trên nền tảng
chủng tử và huân tập. Ngoài ra, Đạo Phật Ứng Dụng (Engaged Buddhism) -
đã nêu ra phương thức giáo dục và ứng dụng rất hữu hiệu và thực
tiễn. Nói chung, nếu chúng ta có một nền tảng bất thối chuyển; một điểm
tựa vững chắc; thì chúng ta sẽ có một tương lại rạng ngời, một hướng đi
mới, một môi trường sinh hoạt lành mạnh cho giới trẻ. Và cứ thế, chúng
ta tiếp tục vận hành sự TU HỌC và HÀNH TRÌ những giá trị cốt lõi đạo đức
đó, thì nền tảng giáo dục của Phật giáo cho tuổi trẻ ngày càng thêm
vững mạnh.
II. Transform: Metanoia - A shift of Mind (Chuyển hóa) / Thay đổi cái nhìn (perception) của mình. Be innovative / !!!
Trong kinh Pháp Hoa có dạy: “Tâm dẫn đầu
các pháp, Tâm tạo tác...”, ngày nay các nhà nghiên cứu về giáo dục như
Peter Senge nhấn mạnh: “Sự phát triển trong việc giáo dục bắt nguồn từ
sự chuyển hóa tâm thức” (Senge 2000). Ngài Dalai Lama trong cuốn sách
Nghệ Thuật của Hạnh phúc (The Art of Happiness) có chia sẻ “chỉ đổi cách
nhìn của mình không thôi cũng đủ làm cuộc sống nhẹ nhàng và an vui
hơn”.
Tuổi trẻ như một tờ giấy trắng, nên phải
tạo cơ hội và huân tập tuổi trẻ những cách nhìn đúng đắng nhằm chuyển
hóa cách nhìn, cách suy nghĩ và hành động của giới trẻ. Albert Einstein
có nói: “Only a life lived for others is a life worthwhile”. Cuộc sống
vì người khác là cuộc sống xứng đáng nhất. “Mình phải chuyển đổi các
em từ lối suy nghĩ vị kỷ đến vị tha, từ cái hẹp hòi, chỉ biết cho chính
mình trong cái “tôi, cái của tôi”, v.v... thành cái của “chung, cái của
chúng ta và của tất cả”. Dạy các em phải nhận thức rằng, tự lợi lợi
tha. Tự giác và giác tha để cuối cùng được giác hạnh viên mãn.” (trích
trong tập Tâm Bút của Trần Trung Đạo, trang 11).
Thêm vào đó, trong thuyết Đầy tớ Lãnh
đạo (Servant Leadership), phục vụ nhân sinh là nền tảng của lãnh đạo
(Greenleaf, 1977). Trong Phật giáo đức Phật dạy: “Phụng sự chúng sanh
là cúng dường Chư Phật” tạm dịch “service to all sentient beings is
honoring to the Buddhas”. Chư Tổ lại dạy: “Nhất nhật bất tác, nhất nhật
bất thực” nghĩa là “Một ngày không làm, một ngày không ăn”. Vì thế, ai
trong chúng ta cũng phải tự chuyển hóa chính mình trước qua tư tưởng,
suy nghĩ, lời nói và hành động của chính mình. Có thể là những việc làm
thiết thực trong việc phục vụ nhân sinh và xã hội như giúp đỡ những
người bệnh tật, giúp giảm các nạn nghèo đói, làm giảm đi bất công xã
hội, giảm bớt ô nhiễm môi sinh, chăm lo người già, hướng dẫn thiếu nhi
học tập đạo đức v.v... đó là sắc thái của sự lãnh đạo và giáo dục thực
tiễn có hiệu quả.
III. Act: Put the ideas into practices. (Hành động) / Đặt ý tưởng vào hành động.
Ai trong chúng ta, từ cá nhân đến tổ
chức, cũng đều có những ý tưởng, ý kiến hay và đẹp. Những ý kiến này cần
được dung hòa, khai triển, rồi đưa vào thực tập. Sự thí nghiệm nào
cũng là bước đầu cho sự tiến bộ của nhân loại nên đạo Phật của chúng ta
có phương thức “tùy duyên, bất biến” là vậy! Ví dụ: khi thấy những nơi
khác có tổ chức các khóa tu học, hội thảo, khóa niệm Phật, thiền hành,
v.v... được thành công, thì mình cũng nên học hỏi và mang về thử nghiệm,
hòa nhập ở bối cảnh địa phương của mình nếu cho phép. Chắc hẳn, sau
vài lần tổ chức, những kinh nghiệm đó sẽ được cải tiến và giàu mạnh
thêm. Các nhà sinh vật học gọi đó là adaptation or evolution. Nói một
cách khác là: Performance, Feedback, and Revision (Thực hiện, nhận hiệu
suất/chỉ trích, và sửa đổi cho tốt hơn).
Hai ví dụ dưới đây là điển hình:
Về phần tu học cho tuổi trẻ: Ở trong
nước, có những buổi Hội Trại Tuổi Trẻ và Cuộc Sống do thầy Thích Nhật Từ
đề xứng được rất nhiều lợi lạc và thành công. Những buổi hội thảo và
những trại vui chơi, huấn luyện như vậy rất cần thiết để tạo một nền
tảng đạo đức và huân tập những đức tính tốt cho tuổi trẻ. Ở Hải ngoại,
sự tiên phong tổ chức trại Tu Học của GĐPT Miền Tịnh Khiết ở Tu viện Mộc
Lan, Mississippi năm 2011 là một thành công lớn cho tuổi trẻ GĐPT.
Tu học đại chúng: Ở trong nước, có
những khóa học ở chùa Hoằng Pháp, Tu viện Viên Chiếu, Tu viện Trúc Lâm,
v.v... rất thành công cho đại chúng. Ở Hải ngoại, GHPGVN TN HK thấy sự
thành công từ các khóa Tu học tại Âu Châu và Úc Đại Lợi, nên đã phối hợp
cùng Canada tổ chức khóa Tu học lần đầu tiên tại Bắc Mỹ năm 2011 và đạt
được nhiều thành quả tốt đẹp. Mặc dù địa dư và bối cảnh ở Bắc Mỹ rất
khác so với Úc hoặc Âu Châu, nhưng chắc chắn sau vài lần tổ chức Giáo
hội sẽ được thành công mỹ mãn. Nếu chúng ta đều có bản lĩnh tốt để thực
hiện những ý tưởng đó, không sớm thì muộn cũng sẽ được đơm hoa kết
trái.
Tóm lại, tuổi trẻ là tuổi đầy nhiệt
huyết và cần sự nâng đỡ của người lớn, hầu góp phần phát triển nhân cách
và đạo đức. Ba hạt giống đó là: (1) Xây dựng - Phải đặt một nền tảng
giáo dục Phật giáo vững chắc và thực hành những giá trị cốt lõi. (2)
Chuyển hoá - Thay đổi nhận thức của mình để hướng thiện và (3) Thực
hành- Đặt ý tưởng vào hành động thực tiễn là những phương pháp cụ thể để
triển khai những giá trị giáo dục trong Phật giáo. Bằng những giá trị
cốt lõi của Phật giáo như: Bi Trí Dũng, Tam Vô Lậu Học hay phương diện
Văn Tư Tu, Tài Đức Trí, v.v... chúng ta có thể gieo hạt giống lành cho
tuổi trẻ Phật giáo, hầu chuyển hóa và nâng đỡ tuổi trẻ có một hướng đi
thánh thiện, thành đạt và có giá trị xứng đáng trong cuộc sống để giúp
mình, giúp đời và nối tiếp con đường của Phật tổ.
T.T.Đ
Tham Khảo
Peter
M. Senge. “Give Me A Lever Long Enough…. And Single-handed I Can Move
the World.” (Page 13-25.) The Jossey-Bass Reader on Educational
Leadership, Jossey-Bass, San Francisco, 2000.
Shields, C. M., Edwards, M. M., & Sayani, A. (Editors). INSPIRING
PRACTICE: Spirituality and Educational Leadership, Pro>Active
Publications, Lancaster, PA., 2005.
Thích Quang Thạnh. Phương Thức Giáo Dục Tuổi Trẻ Phật Giáo trong Thời
Hội Nhập. Tải xuống từ trang nhà daophatngaynay.com, ngày 7 tháng 1,
2012. http://www.daophatngaynay.com/vn/giao-duc/9444-Phuong-thuc-giao-duc-tuoi-tre-Phat-giao-trong-thoi-ky-hoi-nhap.html
Trần Trung Đạo, Tâm Bút Trần Trung Đạo, Tác giả xuất bản, 2005.